Giáo án Giáo dục công dân Lớp 12 - Tiết 3, Bài 1: Pháp luật và đời sống - Năm học 2010-2011

söï phaùt trieån vaø tieán boä xaõ hoäi vaøo trong caùc quy phaïm phaùp luaät. Trong haøng loaït caùc quy phaïm phaùp luaät luoân theå hieän caùc quan ñieåm ñaïo ñöùc. Chính nhöõng giaù trò cô baûn nhaát cuûa phaùp luaät nhö coâng baèng, bình ñaúng, töï do, leõ phaûi cuõng ñeàu laø nhöõng giaù trò ñaïo ñöùc cao caû maø con ngöôøi luoân höôùng tôùi Vai troø cuûa phaùp luaät trong ñôøi soáng xaõ hoäi Phaùp luaät laø phöông tieän ñeå nhaø nöôùc quaûn lí xaõ hoäi GV hoûi: ­ Vì sao Nhaø nöôùc phaûi quaûn lí xaõ hoäi baèng phaùp luaät? GV cho HS thaûo luaän nhoùm vaø yeâu caàu HS laáy ví duï minh hoaï cho phaàn thaûo luaän cuûa nhoùm mình. Hoaëc GV neâu caâu hoûi tình huoáng: ­ Coù quan cho raèng, chæ caàn phaùt trieån kinh teá thaät maïnh laø seõ giaûi quyeát ñöôïc moïi hieän töôïng tieâu cöïc trong xaõ hoäi, vì vaäy, quaûn lí xaõ hoäi vaø giaûi quyeát caùc xung ñoät baèng caùc coâng cuï kinh teá laø thieát thöïc nhaát, hieäu quaû nhaát ! GV toång keát yù kieán tranh luaän cuûa HS, phaân tích nhöõng maët hôïp lí, chöa hôïp lí ñoái vôùi vieäc söû duïng phöông tieän quaûn lí moät chieàu neáu khoâng ñöôïc söû duïng phoái hôïp vôùi caùc phöông tieän khaùc. GV giaûng ( Keát hôïp phaùt vaán HS): Ñeå quaûn lí xaõ hoäi, cuøng vôùi caùc phöông tieän khaùc, nhaø nöôùc söû duïng phaùp luaät nhö moät phöông tieän höõu hieäu nhaát maø khoâng moät phöông tieän naøo coù theå thay theá ñöôïc. Khoâng coù phaùp luaät, xaõ hoäi seõ khoâng coù traät töï, oån ñònh, khoâng theå toàn taïi vaø phaùt trieån ñöôïc. Vì sao nhaø nöôùc phaûi quaûn lí xaõ hoäi baèng phaùp luaät ? Taát caû caùc nhaø nöôùc ñeàu quaûn lí xaõ hoäi chuû yeáu baèng phaùp luaät beân caïnh nhöõng phöông tieän khaùc nhö keá hoaïch, toå chöùc, giaùo duïc... Nhôø coù phaùp luaät, nhaø nöôùc phaùt huy ñöôïc quyeàn löïc cuûa mình vaø kieåm tra, kieåm soaùt ñöôïc caùc hoaït ñoäng cuûa moïi caù nhaân, toå chöùc, cô quan trong phaïm vi laõnh thoå cuûa mình. Quaûn lí baèng phaùp luaät laø phöông phaùp quaûn lí daân chuû vaø hieäu quaû nhaát, vì sao? Phaùp luaät laø caùc khuoân maãu coù tính phoå bieán vaø baét buoäc chung neân quaûn lí baèng phaùp luaät seõ ñaûm baûo daân chuû, coâng baèng, phuø hôïp vôùi lôïi ích chung cuûa caùc giai caáp vaø taàng lôùp xaõ hoäi khaùc nhau, taïo ñöôïc söï ñoàng thuaän trong xaõ hoäi ñoái vôùi vieäc thöïc hieän phaùp luaät. Phaùp luaät do nhaø nöôùc laøm ra ñeå ñieàu chænh caùc quan heä xaõ hoäi moät