Giáo án Ngữ Văn Khối 6 - Tuần 29 - Năm học 2013-2014 (Chuẩn kiến thức)

.......................................................................... ................................................................................................................................... * Tồn tại:................................................................................................................... .................................................................................................................................. Ngày soạn: Ngày giảng: Bài 27. Phần văn học Tiết 112: lao xao (Trích: Tuổi thơ im lặng) - Duy Khán - A - Mục tiêu. Giúp HS: 1. Về kiến thức: - Bằng sự quan sát tinh tường, vốn hiểu biết phong phú và tình cảm yêu mến thiên nhiên, tác giả đã nêu những bức tranh cụ thể, sinh động nhiều màu sắc và thế giới các loài chim ở đồng quê. - HS nhận rõ vẻ đẹp từ sự phong phú của thiên nhiên làng quê qua hình ảnh các loài chim. Từ đó thấy được tâm hồn nhạy cảm, sự hiểu biết và tình yêu thiên nhiên, hiểu được nghệ thuật quan sát, chính xác, sinh động và hấp dẫn về các loài chim của tác giả. 2. Về kỹ năng: - Rèn luyện kĩ năng đọc, tìm, chọn bố cục thích hợp với đề tài và viết văn miêu tả - kể chuyện. 3. Về thái độ: - Giáo dục học sinh tình yêu thiên nhiên nơi quê hương mình, ý thức bảo vệ môi trường thiên nhiên, yêu thích bộ môn học. B - Chuẩn bị. 1. Giáo viên: - Soạn bài, nghiên cứu tài liệu tham khảo. 2. Học sinh - Chuẩn bị bài ở nhà theo yêu cầu của GV C -Tiến trình. 1. ổn định lớp: Sĩ số 2. Kiểm tra bài cũ: Bài kí “Lòng yêu nước” đã chứng minh một chân lí giản dị và đầy sức thuyết phục. Đó là chân lí như thế nào? Cách lập luận và chứng minh của tác giả ra sao ? 3. Bài mới. *1 Hoạt động 1: Giới thiệu bài ( 1 phút ) Trong những truyện viết về thiếu nhi, viết cho thiếu nhi, “Tuổi thơ im lặng” của Duy Khán là một tác phẩm đặc sắc. Kỉ niệm tuổi thơ, cảnh sắc làng quê, cuộc sống và hình ảnh con người hồn hậu,chất phác nơi xóm thôn... được tác giả kể lại với bao tình quê vơi đầy. Bài “Lao xao” trích trong “Tuổi thơ im lặng” nói về vườn quê chớm hè và thế giới loài chim trong bầu trời và tâm hồn bầy trẻ nhỏ. Hôm nay chúng ta sẽ đi tìm hiểu bài văn. Hoạt động Nội dung *2 Hoạt động 2: Đọc - Hiểu văn bản (30 phút) - Gọi HS đọc phần chú thích (*) sgk H: Nêu những hiểu biết của em về tác giả, tác phẩm ? - GV hướng dẫn HS đọc văn bản: Giọng đọc chậm rãi, tâm tình, kể lại những kỉ niệm tuổi thơ ở quê hương - Gọi HS đọc một số chú thích H: Văn bản thuộc thể loại nào ? H: Văn bản có thể chia làm mấy phần, nội dung của từng phần ? - P 1: Cảnh buổi sớm chớm hè ở làng quê. - P 2: Thế giới các loài chim H: Em thấy tác giả đã miêu tả theo trình tự nào ? - Cách miêu tả của tác giả đi từ khái quát đến cụ thể - tả chọn lọc và cụ thể một vài loài chim tiêu biểu H: Nêu cảm nhận của em về cảnh này? - Đoạn văn ngắn gồm 10 câu: tác giả miêu tả cảnh khái quát buổi sớm chớm hè ở quê hương có cây, hoa cùng ong bướm. H: Em có nhận xét về cách miêu tả loài vật trong đoạn văn ? - Tác giả miêu tả đặc điểm hoạt động của ong bướm: miêu tả ong bướm trong môi trường sinh sống của chúng: hoa trong vườn ị Cách miêu tả tạo được bức tranh sinh động về sự sống của ong và bướm trong thiên nhiên H: Âm thanh nào khiến tác giả chú ý nhất ? Vì sao ? - Âm thanh Lao xao - Từ láy