Giáo án Giáo dục công dân Lớp 11 - Bài 8: Chủ nghĩa xã hội

m t¨ng tÝnh chñ ®éng vµ tÝnh tÝch cùc häc tËp cña HS. IV. PHÖÔNG TIEÄN DAÏY HOÏC: - Tranh, ¶nh, b¨ng h×nh cã liªn quan ®Õn néi dung bµi häc. - §Çu video, m¸y chiÕu. V. TIEÁN TRÌNH LEÂN LÔÙP : 1. OÅn ñònh toå chöùc lôùp : 2. Kieåm tra baøi cuõ: 3. Giaûng baøi môùi: Maëc duø cheá ñoä TBCN ñaõ taïo ra böôùc tieán daøi so vôùi cheá ñoä CHNL vaø PK tröôùc ñoù. Tuy vaäy, noù vaãn khoâng khaéc phuïc ñöôïc nhöõng maâu thuaãn giöõa tính chaát xaõ hoäi hoaù cuûa saûn xuaát vaø cheá ñoä chieám höõu tö nhaân tö baûn chuû nghóa veà tö lieäu saûn xuaát, laø nguyeân nhaân ñöa ñeán nhöõng baát coâng . Vì theá, nhaân loaïi ñaõ tìm ñeán CNXH vôùi mong muoán giaûi phoùng ngöôøi lao ñoäng, taïo neân ñoäng löïc maïnh meõ ñeå phaùt trieån neàn kinh teá vaø hình thaønh caùc quan heä xaõ hoäi toát ñep. Baøi 8 seõ giuùp chuùng ta hieåu roõ hôn veà cheá ñoä XHCN, moät cheá ñoä maø Ñaûng vaø nhaân daân ta löïa choïn vaø quyeát taâm xaây döïng thaønh coâng. Phaàn laøm vieäc cuûa Thaày vaø Troø Noäi dung chính cuûa baøi hoïc Tieát 1: Hoaït ñoäng1: Ñaøm thoaïi + Giaûng giaûi. Muïc tieâu: HS hiÓu ®­îc chñ nghÜa x· héi lµ giai ®o¹n ®Çu cña x· héi céng s¶n chñ nghÜa, hiÓu vµ nªu ®­îc nh÷ng ®Æc tr­ng c¬ b¶n cña chñ nghÜa x· héi mµ §¶ng vµ nh©n d©n ta ®ang x©y dùng. Qua ®ã, HS thÊy ®­îc ®ã lµ mét x· héi ph¸t triÓn ­u viÖt, tèt ®Ñp h¬n c¸c x· héi tr­íc ®ã. ïChuû nghóa xaõ hoäi laø giai ñoaïn ñaàu cuûa xaõ hoäi Coäng saûn chuû nghóa: Caùc caâu hoûi ñaøm thoaïi: - LÞch sö x· héi loµi ng­êi ®· ph¸t triÓn tuÇn tù tõ thÊp ®Õn cao qua nh÷ng chÕ ®é x· héi nµo ? - Em cã nhËn xÐt g× vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña x· héi sau so víi x· héi tr­íc ®ã ? - YÕu tè nµo ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh sù thay ®æi chÕ ®é x· héi nµy b»ng chÕ ®é x· héi kh¸c tiÕn bé h¬n ? - Neâu ñaëc tröng cuûa hai giai ñoaïn phaùt trieån cuûa cheá ñoä Coäng saûn chuû nghóa? - Chñ nghÜa x· héi lµ g× ? HS phaùt bieåu töï do. Caùc baïn nhËn xÐt, boå sung. GV nhaän xeùt, giaûng giaûi, kÕt luËn GV löu yù: + Giaûi thích nguyeân taéc “Laøm theo naêng löïc, höôûng theo lao ñoäng”: Ngöôøi laøm nhieàu höôûng nhieàu, laøm ít höôûng ít, ngöôøi khoâng laøm khoâng höôûng. + Giaûi thích nguyeân taéc “Laøm theo naêng löïc, höôûng theo nh caàu”: laøm theo khaû naêng, höôûng theo nhu caàu. - X· héi x· héi chñ nghÜa mµ nh©n d©n ta ®ang x©y dùng mang nhöõng ñaëc tröng cô baûn gì? ï Nhöõng ñaëc tröng cô baûn cuûa chuû nghóa xaõ hoäi ôû Vieät Nam: Caùc caâu hoûi ñaøm thoaïi: - Muïc tieâu khaùi quaùt nhaát xaây döïng ñaát nöôùc ta laø gì? - Xaõ hoäi XHCN maø nhaân daân ta xaây döïng do ai laøm chuû? ( Döïa treân cô sôû naøo ñeå xaùc ñònh?) - Xaõ hoäi XHCN maø nhaân daân ta xaây döïng coù neàn kinh teá phaùt trieån nhö theá naøo? ( Söï phaùt trieån aáy ñaõ trôû thaønh hieän thöïc chöa? Vì sao?) - Xaõ hoäi XHCN maø nhaân daân ta xaây döïng coù neàn vaên hoaù phaùt trieån nhö theá naøo? ( Giaûi thích ? Coù theå keøm nhöõng ví duï minh hoaï). - Trong CNXH, con ngöôøi ñöôïc giaûi phoùng nhö theá naøo? - Trong CNXH, caùc daân toäc cuøng soáng nhö theá naøo? - Nhaø nöôùc XHCN laø Nhaø nöôùc nhö theá naøo? (Theá naøo laø Nhaø nöôùc phaùp quyeàn?) - CNXH coù moái quan heä vôùi theá giôù nhö theá naøo? HS phaùt bieåu töï do. Caùc baïn nhËn xÐt, boå sung. GV nhaän xeùt, giaûng giaûi, kÕt luËn: Nhöõng ñaëc tröng cuûa CNXH cho thaáy xaõ hoäi maø Ñaûng, Nhaø nöôùc vaø nhaân daân ta xaây döïng laø moät xaõ hoäi chöùa nhieàu giaù trò öu vieät hôn, toát ñeïp hôn caùc xaõ hoäi tröôùc ñoù. Tieát 2: Hoaït ñoäng2: Ñaøm thoaïi + Giaûng giaûi. Muïc tieâu: HS nªu ®­îc nh÷ng néi dung nãi lªn tÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan ®i lªn chñ nghÜa x· héi ë n­íc ta, hiÓu vµ nªu ®­îc nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña thêi k× qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ë n­íc ta trªn c¸c lÜnh vùc chÝnh trÞ, kinh tÕ, v¨n ho¸ - t­ t­ëng, x· héi. ï Tính taát yeáu khaùch quan ñi leân chuû nghóa xaõ hoäi ôû Vieät Nam. Caâu hoûi ñaøm thoaïi: - Theo em, ngay sau khi hoµn thµnh cuéc c¸ch m¹ng d©n téc d©n chñ nh©n d©n, nöôùc ta ñaõ tieán haønh xaây döïng cheá ñoä xaõ hoäi naøo ? Vì sao laïi choïn CNXH ? - Nöôùc ta ñi leân CNXH theo hình thöùc quaù ñoä naøo? Phaân tích nhöõng caùi caàn boû qua, nhöõng caùi phaûi tieáp thu, keá thöøa. - Taïi sao noùi : Ñi leân CNXH ôû Vieät Nam laø moät taát yeáu, khaùch quan? HS phaùt bieåu töï do. Caùc baïn nhËn xÐt, boå sung. GV nhaän xeùt, giaûng giaûi, kÕt luËn GV löu yù: + Gi¶i thÝch râ "Bá qua giai ñoaïn phaùt trieån cheá ñoä TBCN”: - Boû qua vieäc xaùc laäp vò trí thoáng trò cuûa quan heä saûn xuaát vaø kieán truùc thöôïng taàng TBCN. - Keá thöøa, tieáp thu nhöõng thaønh töïu maø nhaân loaïi ñaït ñöôïc döôùi cheá ñoä TBCN, ñaëc bieät laø khoa hoïc vaø coâng ngheä. ïNh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña thêi k× qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ë n­íc ta: Caâu hoûi ñaøm thoaïi: - Trong thêi k× qu¸ ®é ë n­íc ta cã sù tån t¹i c¸i cò, c¸i l¹c hËu kh«ng ? Cho vÝ dô minh häa. - Theo em, nÒn kinh tÕ ë n­íc ta hiÖn nay cã ®Æc ®iÓm g× ? Neâu moät soá toàn taïi hieän nay? - Trong lÜnh vùc v¨n ho¸, t­ t­ëng cã cßn tån t¹i nh÷ng t­ t­ëng vµ v¨n ho¸ l¹c hËu kh«ng ? Cho vÝ dô minh ho¹. - Trong lÜnh vùc x· héi cã cßn tån t¹i nhiÒu giai cÊp vµ tÇng líp kh«ng ? T¹i sao l¹i nh­ vËy ? Quan hÖ gi÷a c¸c giai cÊp thÕ nµo ? HS phaùt bieåu töï do. Caùc baïn nhËn xÐt, boå sung. GV nhaän xeùt, giaûng giaûi, kÕt luËn 1. Chuû nghóa xaõ hoäi vaø nhöõng ñaëc tröng cô baûn cuûa chuû nghóa xaõ hoäi ôû Vieät Nam: a. Chuû nghóa xaõ hoäi laø giai ñoaïn ñaàu cuûa xaõ hoäi coäng saûn chuû nghóa: Xaõ hoäi coäng saûn chuû nghóa phaùt trieån qua hai giai ñoaïn cô baûn töø thaáp leân cao: ­ Giai ñoaïn thaáp goïi laø chuû nghóa xaõ hoäi: löïc löôïng saûn xuaát phaùt trieån ôû möùc baûo ñaûm cho cho xaõ hoäi thöïc hieän nguyeân taéc “Laøm theo naêng löïc, höôûng theo lao ñoäng”. ­ Giai ñoaïn cao: löïc löôïng saûn xuaát phaùt trieån maïnh meõ baûo ñaûm cho cho xaõ hoäi thöïc hieän nguyeân taéc “Laøm theo naêng löïc, höôûng theo nhu caàu”. b. Nhöõng ñaëc tröng cô baûn cuûa chuû nghóa xaõ hoäi ôû Vieät Nam: ­ Laø moät xaõ hoäi daân giaøu, nöôùc maïnh, xaõ hoäi coâng baèng, daân chuû, vaên minh; ­ Do nhaân daân laøm chuû; ­ Coù neàn kinh teá phaùt trieån cao, döïa treân löïc löôïng saûn xuaát hieän ñaïi vaø quan heä saûn xuaát phuø hôïp vôùi trình ñoä phaùt trieån cuûa löïc löôïng saûn xuaát; ­ Coù neàn vaên hoaù tieân tieán, ñaäm ñaø baûn saéc daân toäc; ­ Con ngöôøi ñöôïc giaûi phoùng khoûi söï aùp böùc, baát coâng, coù cuoäc soáng aám no, töï do, haïnh phuùc, phaùt trieån toaøn dieän; ­ Caùc daân toäc trong coäng ñoàng Vieät Nam bình ñaúng, ñoaøn keát, töông trôï vaø giuùp ñôõ nhau cuøng tieán boä; ­ Coù Nhaø nöôùc phaùp quyeàn xaõ hoäi chuû nghóa cuûa nhaân daân, do nhaân daân , vì nhaân daân döôùi söï laõnh ñaïo cuûa Ñaûng Coäng saûn; ­ Coù quan heä höõu nghò vaø hôïp taùc vôùi nhaân daân caùc nöôùc treân theá giôùi. 2. Quaù ñoä leân chuû nghóa xaõ hoäi ôû nöôùc ta: a. Tính taát yeáu khaùch quan ñi leân chuû nghóa xaõ hoäi ôû Vieät Nam: Sau khi hoaøn thaønh cuoäc caùch maïng daân toäc daân chuû nhaân daân, nöôùc ta ñaõ löïa choïn con ñöôøng ñi leân chuû nghóa xaõ hoäi, boû qua cheá ñoä tö baûn chuû nghóa. Ñaây laø söï choïn löïa ñuùng ñaén, bôûi vì: ­ Chæ coù ñi leân chuû nghóa xaõ hoäi thì ñaát nöôùc môùi thöïc söï coù ñoäc laäp. ­ Ñi leân chuû nghóa xaõ hoäi môùi xoaù boû ñöôïc aùp böùc, boùc loät. ­ Ñi leân chuû nghóa xaõ hoäi môùi coù cuoäc soáng aám no, töï do vaø haïnh phuùc; moïi ngöôøi môùi coù ñieàu kieän phaùt trieån toaøn dieän. b. Ñaëc ñieåm thôøi kì quaù