caùch thoáng nhaát trong toaøn quoác vaø ñöôïc baûo ñaûm baèng söùc maïnh cuûa quyeàn löïc nhaø nöôùc neân hieäu löïc thi haønh cao. Nhaø nöôùc quaûn lí xaõ hoäi baèng phaùp luaät nhö theá naøo ? Quaûn lí xaõ hoäi baèng phaùp luaät nghóa laø nhaø nöôùc ban haønh phaùp luaät vaø toå chöùc thöïc hieän phaùp luaät treân quy moâ toaøn xaõ hoäi, ñöa phaùp luaät vaøo ñôøi soáng cuûa töøng ngöôøi daân vaø cuûa toaøn xaõ hoäi. Muoán ngöôøi daân thöïc hieän ñuùng phaùp luaät thì phaûi laøm cho daân bieát phaùp luaät, bieát quyeàn lôïi vaø nghóa vuï cuûa mình. Do ñoù, nhaø nöôùc phaûi coâng boá coâng khai, kòp thôøi caùc vaên baûn quy phaïm phaùp luaät, tieán haønh nhieàu bieän phaùp thoâng tin, phoå bieán, giaùo duïc phaùp luaät thoâng qua caùc phöông tieän baùo, ñaøi, truyeàn hình ; ñöa giaùo duïc phaùp luaät vaøo nhaø tröôøng, xaây döïng tuû saùch phaùp luaät ôû xaõ, phöôøng, thò traán, ôû caùc cô quan, tröôøng hoïc ñeå “daân bieát” vaø “daân laøm” theo phaùp luaät. * Phaùp luaät laø phöông tieän ñeå coâng daân thöïc hieän vaø baûo veä quyeàn, lôïi ích hôïp phaùp cuûa mình + Phaùp luaät laø phöông tieän ñeå coâng daân thöïc hieän cuûa mình GV giaûng: ÔÛ nöôùc ta, caùc quyeàn con ngöôøi veà chính trò, kinh teá, daân söï, vaên hoaù vaø xaõ hoäi ñöôïc toân troïng, ñöôïc theå hieän ôû caùc quyeàn coâng daân, ñöôïc quy ñònh trong Hieán phaùp vaø luaät. Hieán phaùp quy ñònh caùc quyeàn vaø nghóa vuï cô baûn cuûa coâng daân ; caùc luaät veà daân söï, hoân nhaân vaø gia ñình, thöông maïi, thueá, ñaát ñai, giaùo duïc cuï theå hoaù noäi dung, caùch thöùc thöïc hieän caùc quyeàn cuûa coâng daân trong töøng lónh vöïc cuï theå. Nhö vaäy, thoâng qua caùc quy ñònh trong caùc luaät vaø vaên baûn döôùi luaät, phaùp luaät xaùc laäp quyeàn cuûa coâng daân trong caùc lónh vöïc cuûa ñôøi soáng xaõ hoäi. Caên cöù vaøo caùc quy ñònh naøy, coâng daân thöïc hieän quyeàn cuûa mình. GV yeâu caàu HS tìm ví duï minh hoaï GV cung caáp theâm ví duï : Hieán phaùp vaø Luaät Doanh nghieäp quy ñònh quyeàn töï do kinh doanh cuûa coâng daân. Treân cô sôû caùc quy ñònh naøy, coâng daân coù theå thöïc hieän quyeàn kinh doanh phuø hôïp vôùi khaû naêng vaø ñieàu kieän cuûa mình. + Phaùp luaät laø phöông tieän ñeå coâng daân baûo veä caùc quyeàn vaø lôïi ích hôïp phaùp cuûa mình GV giaûng: Thoâng qua caùc luaät veà lao ñoäng, haønh chính, hình söï, toá tuïng, trong ñoù quy ñònh thaåm quyeàn, noäi dung, hình thöùc, thuû tuïc giaûi quyeát caùc tranh chaáp, khieáu naïi vaø xöû lí caùc vi phaïm phaùp luaät xaâm