Giáo án Giáo dục công dân Khối 12 - Công dân với pháp luật - Năm học 2009-2010

aõ hoäi trong töøng giai ñoaïn lòch söû vaø bieán caùc quy taéc ñoù thaønh nhöõng quy phaïm phaùp luaät theå hieän yù chí, söùc maïnh chung cuûa nhaø nöôùc vaø xaõ hoäi thì seõ coù moät ñaïo luaät vöøa coù hieäu quaû vöøa coù hieäu löïc, vaø ngöôïc laïi. Phaàn GV giaûng môû roäng: + Phaùp luaät baét nguoàn töø thöïc tieãn ñôøi soáng xaõ hoäi Phaùp luaät baét nguoàn töø chính thöïc tieãn ñôøi soáng xaõ hoäi, do thöïc tieãn cuoäc soáng ñoøi hoûi. Ví duï : Phaùp luaät veà baûo veä moâi tröôøng quy ñònh nghieâm caám haønh vi thaûi chaát thaûi chöa ñöôïc xöû lí ñaït tieâu chuaån moâi tröôøng vaø chaát ñoäc, chaát phoùng xaï, chaát nguy haïi khaùc vaøo ñaát, nguoàn nöôùc chính laø vì quy ñònh naøy baét nguoàn töø thöïc tieãn ñôøi soáng xaõ hoäi : Caàn coù ñaát vaø nguoàn nöôùc trong saïch ñeå baûo ñaûm cho söùc khoeû, cuoäc soáng cuûa con ngöôøi vaø cuûa toaøn xaõ hoäi. Ví duï : + Phaùp luaät phaûn aùnh nhu caàu, lôïi ích cuûa giai taàng khaùc nhau trong xaõ hoäi Trong xaõ hoäi coù giai caáp, ngoaøi giai caáp thoáng trò coøn coù caùc giai caáp vaø caùc taàng lôùp xaõ hoäi khaùc. Vì theá, phaùp luaät khoâng chæ phaûn aùnh yù chí cuûa giai caáp thoáng trò maø coøn phaûn aùnh nhu caàu, lôïi ích, nguyeän voïng cuûa caùc giai caáp vaø caùc taàng lôùp daân cö khaùc trong xaõ hoäi. Vì vaäy, ngoaøi tính giai caáp cuûa noù, phaùp luaät coøn mang tính xaõ hoäi. Ví duï : phaùp luaät cuûa caùc nhaø nöôùc tö saûn, ngoaøi vieäc theå hieän yù chí cuûa giai caáp tö saûn coøn phaûi theå hieän ôû möùc ñoä naøo ñoù yù chí cuûa caùc giai caáp khaùc trong xaõ hoäi nhö giai caáp coâng nhaân, giai caáp noâng daân, taàng lôùp tieåu thöông, tieåu chuû, ñoäi nguõ trí thöùc, + Caùc quy phaïm phaùp luaät ñöôïc thöïc hieän trong thöïc tieãn ñôøi soáng xaõ hoäi vì söï phaùt trieån cuûa xaõ hoäi Khoâng chæ coù giai caáp thoáng trò thöïc hieän phaùp luaät, maø phaùp luaät do moïi thaønh vieân trong xaõ hoäi thöïc hieän, vì söï phaùt trieån chung cuûa toaøn xaõ hoäi. Tính xaõ hoäi cuûa phaùp luaät ñöôïc theå hieän ôû möùc ñoä ít hay nhieàu, ôû phaïm vi roäng hay heïp coøn tuyø thuoäc vaøo tình hình chính trò trong vaø ngoaøi nöôùc, ñieàu kieän kinh teá - xaõ hoäi ôû moãi nöôùc, trong moãi thôøi kyø lòch söû nhaát ñònh cuûa moãi nöôùc. Moái quan heä giöõa phaùp luaät vôùi kinh teá, chính trò, ñaïo ñöùc. GV söû duïng phöông phaùp thuyeát trình giaûng giaûi. GV xuaát phaùt töø nguoàn goác, baûn chaát vaø caùc ñaëc