Giáo án Giáo dục quốc phòng Lớp 10 - Bài 1 đến Bài 5

eáu. - Tim coù theå ngöøng ñaäp hoaëc ñaäp raát yeáu, huyeát aùp haï. - Thöôøng naïn nhaân bao giôø cuõng ngöøng thôû tröôùc roài ngöøng tim sau. c. Caáp cöùu ban ñaàu vaø ñeà phoøng * Caáp cöùu ban ñaàu - Ñaët naïn nhaân naèm ngay ngaén taïi nôi thoaùng khí, yeân tónh, traùnh taäp trung ñoâng ngöôøi, keâ goái (hoaëc chaên, maøn) döôùi vai cho ñaàu hôi ngöûa ra sau. - Lau chuøi ñaát, caùt, ñôøm daõi (neáu coù) ôû muõi, mieäng ñeå khai thoâng ñöôøng thôû. - Côûi cuùc aùo, quaàn, nôùi daây löng ñeå maùu deã löu thoâng. - Xoa boùp leân cô theå, taùt vaøo maù, giaät toùc mai, neáu coù ñieàu kieän cho ngöûi a-moâ-ni-aéc, daám, hoaëc ñoát boà keát thoåi nheï cho khoùi bay vaøo hai loã muõi ñeå kích thích, neáu naïn nhaân haét hôi ñöôïc seõ tænh. - Neáu naïn nhaân ñaõ tænh, chaân tay laïnh coù theå duøng nöôùc göøng töôi, nöôùc toûi hoøa vôùi röôïu vaø nöôùc laõ ñun soâi cho uoáng. - Neáu naïn nhaân chöa tænh, nhanh choùng kieåm tra ñed63 phaùt hieän sôùm daáu hieäu ngöøng thôû, ngöøng tim nhö : + Voã nheï vaøo ngöôøi neâu naïn nhaân khoâng coù phaûn öùng gì laø maát tri giaùc, caûm giaùc vaø vaän ñoäng. + Aùp maù vaøo muõi, mieäng naïn nhaân, nhìn xuoâi xuoáng ngöïc neáu thaáy loàng ngöïc, buïng khoâng phaäp phoàng, tai muõi, mieäng khoâng coù hôi aáp, coù theå thôû raát yeáu hoaëc ñaõ ngöøng thôû. + Baét ngay maïch beïn (hoaëc maïch caûnh) khoâng thaáy maïch ñaäp, coù theå ñaõ ngöøng tim (thôøi gian kieåm tra khoâng ñöôïc keùo daøi quaù 1 phuùt). - Neáu xaùc ñònh naïn nhaân ñaõ ngöøng thôû, ngöøng tim, caàn tieán haønh ngay bieän phaùp : thoåi ngaït vaø eùp tim ngoaøi loàng ngöïc, cöù thoåi ngaït 1 laàn, eùp tim 5 laàn (neáu coù 2 ngöôøi laøm) hoaëc thoåi ngaït 2 laàn, eùp tim 15 laàn (neáu chæ coù 1 ngöôøi laøm), phaûi laøm khaån tröông, lieân tuïc, kieân trì, khi naøo naïn nhaân töï thôû ñöôïc, tim ñaäp laïi môùi döøng. * Ñeà phoøng - Phaûi baûo ñaûm an toaøn, khoâng ñeå xaûy ra tai naïn trong quaù trình lao ñoäng, luyeän taäp. - Phaûi duy trì ñeàu ñaën cheá ñoä laøm vieäc, nghæ ngôi, traùnh laøm vieäc caêng thaúng, quaù söùc. - Phaûi reøn luyeän söùc khoûe thöôøng xuyeân, neân reøn luyeän töø thaáp ñeán cao, töø deã ñeán khoù, taïo cho cô theå coù theâm khaû naêng thích öùng daàn vôùi moïi ñieàu kieän cuûa moâi tröôøng. 