Giáo án Giáo dục công dân Lớp 12 - Tiết 21: Công dân với các quyền dân chủ - Năm học 2009-2010 - Nguyễn Văn Tập

laø caùc quyeàn sau: - Quyeàn baàu cöû vaø öùng cöû vaøo caùc cô quan ñaïi bieåu cuûa nhaân daân; - Quyeàn tham gia vaøo quaûn lyù nhaø nôùc vaø xaõ hoäi; - Quyeàn khieáu naïi vaø toá caùo cuûa coâng daân. Ñôn vò kieán thöùc 1: Quyeàn baàu cöû vaø quyeàn öùng cöû vaøo caùc cô quan ñaïi bieåu cuûa nhaân daân a Möùc ñoä kieán thöùc: HS neâu ñöôïc: ­ Quyeàn baàu cöû vaø öùng cöû laø quyeàn daân chuû cô baûn nhaát cuûa coâng daân; laø phöông thöùc chuû yeáu, quan troïng ñeå thöïc hieän daân chuû ñaïi dieän. ­ Noäi dung quyeàn baàu cöû, quyeàn öùng cöû theo phaùp luaät Vieät Nam. a Caùch thöïc hieän: ï Khaùi nieäm quyeàn baàu cöû vaø öùng cöû ­ Quyeàn baàu cöû vaø öùng cöû laø gì? ­ Taïi sao noùi thöïc hieän quyeàn baàu cöû vaø öùng cöû laø thöïc hieän quyeàn daân chuû giaùn tieáp? ï Noäi dung quyeàn baàu cöû vaø öùng cöû vaøo caùc cô quan ñaïi bieåu cuûa nhaân daân * Ngöôøi coù quyeàn baàu cöû vaø öùng cöû vaøo cô quan ñaïi bieåu cuûa nhaân daân ­ Nhöõng ngöôøi naøo coù quyeàn baàu cöû vaø öùng cöû vaøo cô quan ñaïi bieåu cuûa nhaân daân? Ngöôøi coù quyeàn baàu cöû vaø öùng cöû vaøo cô quan ñaïi bieåu cuûa nhaân daân: +Ngöôøi coù quyeàn baàu cöû: 18 tuoåi trôû leân Ví duï: Coâng daân A sinh ngaøy 1/5/1990 coù nghóa laø töø ngaøy 1/5/2008 coâng daân A coù quyeàn baàu cöû. + Ngöôøi coù quyeàn öùng cöû: 21 tuoåi trôû leân Ví duï: Coâng daân A sinh ngaøy 1/5/1987 coù nghóa laø töø 1/5/2008 Coâng daân A coù quyeàn öùng cöû. ­ Nhöõng tröôøng hôïp khoâng ñöôïc thöïc hieän quyeàn baàu cöû keå caû khi ñaõ ñuû tuoåi nhö treân? + Ngöôøi ñang bò töôùc quyeàn baàu cöû theo baûn aùn, quyeát ñònh cuûa toøa aùn ñaõ coù hieäu löïc phaùp luaät: Ví duï: Theo quyeát ñònh cuûa toaø aùn huyeän X ñaõ coù hieäu löïc phaùp luaät, coâng daân A khoâng ñöôïc quyeàn baàu cöû trong thôøi haïn 3 naêm keå töø ngaøy baûn aùn coù hieäu löïc phaùp luaät (giaû duï, ngaøy 01/5/2008); + Ngöôøi ñang bò taïm giam: Ví duï: Coâng daân A bò taïm giam vì bò tình nghi phaïm toäi hình söï nghieâm troïng. Trong thôøi gian bò taïm giam Coâng daân A khoâng ñöôïc quyeàn baàu cöû. + Ngöôøi maát naêng löïc haønh vi daân söï Ví duï: Coâng daân X bò beänh taâm thaàn. ­ Nhöõng tröôøng hôïp khoâng ñöôïc thöïc hieän quyeàn öùng cöû ? Nhöõng ngöôøi khoâng ñöôïc thöïc hieän quyeàn öùng cöû: + Taát caû ngöôøi khoâng ñöôïc quyeàn baàu cöû nhö treân. + Ngöôøi ñang bò khôûi toá veà hình söï: Ví duï: Ngöôøi