Giáo án Giáo dục công dân Khối 12 - Tiết 8 đến 10, Bài 4: Quyền bình đẳng của công dân trong một số lĩnh vực của đời sống xã hội

nh ®¼ng gi÷a lao ®éng nam vµ lao ®éng n÷ Lao ®éng nam vµ lao ®éng n÷ ®­îc b×nh ®¼ng vÒ quyÒn trong lao ®éng, ®ã lµ: b×nh ®¼ng vÒ c¬ héi tiÕp cËn viÖc lµm; b×nh ®¼ng vÒ tiªu chuÈn, ®é tuæi khi tuyÓn dông; ®­îc ®èi xö b×nh ®¼ng t¹i n¬i lµm viÖc vÒ viÖc lµm, tiÒn c«ng, tiÒn th­ëng, b¶o hiÓm x· héi, ®iÒu kiÖn lao ®éng vµ c¸c ®iÒu kiÖn lµm viÖc kh¸c. Tuy nhiªn, lao ®éng n÷ ®­îc quan t©m ®Õn ®Æc ®iÓm vÒ c¬ thÓ, sinh lÝ vµ chøc n¨ng lµm mÑ trong lao ®éng ®Ó cã ®iÒu kiÖn thùc hiÖn tèt quyÒn vµ nghÜa vô lao ®éng. c) Tr¸ch nhiÖm cña Nhµ n­íc trong viÖc b¶o ®¶m quyÒn b×nh ®¼ng cña c«ng d©n trong lao ®éng # Më réng d¹y nghÒ, ®µo t¹o l¹i, h­íng dÉn kinh doanh, cho vay vèn víi l·i suÊt thÊp. # KhuyÕn khÝch viÖc qu¶n lÝ lao ®éng theo nguyªn t¾c d©n chñ, c«ng b»ng trong doanh nghiÖp. # KhuyÕn khÝch vµ cã chÝnh s¸ch ­u ®·i ®èi víi ng­êi lao ®éng cã tr×nh ®é chuyªn m«n, kÜ thuËt cao. # Cã chÝnh s¸ch ­u ®·i vÒ gi¶i quyÕt viÖc lµm ®Ó thu hót vµ sö dông lao ®éng lµ ng­êi d©n téc thiÓu sè. # Ban hµnh c¸c quy ®Þnh ®Ó b¶o ®¶m cho phô n÷ b×nh ®¼ng víi nam giíi trong lao ®éng: cã quy ®Þnh ­u ®·i, xÐt gi¶m thuÕ ®èi víi doanh nghiÖp sö dông nhiÒu lao ®éng n÷; më nhiÒu lo¹i h×nh ®µo t¹o thuËn lîi cho lao ®éng n÷. 3. B×nh ®¼ng trong kinh doanh a) ThÕ nµo lµ b×nh ®¼ng trong kinh doanh? B×nh ®¼ng trong kinh doanh cã nghÜa lµ mäi c¸ nh©n, tæ chøc khi tham gia vµo c¸c quan hÖ kinh tÕ, tõ viÖc lùa chän ngµnh, nghÒ, ®Þa ®iÓm kinh doanh, lùa chän h×nh thøc tæ chøc kinh doanh, ®Õn viÖc thùc hiÖn quyÒn vµ nghÜa vô trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ®Òu b×nh ®¼ng theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. b) Néi dung quyÒn b×nh ®¼ng trong kinh doanh # Mäi c«ng d©n ®Òu cã quyÒn tù do lùa chän h×nh thøc tæ chøc kinh doanh. # Mäi doanh nghiÖp ®Òu cã quyÒn tù chñ ®¨ng kÝ kinh doanh trong nghÒ mµ ph¸p luËt kh«ng cÊm. # Mäi lo¹i h×nh doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau ®Òu ®­îc b×nh ®¼ng trong viÖc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn l©u dµi, hîp t¸c vµ c¹nh tranh lµnh m¹nh. # Mäi doanh nghiÖp ®Òu b×nh ®¼ng vÒ quyÒn chñ ®éng më réng quy m« vµ ngµnh, nghÒ kinh doanh; chñ ®éng t×m kiÕm thÞ tr­êng, kh¸ch hµng vµ kÝ kÕt hîp ®ång; tù do liªn doanh víi c¸c c¸ nh©n, tæ chøc kinh tÕ trong vµ ngoµi n­íc theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt; tù chñ kinh doanh ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh. # Mäi doanh nghiÖp ®Òu b×nh ®¼ng vÒ nghÜa vô, nép thuÕ vµ thùc hiÖn c¸c nghÜa vô tµi chÝnh ®èi víi Nhµ n­íc; b¶o ®¶m quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p cña ng­êi lao ®éng trong doanh nghiÖp; tu©n thñ ph¸p luËt vÒ b¶o vÖ tµi nguyªn, m«i tr­êng, c¶nh quan, di tÝch lÞch sö. c) Tr¸ch nhiÖm cña Nhµ n­íc trong viÖc b¶o ®¶m quyÒn b×nh ®¼ng trong kinh doanh: # Nhµ n­íc thõa nhËn sù tån t¹i l©u dµi vµ ph¸t triÓn cña c¸ lo¹i h×nh doanh nghiÖp ë n­íc ta. # Nhµ n­íc quy ®Þnh ®Þa vÞ ph¸p lÝ cña c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp, quy ®Þnh quyÒn vµ nghÜa vô cña c¸c doanh nghiÖp trong ho¹t ®éng kinh doanh. # Nhµ n­íc kh¼ng ®Þnh b¶o hé quyÒn së h÷u vµ thu nhËp hîp ph¸p cña mäi lo¹i h×nh doanh nghiÖp. # Nhµ n­íc quy ®Þnh nam, n÷ b×nh ®¼ng trong viÖc thµnh lËp doanh nghiÖp, tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh, qu¶n lÝ doanh nghiÖp, b×nh ®¼ng trong viÖc tiÕp cËn th«ng tin, nguån vèn, thÞ tr­êng vµ nguån lao ®éng. 4. Cñng cè: ï Nguyªn t¾c b×nh ®¼ng ®­îc thÓ hiÖn nh­ thÕ nµo trong quan hÖ gi÷a vî vµ chång? Thùc hiÖn nguyªn t¾c b×nh ®¼ng trong quan hÖ gi÷a vî vµ chång cã ý nghÜa nh­ thÕ nµo ®èi víi ng­êi phô n÷ trong giai ®o¹n hiÖn nay? ï Theo em, viÖc ph¸p luËt thõa nhËn quyÒn së h÷u tµi s¶n riªng cña vî, chång cã m©u thuÉn víi nguyªn t¾c b×nh ®¼ng gi÷a vî vµ chång kh«ng? Gîi ý: ViÖc ph¸p luËt thõa nhËn quyÒn së h÷u tµi s¶n riªng cña vî, chång kh«ng m©u thuÉn víi nguyªn t¾c b×nh ®¼ng gi÷a vî vµ chång v× vî, chång cã tµi s¶n chung vµ mçi bªn cã thÓ cã tµi s¶n riªng. Tµi s¶n riªng kh«ng b¾t buéc ph¶i cã. Thõa nhËn së h÷u tµi s¶n riªng cña vî, chång còng nh»m môc ®Ých còng cè quan hÖ vî, chång ®ång thêi t«n träng, b¶o ®¶m tù do ý chÝ c¸ nh©n trong h«n nh©n vµ gia ®×nh. Mçi bªn vî, chång cßn cã nh÷ng quan hÖ g¾n bã víi ng­êi th©n thuéc, b¹n bÌ cÇn ®­îc ®ïm bäc, chu cÊp. Khi cÇn ph¶i chu cÊp, ®ïm bäc cho ai, kh«ng cÇn ph¶i giÊu giÕm, nãi dèi nhau do kh«ng ph¶i sö dông tíi tµi s¶n chung. ) ï Qui t¾c ®¹o ®øc vµ c¸ch xö sù cña c¸c thµnh viªn trong gia ®×nh hiÖn nay cã g× kh¸c so víi c¸c gia ®×nh truyÒn thèng tr­íc ®©y? Gîi ý: -HÖ thèng quy t¾c ®¹o ®øc chØ ®¹o mèi quan hÖ gi÷a c¸c thµnh viªn trong gia ®×nh truyÒn thèng ®· chÞu ¶nh h­ëng rÊt s©u s¾c cña hÖ t­ t­ëng Nho gi¸o, phong kiÕn l©u ®êi ë ViÖt Nam. §ã lµ: kÝnh trªn nh­êng d­íi, lîi Ých c¸ nh©n phôc tïng lîi Ých gia ®×nh vµ dßng hä; lßng biÕt ¬n cha mÑ , lÊy ch÷ hiÕu lµm ®Çu; kÝnh träng «ng bµ, thê phông tæ tiªn; sù ®ïm béc lÉn nhau gi÷a anh em cïng gia ®×nh, cïng dßng hä. -T­ t­ëng träng nam, khinh n÷ thèng trÞ trong gia ®×nh, ®Èy ng­êi phô n÷, ng­êi vî, ng­êi con g¸i vµo ®Þa vÞ thÊp hÌn, bÞ phô thuéc, chÞu sù bÊt b×nh ®¼ng c¶ vÒ mÆt vËt chÊt vµ tinh thÇn. Gia ®×nh ®Ò cao ®¹o ®øc chung thñy gi÷a chång vµ vî nh­ng l¹i chÊp nhËn chÕ ®é ®a thª. §ång thêi, t­ t­ëng gia tr­ëng ®Ò cao vai trß ng­êi con tr­ëng c¶ vÒ quyÒn lîi vµ tr¸ch nhiÖm lµm cho c¸c con thø ph¶i chÞu thiÖt thßi. M« h×nh gia ®×nh lÝ t­ëng lóc nµy lµ gia ®×nh ¨n ë thuËn hßa, trªn d­íi cã nÒ nÕp, t«n ti trËt tù râ rµng, lÔ nghÜa ®­îc t«n träng, l¾m con , nhiÒu ch¸u. Gia ®×nh ViÖt Nam hiÖn nay vÉn rÊt coi träng lßng chung thñy, ®¹o ®øc t×nh nghÜa vî vµ chång, ®Ò cao lßng hiÕu th¶o cña con c¸i, sù kÝnh träng, biÕt ¬n cña con ch¸u ®èi víi «ng bµ, tæ tiªn. ViÖc gi÷ g×n, ph¸t huy nh÷ng gi¸ trÞ ®¹o ®øc truyÒn thèng nãi trªn ®­îc bæ sung kÞp thêi víi viÖc tiÕp thu nh÷ng t­ t­ëng tiªn tiÕn cña nh©n lo¹i. §ã lµ viÖc coi träng quyÒn tù do d©n chñ cña con ng­êi bÊt cø trai hay g¸i, giµ hay trÎ, t«n träng sù b×nh ®¼ng gi÷a nam, n÷, t«n träng lîi Ých c¸ nh©n cña mçi thµnh viªn, kh«ng ph©n biÖt thø cÊp, ®¼ng cÊp. C¸c thµnh viªn trong gia ®×nh cã quyÒn vµ nghÜa vô ch¨m sãc, gióp ®ì nhau, cïng nhau ch¨m lo ®êi sèng chung cña gia ®×nh). ï T¹i sao ng­êi lao ®éng vµ ng­êi sö dông lao ®éng ph¶i giao kÕt hîp ®ång lao ®éng? Thùc hiÖn ®óng nguyªn t¾c trong giao kÕt hîp ®ång lao ®éng ®em l¹i quyÒn lîi g× cho ng­êi lao ®éng vµ ng­êi sö dông lao ®éng? ï ViÖc Nhµ n­íc ­u ®·i ®èi víi ng­êi lao ®éng cã tr×nh ®é chuyªn m«n kÜ thuËt cao vµ quy ®Þnh kh«ng sö dông lao ®éng n÷ vµo c¸c c«ng viÖc nÆng nhäc, nguy hiÓm, ®éc h¹i, ¶nh h­ëng xÊu ®Õn chøc n¨ng sinh ®Î vµ nu«i con cã tr¸i víi nguyªn t¾c c«ng d©n b×nh ®¼ng trong lao ®éng kh«ng? V× sao? Gîi y: Nhµ n­íc cã nh÷ng qui ®Þnh riªng trong Bé LuËt Lao §éng ®íi víi lao ®éng n÷ ë ch­¬ng X vµ lao ®éng cã tr×nh ®é chuyªn m«n kÜ thuËt cao ë ch­¬ng XI. ViÖc ph¸p luËt quy ®Þnh ­u ®·i ®èi víi ng­êi cã tr×nh ®é chuyªn m«n kÜ thuËt cao vµ quy ®Þnh kh«ng sö dông lao ®éng n÷ vµo c¸c c«ng viÖc nÆng nhäc, nguy hiÓm, ®éc h¹i cã ¶nh h­ëng xÊu ®Õn chøc n¨ng sinh ®Î vµ nu«i con kh«ng vi ph¹m nguyªn t¾c c«ng d©n b×nh ®¼ng trong lao ®éng mµ chÝnh lµ thÓ hiÖn sù b×nh ®¼ng trong lao ®éng bëi v×: -Lao ®éng n÷ cÇn ®­îc quan t©m ®Õn ®Æc ®iÓm vÒ c¬ thÓ, sinh lÝ vµ chøc n¨ng lµm mÑ trong lao ®éng. -Ng­êi cã tr×nh ®é chuyªn m«n, kÜ thuËt cao ®­îc Nhµ n­íc vµ ng­êi sö dông lao ®éng ­u ®·i nh­: t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi trong c«ng t¸c, tr¶ l­¬ng cao, ®­îc t¹o ®iÒu kiÖn häc tËp, c«ng t¸c ë trong vµ ngoµi n­íc, ®Ó kh«ng ngõng ph¸t huy tµi n¨ng cã lîi cho doanh nghiÖp vµ cã lîi cho ®Êt n­íc.) ï Ph¸p luËt thõa nhËn b×nh ®¼ng trong kinh doanh cã