Giáo án Giáo dục công dân Lớp 12 - Tiết 4, Bài 2: Thực hiện pháp luật - Năm học 2009-2010 (Bản đẹp)

thöïc hieän phaùp luaät? 3. Giaûng baøi môùi: Hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø Kieán thöùc cô baûn Caùc loaïi vi phaïm phaùp luaät vaø traùch nhieäm phaùp lí: GV yeâu caàu HS trình baøy 4 loaïi vi phaïm phaùp luaät vaø traùch nhieäm phaùp lí töông öùng. GV giaûng: + Vi phaïm hình söï : Vi phaïm hình söï (toäi phaïm) laø haønh vi nguy hieåm cho xaõ hoäi ñöôïc quy ñònh trong Boä luaät Hình söï, do ngöôøi coù naêng löïc traùch nhieäm hình söï thöïc hieän moät caùch coá yù hoaëc voâ yù, xaâm phaïm ñoäc laäp, chuû quyeàn, thoáng nhaát, toaøn veïn laõnh thoå ; xaâm phaïm cheá ñoä chính trò, cheá ñoä kinh teá, neàn vaên hoaù, neàn quoác phoøng, an ninh, traät töï vaø an toaøn xaõ hoäi ; xaâm phaïm quyeàn vaø lôïi ích hôïp phaùp cuûa toå chöùc ; xaâm phaïm tính maïng, söùc khoeû, danh döï, nhaân phaåm, töï do, taøi saûn, caùc quyeàn vaø lôïi ích hôïp phaùp khaùc cuûa coâng daân vaø xaâm phaïm nhöõng lónh vöïc khaùc cuûa Nhaø nöôùc vaø xaõ hoäi. Ví duï : Ngöôøi taøng tröõ, vaän chuyeån, mua baùn traùi pheùp chaát ma tuyù laø vi phaïm hình söï, bò coi laø toäi phaïm ñöôïc quy ñònh trong Boä luaät Hình söï. Ñaây laø nhöõng haønh vi nguy hieåm cho xaõ hoäi vì noù goùp phaàn laøm baêng hoaïi söùc khoeû con ngöôøi, aûnh höôûng ñeán lao ñoäng saûn xuaát, hoïc taäp vaø coâng taùc cuûa coâng daân, phaù hoaïi haïnh phuùc gia ñình vaø laø nguyeân nhaân daãn ñeán caùc loaïi toäi phaïm khaùc. Chuû theå vi phaïm hình söï chæ coù theå laø nhöõng caù nhaân. => Traùch nhieäm hình söï Laø loaïi traùch nhieäm phaùp lyù vôùi caùc cheá taøi nghieâm khaéc nhaát do Toaø aùn aùp duïng ñoái vôùi nhöõng ngöôøi coù haønh vi phaïm toäi (vi phaïm hình söï). Traùch nhieäm hình söï chæ ñöôïc aùp duïng ñoái vôùi caùc toäi phaïm ñöôïc quy ñònh trong Boä luaät Hình söï. Ví duï : Khoaûn 1 Ñieàu 197 veà toäi toå chöùc söû duïng traùi pheùp chaát ma tuyù quy ñònh : “Ngöôøi naøo toå chöùc söû duïng traùi pheùp chaát ma tuyù döôùi baát kyø hình thöùc naøo thì bò phaït tuø töø hai naêm ñeán baûy naêm”. Trong ví duï treân, ngöôøi toå chöùc söû duïng traùi pheùp chaát ma tuyù laø ngöôøi vi phaïm phaùp luaät hình söï, laø haønh vi nguy hieåm cho xaõ hoäi, phaûi chòu traùch nhieäm hình söï theo quy ñònh taïi Ñieàu 197 Boä luaät Hình söï. Traùch nhieäm hình söï chæ coù theå do Toaø aùn aùp duïng, khoâng moät cô quan, toå chöùc naøo khaùc coù quyeàn aùp duïng. + Vi phaïm haønh chính Vi phaïm haønh chính