Giáo án môn học Lịch sử lớp 5 - Kì I - Vượt qua tình thế hiểm nghèo

LỊCH SỬ VƯỢT QUA TÌNH THẾ HIỂM NGHO š&› A. MỤC ĐÍCH YÊU CẦU : Học xong bài này học sinh biết : Tình thế “ Nghìn cân treo sợi tóc ” ở nước ta sau Cách mạng tháng 8 -1945 . Nhân dân ta, dưới sự lãnh đạo của Đảng và Bác Hồ đã vượt qua tình thế “ Nghìn cân treo sợi tóc ” đó như thế nào ? B . ĐỒ DÙNG DẠY HỌC : Tư liệu về phong trào “ diệt giặc dốt, giặc đói, giặc ngoại xâm ” C . HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC : Hoạt động dạy Hoạt động học I . Kiểm tra bài cũ : 1’ : Kiểm tra sự chuẩn bị của học sinh . II . Bài mới 27’. 1. Giới thiệu . 2. Hoàn cảnh Việt Nam sau Cách mạng tháng 8 – 1945 . - Học sinh thảo luận nhóm, cùng đọc sách giáo khoa đoạn từ “ Từ cuối năm 1945 ở trong tình thế “ Nghìn cân treo sợi tóc ” ”. - Vì sao nói : Ngay sau Cách mạng tháng 8 , nước ta ở trong tình thế : “ Nghìn cân treo sợi tóc ” . + Em hiểu thế nào là “ Nghìn cân treo sợi tóc ” ? - Học sinh phát biểu – giáo viên theo dõi, nhận xét ý kiến của học sinh . - Cho cả lớp đàm thoại : + Nếu không đẩy lùi được nạn đói và nạn dốt thi điều gì có thể xẩy ra với đất nước chúng ta ? + Vì sao Bác Hồ gọi nạn đói và nạn dốt là giặc ? - Học sinh hoạt động theo nhóm, cùng đọc sách,thảo luận dựa theo các câu hỏi gơi ý của Giáo viên và rút ra kết luận : Nói nước ta đang ở tình thế “ Nghìn cân treo sợi tóc ” - tức là tình thế vô cùng bấp bênh, nguy hiểm vì : + Cách mạng vừa thành công nhưng đất nước gặp muôn vàn khó khăn tưởng như không vượt qua nổi . + Nạn đói 1945 làm chết hơn 2 triệu người, nông nghiệp đình đốn, hơn 90 % người mù chữ, ngoại xâm đe dọa nền độc lập - Đại diện 1 nhóm nêu ý kiến, các nhóm khác bổ sung để có câu trả lời hoàn chỉnh . - 2 học sinh ngòi gần nhau trao đổi, trả lời câu hỏi,sau đó 1 học sinh phát biểu ý kiến trước lớp, cả lớp theo dõi và bổ sung ý kiến : + Nếu không đẩy lùi được nạn đói và nạn dốt thi ngày càng có nhiều đồng bào ta chết đói , nhân dân ta không đủ hiểu biết để tham gia cách mạng, xây dựng đất nước nguy hiểm hơn,nếu không đẩy lùi được nạn đói và nạn dốt thì không đủ sức chống giặc ngoại xâm, nước ta có thể trở lại cảnh mất nước . + Vì chúng cũng nguy hiểm như giặc ngoại xâm vạy, chúng có thể làm cho dân tộc ta suy yếu - Giáo viên giảng thêm về giặc ngoại xâm : Sau khi phát xít Nhật đầu hàng , theo quy định của đồng minh, khoảng hơn 20 vạn quan của Tưởng Giới Thạch ( Trung Quốc ) sẽ tiến vào nước ta để tiếp nhận sự đầu hàng của quân Nhật. Lợi dụng tình thế đó, chúng chiếm nước ta; đồng thời quân Pháp cũng lăm le quay lại xâm lược nước ta . - Trong hoàn cảnh “ Nghìn cân treo sợi tóc ” đó Đảng và chính phủ ta đã làm gì để lãnh đạo nhân dân ta đẩy lùi giặc đói, giặc dốt ? Chúng ta cùng tìm hiểu tiếp bài. 3. Đẩy lùi giặc dốt, giặc đói : - Yêu cầu học sinh quan sát hình minh hoạ 2,3 trang 25 sách giáo khoa . - Hình chụp ảnh gì ? - Em hiểu thế nào là bình dân học vụ ? - Giáo viên : đó là 2 trong các việc mà Đảng và chính phủ ta đã lãnh đạo nhân dân làm để đẩy lúi giặc đói và giặc dốt . Em hãy đọc sách giáo khoa và tìm hiểu thêm các việc khác . - Giáo viên yêu cầu học sinh nêu ý kiến , sau đó bổ sung thêm các ý kiến học sinh chưa nêu được . - 2 học sinh lần lượt nêu trước lớp : + Hình 2 : Chụp cảnh