vai trß quan träng nh­ thÕ nµo ®èi víi ng­êi kinh doanh vµ x· héi? ï H·y kÓ vÒ tÊm g­¬ng nh÷ng nhµ kinh doanh thµnh ®¹t mµ em biÕt vµ nhËn xÐt vÒ quyÒn b×nh ®¼ng nam, n÷ trong kinh doanh ë n­íc ta hiÖn nay. ï Em h·y t×m c©u tr¶ lêi ®óng trong c¸c bµi tËp sau ®©y. * BiÓu hiÖn cña b×nh ®¼ng trong h«n nh©n lµ: a) Ng­êi chång ph¶i gi÷ vai trß chÝnh trong ®ãng gãp vÒ kinh tÕ vµ quyÕt ®Þnh c«ng viÖc lín trong gia ®×nh. b) C«ng viÖc cña ng­êi vî lµ néi trî gia ®×nh vµ ch¨m sãc con c¸i, quyÕt ®Þnh c¸c kho¶n chi tiªu h»ng nµy cña gia ®×nh. c) Vî chång cïng bµn b¹c, t«n träng ý kiÕn cña nhau trong viÖc quyÕt ®Þnh c¸c c«ng viÖc cña gia ®×nh. d) ChØ ng­êi vî míi cã quyÒn lùa chän n¬i c­ tró, quyÕt ®Þnh sè con vµ thêi gian sinh con. e) ChØ ng­êi vî míi cã nghÜa vô thùc hiÖn kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh, ch¨m sãc vµ gi¸o dôc con c¸i. g) Vî, chång b×nh ®¼ng víi nhau, cã quyÒn vµ nghÜa vô ngang nhau vÒ mäi mÆt trong gia ®×nh. * B×nh ®¼ng gi÷a c¸c thµnh viªn trong gia ®×nh ®­îc hiÓu lµ: a) Lîi Ých c¸ nh©n phôc tïng lîi Ých chung cña gia ®×nh, dßng hä, trªn nãi d­íi ph¶i nghe. b) Vai trß cña ng­êi chång, ng­êi cha, ng­êi con trai tr­ëng trong gia ®×nh ®­îc ®Ò cao, quyÕt ®Þnh toµn bé c«ng viÖc trong gia ®×nh. c) C¸c thµnh viªn trong gia ®×nh ®èi xö c«ng b»ng, d©n chñ, t«n träng lÉn nhau. d) TËp thÓ gia ®×nh quan t©m ®Õn lîi Ých tõng c¸ nh©n, tõng c¸ nh©n ph¶i quan t©m ®Õn lîi Ých chung cña gia ®×nh. e) C¸c thµnh viªn trong gia ®×nh cã quyÒn vµ nghÜa vô ch¨m sãc, gióp ®ì nhau, cïng nhau ch¨m lo ®êi sèng chung cña gia ®×nh. * QuyÒn b×nh ®¼ng gi÷a nam vµ n÷ trong lao ®éng thÓ hiÖn: a) Mäi c«ng d©n kh«ng ph©n biÖt giíi tÝnh, ®é tuæi ®Òu ®­îc Nhµ n­íc bè trÝ viÖc lµm. b) Nam vµ n÷ b×nh ®¼ng vÒ tuyÓn dông, sö dông, n©ng bËc l­¬ng vµ tr¶ c«ng lao ®éng. c) ChØ bè trÝ lao ®éng nam lµm c«ng viÖc nÆng nhäc, nguy hiÓm hoÆc tiÕp xóc víi c¸c chÊt ®éc h¹i. d) Ng­êi sö dông lao ®éng ­u tiªn nhËn n÷ vµo lµm viÖc khi c¶ nam vµ n÷ ®Òu cã ®ñ tiªu chuÈn lµm c«ng viÖc mµ doanh nghiÖp ®ang cÇn. e) Lao ®éng n÷ ®­îc h­ëng chÕ ®é thai s¶n, hÕt thêi gian nghØ thai s¶n, khi trë l¹i lµm viÖc, lao ®éng n÷ vÉn ®­îc b¶o ®¶m chç lµm viÖc. ï Cã ng­êi hiÓu b×nh ®¼ng trong kinh doanh lµ: BÊt cø ai còng cã thÓ tham gia vµo qu¸ tr×nh kinh doanh. HiÓu nh­ vËy cã ®óng kh«ng? V× sao? Sau khi tèt nghiÖp trung häc phæ th«ng, nÕu em cã ý ®Þnh thµnh lËp doanh nghiÖp t­ nh©n th× em cã quyÒn thùc hiÖn ý ®Þnh ®ã kh«ng? V× sao? 5. DÆn dß: - Gi¶i quyÕt c¸c c©u hái vµ bµi tËp trong SGK. - S­u tÇm c¸c t­ liÖu cã liªn quan ®Õn bµi (h×nh ¶nh, bµi viÕt,..) - §äc tr­íc bµi 5.