laø haønh vi do caù nhaân, toå chöùc, cô quan thöïc hieän moät caùch coá yù hoaëc voâ yù, xaâm phaïm caùc quy taéc quaûn lyù nhaø nöôùc maø khoâng phaûi laø toäi phaïm hình söï vaø theo quy ñònh cuûa phaùp luaät phaûi bò xöû phaït haønh chính. Ví duï : ñi xe moâ toâ, xe gaén maùy vaøo ñöôøng ngöôïc chieàu hoaëc vaøo ñöôøng caám ; cöûa haøng dòch vuï Internet môû cöûa cho söû duïng dòch vuï sau 11 giôø ñeâm, quaù giôø quy ñònh ; ngöôøi kinh doanh laán chieám væa heø ; gaây roái traït töï coâng coäng nhöng chöa gaây haäu quaû xaáu. Chuû theå vi phaïm daân söï coù theå laø caù nhaân hoaëc toå chöùc. => Traùch nhieäm haønh chính Laø loaïi traùch nhieäm phaùp lyù do caùc cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc aùp duïng ñoái vôùi caù nhaân, toå chöùc coù haønh vi vi phaïm haønh chính. Cheá taøi traùch nhieäm haønh chính thöôøng laø phaït tieàn, phaït caûnh caùo, khoâi phuïc laïi tình traïng ban ñaàu, thu giöõ tang vaät, phöông tieän döôïc söû duïng ñeå vi phaïm,... Ví duï, Ñieàu 19 Phaùp leänh Xöû lyù vi phaïm haønh chính quy ñònh : “Caù nhaân, toå chöùc vi phaïm haønh chính phaûi ñình chæ ngay caùc haønh vi vi phaïm gaây oâ nhieãm moâi tröôøng, laây lan dòch beänh vaø phaûi thöïc hieän caùc bieän phaùp ñeå khaéc phuïc ; neáu caù nhaân, toå chöùc vi phaïm khoâng töï nguyeän thöïc hieän thì bò aùp duïng caùc bieän phaùp cöôõng cheá. Caù nhaân, toå chöùc vi phaïm phaûi chòu moïi chi phí cho vieäc aùp duïng caùc bieän phaùp cöôõng cheá”. + Vi phaïm daân söï Vi phaïm daân söï laø haønh vi vi phaïm phaùp luaät, xaâm phaïm tôùi caùc quan heä taøi saûn, quan heä nhaân thaân (bao goàm quan heä nhaân thaân phi taøi saûn vaø quan heä nhaân thaân coù lieân quan tôùi taøi saûn). Vi phaïm naøy thöôøng theå hieän ôû vieäc chuû theå khoâng thöïc hieän hoaëc thöïc hieän khoâng ñuùng caùc hôïp ñoàng daân söï. Ví duï : Ngöôøi thueâ cöûa haøng ñaõ töï yù söûa chöõa cöûa haøng khoâng ñuùng vôùi thoaû thuaän trong hôïp ñoàng ; ngöôøi thueâ xe oâ toâ khoâng traû cho chuû xe ñuùng thôøi haïn thoaû thuaân hoaëc laøm hö hoûng xe. Chuû theå vi phaïm daân söï coù theå laø caù nhaân hoaëc toå chöùc. Traùch nhieäm daân söï Laø loaïi traùch nhieäm phaùp lyù do Toaø aùn aùp duïng ñoái vôùi caù nhaân, toå chöùc vi phaïm daân söï. Cheá taøi traùch nhieäm daân söï chuû yeáu laø boài thöôøng thieät haïi hoaëc thöïc hieän caùc nghóa vuï daân söï maø caùc beân ñaõ thoaû thuaän. Beân coù nghóa vuï maø thöïc hieän hoaëc thöïc hieän khoâng ñuùng nghóa vuï thì phaûi chòu traùch nhieäm daân söï ñoái vôùi