tröng cuûa phaùp luaät ñeå ñi vaøo phaân tích moái quan heä giöõa phaùp luaät vôùi kinh teá, chính trò, ñaïo ñöùc. Moái quan heä giöõa phaùp luaät vôùi kinh teá GV giaûng: Moái quan heä giöõa phaùp luaät vaø kinh teá laø moái quan heä bieän chöùng, hai chieàu, xaâm nhaäp vaøo nhau, taùc ñoäng laãn nhau, cuøng thuùc ñaåy nhau phaùt trieån. Tröôùc heát, phaùp luaät phuï thuoäc vaøo kinh teá, noäi dung phaùp luaät do caùc ñieàu kieän kinh teá quy ñònh. Phaùp luaät khoâng hình thaønh moät caùch chuû quan, naèm ngoaøi caùc ñieàu kieän kinh teá – xaõ hoäi cuûa moät nöôùc. Noäi dung phaùp luaät chính laø baûn sao cuûa quan heä kinh teá. Noùi caùch khaùc, quan heä kinh teá theá naøo thì coù noäi dung phaùp luaät nhö theá. Phaùp luaät luoân luoân phaûn aùnh trình ñoä phaùt trieån cuûa kinh teá, noù khoâng theå cao hôn hoaëc thaáp hôn cuõng nhö khoâng ñöôïc khaùc vôùi trình ñoä phaùt trieån cuûa kinh teá. Ví duï: trong neàn kinh teá thò tröôøng, quan heä giöõa caùc chuû theå kinh teá laø quan heä bình ñaúng, töï thoaû thuaän thì noäi dung cuûa phaùp luaät cuõng phaûi theå hieän nguyeân taéc bình ñaúng, töï thoaû thuaän cuûa caùc chuû theå, khoâng ñöôïc quy ñònh theo quan heä haønh chính - meänh leänh. Moái quan heä giöõa phaùp luaät vôùi kinh teá coøn theå hieän ôû choã, tuy sinh ra töø caùc ñieàu kieän, tieàn ñeà kinh teá nhöng phaùp luaät khoâng phaûn aùnh moät caùch thuï ñoäng maø coù taùc ñoäng trôû laïi ñoái vôùi söï phaùt trieån cuûa kinh teá. Phaùp luaät taùc ñoäng ñeán kinh teá theo caùc höôùng sau : - Höôùng tích cöïc : Neáu phaùp luaät coù noäi dung tieán boä, ñöôïc xaây döïng phuø hôïp vôùi caùc quy luaät kinh teá, phaûn aùnh ñuùng trình ñoä phaùt trieån cuûa kinh teá thì noù coù taùc ñoäng tích cöïc ñeán söï phaùt trieån kinh teá, kích thích kinh teá phaùt trieån. - Höôùng tieâu cöïc : Neáu phaùp luaät coù noäi dung laïc haäu, khoâng phuø hôïp vôùi caùc quy luaät kinh teá thì noù seõ kìm haõm söï phaùt trieån cuûa kinh teá. GV yeâu caàu HS tìm nhöõng ví duï ñeå minh hoaï. Moái quan heä giöõa phaùp luaät vôùi chính trò GV giaûng: Trong moái quan heä giöõa phaùp luaät vaø chính trò, phaùp luaät vöøa laø phöông tieän ñeå thöïc hieän chính trò cuûa giai caáp caàm quyeàn, vöøa laø hình thöùc bieåu hieän cuûa chính trò, ghi nhaän yeâu caàu, noäi dung, muïc ñích chính trò cuûa giai caáp caàm quyeàn. Moái quan heä giöõa phaùp luaät vaø chính trò ñöôïc theå hieän taäp trung trong moái quan heä giöõa ñöôøng loái, chính saùch cuûa ñaûng caàm quyeàn vaø phaùp luaät cuûa nhaø nöôùc. Thoâng qua phaùp luaät, ñöôøng loái, chính saùch cuûa ñaûng caàm quyeàn trôû thaønh yù chí cuûa nhaø nöôùc. GV yeâu caàu HS tìm nhöõng ví duï ñeå minh hoaï. Moái quan heä giöõa phaùp luaät vôùi ñaïo ñöùc GV giaûng: Ñaïo ñöùc laø quy taéc xöû söï cuûa con ngöôøi phuø hôïp vôùi lôïi ích chung cuûa xaõ hoäi, cuûa taäp theå vaø cuûa moät coäng ñoàng, ñöôïc hình thaønh treân cô sôû nhöõng quan nieäm, quan ñieåm cuûa moät coäng ñoàng ngöôøi veà caùi thieän, caùi aùc, söï coâng baèng, veà nghóa vuï, löông taâm, nhaân phaåm, danh döï vaø veà nhöõng phaïm truø khaùc thuoäc ñôøi soáng tinh thaàn cuûa xaõ hoäi. Trong xaõ hoäi luoân toàn taïi nhieàu loaïi quy phaïm ñaïo ñöùc khaùc nhau, bôûi vì moãi coäng ñoàng ngöôøi, moãi giai caáp, moãi löïc löôïng xaõ hoäi ñeàu coù nhöõng quan ñieåm, quan nieäm rieâng cuûa mình. Trong xaõ hoäi coù giai caáp, giai caáp naém quyeàn löïc nhaø nöôùc luoân tìm moïi caùch ñeå ñöa nhöõng quan nieäm ñaïo ñöùc cuûa giai caáp mình vaøo trong caùc quy phaïm phaùp luaät; vì vaäy, phaùp luaät luoân phaûn aùnh ñaïo ñöùc cuûa giai caáp caàm quyeàn. Tuy nhieân, ngoaøi quan nieäm ñaïo ñöùc cuûa giai caáp caàm quyeàn, trong xaõ hoäi coøn coù quan nieäm veà ñaïo ñöùc cuûa caùc giai caáp, taàng lôùp khaùc. Vì theá, ngoaøi ñaïo ñöùc cuûa giai caáp caàm quyeàn, phaùp luaät coøn theå hieän quan nieäm ñaïo ñöùc cuûa caùc giai caáp vaø caùc löïc löôïng khaùc nhau trong xaõ hoäi. GV yeâu caàu HS tìm nhöõng ví duï ñeå minh hoaï. GV laáy ví duï trong thöïc teá veà nhöõng quan nieäm ñaïo ñöùc truyeàn thoáng tröôùc ñaây ñöôïc Nhaø nöôùc ñöa vaøo thaønh caùc quy phaïm phaùp luaät ñeå HS khaéc saâu kieán thöùc. Ví duï: Coâng cha nhö nuùi Thaùi Sôn Nghóa meï nhö nöôùc trong nguoàn chaûy ra Moät loøng thôø meï kính cha Cho troøn chöõ hieáu môùi laø ñaïo con. Hoaëc: Anh em nhö theå tay chaân Raùch laønh ñuøm boïc, dôû hay ñôõ ñaàn. Caùc quy taéc ñaïo ñöùc treân ñaây ñaõ ñöôïc naâng leân thaønh quy phaïm phaùp luaät taïi Ñieàu 35 Luaät Hoân nhaân vaø Gia ñình naêm 2000: “Con coù boån phaän yeâu quyù, kính troïng, bieát ôn, hieáu thaûo vôùi cha meï, laéng nghe nhöõng lôøi khuyeân baûo ñuùng ñaén cuûa cha meï, giöõ gìn danh döï, truyeàn thoáng toát ñeïp cuûa gia ñình.” GV keát luaän: + Ñöôïc sinh ra treân cô sôû caùc quan heä kinh teá, phaùp luaät do caùc quan heä kinh teá quy ñònh. Phaùp luaät vöøa phuï thuoäc vaøo kinh teá laïi vöøa taùc ñoäng trôû laïi kinh teá theo hai chieàu höôùng tích cöïc hoaëc tieâu cöïc. + Phaùp luaät theå hieän yù