5. Ngoä ñoäc thöùc aên a. Ñaïi cöông -Ngoä ñoäc thöùc aên raát hay gaëp ôû nhöõng nöôùc ngheøo, chaäp phaùt trieån vaø caùc nöôùc nhieät ñôùi. Do nhieàu nguyeân nhaân khaùc nhau nhö : + Aên phaûi nguoàn thöïc phaåm ñaõ bò nhieãm khuaån : thöùc aên oâi, thiu, thòt soáng, taùi, thòt hoäp hoûng, rau soáng, hoa quaû, nguoàn nöôùc bò oâ nhieãm, khoâng ñöôïc xöû lí kó trong quaù trình cheá bieán thöùc aên. + Aên phaûi nguoàn thöïc phaåm coù chöùa saün chaát ñoäc : naám ñoäc, saén + Aên phaûi moät soá thöïc phaåm deã gaây dò öùng tuøy thuoäc cô ñòa töøng ngöôøi : toâm, cua, döùa - ÔÛ nöôùc ta, thöôøng xaûy ra vaøo muøa heø, gaây neân nhöõng vuï dòch nhoû, taûn phaùt, coù lieân quan ñeán caùc taäp theå : Ñôn vò boä ñoäi, nhaø treû, moät gia ñình hoaëc moät soá gia ñình trong cuøng thoân, xoùm cuõng coù khi gaây thaønh vuï dòch lôùn do moâi tröôøng bò oâ nhieãm naëng. b. Trieäu chöùng - Ngöôøi bò nhieãm ñoäc thöùc aên thöôøng xuaát hieän vôùi ba hoäi chöùng ñieån hình laø : + Hoäi chöùng nhieåm khuaån, nhieåm ñoäc : soát 38-39o C, coù reùt run, nhöùc ñaàu, meät moûi, coù khi meâ saûng, co giaät, hoân meâ. + Hoäi chöùng vieâm caáp ñöôøng tieâu hoùa : ñau buïng vuøng quanh roán, ñoâi khi lan toûa khaép oå buïng, ñau quaën buïng. Buoàn noân, noân nhieàu laàn trong ngaøy, noân ra nöôùc laãn thöùc aên, æa chaûy nhieàu laàn, nhieàu nöôùc nhö thaùo ra, ñoâi khi laãn thöùc aên chöa tieâu. + Hoäi chöùng maát nöôùc, ñieän giaûi : khaùt nöôùc, moâi khoâ, maét truõng, gaày suùt, maïch nhanh, huyeát aùp haï, buïng chöôùng, chaân tay laïnh. - Vôùi cô theå khoûe maïnh thöôøng khoûi sau 2-3 ngaøy, ñoâi khi æa loûng coù theå keùo daøi haøng tuaàn. Vôùi treû nhoû, ngöôøi giaø yeáu raát deã gaây bieán chöùng nguy hieåm. - Ngoä ñoäc naám : + Caùc trieäu chöùng ñau buïng, noân, æa chaûy thöôøng xuaát hieän döõ doäi, keùo daøi haøng ngaøy laøm naïn nhaân maát nhieàu nöôùc, da khoâ, khaùt nöôùc, gaày suùt nhanh. + Tuøy loaïi naám ñoäc, coù ngöôøi laû ñi, coù ngöôøi thaàn kinh bò kích thích, noùi lung tung nhö ngöôøi say röôïu, maét môø daàn. Tröôøng hôïp naëng coù theå cheát do bieán chöùng tim maïch vaø thaàn kinh. - Ngoä ñoäc saén : + Caùc trieäu chöùng thöôøng xuaát hieän 4-5 giôø sau khi aên, coù khi muoän haøng ngaøy sau. + Thoaït ñaàu naïn nhaân thaáy choùng maët, nhöùc ñaàu, choaùng vaùng, ngöôøi raïo röïc khoù chòu, saéc maët tím taùi, khoù thôû. + Sau ñoù xuaát hieän ñau quaën buïng, noân nhieàu laàn, ngöôøi raát meät. Tröôøng hôïp naëng caùc trieäu chöùng taêng leân, ngöôøi meät laû, lòm daàn roài hoân meâ, coù theå cheát vì truïy tim maïch. - Dò öùng do ngoä ñoäc döùa : Caùc trieäu chöùng xuaát hieän raát sôùm chæ vaøi phuùt ñeán 1 giôø sau khi aên : + Ñau buïng döõ doäi, noân vaø æa chaûy raát nhieàu laàn trong ngaøy. + Ngöùa vaø phaùt ban khaép ngöôøi, caøng gaõi caøng ngöùa, toaøn thaân maån ñoû vaø noåi leân caùc noát ban. Coù khi taïo thaønh töøng maûng ñoû hoàng baèng ñoàng xu, mi maét söng huùp, baøn tay caêng moïng. + Tröôøng hôïp nheï coù theå moät vaøi ngaøy seõ khoûi, tröôøng hôïp naëng coù theå hoân meâ roài cheát. c. Caáp cöùu ban ñaàu vaø ñeà phoøng * Caáp cöùu ban ñaàu : Ñoái vôùi taát caû caùc tröôøng hôïp ngoä ñoäc thöùc aên, bieän phaùp xöû trí caáp cöùu chung laø : - Choáng maát nöôùc : + Chuû yeáu cho truyeàn dòch maën, ngoït ñaúng tröông 1-2 lít. Chuù trong ñaëc bieät vôùi treû nhoû vaø ngöôøi giaø. + Neáu khoâng coù ñieàu kieän truyeàn ñöôïc, cho uoáng nhieàu nöôùc gaïo rang coù vaøi laùt göøng. + Ngoä ñoäc naám neân cho uoáng nöôùc ñöôøng, muoái hoaëc coù theå cho uoáng boät than goã ñaõ taùn nhoû (than hoaït). + Ngoä ñoäc saén neân cho uoáng nöôùc ñöôøng, söõa, nöôùc maät mía, maät ong - Choáng nhieãm khuaån : Thoâng thöôøng cho uoáng Ganidan, Cloroxit, hoaëc coù theå duøng moät soá loaïi khaùng sinh nhö : Amplicilim, Bactrim (caån thaän vôùi treû nhoû). - Choáng truïy tim maïch vaø trôï söùc : Chuû yeáu duøng long naõo, vitamin B1, C. Ngoaøi ra coù theå duøng theâm caùc thuoác haï soát, an thaàn. - Cho nhòn aên hoaëc aên loûng 1-2 böõa ñeå ruoät ñöôïc nghæ ngôi. => Noùi chung caùc loaïi ngoä ñoäc thöùc aên khoâng neân duøng caùc loaïi thuoác choáng noân vaø æa chaûy, vì ñoù laø phaûn öùng cuûa cô theå ñeå thaûi chaát ñoäc ra ngoaøi (tröø tröôøng hôïp ngoä ñoäc naëng vaø keùo daøi). Vôùi caùc tröôøng hôïp ngoä ñoäc naám, saén, phaûi cho noân heát caùc phaàn thöùc aên coøn laïi trong daï daøy, baèng moïi bieän phaùp : kích thích hoïng, duøng thuoác gaây noân * Tröôøng hôïp ngoä ñoäc naëng vaø caùc loaïi gaây ñoäc nguy hieåm : naám, saén, caàn chuyeån ngay ñeán caùc cô sôû y teá ñeå kòp thôøi cöùu chöõa. * Ñeà phoøng : - Phaûi ñaûm baûo toát veä sinh moâi tröôøng. - Phaûi ñaûm baûo toát khaâu veä sinh coâng nghieäp thöïc phaåm vaø noäi trôï. Chaáp haønh ñaày ñuû 10 ñieàu quy ñònh cuûa boä Y teá veà veä sinh an toaøn thöïc phaåm. - Khoâng neân ñeå nhöõng ngöôøi ñang maéc caùc beänh ñöôøng tieâu hoùa, ngoaøi da, vieâm tai, muõi, hoïnglaøm coâng vieäc cheá bieán thöùc aên, troâng treû - Vôùi caù nhaân chuû yeáu giöõ veä sinh aên uoáng : + Khoâng aên rau soáng, quaû xanh, khoâng uoáng nöôùc chöa ñun soâi. + Khoâng aên soáng, taùi, aên