Giáo án Giáo dục công dân Lớp 11 - Trường THPT Nam Duyên Hà

¸o viªn chñ nhiÖm kh«ng thÓ nh¾m m¾t lµm ng¬ tr­íc nh÷ng vi ph¹m cña häc sinh ®­îc, nh­ng xö lÝ nh­ thÕ nµo cho tho¶ ®¸ng cho cã tÝnh gi¸o dôc cao nhÊt. T«i rÊt t©m ®¾c c©u nãi cña GS NguyÔn C¶nh Toµn: ”Qu¶ ®Êm kh«ng ph¶i lµ khoa häc”. Víi “häc sinh c¸ biÖt” theo t«i viÖc xö ph¹t lµ cÇn thiÕt nh­ng xö ph¹t ph¶i ®¶m b¶o “võa trãi”, “ võa më”; “trãi” kh«ng cho c¸c em tiÕp tôc vi ph¹m nh­ng ph¶i “ më” ra cho c¸c em mét lèi tho¸t khái nh÷ng bÕ t¾c trong cuéc ®êi, gióp c¸c em hiÓu ®­îc ®iÒu ®óng ®¾n ®Ó trë thµnh ng­êi cã Ých cho x· héi nh­ thÕ míi gäi lµ gi¸o dôc. Cßn viÖc ®uæi häc hay buéc ph¶i chuyÓn tr­êng th× ®©u cã g× lµ khã nh­ng x· héi sÏ sím ph¶i ®ãn nhËn nh÷ng c«ng d©n víi nh©n c¸ch mÐo mã vµo ®êi. ThËt ®au xãt l¾m chø! Theo t«i dï häc sinh cã lçi lÇm dï lín ®Õn ®©u ®i ch¨ng n÷a mµ häc sinh biÕt nhËn lçi vµ quyÕt t©m söa lçi th× trong ph¹m vi cña m×nh ng­êi gi¸o viªn chñ nhiÖm h·y t¹o cho häc sinh c¬ héi ®Ó söa ch÷a, c¬ héi lµm chñ b¶n th©n, lµm chñ cuéc ®êi m×nh. H·y ®Õn víi häc sinh b»ng tÊt c¶ sù quan t©m, lo l¾ng , gióp ®ì. Mét sè biÖn ph¸p gi¸o dôc häc sinh c¸ biÖt *Ph©n lo¹i häc sinh c¸ biÖt Theo t«i viÖc ®Çu tiªn mµ mçi gi¸o viªn chñ nhiÖm ph¶i lµm ®ã lµ ph©n lo¹i “häc sinh c¸ biÖt”. Thùc tÕ viÖc ph©n lo¹i “häc sinh c¸ biÖt” kh«ng khã nh­ng hiÖu qu¶ cña c«ng viÖc l¹i phô thuéc vµo nã rÊt nhiÒu. Gièng nh­ ng­êi thÇy thuèc cã chÈn ®o¸n ®óng bÖnh th× míi cã ®­îc ph­¬ng thuèc h÷u hiÖu nhÊt ®Ó ch÷a trÞ. Sau khi ®· ph©n lo¹i ®­îc “häc sinh c¸ biÖt”, biÕt em ®ã thuéc lo¹i “c¸ biÖt” nµo ng­êi thÇy ph¶i b¾t tay ngay vµo viÖc t×m hiÓu nguyªn nh©n nµo lµm cho häc sinh cña m×nh trë thµnh “häc sinh c¸ biÖt” nh­ vËy. B¶n chÊt cña con ng­êi vèn lµ rÊt tèt ®Ñp nh­ Khæng Tö tõng nãi “ nh©n chi s¬ tÝnh b¶n thiÖn “ VËy ai, c¸i g× ®· lµm cho häc sinh cña m×nh trë thµnh häc sinh c¸ biÖt nh­ vËy? §©y lµ mét c«ng viÖc kh«ng hÒ ®¬n gi¶n nã ®ßi hái rÊt nhiÒu c«ng phu vµ h¬n hÕt lµ cÇn ®Õn c¸i “T©m” rÊt lín cña ng­êi thÇy gi¸o. Ng­êi gi¸o viªn chñ nhiÖm ph¶i ®iÒu tra tØ mØ, ®i l¹i nhiÒu lÇn, gÆp gì nhiÒu ng­êi ®Ó t×m ra nguyªn nh©n s©u xa bªn trong vµ cã biÖn ph¸p h÷u hiÖu nhÊt ®Ó gi¸o dôc. Khi ®· t×m ra nguyªn nh©n råi ng­êi gi¸o viªn sÏ t×m ra biÖn ph¸p h÷u hiÖu nhÊt ®Ó gi¸o dôc. ViÖc gi¸o dôc “häc sinh c¸ biÖt” cã thÓ mçi ng­êi cã mét c¸ch kh¸c nhau nh­ng theo t«i viÖc gi¸o dôc “häc sinh c¸ biÖt” b»ng t×nh c¶m lµ biÖn ph¸p h÷u hiÖu nhÊt. *Mét sè biÖn ph¸p gi¸o dôc häc sinh c¸ biÖt b»ng t×nh c¶m Theo t«i viÖc gi¸o dôc “häc sinh c¸ biÖt” hoµn toµn kh«ng ph¶i lµ ¶o t­ëng, kh«ng ph¶i lµ kh«ng thÓ nh­ng ®ã lµ viÖc lµm cùc k× khã kh¨n ®ßi hái c¸i “T©m” rÊt lín cña ng­êi gi¸o viªn chñ nhiÖm. Ng­êi gi¸o viªn chñ nhiÖm ph¶i thËt sù nhÉn n¹i, tØ mØ, yªu trß vµ rÊt cÇn mét ph­¬ng ph¸p ®óng ®¾n. H·y coi “häc sinh c¸ biÖt” nh­ mét “thö th¸ch” cÇn ph¶i v­ît qua ®õng coi ®ã nh­ mét tai n¹n, mét nçi ®au hay sù ®en ®ñi khi ®­îc giao chñ nhiÖm vµo líp chñ nhiÖm cã “häc sinh c¸ biÖt”. Theo t«i viÖc gi¸o dôc “häc sinh c¸ biÖt” thµnh c«ng ng­êi thÇy rÊt cÇn ®Õn ch÷ “T©m”. Ch÷ “T©m” ë ®©y kh«ng ph¶i chØ lµ sù yªu th­¬ng v« bê ®èi víi häc trß nh­ mét ng­ßi con, ng­êi em ruét thÞt cña m×nh mµ cßn lµ t©m huyÕt tha thiÕt yªu nghÒ, tËp trung cho tõng hµnh ®éng nhá nhÊt cña m×nh tõ lêi ¨n tiÕng nãi, ¨n mÆc, hµnh ®éng, ch¨m chót cho tõng tiÕt gi¶ng cña m×nh v× trong m¾t c¸c em ng­êi thÇy ®Æc biÖt lµ gi¸o viªn chñ nhiÖm lµ “thÇn t­îng” ®èi víi c¸c em ®õng ®Ó “thÇn t­îng” sôp ®æ trong m¾t c¸c em, c¸c em sÏ hôt hÉng vµ hoµn toµn mÊt ph­¬ng h­íng. HÇu hÕt “häc sinh c¸ biÖt” kh«ng ý thøc ®­îc nhiÖm vô häc tËp cña m×nh, kh«ng ý thøc ®­îc vai trß cña viÖc häc tËp ®èi víi cuéc ®êi cña m×nh v× vËy c¸c em kh«ng cã thãi quen tù gi¸c, viÖc ®i häc víi c¸c em chØ lµ ®Ó võa lßng cha mÑ, thÇy c«, ®Ó ®­îc g¨p b¹n, ®Ó kh«ng ph¶i lµm viÖc nhµc¸c em chØ häc cho cã häc chø kh«ng biÕt häc ®Ó lµm g×, häc cã t¸c dông nh­ thÕ nµo ®Õn cuéc sèng cña m×nh sau nµy v× vËy ng­êi gi¸o viªn chñ nhiÖm ph¶i chØ ra cho c¸c em thÊy t¸c dông cña viÖc