nhân dân đang quyên góp gạo, thùng quyên góp có dòng chữ “ Một nắm khi đói bằng một gói khi no ” . + Hình 3 : Chụp một lớp bình dân học vụ ., người đi học có nam, có nữ, có già, có trẻ . - Lớp bình dân học vụ là lớp dành cho những người lớn tuổi học ngoài giờ lao động . - Học sinh làm việc cá nhân , đọc SGK và ghi lại các việc mà Đảng và Chính phủ đã lãnh đạo nhân dân làm để đẩy lùi giặc đói, giặc dốt . - Học sinh nối tiếp nhau nêu trước lớp , mỗi học sinh chỉ cần nêu 1 ý kiến . Cả lớp thống nhất ý kiến như sau : * Đẩy lùi giặc đói : + “Lập hũ gạo cứu đói ”. “ ngày đồng tâm ” để dành gạo cho người nghèo . + Chia ruộng đất cho nông dân , đẩy mạnh phong trào tăng gia sản xuất nông nghiệp . + Lập “ Quỹ độc lập ”, “ Quỹ đảm phụ quốc phòng ”, “ Tuần lễ vàng ”để quyên góp tiền cho nhà nước . * Đẩy lùi giặc dốt : + Mở lớp bình dân học vụ ở khắp mọi nơi để xóa nạn mù chữ . + Xây thêm trường học, trẻ em nghèo được cắp sách đến trường . * Chống giặc ngoại xâm : + Ngoại giao khôn khéo để đẩy quân Tưởng về nước . + Hòa hoãn, nhượng bộ với Pháp để có thời gian chuẩn bị kháng chiến lâu dài . 4. Ý nghĩa của việc đẩy lùi “ giặc dốt , giặc đói , giặc ngoại xâm ”: - Yêu cầu học sinh thảo luận nhóm để tìm ý nghĩa của việc nhân dân ta, dưới sự lãnh đạo của Đảng và Bác Hồ đã chống lại giặc đói và giặc dốt như thế nào ? - Giáo viên gợi ý : + Trong 1 thời gian ngắn, nhân dân ta đã làm được những công việc để đẩy lùi những khó khăn, việc đó cho thấy sức mạnh của nhân dân ta như thế nào ? + Khi lãnh đạo Cách mạng vượt qua được cơn hiểm nguy, uy tín của Chính phủ và Bác Hồ như thế nào ? - Học sinh các nhóm báo cáo – Học sinh nhóm khác nhận xét, bổ sung . - Giáo viên tóm tắt các ý kiến, kết luận về ý nghc của việc đẩy lùi giặc đói , giặc dốt, giặc ngoại xâm . - Học sinh thảo luận theo nhóm 4 ,lần lượt từng em nêu ý kiến của mình trước nhóm cho các bạn bổ sung và đi đến thống nhất . - Câu trả lời tốt là : + Trong thời gian ngắn, nhân dân ta đã làm được những việc phi thường là nhờ tinh thần đoàn kết trên dưới một lòng và cho thấy sức mạnh to lớn của nhân dân ta . + Nhân dân ta một lòng tin tưởng vào Chính phủ, vào Bác Hồ làm Cách mạng 5. Bác Hồ trong những ngày “ diệt giặc dốt, giặc đói, giặc ngoại xâm ”. - 1 học sinh đọc câu chuyện về Bác Hồ trong đoạn “ Bác Hoàng Văn Tí các chú nói Bác cứ ăn thì làm gương cho ai được ”. - Giáo viên hỏi : Em có cảm nghĩ gì về việc làm của Bác Hồ qua câu chuyện trên ? - Sau khi học sinh nêu ý kiến giáo viên nhận xét, đánh giá ( bổ sung ). - Yêu cầu học sinh kể thêm 1 số câu chuyện về Bác Hồ trong những ngày cùng toàn dân tiêu diệt “ giặc dốt, giặc đói, giặc ngoại xâm ”. - Giáo viên kết luận : Bác Hồ có một tình yêu sâu sắc, thiêng liêng dàng cho nhân dân ta, đất nước ta . Hình ảnh Bác Hồ nhịn ăn để góp gạo cứu đói cho dân khiến toàn dân cảm động, một lòng theo Đảng, theo Bác làm cách mạng . - 1 học sinh đọc trước lớp, học sinh cả lớp đọc thầm trong SGK . - Một số học sinh nêu ý kiến của mình trước lớp . - Một số học sinh kể trước lớp . III . Củng cố dặn dò : Đảng và Bác Hồ đã phát huy được điều gì trong nhân dân để vượt qua tình thế hiểm nghèo? ( Dựa và dân và phát huy sức mạnh; truyền thống yêu nước bất khuất của dân ) Nhận xét tiết học . Về học bài . Chuẩn bị bài sau.