beân coù quyeàn. Traùch nhieäm boài thöôøng thieät haïi chuû yeáu bao goàm traùch nhieäm boài thöôøng thieät haïi veà vaät chaát vaø ñoâi khi coøn coù traùch nhieäm boài thöôøng buø ñaép toån thaát veà tinh thaàn. Traùch nhieäm boài thöôøng thieät haïi veà vaät chaát laø traùch nhieäm buø ñaép toûn thaát vaät chaát thöïc teá, tính ñöôïc thaønh tieàn do beân vi phaïm gaây ra, bao goàm toån thaát veà taøi saûn, chi phí hôïp lyù ñeå ngaên chaën, haïn cheá, khaéc phuïc thieät haïi, thu nhaäp thöïc teá bò maát hoaëc bò giaûm suùt. Ví duï : Beân B nhaän gia coâng cho beân A moät soá saûn phaåm laø quaàn aùo. Khi nhaän haøng, beân A kieåm tra thaáy haøng gia coâng khoâng baûo ñaûm chaát löôïng nhö thoaû thuaän ñaõ ghi trong hôïp ñoàng, beân A coù quyeàn yeâu caàu beân B söûa chöõa nhöng beân B khoâng theå söûa chöõa trong thôøi haïn ñaõ thoaû thuaän. Khi ñoù, beân A coù quyeàn huyû boû hôïp ñoàng vaø yeâu caàu beân B boài thöôøng thieät haïi. Neâu beân B khoâng boài thöôøng thì beân A coù quyeàn khôûi kieän taïi Toaø aùn. Trong tröôøng hôïp naøy, quyeát ñònh cuûa Toaø aùn laø coù giaù trò baét buïoc ñoái vôùi beân B, nghóa laø beân B phaûi chòu traùch nhieäm daân söï veà boài thöôøng thieät haïi. + Vi phaïm kyû luaät Vi phaïm kyû luaät laø haønh vi vi phaïm phaùp luaät xaâm phaïm caùc quy taéc kyû luaät lao ñoäng trong caùc cô quan, tröôøng hoïc, doanh nghieäp, caùc quy ñònh ñoái vôùi caùc boä, coâng chöùc nhaø nöôùc. Caùc quy ñònh cuûa phaùp luaät bò vi phaïm laø caùc quy ñònh thuoäc Luaät Lao ñoäng vaø Luaät Haønh chính. Ví duï : Ngöôøi lao ñoäng töï yù boû vieäc nhieàu ngaøy maø khoâng coù lyù do chính ñaùng ; caùn boä, coâng chöùc thöôøng xuyeân ñi laøm muoän. => Traùch nhieäm kyû luaät Laø loaïi traùch nhieäm phaùp lyù do thuû tröôûng cô quan, giaùm ñoùc doanh nghieäp,... aùp duïng ñoái vôùi caùn boä, coâng chöùc, vieân chöùc, nhaân vieân thuoäc quyeàn quaûn lyù cuûa mình khi hoï vi phaïm kyû luaät lao ñoäng, vi phaïm cheá ñoä coâng vuï nhaø nöôùc. Cheá ñoä traùch nhieäm kyû luaät thöôøng laø : khieån traùch, caûnh caùo, ñieàu chuyeån coâng taùc khaùc, haï baäc löông, caùch chöùc, buoäc thoâi vieäc (sa thaûi) hoaëc chaám döùt hôïp ñoàng lao ñoäng tröôùc thôøi haïn. Ví duï : Theo Ñieàu 85 Boä luaät lao ñoäng naêm 1994 (söûa ñoåi, boå sung naêm 2006), hình thöùc xöû lyù kyû luaät sa thaûi ñöôïc aùp duïng trong tröôøng hôïp : Ngöôøi lao ñoäng coù haønh vi troäm caép, tham oâ, tieát loä bí maät coâng ngheä, kinh doanh hoaëc coù haønh vi khaùc gaây thieät haïi nghieâm troïng veà