häc b»ng nh÷ng vÝ dô cô thÓ nh÷ng tÊm g­¬ng rÊt gÇn gòi víi c¸c em cña sù thµnh c«ng vµ thÊt b¹i trong cuéc sèng do sù häc mang l¹i. Thø nhÊt, theo t«i ng­êi gi¸o viªn chñ nhiÖm ph¶i tr¸nh c¸i nh×n lÝ t­ëng ho¸ vÒ líp häc, vÒ häc sinh cña m×nh. Líp nµo, tr­êng nµo còng cã häc sinh c¸ biÖt chØ kh¸c lµ biÓu hiÖn cña c¸i “c¸ biÖt “ ®ã nh­ thÕ nµo mµ th«i vµ sè l­îng nhiÒu hay Ýt. Cã em “c¸ biÖt “ vÒ ®¹o ®øc cã em “c¸ biÖt “ vÒ häc tËp cã em ®Æc biÖt “c¸ biÖt “ Thø hai, xin ®õng gäi c¸c em lµ “häc sinh c¸ biÖt”, ®Æc biÖt lµ tr­íc líp, tr­íc mÆt ng­êi kh¸c. C¸c em chØ lµ nh÷ng “häc sinh ch­a ngoan”, nh÷ng “häc sinh cã hoµn c¶nh ®Æc biÖt”. Chóng ta gäi c¸c em lµ “häc sinh c¸ biÖt” (c¸ biÖt tøc lµ kh¸c biÖt) vËy v« h×nh chung chóng ta ®· cè t¸ch häc sinh ®ã ra khái líp, c« lËp c¸c em tr­íc líp. NhiÖm vô cña chóng ta lµ gi¸o dôc c¸c em häc sinh “ch­a ngoan” nµy trë thµnh häc sinh ngoan. T«i xin trÝch dÉn mét c©u danh ng«n: ” NÕu b¹n nh×n ai ®ã víi ¸nh m¾t yªu th­¬ng b¹n sÏ kh«ng nh×n thÊy nh÷ng nÐt xÊu xa mµ b¹n sÏ chØ nh×n thÊy toµn nh÷ng nÐt ®Ñp mµ th«i”. Thø ba, ®a sè c¸c em “häc sinh c¸ biÖt” gia ®×nh ®· kh«ng cßn lµ “ m¸i Êm” ®Ó chë che c¸c em, ®Ó c¸c em dùa vµo mçi khi gÆp khã kh¨n thËm chÝ cã mét sè em gia ®×nh gièng nh­ mét “nhµ tï” mét “®Þa ngôc” mçi khi b­íc vÒ nhµ lµ c¸c em c¶m thÊy trèng tr¶i ch¸n ghÐt cha mÑ v× vËy c¸c em rÊt cÇn mét ®iÓm tùa tinh thÇn tin cËy ®Ó cã thÓ ®­îc sÎ chia t©m sù, ®Ó ®­îc béc b¹ch nh÷ng khã kh¨n nh÷ng nçi niÒm riªng t­ thÇm kÝn, thÇy c« sÏ trë thµnh mét ng­êi b¹n lín cña c¸c em. T×m c¸ch cho c¸c em thÓ hiÖn c¸i “t«i” c¸ nh©n cña m×nh tr­íc tËp thÓ, xin ®õng th¼ng tay trõng trÞ c¸c em , ®õng lµm mÊt ®i ®iÓm tùa cuèi cïng cña c¸c em. H·y nh×n c¸c em b»ng sù bao dung cña ng­êi cha, sù nh©n tõ cña ng­êi mÑ, sù gÇn gòi, c¶m th«ng cña ng­êi anh ng­êi chÞ , sù th©n thiÕt cña ng­êi b¹n. Thø t­, thÇy c« h·y nhÑ nhµng ph©n tÝch nh÷ng ­u khuyÕt ®iÓm nh÷ng ®óng sai trong nhËn thøc vµ hµnh ®éng cña c¸c em, cè g¾ng gióp c¸c em tù nhËn ra sai lÇm, lçi lÇm cña m×nh mµ kh«ng ph¶i mang mÆc c¶m nÆng nÒ vÒ lçi lÇm ®ã cña m×nh, t¹o cho c¸c em thiÖn chÝ söa ch÷a vµ kh«ng t¸i ph¹m, xin ®õng la m¾ng chöi bíi c¸c em, ®õng biÕn líp häc thµnh “®Þa ngôc” ®èi víi c¸c em, ®õng biÕn giê sinh ho¹t hay giê ra ch¬i thµnh mét giê “tæng sØ v¶” ®èi víi c¸c em, ®õng ®Ó häc sinh nghÜ cø g¨p thÇy c« lµ l¹i bÞ la m¾ng. Thø n¨m, thÇy c« ®õng nghÜ r»ng bé mÆt cña “häc sinh c¸ biÖt” lóc nµo còng “c©ng c©ng”, “bÊt cÇn ®êi” lµ cã “ tr¸i tim ®¸”. ThÇy c« ¹, d­íi vÎ mÆt “l¹nh lïng” , “c©ng c©ng” d­êng nh­ “v« c¶m” kia lµ sù hôt hÉng t×nh th­¬ng ®Õn v« bê chØ cã sù bao dung, vÞ tha, kiªn nhÉn m¬Ý cã thÓ c¶m ho¸ ®­îc c¸c em ®em l¹i cho c¸c em h¬i Êm cña t×nh ng­êi ®Ó cho c¸c em thÊy r»ng ng­êi tèt chung quanh chóng ta nhiÒu l¾m. “Häc sinh c¸ biÖt” dï cho cã khã gi¸o dôc ®Õn ®©u ®i ch¨ng n÷a th× bªn trong c¸c em vÉn lu«n tiÒm Èn nh÷ng nh©n tè, nh÷ng phÈm chÊt tÝch cùc nÕu cã ph­¬ng ph¸p ®óng chóng ta vÉn kh¬i gîi ®Ó lµm thøc tØnh c¸c em ®Ó tõ ®ã ph¸t huy lµm ®iÓm tùa cho c¸c em, kh«i phôc l¹i niÒm tin cho c¸c em ®Ó c¸c em thÊy r»ng m×nh kh«ng hÒ kÐm cái, kh«ng ph¶i lµ “®å bá ®i” ®Ó c¸c em cã thÓ vøt bá ®­îc sù tù ti, mÆc c¶m mµ tù gi¸c, chñ ®éng héi nhËp víi c¸c b¹n. H·y t×m ra ®iÓm m¹nh cña c¸c em ®Ó cã thÓ “ khÝch t­íng” v× ®a sè c¸c em sù sÜ diÖn lµ rÊt lín. Thø s¸u, thÇy c« h·y nh×n nhËn vÊn ®Ò theo chiÒu h­íng tÝch cùc, ®õng nghiªm träng ho¸ vÊn ®Ò h·y t¹o cho c¸c em mét lèi tho¸t, mét c¬ héi ®Ó söa ch÷a, xin ®õng “mè mét con gµ b»ng mét c¸i bóa”. H·y tin t­ëng chê ®îi sù chuyÓn biÕn cña c¸c em, kh«ng nªn nãng véi, v× thÇy c« cµng nãng véi cµng t¹o ¸p lùc lªn c¸c em, c¸c em cµng bèi rèi, cµng sa vµo ®èi phã. Thø b¶y, thÇy c« h·y cè g¾ng nh×n nhËn sù tiÕn bé cña c¸c em kh«ng qu¸ kh¾t khe, nªn cã c¸i nh×n bao dung, ®é l­îng, ch©n t×nh, vÞ tha. Tr©n träng tõng sù tiÕn bé cña c¸c em dï lµ nhá nhÊt v× ®ã lµ c¶ mét sù nç lùc, cè g¾ng rÊt lín cña c¸c em, m¹nh d¹n biÓu d­¬ng c¸c em tr­íc tËp thÓ. §õng tiÕt kiÖm lêi khen víi c¸c em v× mét lêi ®éng viªn khen ngîi cßn cã gi¸ trÞ h¬n rÊt nhiÒu nh÷ng b¶n kiÓm ®iÓm. Thø t¸m, h·y t«n träng quyÒn lùa chän, sù quyÕt ®Þnh cña häc sinh trong pham vi cho phÐp, cïng nhau x©y dùng néi quy cña líp nh­ mét b¶n “ khÕ ­íc x· héi” víi häc sinh c¸c em sÏ tù gi¸c thùc hiÖn v× néi quy ®ã do chÝnh c¸c em ®­a ra. T«n träng c¶ sù “c¸ biÖt” cña c¸c em v× mçi c¸ nh©n lµ mét nh©n c¸ch ®éc ®¸o cÇn ph¶i ®­îc t«n träng. Xin ®õng ¸p ®Æt th« b¹o víi c¸c em, kh«ng xóc ph¹m lµm tæn th­¬ng danh dù cña c¸c em tr­íc tËp thÓ, cè g¾ng thËn träng khi ph¸t ng«n v× häc sinh c¸ biÖt hÕt søc nh¹y c¶m. H·y lµm cho c¸c em thÊy m×nh kh«ng ph¶i chØ lµ thÇy gi¸o cña c¸c em mµ cßn lµ mét con ng­êi b×nh th­êng nh­ c¸c em, cã nh÷ng së thÝch gièng c¸c em c¸c em sÏ thÊy thÇy c« m×nh thËt lµ gÇn gòi. Thø chÝn, thÇy c« h·y cè g¾ng ®iÒm tÜnh, biÕt tù kiÒm chÕ v× “häc sinh c¸ biÖt” lµ mét sù “thö th¸ch” rÊt lín ®èi víi ®øc tÝnh ®iÒm tÜnh, tù kiÒm chÕ cña mçi gi¸o viªn, nÕu nãng véi lµ c«ng søc mµ chóng ta cè g¾ng sÏ ®æ xuèng s«ng xuèng biÓn. Kh«ng nªn qu¸ kh¾t khe xö lÝ m¹nh tay b»ng nh÷ng h×nh thøc kØ luËt nÆng nÒ, kh«ng nªn ®e do¹, thµnh kiÕn víi c¸c em. §õng nh¾c ®i nh¾c l¹i nhiÒu lÇn lçi vi ph¹m cña c¸c em sÏ t¹o nªn sù xÊu hæ dÇn dÇn dÉn ®Õn sù chai l×. Thø m­êi, ph¶i kiªn quyÕt cøng r¾n, lêi nãi ph¶i ®i ®«i víi viÖc lµm, Xin ®õng høa su«ng. §· nãi th× ph¶i kiªn quyÕt thùc hiÖn, biÕt kh«ng thùc hiÖn ®­îc th× kiªn quyÕt kh«ng nãi. VËn dông linh ho¹t “l¹t mÒm buéc chÆt”, “ mÒm n¾n r¾n bu«ng”.Dï rÊt gÇn gòi víi c¸c em nh­ng lu«n ph¶i gi÷ mét kho¶ng c¸ch nhÊt ®Þnh cña thÇy trß. Ngoµi ra ph¶i cã sù hç trî ®¾c lùc cña c¸c thÇy c« gi¸o bé m«n, cña c¸c tæ chøc , ®oµn thÓ trong nhµ tr­êng vµ sù hîp t¸c cña chÝnh quyÒn còng nh­ gia ®×nh c¸c em II. KÕt luËn C«ng t¸c gi¸o dôc häc sinh c¸ biÖt lµ c¶ mét qu¸ tr×nh l©u dµi khã kh¨n nh­ng kÕt qu¶ thu ®­îc lµ hÕt søc lín lao, t«i xin kÕt thóc b¶n tham luËn cña m×nh b»ng c©u danh ng«n vµ còng lµ ph­¬ng ch©m gi¸o dôc cña t«i: “C¸i g× xuÊt ph¸t tõ tr¸i tim th× sÏ ®Õn tr¸i tim”. NguyÔn ThÕ HÖ