ñang chaáp haønh baûn aùn, quyeát ñònh hình söï cuûa toøa aùn (keå caû khoâng phaûi phaït tuø): chaúng haïn chòu aùn treo 3 naêm. + Ngöôì ñaõ chaáp haønh xong baûn aùn, quyeát ñònh hình söï cuûa toaø aùn nh­ng ch­a ñöôïc xoaù aùn: Ví duï: Ngöôøi ñang chaáp haønh quyeát ñònh xöû lyù haønh chính veà giaùo duïc taïi xaõ, phöôøng, thò traán, taïi cô sôû giaùo duïc, cô sôû chöõa beänh hoaëc ñang bò quaûn cheá haønh chính. ­ Theo em, vì sao luaät laïi haïn cheá quyeàn baàu cöû vaø öùng cöû cuûa nhöõng ngöôøi thuoäc caùc tröôøng hôïp treân? HS trao ñoåi, phaùt bieåu. Vì ñaûm baûo cho vieäc baàu cöû vaø öùng cöû ñaït ñöïôc muïc ñích ñaët ra – choïn ngöôøi coù taøi coù ñöùc thay maët cöû tri quaûn lyù caùc coâng vieäc cuûa ñaát nöôùc. * Caùch thöïc hieän quyeàn baàu cöû vaø öùng cöû cuûa coâng daân + Phoå thoâng: Moïi coâng daân töø 18 tuoåi trôû leân ñeàu ñöôïc tham gia baàu cöû tröø caùc tröôøng hôïp ñaëc bieät bò phaùp luaät caám. + Bình ñaúng: Moãi cöû tri coù moät laù phieáu vaø caùc laù phieáu coù giaù trò ngang nhau: + Tröïc tieáp: Cöû tri phaûi töï mình ñi baàu: Ví duï: – Khoâng ñöôïc göûi thö; – Khoâng vieát ñöôïc thì nhôø ngöôøi vieát nhöng phaûi töï boû vaøo hoøm phieáu; – Khoâng ñi ñöôïc, hoøm phieáu ñem tôùi nhaø. + Boû phieáu kín: Choã vieát kín ñaùo, hoøm phieáu kín ­ Taïi sao caùc quyeàn baàu cöû, öùng cöû ñeàu phaûi ñöôïc tieán haønh theo caùc nguyeân taéc treân? GV nhaán maïnh: Caùc quyeàn baàu cöû, öùng cöû ñeàu phaûi ñöôïc tieán haønh theo caùc nguyeân taéc, trình töï, thuû tuïc chaët cheõ do phaùp luaät quy ñònh thì môùi ñaûm baûo tính daân chuû thaät söï, nghóa laø ngöôøi daân môùi thaät söï coù ñieàu kieän ñeå theå hieän yù chí, nguyeän voïng, söï tín cuûa mình ñoái vôùi ngöôøi do mình löïa choïn baàu ra. GV phaân tích caùc caùch haïn cheá quyeàn baàu cöû daân chuû cuûa coâng daân neáu phaùp luaät khoâng quy ñònh caùc nguyeân taéc naøy.Ví duï, neáu quy ñònh soá laù phieáu cuûa moãi cöû tri phuï thuoäc vaøo taøi saûn maø ngöôøi ñoù coù seõ taïo neân söï baát bình ñaúng giöõa ngöôiø giaøu ( ñöôïc boû nhieàu phieáu) vaø ngöôøi ngheøo (ít phieáu) vaø nhö vaäy thì caùc ñaïi bieåu ñöôïc baàu ra seõ laø ñaïi dieän cho nhöõng ngöôøi giaøu; quy ñònh ngöôøi khoâng coù ñuû thôøi gian cö truù nhaát ñònh taïi ñòa phöông hoaëc khoâng coù trình ñoä vaên hoaù nhaát ñònh thì khoâng coù quyeàn baàu cöû,..Maët khaùc, neáu phaùp luaät thöøa nhaän caùc nguyeân taéc tieán boä, daân chuû nhöng baûn thaân ngöôøi daân hoaëc caùc cô quan nhaø nöôùc hoaëc caùc toå chöùc coù lieân quan khoâng thöïc hieän ñuùng, nghieâm tuùc thì vieäc baàu cöû vaãn khoâng daân chuû treân thöïc teá. ­ Quyeàn öùng cöû thöïc hieän baèng caùch naøo? Quyeàn öùng cöû thöïc hieän baèng hai caùch: töï öùng cöû vaø ñöôïc giôùi thieäu öùng cöû. Caùc coâng daân ñuû 21 tuoåi trôû leân, coù naêng löïc vaø tín nhieäm vôùi cöû tri ñeàu coù theå töï öùng cöû hoaëc ñöôïc cô quan, toå chöùc giôùi thieäu öùng cöû. * Caùch thöùc nhaân daân thöïc hieän quyeàn löïc nhaø nöôùc thoâng qua caùc ñaïi bieåu vaø cô quan quyeàn löïc nhaø nöôùc- cô quan ñaïi bieåu cuûa nhaân daân: Caùch thöùc nhaân daân thöïc hieän quyeàn löïc nhaø nöôùc thoâng qua caùc ñaïi bieåu vaø cô quan quyeàn löïc nhaø nöôùc – cô quan ñaïi bieåu cuûa nhaân daân: + Caùc ñaïi bieåu nhaân daân phaûi lieân heä chaët cheõ vôùi cöû tri: Ví duï: Tieáp xuùc, thu thaäp yù kieán. + Chòu traùch nhieäm tröôùc nhaân daân vaø chòu söï giaùm saùt cuûa cöû tri: Ví duï: Baùo caùo thöôøng xuyeân veà hoaït ñoäng cuûa mình, traû lôøi caùc yeâu caàu, kieán nghò. ïYÙ nghóa cuûa quyeàn baàu cöû vaø öùng cöû cuûa coâng daân GV höôùng daãn HS döïa vaøo SGK ñeå tìm hieåu noäi dung naøy. Keát luaän : GV giaûng khaùi quaùt ñeå HS hieåu roõ vai troø quan troïng cuûa phaùp luaät ñoái vôùi vieäc thöïc hieän quyeàn baàu cöû, öùng cöû cuûa coâng daân: + Phaùp luaät khaúng ñònh baàu cöû, öùng cöû laø quyeàn daân chuû cô baûn cuûa coâng daân. + Phaùp luaät xaùc laäp caùc nguyeân taéc baûo ñaûm cho vieäc baàu cöû, öùng cöû thaät söï daân chuû. Ví duï: Luaät baàu cöû ñaïi bieåu Quoác hoäi, Hoäi ñoàng nhaân daân quy ñònh caùc nguyeân taéc baàu cöû phoå thoâng, bình ñaúng, tröïc tieáp, boû phieáu kín. + Phaùp luaät quy ñònh caùc trình töï, thuû tuïc toå chöùc cuoäc baàu cöû daân chuû. Ví duï: thuû tuïc ñaêng kí öùng cöû, söï tham gia cuûa Maët traän Toå quoác trong vieäc hieäp thöông giôùi thieäu ngöôøi öùng cöû gaëp gôõ cöû tri, vaän ñoäng baàu cöûNhöng treân thöïc teá, caû cöû tri (ngöôøi ñi baàu) laãn ngöôøi öùng cöû nhieàu khi chöa thaät söï coi troïng caùc thuû tuïc, trình töï naøy neân quaù trình chuaån bò, tieáp xuùc, hieåu bieát cuûa cöû tri veà nhöõng ngöôøi mình seõ baàu coøn mang tính hình thöùc. + Phaùp luaät quy ñònh caùc bieän phaùp xöû lí nhöõng vi phaïm, tranh chaáp, khieáu kieän veà baàu cöû, öùng cöû. Ví duï: Khieáu naïi veà danh saùch cöû tri, veà nhaân vieân Toå baàu cöû vi phaïm nguyeân taéc boû phieáu kín cuûa cöû triNhöõng vi phaïm nghieâm troïng quyeàn baàu cöû, öùng cöû bò coi laø toäi phaïm ñöôc quy ñònh trong Boä luaät Hình söï (xem Tö lieäu tham khaûo). 