taøi saûn, lôïi ích cuûa doanh nghieäp ; Ngöôøi lao ñoäng töï yù boû vieäc 5 ngaøy coäng doàn trong moät thaùng hoaëc 20 ngaøy coäng doàn trong moät naêm maø khoâng coù lyù do chính ñaùng. GV keát luaän: Trong 4 loaïi treân thì vi phaïm hình söï vi phaïm phaùp luaät nghieâm troïng nhaát vaø traùch nhieäm hình söï laø traùch nhieäm phaùp lí nghieâm khaéc nhaát maø Nhaø nöôùc buoäc ngöôøi vi phaïm phaûi gaùnh chòu. c) Caùc loaïi vi phaïm phaùp luaät vaø traùch nhieäm phaùp lí: ­ Vi phaïm hình söï laø nhöõng haønh vi nguy hieåm cho xaõ hoäi bò coi laø toäi phaïm quy ñònh taïi Boä luaät Hình söï. Ngöôøi phaïm toäi phaûi chòu traùch nhieäm hình söï , phaûi chaáp haønh hình phaït theo quy ñònh cuûa Toøa aùn. Ngöôøi töø ñuû 14 ñeán döôùi 16 tuoåi phaûi chòu traùch nhieäm hình söï veà toäi phaïm raát nghieâm troïng do coá yù hoaëc toäi phaïm ñaëc bieät nghieâm troïng. Ngöôøi töø 16 tuoåi trôû leân phaûi chòu traùch nhieäm hình söï veà moïi toäi phaïm . ­ Vi phaïm haønh chính laø haønh vi vi phaïm phaùp luaät coù möùc ñoä nguy hieåm cho xaõ hoäi thaáp hôn toäi phaïm, xaâm phaïm caùc quy taéc quaûn lí nhaø nöôùc . Ngöôøi vi phaïm phaûi chòu traùch nhieäm haønh chính theo quy ñònh cuûa phaùp luaät . Ngöôøi töø 14 ñeán 16 tuoåi bò xöû phaït haønh chính veà vi phaïm haønh chính do coá yù ; ngöôøi töø ñuû 16 tuoåi trôû leân bò xöû phaït haønh chính veà moïi vi phaïm haønh chính do mình gaây ra. ­ Vi phaïm daân söï laø haønh vi vi phaïm phaùp luaät , xaâm phaïm tôùi caùc quan heä taøi saûn (quan heä sôû höõu, quan heä hôïp ñoàng) vaø quan heä nhaân thaân (lieân quan ñeán caùc quyeàn nhaân thaân, khoâng theå chuyeån giao cho ngöôøi khaùc, ví duï : quyeàn ñoái vôùi hoï, teân, quyeàn ñöôïc khai sinh, bí maät ñôøi tö, quyeàn xaùc ñònh laïi giôùi tính) Ngöôøi coù haønh vi vi phaïm daân söï phaûi chòu traùch nhieäm daân söï. Ngöôøi töø ñuû 6 tuoåi ñeán chöa ñuû 18 tuoåi khi tham gia caùc giao dòch daân söï phaûi ñöôïc ngöôøi ñaïi dieän theo phaùp luaät (ví duï : boá meï ñoái vôùi con) ñoàng yù, coù caùc quyeàn , nghóa vuï , traùch nhieäm daân söï phaùt sinh töø giao dòch daân söï do ngöôøi ñaïi dieän xaùc laäp vaø thöïc hieän. ­ Vi phaïm kæ luaät laø vi phaïm phaùp luaät xaâm phaïm caùc quan heä lao ñoäng, coâng vuï nhaø nöôùc do phaùp luaät lao ñoäng, phaùp luaät haønh chính baûo veä. Caùn boä, coâng chöùc, vieân chöùc vi phaïm kæ luaät phaûi chòu traùch nhieäm kæ luaät vôùi caùc hình thöùc caûnh caùo, haï baäc löông, chuyeån coâng taùc khaùc, buoäc thoâi vieäc 4) Cñng cè. 5) H­íng dÉn vÒ nhµ: