Giáo án Giáo dục công dân Lớp 12 - Tiết 20, Bài 7: Công dân với các quyền dân chủ - Năm học 2009-2010 (bản đẹp)

III. PH¦¥NG TIÖN D¹Y HäC: - Tranh, ¶nh, s¬ ®å, giÊy khæ to. - Cã thÓ sö dông vi tÝnh, m¸y chiÕu. IV. TIÕN TR×NH L£N LíP : 1. æn ®Þnh tæ chøc líp : 2. Gi¶ng bµi míi: Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß KiÕn thøc c¬ b¶n D©n chñ lµ g×? HS ph¸t biÓu. GV gi¶ng: Tõ “D©n” chØ sè ®«ng, Tõ “chñ” chØ sù toµn quyÒn quyÕt ®Þnh, thùc hiÖn. D©n chñ cã nghÜa lµ nh©n d©n ®­îc tham gia bµn b¹c vµ quyÕt ®Þnh c¸c c«ng viÖc chung. GV yªu cÇu HS gi¶i quyÕt t×nh huèng: X· X cã hai th«n lµ th«n A vµ th«n B. Theo kÕ ho¹ch cña x·, hai th«n ph¶i tiÕn hµnh x©y dùng ®­êng ®i cña th«n trong thêi gian 5 n¨m b»ng kinh phÝ do x· cÊp 20% vµ d©n ®ãng gãp lµ 80%. Tr­ëng th«n A ®· triÖu tËp cuéc häp toµn bé c¸c ®¹i diÖn cña c¸c gia ®×nh trong th«n ®Ó bµn b¹c vµ quyÕt ®Þnh viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch trªn. QuyÕt ®Þnh vÒ viÖc ®ã ®· ®­îc th«ng qua trªn c¬ së qu¸ b¸n tèi ®a (2/3 cã mÆt ®ång ý). Tr­ëng th«n B chØ triÖu tËp c¸c tr­ëng xãm ®Ó bµn b¹c vµ quyÕt ®Þnh viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch cña x·. QuyÕt ®Þnh vÒ viÖc ®ã ®· ®­îc th«ng qua trªn c¬ së nhÊt trÝ hoµn toµn (tÊt c¶ c¸c tr­ëng xãm ®Òu ®ång ý). C©u hái: 1. C¸ch lµm cña tr­ëng th«n A hay cña tr­ëng th«n B lµ c¸ch lµm d©n chñ? 2. H·y gi¶i thÝch v× sao c¸ch lµm ®ã d©n chñ? HS trao ®æi, ph¸t biÓu. GV hái: #Em h·y nh¾c l¹i c¸c h×nh thøc thùc hiÖn d©n chñ mµ m×nh ®· häc ë líp 11? HS trao ®æi, ph¸t biÓu. GV nh¾c l¹i: + D©n chñ trùc tiÕp lµ mét h×nh thøc thùc hiÖn d©n chñ mµ theo ®ã c¸c thµnh viªn trong x· héi tù bµn b¹c vµ quyÕt ®Þnh c«ng viÖc cña chÝnh m×nh: VÝ dô: C¸c c«ng d©n cña mét th«n bµn b¹c vµ quyÕt ®Þnh viÖc c¶i t¹o ®­êng x¸ cña th«n. + D©n chñ gi¸n tiÕp lµ h×nh thøc thùc hiÖn d©n chñ mµ theo ®ã c¸c thµnh viªn trong x· héi bÇu ra c¸c ®¹i diÖn vµ giao cho hä tr¸ch nhiÖm thay mÆt m×nh bµn b¹c vµ quyÕt ®Þnh c¸c c«ng viÖc chung: VÝ dô: C¸c c«ng d©n cña mét th«n bÇu ra mét ban ®¹i diÖn vµ giao cho ban ®ã bµn b¹c vµ quyÕt ®Þnh viÖc c¶i t¹o ®­êng x¸ cña th«n. GV gi¶ng : + D©n chñ ë mçi quèc gia ®­îc thùc hiÖn trªn c¬ së ®¶m b¶o c¸c quyÒn tù do c¬ b¶n cña con ng­êi. §Æc biÖt lµ c¸c quyÒn sau: - QuyÒn bÇu cö vµ øng cö vµo c¸c c¬ quan ®¹i biÓu cña nh©n d©n; - QuyÒn tham gia vµo qu¶n lý nhµ níc vµ x· héi; - QuyÒn khiÕu n¹i vµ tè c¸o cña c«ng d©n. QuyÒn bÇu cö vµ quyÒn øng cö vµo c¸c c¬ quan ®¹i biÓu cña nh©n d©n * Kh¸i niÖm quyÒn bÇu cö vµ øng cö GV h­íng dÉn HS tr¶ lêi c¸c c©u hái: - QuyÒn bÇu cö vµ øng cö lµ g×? - T¹i sao nãi thùc hiÖn quyÒn bÇu cö vµ øng cö lµ thùc hiÖn quyÒn d©n chñ gi¸n tiÕp? * Néi dung quyÒn bÇu cö vµ øng cö vµo c¸c c¬ quan ®¹i biÓu cña nh©n d©n Ng­êi cã quyÒn bÇu cö vµ øng cö vµo c¬ quan ®¹i biÓu cña nh©n d©n GV ®Æt c©u hái: - Nh÷ng ng­êi nµo cã quyÒn bÇu cö vµ øng cö vµo c¬ quan ®¹i biÓu cña nh©n d©n? HS trao ®æi, tr¶ lêi. GV gi¶ng: Ng­êi cã quyÒn bÇu cö vµ øng cö vµo c¬ quan ®¹i biÓu cña nh©n d©n: +Ng­êi cã quyÒn bÇu cö: 18 tuæi trë lªn VÝ dô: C«ng d©n A sinh ngµy 1/5/1990 cã nghÜa lµ tõ ngµy 1/5/2008 c«ng d©n A cã quyÒn bÇu cö. + Ng­êi cã quyÒn øng cö: 21 tuæi trë lªn VÝ dô: C«ng d©n A sinh ngµy 1/5/1987 cã nghÜa lµ tõ 1/5/2008 C«ng d©n A cã quyÒn øng cö. GV hái: - Nh÷ng tr­êng hîp kh«ng ®­îc thùc hiÖn quyÒn bÇu cö kÓ c¶ khi ®· ®ñ tuæi nh­ trªn? HS tr¶ lêi. GV gi¶ng: + Ng­êi ®ang bÞ t­íc quyÒn bÇu cö theo b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cña tßa ¸n ®· cã hiÖu lùc ph¸p luËt: VÝ dô: Theo quyÕt ®Þnh cña toµ ¸n huyÖn X ®· cã hiÖu lùc ph¸p luËt, c«ng d©n A kh«ng ®­îc quyÒn bÇu cö trong thêi h¹n 3 n¨m kÓ tõ ngµy b¶n ¸n cã hiÖu lùc ph¸p luËt (gi¶ dô, ngµy 01/5/2008); + Ng­êi ®ang bÞ t¹m giam: VÝ dô: C«ng d©n A bÞ t¹m giam v× bÞ t×nh nghi ph¹m téi h×nh sù nghiªm träng. Trong thêi gian bÞ t¹m giam C«ng d©n A kh«ng ®­îc quyÒn bÇu cö. + Ng­êi mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù VÝ dô: C«ng d©n X bÞ bÖnh t©m thÇn. GV hái: - Nh÷ng tr­êng hîp kh«ng ®­îc thùc hiÖn quyÒn øng cö ? HS tr¶ lêi. GV gi¶ng: Nh÷ng ng­êi kh«ng ®­îc thùc hiÖn quyÒn øng cö: + TÊt c¶ ng­êi kh«ng ®­îc quyÒn bÇu cö nh­ trªn. + Ng­êi ®ang bÞ khëi tè vÒ h×nh sù: VÝ dô: Ng­êi ®ang chÊp hµnh b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh h×nh sù cña tßa ¸n (kÓ c¶ kh«ng ph¶i ph¹t tï): ch¼ng h¹n chÞu ¸n treo 3 n¨m. + Ng­¬× ®· chÊp hµnh xong b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh h×nh sù cña toµ ¸n nhng ch­a ®­îc xo¸ ¸n: VÝ dô: Ng­êi ®ang chÊp hµnh quyÕt ®Þnh xö lý hµnh chÝnh vÒ gi¸o dôc t¹i x·, ph­êng, thÞ trÊn, t¹i c¬ së gi¸o dôc, c¬ së ch÷a bÖnh hoÆc ®ang bÞ qu¶n chÕ hµnh chÝnh. GV hái: - Theo em, v× sao luËt l¹i h¹n chÕ quyÒn bÇu cö vµ øng cö cña nh÷ng ng­êi thuéc c¸c tr­êng hîp trªn? HS trao ®æi, ph¸t biÓu. GV gi¶ng: V× ®¶m b¶o cho viÖc bÇu cö vµ øng cö ®¹t ®ù¬c môc ®Ých ®Æt ra – chän ng­êi cã tµi cã ®øc thay mÆt cö tri qu¶n lý c¸c c«ng viÖc cña ®Êt n­íc. C¸ch thùc hiÖn quyÒn bÇu cö vµ øng cö cña c«ng d©n GV ®µm tho¹i víi HS vÒ nh÷ng nguyªn t¾c bÇu cö: Phæ th«ng, b×nh ®¼ng, trùc tiÕp vµ bá phiÕu kÝn. GV gi¶ng: + Phæ th«ng: Mäi c«ng d©n tõ 18 tuæi trë lªn ®Òu ®­îc tham gia bÇu cö trõ c¸c tr­êng hîp ®Æc biÖt bÞ ph¸p luËt cÊm. + B×nh ®¼ng: Mçi cö tri cã mét l¸ phiÕu vµ c¸c l¸ phiÕu cã gi¸ trÞ ngang nhau: + Trùc tiÕp: Cö tri ph¶i tù m×nh ®i bÇu: VÝ dô: – Kh«ng ®­îc göi th­; – Kh«ng viÕt ®­îc th× nhê ng­êi viÕt nh­ng ph¶i tù bá vµo hßm phiÕu; – Kh«ng ®i ®­îc, hßm phiÕu ®em tíi nhµ. + Bá phiÕu kÝn: Chç viÕt kÝn ®¸o, hßm phiÕu kÝn GV hái: - T¹i sao c¸c quyÒn bÇu cö, øng cö ®Òu ph¶i ®­îc tiÕn hµnh theo c¸c nguyªn t¾c trªn? HS tr¶ lêi. GV nhÊn m¹nh: C¸c quyÒn bÇu cö, øng cö ®Òu ph¶i ®­îc tiÕn hµnh theo c¸c nguyªn t¾c, tr×nh tù, thñ tôc chÆt chÏ do ph¸p luËt quy ®Þnh th× míi ®¶m b¶o tÝnh d©n chñ thËt sù, nghÜa lµ ng­êi d©n míi thËt sù cã ®iÒu kiÖn ®Ó thÓ hiÖn ý chÝ, nguyÖn väng, sù tÝn cña m×nh ®èi víi ng­êi do m×nh lùa chän bÇu ra. GV ph©n tÝch c¸c c¸ch h¹n chÕ quyÒn bÇu cö d©n chñ cña c«ng d©n nÕu ph¸p luËt kh«ng quy ®Þnh c¸c nguyªn t¾c nµy.VÝ dô, nÕu quy ®Þnh sè l¸ phiÕu cña mçi cö tri phô thuéc vµo tµi s¶n mµ ng­êi ®ã cã sÏ t¹o nªn sù bÊt b×nh ®¼ng gi÷a ng­¬i giµu ( ®­îc bá nhiÒu phiÕu) vµ ng­êi nghÌo (Ýt phiÕu) vµ nh­ vËy th× c¸c ®¹i biÓu ®­îc bÇu ra sÏ lµ ®¹i diÖn cho nh÷ng ng­êi giµu; quy ®Þnh ng­êi kh«ng cã ®ñ thêi gian c­ tró nhÊt ®Þnh t¹i ®Þa ph­¬ng hoÆc kh«ng cã tr×nh ®é v¨n ho¸ nhÊt ®Þnh th× kh«ng cã quyÒn bÇu cö,..MÆt kh¸c, nÕu ph¸p luËt thõa nhËn c¸c nguyªn t¾c tiÕn bé, d©n chñ nh­ng b¶n th©n ng­êi d©n hoÆc c¸c c¬ quan nhµ n­íc hoÆc c¸c tæ chøc cã liªn quan kh«ng thùc hiÖn ®óng, nghiªm tóc th× viÖc bÇu cö vÉn kh«ng d©n chñ trªn thùc tÕ. GV hái: - QuyÒn øng cö thùc hiÖn b»ng c¸ch nµo? HS ph¸t biÓu. GV gi¶ng: QuyÒn øng cö thùc hiÖn b»ng hai c¸ch: tù øng cö vµ ®­îc giíi thiÖu øng cö. C¸c c«ng d©n ®ñ 21 tuæi trë lªn, cã n¨ng lùc vµ tÝn nhiÖm víi cö tri ®Òu cã thÓ tù øng cö hoÆc ®­îc c¬ quan, tæ chøc giíi thiÖu øng cö. C¸ch thøc nh©n d©n thùc hiÖn quyÒn lùc nhµ n­íc th«ng qua c¸c ®¹i biÓu vµ c¬ quan quyÒn lùc nhµ n­íc- c¬ quan ®¹i biÓu cña nh©n d©n: GV gi¶ng: C¸ch thøc nh©n d©n thùc hiÖn quyÒn lùc nhµ n­íc th«ng qua c¸c ®¹i biÓu vµ c¬ quan quyÒn lùc nhµ n­íc – c¬ quan ®¹i biÓu cña nh©n d©n: + C¸c ®¹i biÓu nh©n d©n ph¶i liªn hÖ chÆt chÏ víi cö tri: VÝ dô: TiÕp xóc, thu thËp ý kiÕn. + ChÞu tr¸ch nhiÖm tr­íc nh©n d©n vµ chÞu sù gi¸m s¸t cña cö tri: VÝ dô: B¸o c¸o th­êng xuyªn vÒ ho¹t ®éng cña m×nh, tr¶ lêi c¸c yªu cÇu, kiÕn nghÞ. ïý nghÜa cña quyÒn bÇu cö vµ øng cö cña c«ng d©n GV h­íng dÉn HS dùa vµo SGK ®Ó t×m hiÓu néi dung nµy. KÕt luËn : GV gi¶ng kh¸i qu¸t ®Ó HS hiÓu râ vai trß quan träng cña ph¸p luËt ®èi víi viÖc thùc hiÖn quyÒn bÇu cö, øng cö cña c«ng d©n: + Ph¸p luËt kh¼ng ®Þnh bÇu cö, øng cö lµ quyÒn d©n chñ c¬ b¶n cña c«ng d©n. + Ph¸p luËt x¸c lËp c¸c nguyªn t¾c b¶o ®¶m cho viÖc bÇu cö, øng cö thËt sù d©n chñ. VÝ dô: LuËt bÇu cö ®¹i biÓu Quèc héi, Héi ®ång nh©n d©n quy ®Þnh c¸c nguyªn t¾c bÇu cö phæ th«ng, b×nh ®¼ng, trùc tiÕp, bá phiÕu kÝn. + Ph¸p luËt quy ®Þnh c¸c tr×nh tù, thñ tôc tæ chøc cuéc bÇu cö d©n chñ. VÝ dô: thñ tôc ®¨ng kÝ øng cö, sù tham gia cña MÆt trËn Tæ quèc trong viÖc hiÖp th­¬ng giíi thiÖu ng­êi øng cö gÆp gì cö tri, 1. QuyÒn bÇu cö vµ quyÒn øng cö vµo c¸c c¬ quan ®¹i biÓu cña nh©n d©n a) Kh¸i niÖm quyÒn bÇu cö vµ øng cö QuyÒn bÇu cö vµ øng cö lµ c¸c quyÒn d©n chñ c¬ b¶n cña c«ng d©n trong lÜnh vùc chÝnh trÞ, th«ng qua ®ã , nh©n d©n thùc thi h×nh thøc d©n chñ gi¸n tiÕp ë tõng ®Þa ph­¬ng vµ trong ph¹m vi c¶ n­íc . b) Néi dung quyÒn bÇu cö vµ øng cö vµo c¸c c¬ quan ®¹i biÓu cña nh©n d©n * Ng­êi cã quyÒn bÇu cö vµ øng cö vµo c¬ quan ®¹i biÓu cña nh©n d©n: Mäi c«ng d©n ViÖt Nam ®ñ 18 tuæi trë lªn ®Òu cã quyÒn bÇu cö vµ ®ñ 21 tuæi trë lªn ®Òu cã quyÒn øng cö vµo Quèc Héi , Héi ®ång nh©n d©n. - Nh÷ng tr­êng hîp kh«ng ®­îc thùc hiÖn quyÒn bÇu cö gåm: ng­êi ®ang bÞ t­íc quyÒn bÇu cö theo b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n ®· cã hiÖu lùc ph¸p luËt; ng­êi ®ang ph¶i chÊp hµnh h×nh ph¹t tï ; ng­êi mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù; - Nh÷ng tr­êng hîp kh«ng ®­îc thùc hiÖn quyÒn øng cö: Nh÷ng ng­êi thuéc diÖn kh«ng ®­îc thùc hiÖn quyÒn bÇu cö; ng­êi ®ang bÞ khëi tè vÒ h×nh sù ; ng­êi ®ang ph¶i chÊp hµnh b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cña toµ ¸n; ng­êi ®· chÊp hµnh xong b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n nh­ng ch­a ®­îc xo¸ ¸n ; ng­êi ®ang chÊp hµnh quyÕt ®Þnh xö lÝ hµnh chÝnh vÒ gi¸o dôc hoÆc ®ang bÞ qu¶n chÕ hµnh chÝnh. * C¸ch thùc hiÖn quyÒn bÇu cö vµ øng cö cña c«ng d©n: - QuyÒn bÇu cö cña c«ng d©n thùc hiÖn theo c¸c nguyªn t¾c: bÇu cö phæ th«ng, b×nh ®¼ng , trùc tiÕp vµ bá phiÕu kÝn. - QuyÒn øng cö cña c«ng d©n ®­îc thùc hiÖn theo hai con ®­êng: tù øng cö vµ ®­îc giíi thiÖu øng cö. ï C¸ch thøc nh©n d©n thùc hiÖn quyÒn lùc nhµ n­íc th«ng qua c¸c ®¹i biÓu vµ c¬ quan quyÒn lùc nhµ n­íc- c¬ quan ®¹i biÓu cña nh©n d©n: Thø nhÊt c¸c ®¹i biÓu nh©n d©n ph¶i liªn hÖ chÆt chÏ víi c¸c cö tri. Thø hai, c¸c ®¹i biÓu nh©n d©n chÞu tr¸ch nhiÖm tr­íc nh©n d©n vµ chÞu sù gi¸m s¸t cña cö tri. c) ý nghÜa cña quyÒn bÇu cö vµ øng cö cña c«ng d©n - Lµ c¬ së ph¸p lý-chÝnh trÞ quan träng ®Ó h×nh thµnh c¸c c¬ quan quyÒn lùc nhµ n­íc,®Ó nh©n d©n thÓ hiÖn ý chÝ vµ nguyÖn väng cña m×nh. - ThÓ hiÖn b¶n chÊt d©n chñ, tiÕn bé cña Nhµ n­íc ta. 4) Cñng cè 5) H­íng dÉn vÒ nhµ