chí cuûa giai caáp thoáng trò, caàm quyeàn, neân phaùp luaät vöøa laø phöông tieän ñeå thöïc hieän ñöôøng loái chính trò, vöøa laø hình thaùi bieåu hieän cuûa chính trò, ghi nhaän yeâu caàu, quan ñieåm chính trò cuûa giai caáp caàm quyeàn. + Trong quaù trình xaây döïng phaùp luaät, nhaø nöôùc luoân coá gaéng ñöa nhöõng quy phaïm ñaïo ñöùccoù tính phoå bieán, phuø hôïp vôùi söï phaùt trieån vaø tieán boä xaõ hoäi vaøo trong caùc quy phaïm phaùp luaät. Trong haøng loaït caùc quy phaïm phaùp luaät luoân theå hieän caùc quan ñieåm ñaïo ñöùc. Chính nhöõng giaù trò cô baûn nhaát cuûa phaùp luaät nhö coâng baèng, bình ñaúng, töï do, leõ phaûi cuõng ñeàu laø nhöõng giaù trò ñaïo ñöùc cao caû maø con ngöôøi luoân höôùng tôùi. 2. Baûn chaát cuûa phaùp luaät a) Baûn chaát giai caáp cuûa phaùp luaät Caùc quy phaïm phaùp luaät do nhaø nöôùc ban haønh phuø hôïp vôùi yù chí cuûa giai caáp caàm quyeàn maø nhaø nöôùc ñaïi dieän . b) Baûn chaát xaõ hoäi cuûa phaùp luaät: ­ Caùc quy phaïm phaùp luaät baét nguoàn töø thöïc tieãn ñôøi soáng xaõ hoäi. ­ Caùc quy phaïm phaùp luaät ñöôïc thöïc hieän trong thöïc tieãn ñôøi soáng xaõ hoäi vì söï phaùt trieån cuûa xaõ hoäi. 3. Moái quan heä giöõa phaùp luaät vôùi kinh teá, chính trò, ñaïo ñöùc: a) Quan heä giöõa phaùp luaät vôùi kinh teá: ­ Caùc quan heä kinh teá quyeát ñònh noäi dung cuûa phaùp luaät, söï thay ñoåi caùc quan heä kinh teá sôùm hay muoän cuõng seõ daãn ñeán söï thay ñoåi noäi dung cuûa phaùp luaät. ­ Phaùp luaät laïi taùc ñoäng ngöôïc trôû laïi ñoái vôùi kinh teá, coù theå theo höôùng tích cöïc hoaëc tieâu cöïc. b) Quan heä giöõa phaùp luaät vôùi chính trò: ­ Ñöôøng loái chính trò cuûa ñaûng caàm quyeàn chæ ñaïo vieäc xaây döïng vaø thöïc hieän phaùp luaät . Thoâng qua phaùp luaät , yù chí cuûa giai caáp caàm quyeàn trôû thaønh yù chí cuûa nhaø nöôùc . ­ Ñoàng thôøi , phaùp luaät coøn theå hieän ôû möùc ñoä nhaát ñònh ñöôøng loái chính trò cuûa giai caáp vaø caùc taàng lôùp khaùc trong xaõ hoäi . c) Quan heä giöõa phaùp luaät vôùi ñaïo ñöùc: ­ Nhaø nöôùc luoân coá gaéng chuyeån nhöõng quy phaïm ñaïo ñöùc coù tính phoå bieán , phuø hôïp vôùi söï phaùt trieån vaø tieán boä xaõ hoäi thaønh caùc quy phaïm phaùp luaät. ­ Khi aáy, caùc giaù trò ñaïo ñöùc khoâng chæ ñöôïc tuaân thuû baèng nieàm tin , löông taâm cuûa caù nhaân hay do söùc eùp cuûa dö luaän xaõ hoäi maø coøn ñöôïc nhaø nöôùc baûo ñaûm thöïc hieän baèng söùc maïnh quyeàn löïc nhaø nöôùc . 4) Cñng cè. 5) H­íng dÉn vÒ nhµ: Vai trß cña ph¸p luËt trong ®êi sèng?