Giáo án Giáo dục công dân Lớp 12 - Tiết 4, Bài 2: Thực hiện pháp luật - Năm học 2010-2011

Tieát 4 Ngaøy soaïn 200/07/2010 Baøi 2 THÖÏC HIEÄN PHAÙP LUAÄT I. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC: 1.Veà kieán thöùc: - Neâu ñöôïc khaùi nieäm thöïc hieän phaùp luaät , caùc hình thöùc vaø caùc giai ñoaïn thöïc hieän phaùp luaät 2.Veà kiõ naêng: - Bieát caùch thöïc hieän phaùp luaät phuø hôïp vôùi löùa tuoåi. 3.Veà thaùi ñoä: - Coù thaùi ñoä toân troïng phaùp luaät , - UÛng hoä nhöõng haønh vi thöïc hieän ñuùng phaùp luaät vaø pheâ phaùn nhöõng haønh vi laøm traùi quy ñònh phaùp luaät . II. PHÖÔNG PHAÙP : Thuyeát trình, vaán ñaùp, thaûo luaän nhoùm, taïo tình huoáng, tröïc quan, III. PHÖÔNG TIEÄN DAÏY HOÏC: - Tranh, aûnh, sô ñoà, giaáy khoå to. - Coù theå söû duïng vi tính, maùy chieáu. IV. TIEÁN TRÌNH LEÂN LÔÙP : 1. OÅn ñònh toå chöùc lôùp : 2. Kieåm tra baøi cuõ: 1. Vai troø cuûa phaùp luaät trong ñôøi soáng xaõ hoäi? 3. Giaûng baøi môùi: Phaùp luaät laø phöông tieän ñeå coâng daân baûo veä quyeàn vaø lôïi ích hôïp phaùp cuûa mình. Tuy nhieân do ñieàu kieän khaùch quan vaø chuû quan maø vieäc thöïc hieän phaùp luaät cuûa coâng daân coù theå ñuùng hoaëc coù theå sai (vi phaïm phaùp luaät). Vaäy, Nhaø nöôùc vôùi tö caùch laø chuû theå laøm ra phaùp luaät vaø duøng phaùp luaät laøm phöông tieän quaûn lí xaõ hoäi seõ laøm gì ñeå baûo ñaûm quaù trình ñöa phaùp luaät vaøo ñôøi soáng xaõ hoäi ñaït hieäu quaû vaø xöû lí caùc vi phaïm phaùp luaät naûy sinh nhö theá naøo?Ñoù laø noäidung baøi 2 Hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø Kieán thöùc cô baûn Khaùi nieäm , caùc hình thöùc vaø caùc giai ñoaïn thöïc hieän phaùp luaät Khaùi nieäm thöïc hieän phaùp luaät GV yeâu caàu HS ñoïc 2 tình huoáng ôû ñoaïn Cuøng quan saùt trong SGK, sau ñoù höôùng daãn HS khai thaùc vaán ñeà baèng caùch ñöa ra caùc caâu hoûi sau: ­ Trong tình huoáng 1: Chi tieát naøo trong tình huoáng theå hieän haønh ñoäng thöïc hieän Luaät Giao thoâng ñöôøng boä moät caùh coù yù thöùc (töï giaùc), coù muïc ñích? Söï töï giaùc ñaõ ñem laïi taùc duïng nhö theá naøo? ­ Trong tình huoáng 2: Ñeå xöû lí 3 thanh nieân vi phaïm, caûnh saùt giao thoâng ñaõ laøm gì? (aùp duïng phaùp luaät: xöû phaït haønh chính) Muïc ñích cuûa vieäc xöû phaït ñoù laø gì? (Raên ñe haønh vi vi phaïm phaùp luaät vaø giaùo duïc haønh vi thöïc hieän ñuùng phaùp luaät cho 3 thanh nieân). Töø nhöõng caâu traû lôøi cuûa HS, GV toång keát vaø ñi ñeán khaùi nieäm trong SGK. GV giaûng môû roäng: Thöïc hieän phaùp luaät laø haønh vi hôïp phaùp cuûa caù nhaân, cô quan, toå chöùc. Vaäy, Theá naøo laø haønh vi hôïp phaùp ? Haønh vi hôïp phaùp laø haønh vi khoâng traùi, khoâng vöôït quaù phaïm vi caùc quy ñònh cuûa phaùp luaät maø phuø hôïp vôùi caùc quy ñònh cuûa phaùp luaät, coù lôïi cho Nhaø nöôùc, xaõ hoäi vaø coâng daân : -Laøm nhöõng vieäc maø phaùp luaät cho pheùp laøm. -Laøm nhöõng vieäc maø phaùp luaät quy ñònh phaûi laøm. -Khoâng laøm nhöõng vieäc maø phaùp luaät caám. Trong heä thoáng phaùp luaät cuûa quoác gia, coù raát nhieàu loaïi quy phaïm phaùp luaät khaùc nhau, vôùi nhöõng caùch thöïc thöïc hieän khaùc nhau. Coù theå ñoù laø caùch xöû söï chuû ñoäng (haønh ñoäng) : Laøm nhöõng vieäc maø phaùp luaät quy ñònh ñöôïc laøm hoaëc nghóa vuï phaûi laøm ; coù theå ñoù laø caùch xöû söï thuï ñoäng (khoâng haønh ñoäng) : Kieàm cheá khoâng laøm nhöõng ñieàu maø phaùp luaät caám. Caùc hình thöùc thöïc hieän phaùp luaät. GV keû baûng: Caùc hình thöùc thöïc hieän phaùp luaät. Chia lôùp thaønh 4 nhoùm, ñaùnh soá thöù töï vaø phaân coâng nhieäm vuï töøng nhoùm töông öùng vôùi thöù töï caùc hình thöùc thöïc hieän phaùp luaät trong SGK . Yeâu caàu moãi nhoùm trong thôøi gian thaûo luaän 3 phuùt phaûi neâu ra noäi dung vaø ví duï minh hoaï cho hình thöùc thöïc hieän maø mình ñöôïc giao. Sau ñoù, laàn löôït caùc nhoùm leân ñieàn vaøo baûng do GV keû saün. GV keû saün moät baûng toång hôïp ôû nhaø ñeå cuûng coá cho HS hieåu 4 hình thöùc thöïc hieän phaùp luaät. Caùc ví duï minh hoaï: + Söû duïng phaùp luaät Ví duï : Coâng daân A göûi ñôn khieáu naïi Giaùm ñoác Coâng ty khi bò kyû luaät caûnh caùo nhaèm baûo veä quyeàn vaø lôïi ích hôïp phaùp cuûa mình bò vi phaïm. Trong tröôøng hôïp naøy, coâng daân A ñaõ söû duïng quyeàn khieáu naïi cuûa mình theo quy ñònh cuûa phaùp luaät, töùc laø coâng daân A söû duïng phaùp luaät. Ñaëc ñieåm cuûa hình thöùc söû duïng phaùp luaät : Chuû theå phaùp luaät coù theå thöïc hieän hoaëc khoâng thöïc hieän quyeàn ñöôïc phaùp luaät cho pheùp theo yù chí cuûa mình maø khoâng bò eùp buoäc phaûi thöïc hieän. + Thi haønh phaùp luaät (xöû söï tích cöïc) + Tuaân thuû phaùp luaät (xöû söï thuï ñoäng) Ví duï : Khoâng töï tieän chaët caây phaù röøng ; khoâng saên baét ñoäng vaät quyù hieám ; khoâng khai thaùc, ñaùnh baét caù ôû soâng, ôû bieån baèng phöông tieän, coâng cuï coù tính huyû dieät (ví duï : mìn, chaát noå,...). + AÙp duïng phaùp luaät Thöù nhaát, cô quan, coâng chöùc nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn ban haønh caùc quyeát ñònh cuï theå. Thöù hai, cô quan nhaø nöôùc ra quyeát ñònh xöû lyù ngöôøi vi phaïm phaùp luaät hoaëc giaûi quyeát tranh chaáp giöõa caùc caù nhaân, toå chöùc. Ví duï : Toaø aùn ra quyeát ñònh tuyeân phaït caûi taïo khoâng giam giöõ vaø yeâu caàu boài thöôøng thieät haïi ngöôøi ñoát röøng, phaù röøng traùi pheùp ; Caûnh saùt giao thoâng xöû phaït ngöôøi khoâng ñoäi muõ baûo hieåm laø 100.000 ñoàng. Ñeå khaéc saâu kieán thöùc, phaùt trieån tö duy HS, GV yeâu caàu caùc em phaân tích ñieåm gioáng nhau vaø khaùc nhau giöõa 4 hình thöùc thöïc hieän phaùp luaät. GV löu yù: + Gioáng nhau: Ñeàu laø nhöõng hoaït ñoäng coù muïc ñích nhaèm ñöa phaùp luaät vaøo cuoäc soáng, trôû thaønh nhöõng haønh vi hôïp phaùp cuûa ngöôøi thöïc hieän. + Khaùc nhau: Trong hình thöùc söû duïng phaùp luaät thì chuû theå phaùp luaät coù theå thöïc hieän hoaëc khoâng thöïc hieän quyeàn ñöôïc phaùp luaät cho pheùp theo yù chí cuûa mình chöù khoâng bò eùp buoäc phaûi thöïc hieän. Ví duï: Luaät giao thoâng ñöôøng boä quy ñònh, coâng daân töø 18 tuoåi trôû leân coù quyeàn ñieàu khieån xe moâ toâ coù dung tích xi lanh töø 50 cm3 trôû leân. Khi aáy, nhöõng ngöôøi ñaït ñoä tuoåi naøy coù theå ñi xe gaén maùy vaø coù theå ñi xe ñaïp (khoâng baét buoäc phaûi ñi xe gaén maùy). Yeâu caàu quan troïng cuûa phaàn naøy laø HS phaûi thaáy roõ ñöôïc raèng phaùp luaät coù ñöôïc thöïc hieän hay khoâng, phaùp luaät coù ñi vaøo cuoäc soáng hay khoâng tröôùc tieân vaø chuû yeáu laø do moãi caù nhaân, toå chöùc coù chuû ñoäng, töï giaùc thöïc hieän ñuùng caùc quyeàn, nghóa vuï cuûa mình theo quy ñònh cuûa phaùp luaät Caùc giai ñoaïn thöïc hieän phaùp luaät. GV ñaët caâu hoûi: ­ Theo em, quyeàn vaø nghóa vuï cuûa vôï vaø choàng xuaát hieän khi naøo? HS traû lôøi. GV nhaän xeùt, keát luaän: Quyeàn vaø nghóa vuï cuûa vôï vaø choàng chæ xuaát hieän sau khi quan heä hoân nhaân ñöôïc xaùc laäp. Khi aáy, xuaát hieän quan heä phaùp luaät giöõa vôï vaø choàng (giai ñoaïn 1 cuûa quaù trình thöïc hieän phaùp luaät) GV hoûi tieáp: ­ Vôï, choàng thöïc hieän quyeàn vaø nghóa cuûa mình nhö theá naøo? HS trao ñoåi, traû lôøi. GV nhaän xeùt, keát luaän: Sau khi quan heä hoân nhaân ñöôïc xaùc laäp, vôï choàng thöïc hieän quyeàn vaø nghóa vuï cuûa mình (giai ñoaïn 2 cuûa quaù trình thöïc hieän phaùp luaät) theo quy ñònh taïi chöông III – Quan heä giöõa vôï vaø choàng cuûa Luaät Hoân nhaân vaø Gia ñình naêm 2000. GV löu yù: Hai giai ñoaïn cuûa quaù trình thöïc hieän phaùp luaät coù moái quan heä chaët cheõ vôùi nhau: giai ñoaïn 1 laø tieàn ñeà cuûa giai ñoaïn 2, giai ñoaïn 2 laø heä quaû phaùt sinh taát yeáu töø giai ñoaïn 1. Quaù trình thöïc hieän phaùp luaät baét buoäc phaûi traûi qua hai giai ñoaïn. Tuy nhieân, trong nhieàu tröôøng hôïp coøn xuaát hieän giai ñoaïn 3 - giai ñoaïn khoâng baét buoäc. Noù chæ xuaát hieän khi caù nhaân, toå chöùc vi phaïm phaùp luaät vaø cô quan nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn seõ can thieäp baèng caùch ra quyeát ñònh buoäc chuû theå vi phaïm phaûi thöïc hieän ñuùng phaùp luaät. 1. Khaùi nieäm , caùc hình thöùc vaø caùc giai ñoaïn thöïc hieän phaùp luaät a) Khaùi nieäm thöïc hieän phaùp luaät Thöïc hieän phaùp luaät laø quaù trình hoaït ñoäng coù muïc ñích laøm cho nhöõng quy ñònh cuûa phaùp luaät ñi vaøo cuoäc soáng, trôû thaønh nhöõng haønh vi hôïp phaùp cuûa caùc caù nhaân, toå chöùc. b) Caùc hình thöùc thöïc hieän phaùp luaät ­ Söû duïng phaùp luaät : Caùc caù nhaân, toå chöùc söû duïng ñuùng ñaén caùc quyeàn cuûa mình , laøm nhöõng gì maø phaùp luaät cho pheùp laøm. ­ Thi haønh phaùp luaät : Caùc caù nhaân , toå chöùc thöïc hieän ñaày ñuû nhöõng nghóa vuï, chuû ñoäng laøm nhöõng gì maø phaùp luaät quy ñònh phaûi laøm. ­ Tuaân thuû phaùp luaät : Caùc caù nhaân , toå chöùc kieàm cheá ñeå khoâng laøm nhöõng ñieàu maø phaùp luaät caám. ­ AÙp duïng phaùp luaät : Caùc cô quan, coâng chöùc nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn caên cöù vaøo phaùp luaät ñeå ra caùc quyeát ñònh laøm phaùt sinh, chaám döùt hoaëc thay ñoåi vieäc thöïc hieän caùc quyeàn , nghóa vuï cuï theå cuûa caù nhaân, toå chöùc. c) Caùc giai ñoaïn thöïc hieän phaùp luaät ­ Giai ñoaïn 1 : Giöõa caùc caù nhaân, toå chöùc hình thaønh moät quan heä xaõ hoäi do phaùp luaät ñieàu chænh (goïi laø quan heä phaùp luaät). ­ Giai ñoaïn 2 : Caù nhaân, toå chöùc tham gia quan heä phaùp luaät thöïc hieän caùc quyeàn vaø nghóa vuï cuûa mình. 4) Cñng cè. 5) H­íng dÉn vÒ nhµ: