Giáo án Giáo dục công dân Khối 12 - Tiết 9, Bài 4: Quyền bình đẳng của công dân trong một số lĩnh vực của đời sống xã hội

g d©n thùc hiÖn quyÒn b×nh ®¼ng trong lao ®éng. - Lao ®éng n÷ ®­îc quan t©m ®Ó cã ®iÒu kiÖn thùc hiÖn tèt quyÒn vµ nghÜa vô lao ®éng. Nhµ n­íc cã chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p ®Ó b¶o ®¶m cho phô n÷ b×nh ®¼ng víi nam giíi trong lao ®éng. - Nhµ n­íc cã chÝnh s¸ch vµ c¸c biÖn ph¸p ®Ó b¶o ®¶m cho c«ng d©n b×nh ®¼ng trong lao ®éng. a C¸ch thùc hiÖn: a) ThÕ nµo lµ b×nh ®¼ng trong lao ®éng? GV yªu cÇu HS tr¶ lêi c¸c c©u hái: - Vai trß cña lao ®éng ®èi víi con ng­êi vµ x· héi? - B×nh ®¼ng trong lao ®éng lµ g×? - ý nghÜa cña viÖc ph¸p luËt n­íc ta thõa nhËn sù b×nh ®¼ng cña c«ng d©n trong lao ®éng. GV gi¶ng: §iÒu 55 HiÕn ph¸p 1992 kh¼ng ®Þnh : “Lao ®éng lµ quyÒn vµ nghÜa vô cña c«ng d©n”. §Ó cô thÓ ho¸ c¸c quy ®Þnh cña HiÕn ph¸p vÒ lao ®éng, vÒ sö dông vµ qu¶n lý lao ®éng, Nhµ n­íc ban hµnh Bé luËt lao ®éng trong ®ã quy ®Þnh vÒ quyÒn vµ nghÜa vô cña ng­êi lao ®éng vµ cña ng­êi sö dông lao ®éng, c¸c tiªu chuÈn lao ®éng, c¸c nguyªn t¾c sö dông vµ qu¶n lý lao ®éng. Nguyªn t¾c c¬ b¶n cña ph¸p luËt lao ®éng gåm: Ng­êi lao ®éng ®­îc tù do lùa chän nghÒ nghiÖp, viÖc lµm vµ noi lµm viÖc. Tù nguyÖn, b×nh ®¼ng trong giao kÕt hîp ®ång lao ®éng C«ng b»ng, kh«ng ph©n biÖt ®èi xö v× lý do giíi tÝnh,d©n téc, tÝn ng­ìng, t«n gi¸o, thµnh phÇn x· héi. B¶o vÖ phô n÷ vµ ng­êi ch­a thµnh niªn trong lao ®éng. Tr¶ c«ng theo n¨ng suÊt, chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ c«ng viÖc. B¶o ®¶m quyÒn nghØ ng¬i vµ h­ëng b¶o hiÓm x· héi Th­¬ng l­îng, hoµ gi¶i c¸c tranh chÊp lao ®éng. - Nguyªn t¾c c¬ b¶n cña ph¸p luËt lao ®éng x¸c ®Þnh râ quyÒn b×nh ®¼ng trong lao ®éng cña c«ng d©n, ®­îc thÓ hiÖn trªn c¸c ph­¬ng diÖn: B×nh ®¼ng gi÷a c¸c c«ng d©n trong viÖc thùc hiÖn quyÒn lao ®éng; B×nh ®¼ng ng­êi sö dông lao ®éng vµ ng­êi lao ®éng trong quan hÖ lao ®éng; B×nh ®¼ng gi÷a lao ®éng nam vµ lao ®éng n÷ trong tõng c¬ quan, doanh nghiÖp vµ trong ph¹m vi c¶ n­íc. b) Néi dung c¬ b¶n cña b×nh ®¼ng trong lao ®éng * C«ng d©n b×nh ®¼ng trong thùc hiÖn quyÒn lao ®éng. GV cho HS trao ®æi tr¶ lêi c©u hái: HiÖn nay, mét sè doanh nghiÖp ng¹i nhËn lao ®éng n÷ vµo lµm viÖc, v× vËy, c¬ héi t×m viÖc lµm cña lao ®éng n÷ khã kh¨n h¬n lao ®éng nam. Em cã suy nghÜ g× tr­íc hiÖn t­îng trªn? GV hái tiÕp: NÕu lµ chñ doanh nghiÖp, em cã yªu cÇu g× khi tuyÓn dông lao ®éng? V× sao? HS tr¶ lêi. GV gi¶ng: ViÖc lµm lµ vÊn ®Ò mÊu chèt ®Çu tiªn ®Ó ng­êi lao ®éng thùc hiÖn quyÒn lao ®éng cña m×nh. Ph¸p luËt quy ®Þnh mäi c«ng d©n ®Òu cã quyÒn lµm viÖc, tù do lùa chän nghÒ nghiÖp, viÖc lµm phï hîp víi kh¶ n¨ng cña m×nh, kh«ng bÞ ph©n biÖt ®èi xö vÒ giíi tÝnh, d©n téc, t«n gi¸o, ®ã lµ c¬ së ®Ó c«ng d©n b×nh ®¼ng trong thùc hiÖn quyÒn lao ®éng. Tuy c«ng d©n thùc hiÖn quyÒn lao ®éng trªn c¬ së b×nh ®¼ng, nh­ng ®Ó cã viÖc lµm, c«ng d©n, dï nam hay n÷ cÇn cã ý thøc trong viÖc häc nghÒ vµ n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n, bëi ng­êi sö dông lao ®éng rÊt quan t©m ®Õn n¨ng suÊt, chÊt l­îng, hiÖu qu¶ c«ng viÖc nªn rÊt cÇn ng­êi lao ®éng cã tay nghÒ giái, tr×nh ®é chuyªn m«n kÜ thuËt cao. Nh÷ng ­u ®·i ®èi víi ng­êi lao ®éng cã tr×nh ®é chuyªn m«n kÜ thuËt cao kh«ng bÞ coi lµ ph©n biÖt ®èi xö trong sö dông lao ®éng. * C«ng d©n b×nh ®¼ng trong giao kÕt hîp ®ång lao ®éng GV minh ho¹ mét tr­êng hîp cô thÓ vÒ giao kÕt hîp ®ång lao ®éng cho HS hiÓu: ChÞ X. ®Õn c«ng ti may kÝ hîp ®ång lao ®éng víi gi¸m ®èc c«ng ti. Qua trao ®æi tõng ®iÒu kho¶n, hai bªn ®· tho¶ thuËn kÝ hîp ®ång dµi h¹n (viÖc kÝ hîp ®ång ®­îc thùc hiÖn trªn c¬ së tù nguyÖn, kh«ng bªn nµo Ðp buéc bªn nµo). C¸c néi dung tho¶ thuËn nh­ sau: + C«ng viÖc chÞ X. ph¶i lµm lµ thiÕt kÕ c¸c mÉu quÇn ¸o. + Thêi gian lµm viÖc: Mçi ngµy 8 giê, mçi tuÇn 40 giê. + Thêi gian nghØ ng¬i: §­îc nghØ c¸c thêi gian trong ngµy ngoµi giê lµm viÖc theo hîp ®ång; ®­¬c nghØ lÔ, nghØ tÕt, nghØ èmtheo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. + TiÒn l­¬ng ®­îc tr¶ mçi th¸ng 1.500.000 ®ång tiÒn ViÖt Nam trªn c¬ së chÊp hµnh tèt kØ luËt lao ®éng theo quy ®Þnh. + §Þa ®iÓm lµm viÖc + Thêi gian hîp ®ång + §iÒu kiÖn an toµn, vÖ sinh lao ®éng + B¶o hiÓm x· héi: chÞ X. trÝch mçi th¸ng 5% tång thu nhËp hµng th¸ng ®Ó ®ãng Qua vÝ dô minh ho¹ trªn, GV ®Æt c©u hái: - Hîp ®ång lao ®éng lµ g×? - T¹i sao ng­êi lao ®éng vµ ng­êi sö dông lao ®éng ph¶i kÝ kÕt hîp ®ång lao ®éng? GV cho häc sinh th¶o luËn vµ cö ®¹i diÖn ph¸t biÓu. GV kÕt luËn: Khi giao kÕt hîp ®ång lao ®éng ®· thÓ hiÖn sù rµng buéc tr¸ch nhiÖm gi÷a ng­êi lao ®éng víi tæ chøc hoÆc c¸ nh©n cã thuª m­ín, sö dông lao ®éng. Néi dung hîp ®ång lao ®éng lµ c¬ së ph¸p lÝ ®Ó ph¸p luËt b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña c¶ hai bªn, ®Æc biÖt lµ ®èi víi ng­êi lao ®éng. HiÓu biÕt vÒ hîp ®ång lao ®éng, n¾m v÷ng nguyªn t¾c giao kÕt hîp ®ång lao ®éng lµ ®iÒu kiÖn ®Ó c«ng d©n b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých chÝnh ®¸ng cña b¶n th©n khi tham gia vµo qu¸ tr×nh lao ®éng. §ång thêi tham gia ®Êu tranh chèng c¸c vi ph¹m ph¸p luËt trong lao ®éng ®· vµ ®ang diÔn ra ë mét sè doanh nghiÖp. * B×nh ®¼ng gi÷a lao ®éng nam vµ lao ®éng n÷ GV ph©n tÝch cho HS hiÓu: QuyÒn lao ®éng cña c«ng d©n ®­îc thùc hiÖn trªn c¬ së kh«ng ph©n biÖt giíi tÝnh. Nh­ng víi lao ®éng n÷, do mét sè ®Æc ®iÓm vÒ c¬ thÓ, sinh lÝ vµ chøc n¨ng lµm mÑ nªn ph¸p luËt cã quy ®Þnh cô thÓ, cã chÝnh s¸ch ®Ó lao ®éng n÷ cã ®iÒu kiÖn thùc hiÖn tèt quyÒn vµ nghÜa vô lao ®éng. Tuy nhiªn, phô n÷ cÇn ph¶i n©ng cao tr×nh ®é vÒ mäi mÆt ®Ó kh¼ng ®Þnh ®­îc vÞ trÝ cña m×nh trong x· héi. GV yªu cÇu HS nªu mét sè tÊm g­¬ng tiªu biÓu cña n÷ trong lao ®éng ®· gãp phÇn to lín vµo sù nghiÖp CNH, H§H ë n­íc ta hiÖn nay. c) Tr¸ch nhiÖm cña Nhµ n­íc trong viÖc b¶o ®¶m quyÒn b×nh ®¼ng cña c«ng d©n trong lao ®éng. GV gióp HS nªu vµ ph©n tÝch mét sè quy ®Þnh cña ph¸p luËt ®Ó ®¶m b¶o cho c«ng d©n b×nh ®¼ng trong lao ®éng. GV kÕt luËn: Ph¸p luËt vÒ lao ®éng ë n­íc ta hiÖn nay kh«ng chÊp nhËn sù bÊt b×nh ®¼ng trong lao ®éng. NhiÖm vô cña HS hiÖn nay lµ häc tËp ®Ó n©ng cao tr×nh ®é v¨n ho¸, cã ý thøc phÊn ®Êu ®Ó trë thµnh ng­êi lao ®éng cã tr×nh ®é chuyªn m«n, kÜ thuËt cao, n¨ng ®éng, s¸ng t¹o trong lao ®éng