Giáo án Giáo dục công dân Khối 12 - Tiết 8, Bài 4: Quyền bình đẳng của công dân trong một số lĩnh vực của đời sống xã hội

hÖ gi÷a c¸c thµnh viªn kh¸c trong gia ®×nh. B×nh ®¼ng trong h«n nh©n vµ gia ®×nh ®­îc hiÓu lµ b×nh ®¼ng vÒ quyÒn vµ nghÜa vô gi÷a c¸c thµnh viªn trong c¸c mèi quan hÖ ®ã, ë ph¹m vi gia ®×nh trªn nguyªn t¾c c«ng b»ng, d©n chñ, t«n träng lÉn nhau vµ kh«ng ph©n biÖt ®èi xö. b) Néi dung b×nh ®¼ng trong h«n nh©n vµ gia ®×nh. * B×nh ®¼ng gi÷a vî vµ chång GV ®Æt vÊn ®Ò: §iÒu 63 HiÕn ph¸p 1992 quy ®Þnh: “C«ng d©n n÷ vµ nam cã quyÒn ngang nhau vÒ mäi mÆt chÝnh trÞ, kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi vµ gia ®×nh”. Trong gia ®×nh “vî chång b×nh ®¼ng” (§iÒu 64 HiÕn ph¸p 1992). B×nh ®¼ng gi÷a vî vµ chång ®­îc hiÓu lµ b×nh ®¼ng vÒ quyÒn vµ nghÜa vô trong gia ®×nh. Theo §iÒu 19 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh : “Vî, chång b×nh ®¼ng víi nhau, cã nghÜa vô vµ quyÒn ngang nhau vÒ mäi mÆt trong gia ®×nh”. §iÒu nµy ®­îc thÓ hiÖn trong quan hÖ nh©n th©n vµ quan hÖ tµi s¶n. GV hái: - ThÕ nµo lµ quanhÖ nh©n th©n gi÷a vî vµ chång? - ThÕ nµo lµ quan hÖ tµi s¶n gi÷a vî vµ chång? HS tr¶ lêi. GV nhËn xÐt, chèt ý: + QuyÒn vµ nghÜa vô nh©n th©n gi÷a vî vµ chång lµ nh÷ng quyÒn vµ nghÜa vô mang yÕu tè t×nh c¶m g¾n liÒn víi b¶n th©n vî, chång, kh«ng thÓ chuyÓn giao cho ng­êi kh¸c ®­îc, nh­ vî , chång cã nghÜa vô chung thuû, yªu th­¬ng, quý träng nhau, b×nh ®¼ng vÒ nghÜa vô nu«i d¹y con, cã quyÒn lùa chän nghÒ nghiÖp chÝnh ®¸ng, n¬i c­ tró, tÝn ng­ìng, t«n gi¸o, + QuyÒn vµ nghÜa vô vÒ tµi s¶n gi÷a vî vµ chång bao gåm: quyÒn së h÷u tµi s¶n chung (chiÕm h÷u,sö dông, ®Þnh ®o¹t), cã quyÒn cã tµi s¶n riªng (cã tr­íc khi kÕt h«n hoÆc ®­îc thõa kÕ riªng, ®­îc tÆng, cho riªng), quyÒn thõa kÕ, quyÒn vµ nghÜa vô cÊp d­ìng,.. GV sö dông ph­¬ng ph¸p th¶o luËn nhãm: GV chia nhãm vµ giao c©u hái: - T×nh tr¹ng b¹o lùc trong gia ®×nh mµ n¹n nh©n th­êng lµ phô n÷ vµ trÎ em lµ vÊn ®Ò ®ang ®­îc quan t©m ë nhiÒu quèc gia, trong ®ã cã ViÖt Nam. Theo em, ®©y cã ph¶i lµ biÓu hiÖn cña bÊt b×nh ®¼ng kh«ng? - Mét ng­êi chång do quan niÖm vî m×nh kh«ng ®i lµm, chØ ë nhµ lµm c«ng viÖc néi trî, kh«ng thÓ quyÕt ®Þnh ®­îc viÖc lín, nªn khi b¸n xe « t« (tµi s¶n chung cña vî chång ®ang sö dông vµo viÖc kinh doanh cña gia ®×nh) ®· kh«ng bµn b¹c víi vî. Ng­êi vî ph¶n ®èi, kh«ng ®ång ý b¸n. Theo em, ng­êi vî cã quyÒn ®ã kh«ng? V× sao? §¹i diÖn c¸c nhãm tr×nh bµy. GV nhËn xÐt, gi¶ng gi¶i: + B¹o lùc trong gia ®×nh lµ biÓu hiÖn t­ t­ëng ®Æc quyÒn cña nam giíi. Ng­êi chång, ng­êi cha tù cho m×nh cã quyÒn ®èi xö tµn b¹o, bÊt c«ng víi vî, con, lµm cho hä ph¶i chiu nh÷ng nh÷ng tæn th­¬ng nÆng nÒ vÒ th©n thÓ, bÞ khñng bè vÒ tinh thÇn, lo sî, hoang mang. B¹o lùc trong trong gia ®×nh thÓ hiÖn c¸ch øng xö kh«ng b×nh ®¼ng, thiÕu d©n chñ khiÕn phô n÷ vµ trÎ em ph¶i chÞu thiÖt thßi. §ã lµ hµnh vi vi ph¹m c¸c quy ®Þnh cña LuËt H«n nh©n vµ Gia ®×nh vµ LuËt B×nh ®¼ng giíi . Do ®ã, b¹o lùc trong gia ®×nh cÇn ph¶i bÞ lªn ¸n vµ xö lÝ thËt nghiªm kh¾c. + Ng­êi vî cã quyÒn ph¶n ®èi, kh«ng ®ång ý b¸n xe « t« bëi ®ã lµ tµi s¶n chung cña vî vµ chång ®ang sö dông vµo viÖc kinh doanh cña gia ®×nh. Theo quy ®Þnh cña LuËt H«n nh©n vµ Gia ®×nh, viÖc mua, b¸n liªn quan ®Õn tµi s¶n chung cã gi¸ trÞ lín hoÆc lµ nguån sèng duy nhÊt cña gia ®×nh ph¶i ®­îc bµn b¹c, tho¶ thuËn cña c¶ vî vµ chång. GV kÕt luËn: Vî, chång b×nh ®¼ng víi nhau, cã nghÜa vô vµ quyÒn ngang nhau vÒ mäi mÆt trong gia ®×nh. * B×nh ®¼ng gi÷a c¸c thµnh viªn cña gia ®×nh GV gi¶ng: Quan hÖ gi÷a c¸c thµnh viªn trong gia ®×nh: quan hÖ gi÷a cha, mÑ vµ con; gi÷a «ng, bµ vµ ch¸u; gi÷a anh, chÞ, em víi nhau ®­îc thùc hiÖn trªn c¬ së t«n träng lÉn nhau, ®èi xö víi nhau c«ng b»ng, d©n chñ, cïng nhau ch¨m lo ®êi sèng chung cña gia ®×nh. HiÖn nay, do thùc hiÖn kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh, quy m« gia ®×nh tõ 1 ®Õn 2 con t¹o ®iÒu kiÖn cho cha mÑ quan t©m ®Õn con c¸i. Tuy nhiªn, viÖc gi¶i quyÕt ®óng ®¾n mèi quan hÖ, lîi Ých gi÷a c¸c thµnh viªn trong gia ®×nh (gi÷a vî, chång, cha mÑ vµ con, «ng bµ vµ ch¸u) lµ mét vÊn ®Ò lín. Cã gia ®×nh do hoµn c¶nh khã kh¨n ®· l¹m dông søc lao ®éng cña con ch­a thµnh niªn hoÆc xói duc, Ðp buéc con con lµm ®iÒu tr¸i ®¹o ®øc, tr¸i ph¸p luËt. V× vËy, chØ cã trªn c¬ së t×nh th­¬ng vµ ý thøc tr¸ch nhiÖm cña mäi ng­êi, víi sù th«ng c¶m lÉn nhau, cã c¸ch øng xö d©n chñ vµ c«ng b»ng míi gi¶i quyÕt tèt nh÷ng vÊn ®Ò va vÊp, n¶y sinh kh«ng thÓ tr¸nh khái trong cuéc sèng th­êng ngµy. ë ®©y, nh÷ng ng­êi chñ gia ®×nh, chång vµ vî, cha vµ mÑ cã vai trß quyÕt ®Þnh trong viÖc cñng cè, x©y dùng sù ®oµn kÕt cña gia ®×nh. GV yªu cÇu HS gi¶i quyÕt t×nh huèng: -Trong thùc tÕ, em ®· nghe kÓ hoÆc thÊy tr­êng hîp nµo cha mÑ ng­îc ®·i hoÆc xói giôc, Ðp buéc con lµm viÖc tr¸i ®¹o ®øc, tr¸i ph¸p luËt ch­a? NÕu r¬i vµo hoµn c¶nh ®ã, theo em ph¶i lµm g×? HS trao ®æi t×m h­íng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. GV gi¶ng: Trong thùc tÕ ®· cã nh÷ng tr­êng hîp cha mÑ ng­îc ®·i hoÆc xói giôc, Ðp buéc con lµm viÖc tr¸i ®¹o ®øc, tr¸i ph¸p luËt. NÕu r¬i vµo hoµn c¶nh ®ã, cÇn tíi sù gióp ®ì cña nh÷ng ng­êi th©n trong gia ®×nh nh­ «ng, bµ, c«, chó; cña thÇy, c«, b¹n bÌ; cña chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng, c¸c tæ chøc ®oµn thÓ; GV kÕt luËn: C¸c thµnh viªn trong gia ®×nh cã quyÒn ®­îc h­ëng sù ch¨m sãc, gióp ®ì nhau vµ cã nghÜa vô quan t©m, ch¨m lo ®êi sèng chung cña gia ®×nh. c) Tr¸ch nhiÖm cña Nhµ n­íc trong viÖc b¶o ®¶m quyÒn b×nh ®¼ng trong h«n nh©n vµ gia ®×nh GV sö dông ph­¬ng ph¸p th¶o luËn nhãm. C©u hái th¶o luËn: ChÕ ®é phong kiÕn tr­íc ®©y c«ng nhËn chÕ ®é ®a thª: “Nam th× n¨m thª b¶y thiÕp, g¸i chÝnh chuyªn chØ lÊy mét chång”. HiÖn nay, LuËt H«n nh©n vµ Gia ®×nh chØ cho phÐp vµ b¶o vÖ chÕ ®é mét vî mét chång, nh­ng t­ t­ëng “®a thª” cã cßn ¶nh h­ëng tíi nam giíi kh«ng? BiÓu hiÖn ra sao? Theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt th× ng­êi vi ph¹m bÞ xö lÝ nh­ thÕ nµo? HS th¶o luËn nhãm vµ cö ®¹i diÖn tr×nh bµy. GV gi¶ng: Thùc tÕ, n­íc ta hiÖn nay cßn ¶nh h­ëng cña t­ t­ëng phong kiÕn, vÉn cßn hiÖn t­îng nam giíi vi ph¹m ph¸p luËt, lÊy hai, ba vî nh­ng kh«ng ®¨ng kÝ kÕt h«n. V× vËy, ®Ó c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt h«n nh©n vµ gia ®×nh ®­îc thùc hiÖn, Nhµ n­íc ®ãng vai trß rÊt quan träng Nhµ n­íc cã chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c c«ng d©n nam, n÷ x¸c lËp h«n nh©n tù nguyÖn, tiÕn bé, x©y dùng mèi quan hÖ b×nh ®¼ng gi÷a c¸c thµnh viªn cña gia ®×nh; vËn ®éng xo¸ bá phong tôc tËp qu¸n l¹c hËu vÒ h«n nh©n vµ gia ®×nh; ph¸t huy truyÒn thèng, phong tôc tËp qu¸n tèt ®Ñp thÓ hiÖn b¶n s¾c v¨n ho¸ cña d©n téc, ®ång thêi xö lÝ nghiªm minh nh÷ng hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt h«n nh©n vµ gia ®×nh. GV kÕt luËn: Nhµ n­íc b¶o ®¶m cho quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña c¸c thµnh viªn trong gia ®×nh ®­îc thùc hiÖn. Cïng víi Nhµ n­íc, c¸c thµnh viªn cÇn tù gi¸c thùc hiÖn quyÒn vµ nghÜa vô cña m×nh ®Ó x©y dùng gia ®×nh hoµ thuËn, Êm no, tiÕn bé, h¹nh phóc. 1. B×nh ®¼ng trong h«n nh©n vµ gia ®×nh a) ThÕ nµo lµ b×nh ®¼ng trong h«n nh©n vµ gia ®×nh B×nh ®¼ng trong h«n nh©n vµ gia ®×nh ®­îc hiÓu lµ b×nh ®¼ng vÒ nghÜa vô vµ quyÒn gi÷a vî, chång vµ gi÷a c¸c thµnh viªn trong gia ®×nh trªn c¬ së nguyªn t¾c d©n chñ, c«ng b»ng, t«n träng lÉn nhau, kh«ng ph©n biÖt ®èi xö trong c¸c mèi quan hÖ ë ph¹m vi gia ®×nh vµ x· héi. b) Néi dung b×nh ®¼ng trong h«n nh©n vµ gia ®×nh * B×nh ®¼ng gi÷a vî vµ chång - Trong quan hÖ th©n nh©n: Vî, chång cã quyÒn vµ nghÜa vô ngang nhau trong viÖc lùa chän n¬i c­ tró; t«n träng vµ gi÷ g×n danh dù, nh©n phÈm, uy tÝn cña nhau; t«n träng quyÒn tù do tÝn ng­ìng, t«n gi¸o cña nhau; . - Trong quan hÖ tµi s¶n: Vî, chång cã quyÒn vµ nghÜa vô ngang nhau trong së h÷u tµi s¶n chung, thÓ hiÖn ë c¸c quyÒn chiÕm h÷u, sö dông vµ ®Þnh ®o¹t * B×nh ®¼ng gi÷a cha mÑ vµ con - Cha mÑ cã quyÒn vµ nghÜa vô ngang nhau ®èi víi con; cïng nhau th­¬ng yªu, nu«i d­ìng, ch¨m sãc, gi¸o dôc, b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña con, - Cha mÑ kh«ng ®­îc ph©n biÖt ®èi xö gi÷a c¸c con, ng­îc ®·i, hµnh h¹, xóc ph¹m con (kÓ c¶ con nu«i); kh«ng ®­îc l¹m dông søc lao ®éng cña con ch­a thµnh niªn; kh«ng xói giôc, Ðp buéc con lµm nh÷ng viÖc tr¸i ph¸p luËt, tr¸i ®¹o ®øc x· héi. - Con cã bæn phËn yªu quý, kÝnh träng, ch¨m sãc, nu«i d­ìng cha mÑ. Con kh«ng ®­îc cã hµnh vi ng­îc ®·i, hµnh h¹, xóc ph¹m cha mÑ. * B×nh ®¼ng gi÷a «ng bµ vµ ch¸u ¤ng bµ cã nghÜa vô vµ quyÒn tr«ng nom, ch¨m sãc, gi¸o dôc ch¸u, sèng mÉu mùc vµ nªu g­¬ng tèt cho c¸c ch¸u; ch¸u cã bæn phËn kÝnh träng, ch¨m sãc, phông d­ìng «ng bµ. * B×nh ®¼ng gi÷a anh, chÞ, em Anh, chÞ, em cã bæn phËn th­¬ng yªu, ch¨m sãc, gióp ®ì nhau; cã nghÜa vô vµ quyÒn ®ïm bäc, nu«i d­ìng nhau trong tr­êng hîp kh«ng cßn cha mÑ hoÆc cha mÑ kh«ng cã ®iÒu kiÖn tr«ng nom, nu«i d­ìng, ch¨m sãc, gi¸o dôc con. c) Tr¸ch nhiÖm cña Nhµ n­íc trong viÖc b¶o ®¶m quyÒn b×nh ®¼ng trong h«n nh©n vµ gia ®×nh - Nhµ n­íc cã chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c c«ng d©n nam, n÷ x¸c lËp h«n nh©n tù nguyÖn, tiÕn bé vµ gia ®×nh thùc hiÖn ®Çy ®ñ chøc n¨ng cña m×nh; t¨ng c­êng tuyªn truyÒn, phæ biÕn ph¸p luËt vÒ h«n nh©n vµ gia ®×nh,.. - Nhµ n­íc xö lÝ kÞp thêi, nghiªm minh mäi hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt vÒ h«n nh©n vµ gia ®×nh. 4. Cñng cè: * Nguyªn t¾c b×nh ®¼ng ®­îc thÓ hiÖn nh­ thÕ nµo trong quan hÖ gi÷a vî vµ chång? Thùc hiÖn nguyªn t¾c b×nh ®¼ng trong quan hÖ gi÷a vî vµ chång cã ý nghÜa nh­ thÕ nµo ®èi víi ng­êi phô n÷ trong giai ®o¹n hiÖn nay? * Theo em, viÖc ph¸p luËt thõa nhËn quyÒn së h÷u tµi s¶n riªng cña vî, chång cã m©u thuÉn víi nguyªn t¾c b×nh ®¼ng gi÷a vî vµ chång kh«ng? Gîi ý: ViÖc ph¸p luËt thõa nhËn quyÒn së h÷u tµi s¶n riªng cña vî, chång kh«ng m©u thuÉn víi nguyªn t¾c b×nh ®¼ng gi÷a vî vµ chång v× vî, chång cã tµi s¶n chung vµ mçi bªn cã thÓ cã tµi s¶n riªng. Tµi s¶n riªng kh«ng b¾t buéc ph¶i cã. Thõa nhËn së h÷u tµi s¶n riªng cña vî, chång còng nh»m môc ®Ých còng cè quan hÖ vî, chång ®ång thêi t«n träng, b¶o ®¶m tù do ý chÝ c¸ nh©n trong h«n nh©n vµ gia ®×nh. Mçi bªn vî, chång cßn cã nh÷ng quan hÖ g¾n bã víi ng­êi th©n thuéc, b¹n bÌ cÇn ®­îc ®ïm bäc, chu cÊp. Khi cÇn ph¶i chu cÊp, ®ïm bäc cho ai, kh«ng cÇn ph¶i giÊu giÕm, nãi dèi nhau do kh«ng ph¶i sö dông tíi tµi s¶n chung. ) 5. DÆn dß: - Gi¶i quyÕt c¸c c©u hái vµ bµi tËp trong SGK. - S­u tÇm c¸c t­ liÖu cã liªn quan ®Õn bµi (h×nh ¶nh, bµi viÕt,..) - §äc tr­íc phÇn sau bµi 4.