tượng hình ị Đây là âm hưởng nhịp điệu của đất trời, cỏ cây và cả cái lao xao của tâm hồn tác giả. H: Đọc đoạn văn: "Sớm... râm ran" hãy nhận xét về số tiếng của mỗi câu ? Các câu ấy thể hiện dụng ý nghệ thuật gì của tác giả ? Nhận xét về cách miêu tả thế giới loài chim của tác giả ? - Những câu văn ngắn, chỉ có một từ: dụng ý nói các loài chim sẽ được miêu tả qua cái nhìn và cảm nhận của trẻ thơ, vui vẻ, hồn nhiên, rất ngây thơ. H: Qua đoạn văn miêu tả của tác giả em có nhận xét gì về bức tranh thiên nhiên ở đây ? H: Tác giả đã miêu tả thế giới loài chim ntn ? - Miêu tả thế giới loài chim theo hai nhóm: chim hiền và chim ác H: Chúng được kể bằng những chi tiết nào ? (Chúng được kể trên phương diện nào: hình dáng, màu sắc hay hoạt động ?) - Chim sáo và tu hú + Chim sáo: Đậu cả trên lưng trâu mà hót; tọ toẹ học nói; bay đi ăn, chiều lại về với chủ. + Chim tu hú: Báo mùa tu hú chín; đỗ trên ngọn tu hú mà kêu. - Chúng được kể về đặc điểm hoạt động (hót, học nói, kêu mùa vải chín) H: Những biện pháp NT nào được sử dụng ở đây ? Tác dụng của biện pháp NT đó ? - NT được sử dụng: Nhân hoá (Chị Điệp, cậu Sáo, em Tu hú); Từ láy tượng thanh: các các, chéc chéc, bịp bịp, tu hú => Tạo nên cảnh vui vẻ, sinh động. H: Các câu đồng dao được đưa vào bài có ý nghĩa gì ? - Câu đồng dao (ca dao cho trẻ em) quen thuộc, phù hợp với tâm lí trẻ thơ. H: Teo em những loài chim tác giả miêu tả trên đây vì sao gọi đó là các loài chim hiền ? H: Câu chuyện về nguồn gốc của chim bìm bịp có ý nghĩa gì ? - Câu chuyện dân gian về nguồn gốc con chim bìm bịp thể hiện sự căm ghét cái ác, cái xấu, cái bịp bợm nhất. Nó làm tăng ý vị văn hoá dân gian cho câu chuyện và bức tranh thiên nhiên đầy hấp dẫn. H: Thống kê những koài chim ác, dữ ? - Diều hâu, quạ, chèo bẻo, cắt... ị Loài chim thường gặp ở nông thôn H: Chúng được kể và tả trên các phương diện nào ? - Hình dáng, lai lịch, hoạt động. H: Diều hâu có những điểm xấu và ác nào ? - Diều hâu: Mũi khoằm, đánh hơi xác chết và gà con rất tinh. Nó lao như mũi tên xuống, tha được gà con, lao vụt lên mây xanh, vừa lượn vừa ăn. H: Điểm xấu nhất của quạ là gì ? - Quạ: Bắt gà con, ăn trộm trứng, ngó nghiêng ở chuồng lợn. H: Chim cắt ác ở điểm nào ? - Chim cắt: Cánh nhọn như mũi dao bầu chọc tiết lợn; khi đánh nhau xỉa bằng cánh; vụt đến vụt biến như quỷ. H: Nếu đánh giá chúng bằng cách nhìn dân gian, em sẽ đặt tên cho mấy thú chim ác, chim xấu đó như thế nào ? - Quạ: chim ăn trộm - Diều hâu: chim ăn cướp - Cắt: chim đao phủ - Tại sao tác giả lại gọi chúng là chim ác, chim xấu ? H: Em có thích cách gọi này không ? Vì sao ? H: Tác giả đã miêu tả loài chim trị ác, đó là loại chim nào ? H: Chèo bẻo đã chứng tỏ là chim trị ác qua những đặc điểm nào về hình dáng và hoạt động? - Hình dáng: như những mũi tên đen hình đuôi cá. - Hoạt động: + Lao vào đánh diều hâu túi bụi khiến diều hâu phải nhả con mồi, hú vía. + Vây tứ phía đánh quạ. Có con quạ chết đến rũ xương. + Cả đàn vây vào đánh chim cắt để cứu bạn, khiến cắt rơi xuống ngắc ngoải. H: Đang kể chuyện chèo bẻo diệt kẻ ác, tác giả viết: "Chèo bẻo ơi, chèo bẻo !" Điều đó có ý nghĩa gì ? - Tác giả muốn thể hiện thiện cảm của mình đối với loại chim này; ca ngợi hành động dũng cảm của chèo bẻo. H: Tại sao tác giả miêu tả cảnh chim cắt xỉa chết chèo bẻo... trước sự chứng kiến của lũ trẻ làng như thế nào ? Và có ý nghĩa gì ? - Chim cắt xỉa chết chèo bẻo - bị đàn chèo bẻo đánh tập kích con chim cắt khác, khiến cho nó ngấp ngoải rơi xuống... - GV: Đó là qui luật của tự nhiên, của loài chim mà cũng là của chính loài người. Một lần nữa triết lí dân gian lại thấp thoáng hiện lên thâm trầm, thấm thía. H: Em thử đặt tên cho chèo bẻo theo cảm nhận của em ? - Chim kết đoàn - Chim hảo hán - Chim dũng sĩ H: Qua lời văn miêu tả của tác giả em có nhận xét gì về khung cảnh thiên nhiên trong bài ? - Một khung cảnh thiên nhiên thân thiện, thanh bình, yên ả. H: Em có ấn tượng gì đối với các loài chim được miêu tả trong bài ? H: Hiện nay ta có còn dễ tìm thấy một khung cảnh thiên nhiên trong lành, tươi đẹp với nhiều loài chim như thế không ? H: Các loài chim quanh ta hiện nay đang đứng trước những nguy cơ gì ? Em sẽ làm gì để bảo vệ các loài chim nơi quê hương em ? *3 Hoạt động 3: Tổng kết (4 phút) H: Em hãy nêu những giá trị về nội dung và nghệ thuật của văn bản “Lao xao” ? I - Tìm hiểu chung. 1. Tác giả: (1934 - 1995) - Duy Khán, quê ở huyện Quốc Võ - Bắc Ninh. 2. Tác phẩm: Lao xao trích từ tác phẩm Tuổi thơ im lặng của Duy Khán, tác phẩm được giải thưởng Hội nhà văn 1987 3. Đọc - Hiểu văn bản: 4. Kết cấu - Bố cục: * Thể loại: - Hồi kí * Bố cục: - 2 phần II - Tìm hiểu văn bản. 1. Cảnh buổi sớm chớm hè ở làng quê qua sự hồi tưởng của tác giả: - Khung cảnh thiờn nhiờn như là một bức tranh sinh động đầy màu sắc và hương thơm với õm thanh “xao động” lũng người 2. Những bức tranh và mẩu truyện về thế giới loài chim: a. Nhóm chim hiền: (Hay còn gọi là chim mang vui đến cho mọi nhà) - Gọi đó là loài chim hiền vì chúng thường xuyên mang niềm vui đến cho người nông dân, cho thiên nhiên, cho đất trời. b. Những loài chim ác, dữ: ị Cách gọi có kèm theo thái độ yêu ghét của dân gian, chỉ các loại động vật ăn thịt hung dữ. c. Chim trị ác: - Loại chim dám đánh lại các loài chim ác, chim xấu : Chèo bẻo. ị Qua cách miêu tả sống động như đang xảy ra, tác giả muốn gửi gắm vào đó bài học nhẹ nhàng sâu sắc: + Dù mạnh giỏi đến đâu mà gây tội ác thì nhất định sẽ bị trừng trị. + Nói đến sức mạnh của tinh thần đoàn kết cộng đồng sẽ làm nên sức mạnh gấp bội III - Tổng kết. * Ghi nhớ. - Sgk. T 113 *4 Hoạt động 4: (3 phút) 4. Củng cố: H: Em có suy nghĩ gì về nhan đề lao xao ? H: Tại sao với loài chim hiền tác giả chỉ tả qua hình dáng, màu sắc, tiếng kêu, hót. Còn các loài chim ác dữ lại chủ yếu tả qua thúi quen hành động gây tội ác của chúng ? - Để gây hấp dẫn sinh động, tránh trùng lặp , đơn điệu, nhàm chán. - Phù hợp với tập tính từng nhóm chim, loài chim. - Với tính ác, dữ, cách biểu hiện rõ nét nhất là qua việc làm, qua hành động với chúng. 5. Dặn: HS về nhà - HS về học bài, chuẩn bị bài sau D - Rút kinh nghiệm giờ dạy. * Ưu điểm:................................................................................................................ ................................................................................................................................... * Tồn tại:................................................................................................................... .................................................................................................................................. ======================== Hết tuần 29 ======================