caùc thöùc aên ñaõ oâi, thiu, ñoà hoäp ñaõ hoûng. + Phaûi baûo quaûn kó, khoâng ñeå ruoài, nhaëng ñaäu vaøo thöùc aên. + Khoâng aên naám töôi, caùc loaïi naám coù haïi hoaëc naám laï. + Neân ngaâm saén töôi vaøo nöôùc 1 buoåi tröôùc khi luoäc aên. 6. Nhieãm ñoäc laân höõu cô a. Ñaïi cöông - Laân höõu cô laø caùc hôïp chaát hoùa hoïc nhö : Tioâphoát,Voâphatoácduøng ñeå tröø saâu boï, coân truøng, naám coù haïi. Trong noâng nghieäp caøng ngaøy caøng ñöôïc söû duïng roäng raõi, phoå bieán. - Do khoâng toân troïng nguyeân taéc trong quaù trình söû duïng vaø baûo quaûn neân ñaõ ñeå xaûy ra nhöõng tai naïn ñaùng tieác, nhöõng tröôøng hôïp nhieãm ñoäc naëng gaây cheát ngöôøi. Chaát laân xaâm nhaäp vaøo cô theå baèng ñöôøng hoâ haáp, ñöôøng tieâu hoùa vaø ñöôøng tröïc tieáp qua da. b. Trieäu chöùng - Tröôøng hôïp nhieãm ñoäc caáp : Naïn nhaân thaáy lôïm gioïng, noân möûa, ñau quaën buïng, tieát nhieàu nöôùc boït, vaõ moà hoâi, khoù thôû, ñau ñaàu, ñau caùc cô, roái loaïn thò giaùc ñaëc bieät laø ñoàng töû co heïp, coù khi chæ nhoû baèng ñaàu ñinh ghim. Daáu hieäu naøy coù theå giuùp ta chaån ñoaùn, ñaùng giaù ñöôïc möùc ñoä naëng nheï cuûa nhieãm ñoäc vaø theo doõi ñöôïc keát quaû ñieàu trò. - Tröôøng hôïp nhieãm ñoäc nheï : Caùc trieäu chöùng treân xuaát hieän muoän vaø nheï hôn, neáu ñöôïc caáp cöùu kòp thôøi seõ giaûm daàn, sau moät tuaàn coù theå khoûi. c. Caáp cöùu ban ñaàu vaø ñeà phoøng - Caáp cöùu ban ñaàu : + Nhanh choùng duøng thuoác giaûi ñoäc ñaëc hieäu. Chuû yeáu duøng Atrophin lieàu cao. + Neáu thuoác vaøo ñöôøng tieâu hoùa baèng moäi bieän phaùp gaây noân. + Neáu thuoác qua da, phaûi röûa baèng nöôùc voâi trong, nöôùc xaø phoøng. + Neáu thuoác vaøo maét, röûa maét baèng nöôùc muoái. + Neáu coù ñieàu kieän duøng thuoác trôï tim maïch, trôï söùc : cafein, coramin, vitamin B1, Ccaám duøng mocphin. + Chuyeån ngay ñeán caùc cô sô y teá ñeå kòp thôøi cöùu chöõa. - Ñeà phoøng : + Chaáp haønh ñuùng caùc quy ñònh, cheá ñoä vaän chuyeån, baûo quaûn, vaø söû duïng. + Khi phun thuoác tröø saâu phaûi : pha ñuùng lieàu löôïng, coù caùc phöông tieän ñeå baûo veä (quaàn aùo, muõ lao ñoäng, khaåu trang, gaêng tay) quay löng veà höôùng gioù, vaø chæ neân phun 10 phuùt phaûi nghæ, sau ñoù môùi tieáp tuïc phun. + Khoâng duøng thuoác tröø s6u ñeå chöõa gheû, dieät chaáy, raän + Khi tieáp xuùc vôùi thuoác tröø saâu khoâng ñöôïc aên, uoáng, huùt thuoác. Sau khi laøm vieäc xong phaûi thay quaàn aùo, taém röûa saïch seõ baèng nöôùc xaø phoøng.