1. Quyeàn baàu cöû vaø quyeàn öùng cöû vaøo caùc cô quan ñaïi bieåu cuûa nhaân daân a) Khaùi nieäm quyeàn baàu cöû vaø öùng cöû Quyeàn baàu cöû vaø öùng cöû laø caùc quyeàn daân chuû cô baûn cuûa coâng daân trong lónh vöïc chính trò, thoâng qua ñoù , nhaân daân thöïc thi hình thöùc daân chuû giaùn tieáp ôû töøng ñòa phöông vaø trong phaïm vi caû nöôùc . b) Noäi dung quyeàn baàu cöû vaø öùng cöû vaøo caùc cô quan ñaïi bieåu cuûa nhaân daân ï Ngöôøi coù quyeàn baàu cöû vaø öùng cöû vaøo cô quan ñaïi bieåu cuûa nhaân daân: Moïi coâng daân Vieät Nam ñuû 18 tuoåi trôû leân ñeàu coù quyeàn baàu cöû vaø ñuû 21 tuoåi trôû leân ñeàu coù quyeàn öùng cöû vaøo Quoác Hoäi , Hoäi ñoàng nhaân daân. ­ Nhöõng tröôøng hôïp khoâng ñöôïc thöïc hieän quyeàn baàu cöû goàm: ngöôøi ñang bò töôùc quyeàn baàu cöû theo baûn aùn, quyeát ñònh cuûa Toaø aùn ñaõ coù hieäu löïc phaùp luaät; ngöôøi ñang phaûi chaáp haønh hình phaït tuø ; ngöôøi maát naêng löïc haønh vi daân söï; ­ Nhöõng tröôøng hôïp khoâng ñöôïc thöïc hieän quyeàn öùng cöû: Nhöõng ngöôøi thuoäc dieän khoâng ñöôïc thöïc hieän quyeàn baàu cöû; ngöôøi ñang bò khôûi toá veà hình söï ; ngöôøi ñang phaûi chaáp haønh baûn aùn, quyeát ñònh cuûa toaø aùn; ngöôøi ñaõ chaáp haønh xong baûn aùn, quyeát ñònh cuûa Toaø aùn nhöng chöa ñöôïc xoaù aùn ; ngöôøi ñang chaáp haønh quyeát ñònh xöû lí haønh chính veà giaùo duïc hoaëc ñang bò quaûn cheá haønh chính. ï Caùch thöïc hieän quyeàn baàu cöû vaø öùng cöû cuûa coâng daân: ­ Quyeàn baàu cöû cuûa coâng daân thöïc hieän theo caùc nguyeân taéc: baàu cöû phoå thoâng, bình ñaúng , tröïc tieáp vaø boû phieáu kín. ­ Quyeàn öùng cöû cuûa coâng daân ñöôïc thöïc hieän theo hai con ñöôøng: töï öùng cöû vaø ñöôïc giôùi thieäu öùng cöû. ï Caùch thöùc nhaân daân thöïc hieän quyeàn löïc nhaø nöôùc thoâng qua caùc ñaïi bieåu vaø cô quan quyeàn löïc nhaø nöôùc- cô quan ñaïi bieåu cuûa nhaân daân: Thöù nhaát caùc ñaïi bieåu nhaân daân phaûi lieân heä chaët cheõ vôùi caùc cöû tri. Thöù hai, caùc ñaïi bieåu nhaân daân chòu traùch nhieäm tröôùc nhaân daân vaø chòu söï giaùm saùt cuûa cöû tri. c) YÙ nghóa cuûa quyeàn baàu cöû vaø öùng cöû cuûa coâng daân ­ Laø cô sôû phaùp lyù-chính trò quan troïng ñeå hình thaønh caùc cô quan quyeàn löïc nhaø nöôùc,ñeå nhaân daân theå hieän yù chí vaø nguyeän voïng cuûa mình. ­ Theå hieän baûn chaát daân chuû, tieán boä cuûa Nhaø nöôùc ta. 4. Cñng cè vµ luyÖn tËp. 5. DÆn dß: Yªu cÇu häc sinh xem tr­íc néi dung tiÕt 2.