ñoä leân chuû nghóa xaõ hoäi ôû nöôùc ta: ­ Treân lónh vöïc chính trò: Vai troø laõnh ñaïo cuûa Ñaûng Coäng saûn Vieät Nam ngaøy caøng ñöôïc taêng cöôøng; Nhaø nöôùc xaõ hoäi chuû nghóa Vieät Nam ngaøy caøng ñöôïc cuûng coá vaø hoaøn thieän. ­ Treân lónh vöïc kinh teá: toàn taïi neàn kinh teá nhieàu thaønh phaàn phaùt trieån theo ñònh höôùng XHCN, trong ñoù thaønh phaàn kinh teá nhaø nöôùc giöõ vai troø chuû ñaïo. ­ Treân lónh vöïc tö töôûng, vaên hoaù: beân caïnh tö töôûng, vaên hoaù xaõ hoäi chuû nghóa, vaãn coøn toàn taïi nhöõng tö töôûng vaên hoaù laïc haäu, thaäm chí phaûn ñoäng. ­ Treân lónh vöïc xaõ hoäi: coøn toàn taïi nhieàu giai caáp vaø taàng lôùp khaùc nhau, trong ñoù, giai caáp coâng nhaân laø haït nhaân ñoaøn keát caùc giai caáp, taàng lôùp khaùc. 3. Cuûng coá: ï Hai giai ñoaïn phaùt trieån cuûa xaõ hoäi coäng saûn chuû nghóa coù gì khaùc nhau? Vì sao coù söï khaùc nhau ñoù? ï Haõy neâu nhöõng ñaëc tröng cô baûn cuûa chuû nghóa xaõ hoäi ôû nöôùc ta. Theo em, ñaëc tröng naøo ñöôïc theå hieän roõ nhaát trong thöïc tieãn cuoäc soáng hieän nay ôû nöôùc ta? ï Taïi sao noùi , nöôùc ta quaù ñoä leân chuû nghóa xaõ hoäi laø taát yeáu khaùch quan? ï Em hieåu theá naøo laø “quaù ñoä leân chuû nghóa xaõ hoäi boû qua cheá ñoä tö baûn chuû nghóa”? (Gîi ý tr¶ lêi : + Bá qua chÕ ®é t­ b¶n chñ nghÜa lµ bá qua viÖc thiÕt lËp vÞ trÝ thèng trÞ cña quan hÖ s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa vµ kiÕn tróc th­îng tÇng t­ b¶n chñ nghÜa, nh­ng tiÕp thu, kÕ thõa nh÷ng mÆt, nh÷ng yÕu tè cÇn thiÕt, "hîp lÝ" cña chñ nghÜa t­ b¶n ®Ó ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt, cñng cè vµ ph¸t triÓn quan hÖ s¶n xuÊt x· héi chñ nghÜa. + Bá qua chÕ ®é t­ b¶n chñ nghÜa lµ bá qua nh÷ng mÆt tiªu cùc cña chñ nghÜa t­ b¶n, nh­ng tiÕp thu, kÕ thõa nh÷ng thµnh tùu mµ nh©n lo¹i ®· ®¹t ®­îc d­íi chÕ ®é t­ b¶n chñ nghÜa, ®Æc biÖt lµ nh÷ng thµnh tùu vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ, ®Ó ph¸t triÓn nhanh lùc l­îng s¶n xuÊt, x©y dùng nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i.) ï Theo em, yù kieán naøo sau ñaây laø ñuùng, sai? Taïi sao? Nöôùc ta ñaõ coù chuû nghóa xaõ hoäi. Nöôùc ta chöa coù chuû nghóa xaõ hoäi. - Nöôùc ta vöøa coù, vöøa chöa coù chuû nghóa xaõ hoäi. ï Em haõy neâu moät vaøi bieåu hieän veà nhöõng taøn dö cuûa xaõ hoäi cuõ caàn phaûi ñaáu tranh khaéc phuïc ôû nöôùc ta hieän nay (hay ôû ñòa phöông mình). Laø hoïc sinh phoå thoâng, em coù theå laøm gì ñeå khaéc phuïc taøn dö ñoù? 4. Daën doø: - Giaûi quyeát caùc caâu hoûi vaø baøi taäp trong SGK. - Ñoïc tröôùc baøi 9