haïi quyeàn vaø lôïi ích hôïp phaùp cuûa coâng daân. Thaûo luaän tình huoáng : Chò Hieàn vaø anh Thieän yeâu nhau ñaõ ñöôïc hai naêm vaø hai ngöôøi baøn chuyeän keát hoân vôùi nhau. Theá nhöng, boá chò Hieàn thì laïi muoán chò keát hoân vôùi anh Thanh laø ngöôøi cuøng xoùm neân ñaõ kieân quyeát phaûn ñoái vieäc naøy. Khoâng nhöõng theá, boá coøn tuyeân boá seõ caûn trôû ñeán cuøng neáu chò Hieàn cöù nhaát ñònh xin keát hoân vôùi anh Thieän. Trình baøy maõi vôùi boá khoâng ñöôïc, cöïc chaúng ñaõ, chò Hieàn ñaõ noùi : Neáu boá cöù caûn trôû con laø boá vi phaïm phaùp luaät ñaáy ! Giaät mình, boá hoûi chò Hieàn : Tao vi phaïm theá naøo ? Tao laø boá thì tao coù quyeàn quyeát ñònh vieäc keát hoân cuûa chuùng maøy chöù ! Khi aáy, chò Hieàn traû lôøi : Boá ôi ! Khoaûn 3 Ñieàu 9 Luaät Hoân nhaân vaø gia ñình naêm 2000 quy ñònh : Vieäc keát hoân do nam nöõ töï nguyeän quyeát ñònh, khoâng beân naøo ñöôïc eùp buoäc, löøa doái beân naøo ; khoâng ai ñöôïc cöôõng eùp hoaëc caûn trôû. Theá boá caûn trôû con thì boá coù vi phaïm phaùp luaät khoâng nhæ ? Caâu hoûi : Haønh vi caûn trôû cuûa boá chò Hieàn coù ñuùng phaùp luaät khoâng ? Taïi sao chò Hieàn phaûi neâu ra Luaät Hoân nhaân vaø gia ñình ñeå thuyeát phuïc boá ? Trong tröôøng hôïp naøy, phaùp luaät coù caàn thieát ñoái vôùi coâng daân khoâng ? Nhö vaäy, phaùp luaät khoâng nhöõng quy ñònh quyeàn cuûa coâng daân trong cuoäc soáng maø coøn quy ñònh roõ caùch thöùc ñeå coâng daân thöïc hieän caùc quyeàn ñoù cuõng nhö trình töï, thuû tuïc phaùp lí ñeå coâng daân baûo veä caùc quyeàn, lôïi ích hôïp phaùp cuûa mình bò xaâm phaïm. GV keát luaän: GV nhaán maïnh vai troø cuûa phaùp luaät trong ñôøi soáng xaõ hoäi: Laø phöông tieän ñeå Nhaø nöôùc quaûn lí xaõ hoäi; Laø phöông tieän ñeå coâng daân thöïc hieän vaø baûo veä quyeàn, lôïi ích hôïp phaùp cuûa mình. 3. Moái quan heä giöõa phaùp luaät vôùi kinh teá, chính trò, ñaïo ñöùc: a) Quan heä giöõa phaùp luaät vôùi kinh teá: ­ Caùc quan heä kinh teá quyeát ñònh noäi dung cuûa phaùp luaät, söï thay ñoåi caùc quan heä kinh teá sôùm hay muoän cuõng seõ daãn ñeán söï thay ñoåi noäi dung cuûa phaùp luaät. ­ Phaùp luaät laïi taùc ñoäng ngöôïc trôû laïi ñoái vôùi kinh teá, coù theå theo höôùng tích cöïc hoaëc tieâu cöïc. b) Quan heä giöõa phaùp luaät vôùi chính trò: ­ Ñöôøng loái chính trò cuûa ñaûng caàm quyeàn chæ ñaïo vieäc xaây döïng vaø thöïc hieän phaùp luaät . Thoâng qua phaùp luaät , yù chí cuûa giai caáp caàm quyeàn trôû thaønh yù chí cuûa nhaø nöôùc . ­ Ñoàng thôøi , phaùp