dï ë bÊt k× c­¬ng vÞ nµo. Cã nh­ vËy míi ®¸p øng ®­îc ®ßi hái cña qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ vµ sù nghiÖp CNH, H§H ®Êt n­íc. 2. B×nh ®¼ng trong lao ®éng. a) ThÕ nµo lµ b×nh ®¼ng trong lao ®éng? B×nh ®¼ng trong lao ®éng ®­îc hiÓu lµ b×nh ®¼ng gi÷a mäi c«ng d©n trong thùc hiÖn quyÒn lao ®éng th«ng qua viÖc t×m viÖc lµm, b×nh ®¼ng gi÷a ng­êi sö dông lao ®éng vµ ng­êi lao ®éng th«ng qua hîp ®ång lao ®éng, b×nh ®¼ng gi÷a lao ®éng nam vµ lao ®éng n÷ trong tõng c¬ quan, doanh nghiÖp vµ trong ph¹m vi c¶ n­íc. b) Néi dung c¬ b¶n cña b×nh ®¼ng trong lao ®éng * C«ng d©n b×nh ®¼ng trong thùc hiÖn quyÒn lao ®éng - Mäi ng­êi ®Òu cã quyÒn lµm viÖc, tù do lùa chän viÖc lµm vµ nghÒ nghiÖp phï hîp víi kh¶ n¨ng cña m×nh, kh«ng bÞ ph©n biÖt ®èi xö vÒ giíi tÝnh, d©n téc, tÝn ng­ìng, t«n gi¸o, nguån gèc gia ®×nh, thµnh phÇn kinh tÕ. - Ng­êi lao ®éng cã tr×nh ®é chuyªn m«n, kÜ thuËt cao ®­îc Nhµ n­íc vµ ng­êi sö dông lao ®éng ­u ®·i, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó ph¸t huy tµi n¨ng, lµm lîi cho doanh nghiÖp vµ cho ®Êt n­íc. * C«ng d©n b×nh ®¼ng trong giao kÕt hîp ®ång lao ®éng ViÖc giao kÕt hîp ®ång lao ®éng ph¶i tu©n theo nguyªn t¾c: tù do, tù nguyÖn, b×nh ®¼ng; kh«ng tr¸i ph¸p luËt vµ tho¶ ­íc lao ®éng tËp thÓ; giao kÕt trùc tiÕp gi÷a ng­êi lao ®éng víi ng­êi sö dông lao ®éng. * B×nh ®¼ng gi÷a lao ®éng nam vµ lao ®éng n÷ Lao ®éng nam vµ lao ®éng n÷ ®­îc b×nh ®¼ng vÒ quyÒn trong lao ®éng, ®ã lµ: b×nh ®¼ng vÒ c¬ héi tiÕp cËn viÖc lµm; b×nh ®¼ng vÒ tiªu chuÈn, ®é tuæi khi tuyÓn dông; ®­îc ®èi xö b×nh ®¼ng t¹i n¬i lµm viÖc vÒ viÖc lµm, tiÒn c«ng, tiÒn th­ëng, b¶o hiÓm x· héi, ®iÒu kiÖn lao ®éng vµ c¸c ®iÒu kiÖn lµm viÖc kh¸c. Tuy nhiªn, lao ®éng n÷ ®­îc quan t©m ®Õn ®Æc ®iÓm vÒ c¬ thÓ, sinh lÝ vµ chøc n¨ng lµm mÑ trong lao ®éng ®Ó cã ®iÒu kiÖn thùc hiÖn tèt quyÒn vµ nghÜa vô lao ®éng. c) Tr¸ch nhiÖm cña Nhµ n­íc trong viÖc b¶o ®¶m quyÒn b×nh ®¼ng cña c«ng d©n trong lao ®éng - Më réng d¹y nghÒ, ®µo t¹o l¹i, h­íng dÉn kinh doanh, cho vay vèn víi l·i suÊt thÊp. - KhuyÕn khÝch viÖc qu¶n lÝ lao ®éng theo nguyªn t¾c d©n chñ, c«ng b»ng trong doanh nghiÖp. - KhuyÕn khÝch vµ cã chÝnh s¸ch ­u ®·i ®èi víi ng­êi lao ®éng cã tr×nh ®é chuyªn m«n, kÜ thuËt cao. - Cã chÝnh s¸ch ­u ®·i vÒ gi¶i quyÕt viÖc lµm ®Ó thu hót vµ sö dông lao ®éng lµ ng­êi d©n téc thiÓu sè. - Ban hµnh c¸c quy ®Þnh ®Ó b¶o ®¶m cho phô n÷ b×nh ®¼ng víi nam giíi trong lao ®éng: cã quy ®Þnh ­u ®·i, xÐt gi¶m thuÕ ®èi víi doanh nghiÖp sö dông nhiÒu lao ®éng n÷; më nhiÒu lo¹i h×nh ®µo t¹o thuËn lîi cho lao ®éng n÷. 4. Cñng cè: *T¹i sao ng­êi lao ®éng vµ ng­êi sö dông lao ®éng ph¶i giao kÕt hîp ®ång lao ®éng? Thùc hiÖn ®óng nguyªn t¾c trong giao kÕt hîp ®ång lao ®éng ®em l¹i quyÒn lîi g× cho ng­êi lao ®éng vµ ng­êi sö dông lao ®éng? * ViÖc Nhµ n­íc ­u ®·i ®èi víi ng­êi lao ®éng cã tr×nh ®é chuyªn m«n kÜ thuËt cao vµ quy ®Þnh kh«ng sö dông lao ®éng n÷ vµo c¸c c«ng viÖc nÆng nhäc, nguy hiÓm, ®éc h¹i, ¶nh h­ëng xÊu ®Õn chøc n¨ng sinh ®Î vµ nu«i con cã tr¸i víi nguyªn t¾c c«ng d©n b×nh ®¼ng trong lao ®éng kh«ng? V× sao? Gîi ý: Nhµ n­íc cã nh÷ng qui ®Þnh riªng trong Bé LuËt Lao §éng ®íi víi lao ®éng n÷ ë ch­¬ng X vµ lao ®éng cã tr×nh ®é chuyªn m«n kÜ thuËt cao ë ch­¬ng XI. ViÖc ph¸p luËt quy ®Þnh ­u ®·i ®èi víi ng­êi cã tr×nh ®é chuyªn m«n kÜ thuËt cao vµ quy ®Þnh kh«ng sö dông lao ®éng n÷ vµo c¸c c«ng viÖc nÆng nhäc, nguy hiÓm, ®éc h¹i cã ¶nh h­ëng xÊu ®Õn chøc n¨ng sinh ®Î vµ nu«i con kh«ng vi ph¹m nguyªn t¾c c«ng d©n b×nh ®¼ng trong lao ®éng mµ chÝnh lµ thÓ hiÖn sù b×nh ®¼ng trong lao ®éng bëi v×: - Lao ®éng n÷ cÇn ®­îc quan t©m ®Õn ®Æc ®iÓm vÒ c¬ thÓ, sinh lÝ vµ chøc n¨ng lµm mÑ trong lao ®éng. - Ng­êi cã tr×nh ®é chuyªn m«n, kÜ thuËt cao ®­îc Nhµ n­íc vµ ng­êi sö dông lao ®éng ­u ®·i nh­: t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi trong c«ng t¸c, tr¶ l­¬ng cao, ®­îc t¹o ®iÒu kiÖn häc tËp, c«ng t¸c ë trong vµ ngoµi n­íc, ®Ó kh«ng ngõng ph¸t huy tµi n¨ng cã lîi cho doanh nghiÖp vµ cã lîi cho ®Êt n­íc.) 5. DÆn dß: - Gi¶i quyÕt c¸c c©u hái vµ bµi tËp trong SGK. - S­u tÇm c¸c t­ liÖu cã liªn quan ®Õn bµi (h×nh ¶nh, bµi viÕt,..) - §äc phÇn sau bµi 4.