luaät coøn theå hieän ôû möùc ñoä nhaát ñònh ñöôøng loái chính trò cuûa giai caáp vaø caùc taàng lôùp khaùc trong xaõ hoäi . c) Quan heä giöõa phaùp luaät vôùi ñaïo ñöùc: ­ Nhaø nöôùc luoân coá gaéng chuyeån nhöõng quy phaïm ñaïo ñöùc coù tính phoå bieán , phuø hôïp vôùi söï phaùt trieån vaø tieán boä xaõ hoäi thaønh caùc quy phaïm phaùp luaät. ­ Khi aáy, caùc giaù trò ñaïo ñöùc khoâng chæ ñöôïc tuaân thuû baèng nieàm tin , löông taâm cuûa caù nhaân hay do söùc eùp cuûa dö luaän xaõ hoäi maø coøn ñöôïc nhaø nöôùc baûo ñaûm thöïc hieän baèng söùc maïnh quyeàn löïc nhaø nöôùc . 4. Vai troø cuûa phaùp luaät trong ñôøi soàng xaõ hoäi a) Phaùp luaät laø phöông tieän ñeå nhaø nöôùc quaûn lí xaõ hoäi ­ Taát caû caùc nhaø nöôùc ñeàu quaûn lí xaõ hoäi chuû yeáu baèng phaùp luaät beân caïnh nhöõng phöông tieän khaùc nhö chính saùch, keá hoaïch, giaùo duïc tö töôûng, ñaïo ñöùc,Nhôø coù phaùp luaät, nhaø nöôùc phaùt huy ñöôïc quyeàn löïc cuûa mình vaø kieåm tra, kieåm soaùt ñöôïc caùc hoaït ñoäng cuûa moïi caù nhaân, toå chöùc, cô quan trong phaïm vi laõnh thoå cuûa mình . ­ Quaûn lí baèng phaùp luaät laø phöông phaùp quaûn lí daân chuû vaø hieäu quaû nhaát , vì: + Phaùp luaät laø khuoân maãu coù tính phoå bieán vaø baét buoäc chung , phuø hôïp vôùi lôïi ích chung cuûa caùc giai caáp vaø taàng lôùp xaõ hoäi khaùc nhau , taïo ñöôïc söï ñoàng thuaän trong xaõ hoäi ñoái vôùi vieäc thöïc hieän phaùp luaät. + Phaùp luaät ñieàu chænh caùc quan heä xaõ hoäi moät caùch thoáng nhaát trong toaøn quoác vaø ñöôïc baûo ñaûm baèng söùc maïnh cuûa quyeàn löïc nhaø nöôùc neân hieäu löïc thi haønh cao. ­ Quaûn lí xaõ hoäi baèng phaùp luaät nghóa laø nhaø nöôùc ban haønh phaùp luaät vaø toå chöùc thöïc hieän phaùp luaät treân quy moâ toaøn xaõ hoäi b) Phaùp luaät laø phöông tieän ñeå coâng daân thöïc hieän vaø baûo veä quyeàn, lôïi ích hôïp phaùp cuûa mình: ­ Hieán phaùp quy ñònh caùc quyeàn vaø nghóa vuï cô baûn cuûa coâng daân ; caùc luaät veà daân söï , hoân nhaân vaø gia ñình , thöông maïi , thueá, ñaát ñai , giaùo duïc ,cuï theå hoùa noäi dung, caùch thöùc thöïc hieän caùc quyeàn cuûa coâng daân trong töøng lónh vöïc cuï theå. Treân cô sôû aáy, coâng daân thöïc hieän quyeàn cuûa mình. ­ Caùc luaät veà haønh chính, hình söï, toá tuïng, quy ñònh thaåm quyeàn , noäi dung, hình thöùc, thuû tuïc giaûi quyeát caùc tranh chaáp, khieáu naïi vaø xöû lí caùc vi phaïm phaùp luaät. Nhôø theá, coâng daân seõ baûo veä ñöôïc caùc quyeàn vaø lôïi ích hôïp phaùp cuûa 4) Cñng cè. 5) H­íng dÉn vÒ nhµ: