Giáo án Giáo dục công dân Khối 12 - Bài 7: Công dân với các quyền dân chủ

quyet néi dung tè c¸o. # B­íc 3 : NÕu ng­êi tè c¸o cã c¨n cø cho r»ng viÖc gi¶i quyÕt tè c¸o kh«ng ®óng ph¸p luËt hoÆc qu¸ thêi gian quy ®Þnh mµ tè c¸o kh«ng ®­îc gi¶i quyÕt th× ng­êi tè c¸o cã quyÒn tè c¸o víi c¬ quan, tæ chøc cÊp trªn trùc tiÕp cña ng­êi gi¶i quyÕt tè c¸o. # B­íc 4 : C¬ quan tæ chøc, c¸ nh©n gi¶i quyÕt tè c¸o lÇn hai cã tr¸ch nhiÖm gi¶i quyÕt trong thêi gian luËt quy ®Þnh. c) # nghÜa cña quyÒn tè c¸o, khiÕu n¹i cña c«ng d©n Lµ c¬ së ph¸p lÝ ®Ó c«ng d©n thùc hiÖn mét c¸ch cã hiÖu qu¶ quyÒn c«ng d©n cña m×nh trong mét x· héi d©n chñ, ®Ó b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña c«ng d©n, ng¨n chÆn nh÷ng viÖc lµm tr¸i ph¸p luËt, x©m ph¹m lîi Ých cña Nhµ n­íc, tæ chøc vµ c«ng d©n. 4. Tr¸ch nhiÖm cña Nhµ n­íc vµ c«ng d©n trong viÖc thùc hiÖn c¸c nÒn d©n chñ cña c«ng d©n a) Tr¸ch nhiÖm cña Nhµ n­íc # Quèc héi ban hµnh HiÕn ph¸p vµ c¸c luËt lµm c¬ së ph¸p lÝ v÷ng ch¾c cho sù h×nh thµnh chÕ ®é d©n chñ trùc tiÕp vµ d©n chñ gi¸n tiÕp. # ChÝnh phñ vµ chÝnh quyÒn c¸c cÊp tæ chøc thi hµnh HiÕn ph¸p vµ ph¸p luËt. # Tßa ¸n vµ c¸c c¬ quan t­ ph¸p ph¸t hiÖn kÞp thêi vµ xö lÝ nghiªm minh nh÷ng vi ph¹m ph¸p luËt. b) Tr¸ch nhiÖm cña c«ng d©n Thùc hiÖn quyÒn d©n chñ tøc lµ thùc thi quyÒn cña ng­êi lµm chñ nhµ n­íc vµ x· héi. Muèn lµm mét ng­êi chñ tèt th× tr­íc tiªn cÇn cã ý thøc ®Çy ®ñ vÒ tr¸ch nhiÖm lµm chñ. 3. Cñng cè: ï Sö dông hiÓu biÕt vÒ c¸c quyÒn ®· häc trong bµi, em h·y ph©n tÝch nh÷ng ­u ®iÓm vµ h¹n chÕ cña d©n chñ trùc tiÕp vµ d©n chñ gi¸n tiÕp. ï Lµ häc sinh líp 12, em vµ c¸c b¹n cã thÓ tham gia vµo viÖc x©y dùng vµ qu¶n lÝ tr­êng líp b»ng nh÷ng h×nh thøc d©n chñ nµo? ( Gîi ý: Häc sinh líp 12 cã thÓ tham gia vµo c¸c c«ng viÖc chung cña tr­êng, líp b»ng c¸c h×nh thøc d©n chñ nh­ : D©n chñ trùc tiÕp: TËp thÓ häc sinh bµn b¹c, ®Ò xuÊt vµ ra nghÞ quyÕt chung vÒ viÖc tæ chøc c¸c h×nh thøc, néi dung häc tËp, sinh ho¹t tËp thÓ, c¸c ho¹t ®éng t×nh nghÜa, nh©n ®¹o cña líp, tr­êng trong ph¹m vi néi quy, ®iÒu lÖ tr­êng cho phÐp. D©n chñ gi¸n tiÕp: BÇu ra c¸c b¹n líp tr­ëng, tæ tr­êng ®Ó c¸c b¹n ®ã thay mÆt tËp thÓ häc sinh lµm viÖc víi Ban gi¸m hiÖu, víi c¸c thÇy, c« gi¸o chñ nhiÖm vµ bé m«n trong qu¸ tr×nh ®iÒu hµnh, duy tr× trËt tù, kØ c­¬ng häc tËp, sinh hoat t¹i tr­êng, líp. ï Sau ngµy bÇu cö ®¹i biÓu Héi ®ång nh©n d©n, c¸c b¹n líp 12 ®Õn tr­êng víi niÒm tù hµo lín tr­íc c¸c em líp d­íi v× ®· lÇn ®Çu tiªn ®­îc thùc hiÖn quyÒn bÇn cö cña c«ng d©n. H h·nh diÖn khoe: “Tí kh«ng chØ cã mét phiÕu ®©u nhÐ! C¶ ba vµ mÑ ®Òu “tÝn nhiÖm cao” giao phiÕu cho tí g¹ch vµ bá vµo thïng lu«n”. Em cã chia sÎ víi H niÒm tù hµo ®ã kh«ng? V× sao? (Gîi ý: H. tù hµo v× lÇn ®Çu tiªn ®­îc thùc hiÖn quyÒn bÇu cö cña c«ng d©n lµ rÊt chÝnh ®¸ng. Tuy nhiªn, viÖc H. h·nh diÖn v× kh«ng chØ bá mét phiÕu cña m×nh mµ cßn bá phiÕu thay c¶ bµ vµ mÑ l¹i lµ mét viÖc lµm sai, cÇn ph¶i phª ph¸n. Nguyªn t¾c bÇu cö trùc tiÕp ®ßi hái mçi c«ng d©n ph¶i tù m×nh lùa chän c¸c ®¹i biÓu xøng ®¸ng mµ m×nh tin cËy, tù m×nh thÓ hiÖn sù tÝnh nhiÖm ®ã trªn l¸ phiÕu vµ tù m×nh bá phiÕu vµo thïng phiÕu. §Ó ®¶m b¶o nguyªn t¾c nµy ®­îc thùc thi, ngµy bÇu cö ë n­íc ta th­êng ®­îc tæ chøc vµo ngµy chñ nhËt ®Ó mäi ng­êi d©n ®Òu cã ®iÒu kiÖn trùc tiÕp bá phiÕu. §èi víi nh÷ng ng­êi tµn tËt, nh÷ng ng­êi èm nÆng kh«ng ®Õn ®­îc ®Þa ®iÓm bá phiÕu, Tæ bÇu cñ ph¶i cö ng­êi mang hßm phiÕu ®Õn tËn n¬i ®Ó gióp hä trùc tiÕp thùc hiÖn quyÒn c«ng d©n cña m×nh. ViÖc H. lµm thay bµ vµ mÑ quyÒn bá phiÕu trùc tiÕp, thùc chÊt lµ vi ph¹m luËt bÇu cö ) ï Ghi vµo b¶ng d­íi ®©y sù gièng nhau vµ kh¸c nhau gi÷a khiÕu n¹i vµ tè c¸o. KhiÕu n¹i Tè c¸o Ai lµ ng­êi cã quyÒn? Môc ®Ých QuyÒn vµ nghÜa vô cña ng­êi khiÕu n¹i, tè c¸o Ng­êi cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕt ( Gîi ý: KhiÕu n¹i Tè c¸o Ai lµ ng­êi cã quyÒn? C¸ nh©n, tæ chøc cã quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p bÞ x©m h¹i. BÊt cø c¸ nh©n nµo. Môc ®Ých Kh«i phôc quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña chÝnh ng­êi khiÕu n¹i ®· bÞ x©m ph¹m. Ph¸t hiÖn, ng¨n chÆn c¸c viÖc lµm tr¸i ph¸p luËt x©m h¹i ®Õn lîi Ých cña nhµ n­íc, tæ chøc vµ c¸ nh©n. QuyÒn vµ nghÜa vô cña ng­êi khiÕu n¹i, tè c¸o §iÒu 17 LuËt KhiÕu n¹i, tè c¸o (xem T­ liÖu tham kh¶o) §iÒu 58 LuËt KhiÕu n¹i, tè c¸o (xem T­ liÖu tham kh¶o) Ng­êi cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕt # Ng­êi ®øng ®Çu c¬ quan hµnh chÝnh cã quyÕt ®Þnh, hµnh vi hµnh chÝnh bÞ khiÕu n¹i; ng­êi ®øng ®Çu c¬ quan cÊp trªn trùc tiÕp cña c¬ quan hµnh chÝnh cã quyÕt ®Þnh, hµnh vi hµnh chÝnh bÞ khiÕu n¹i; # Chñ tÞch Uû nh©n d©n cÊp tØnh, Bé tr­ëng, Thñ tr­ëng c¬ quan ngang bé, Tæng Thanh tra ChÝnh phñ. # Ng­êi ®øng ®Çu c¬ quan, tæ chøc qu¶n lÝ ng­êi bÞ tè c¸o; ng­êi ®øng c¬ quan, tæ chøc cÊp trªn cña c¬ quan, tæ chøc cã ng­êi bÞ tè c¸o; # Ch¸nh thanh tra c¸c cÊp, Tæng thanh tra ChÝnh phñ; # C¸c c¬ quan tè tông (®iÒu tra, kiÓm s¸t, toµ ¸n ) nÕu hµnh vi bÞ tè c¸o cã dÊu hiÖu téi ph¹m h×nh sù. ï Mét c¸n bé x· nghi mét häc sinh líp 8 lÊy c¾p xe ®¹p cña con m×nh nªn ®· b¾t em vÒ trô së x·, nhèt vµo phßng lµm viÖc c¶ ngµy vµ m¾ng nhiÕc, xo¾n tai, däa dÉm, Ðp em ph¶i nhËn téi. Thùc ra, chiÕc xe ®ã ®· bÞ mét b¹n kh¸c trong líp m­în mµ kh«ng hái. Cuèi ngµy, sau khi chiÕc xe ®¹p ®· ®­îc tr¶ l¹i, «ng c¸n bé x· míi th¶ cho em häc sinh vÒ trong tr¹ng th¸i tinh thÇn ho¶ng lo¹n. MÑ em häc sinh do bÞ c¸n bé x· khèng chÕ, däa n¹t nªn kh«ng d¸m nãi g×. Em vµ c¸c b¹n cã thÓ lµm g× ®Ó gióp b¹n häc sinh trong tr­êng hîp nµy vµ còng ®Ó phßng ngõa nh÷ng viÖc t­¬ng tù cã thÓ x¶y ra ®èi víi em vµ c¸c b¹n kh¸c trong tr­êng? ( Gîi ý: ViÖc lµm cña ng­êi c¸n bé x· lµ hµnh vi vi ph¹m nghiªm träng quyÒn bÊt kh¶ x©m ph¹m th©n thÓ, danh dù nh©n phÈm cña c«ng d©n. HiÕn ph¸p quy ®Þnh “C«ng d©n cã quyÒn bÊt kh¶ x©m ph¹m vÒ th©n thÓ” vµ “Kh«ng ai bÞ b¾t nÕu kh«ng cã quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n nh©n d©n, quyÕt ®Þnh hoÆc phª chuÈn cña ViÖn KiÓm s¸t nh©n d©n, trõ tr­êng hîp ph¹m téi qu¶ tang” (§iÒu 71, HiÕn ph¸p 1992) Trong t×nh huèng nµy, em häc sinh kh«ng lÊy c¾p xe ®¹p, ng­êi c¸n bé x· kh«ng b¾t ®­îc qu¶ tang ng­êi nµo lÊy xe cña con m×nh mµ chØ dùa trªn sù nghi ngê vµ l¹m dông quyÒn cña m×nh ®Ó b¾t nhèt, do¹ dÉm em häc sinh.Trong tr­êng h¬p ®ã, HS trong líp cÇn ph¶i cã nh÷ng hµnh ®éng tÝch cùc ®Ó gióp b¹n m×nh vµ phßng ngõa nh÷ng hµnh ®éng t­¬ng tù cã thÓ x¶y ra b»ng nhiÒu c¸ch: - Tù m×nh sö dông quyÒn tè c¸o cña c«ng d©n ®Ó göi ®¬n ®Õn c¸c c¬ quan nhµ n­íc (C«ng an, ViÖn KiÓm s¸t, Toµ ¸n , Uy ban nh©n d©n, ...) hoÆc c¸c c¬ quan th«ng tin ®¹i chóng (b¸o, ®µi) vµ ®Ò nghÞ c¬ quan cã thÈm quyÒn xem xÐt, xö lÝ nghiªm minh ®èi víi ng­êi c¸n bé x· ®ã. - Cã thÓ gi¶i thÝch cho gia ®×nh häc sinh hiÓu vÒ quyÒn vµ tr¸ch nhiÖm cña hä trong viÖc khiÕu n¹i, tè c¸o hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt cña ng­êi c¸n bé x·, ®ßi båi th­êng nh÷ng thiÖt h¹i vÒ thÓ chÊt, tinh thÇn, danh dù cho em häc sinh theo §iÒu 72, HiÕn ph¸p 1992: “Ng­êi bÞ b¾t, bÞ giam gi÷, bÞ truy tè, xÐt xö tr¸i ph¸p luËt cã quyÒn ®­îc båi th­êng thiÖt h¹i vÒ vËt chÊt vµ phôc håi vÒ danh dù. Ng­êi lµm tr¸i ph¸p luËt trong viÖc b¾t, giam gi÷, truy tè, xÐt xö g©y thiÖt h¹i cho ng­êi kh¸c ph¶i bÞ xö lÝ nghiªm minh”. - Cã thÓ ®Ò nghÞ Ban Gi¸m hiÖu thay mÆt nhµ tr­êng thùc hiÖn quyÒn vµ tr¸ch nhiÖm cña m×nh ®Ó yªu cÇu c¸c c¬ quan nhµ n­íc cã thÈm quyÒn xem xÐt vµ xö lÝ hµnh vi x©m ph¹m ®Õn quyÒn c¬ b¶n cña häc sinh.) ï Em h·y dïng kiÕn thøc trong bµi ®Ó vÏ s¬ ®å quy tr×nh khiÕu n¹i vµ gi¶i quyÕt khiÕu n¹i cña ng­êi d©n ®èi víi hµnh vi hµnh chÝnh cña mét c¸n bé x· (kh«ng ph¶i lµ Chñ tÞch ñy ban nh©n d©n x·) v× cho r»ng hµnh vi ®ã tr¸i ph¸p luËt, x©m ph¹m ®Õn quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña ng­êi d©n ®ã. ( Gîi ý: Quy tr×nh khiÕu n¹i vµ gi¶i quyÕt khiÕu n¹i cña ng­êi d©n ®èi víi hµnh vi hµnh chÝnh cña mét c¸n bé x·: KhiÕu n¹i lÇn ®Çu: # Ng­êi khiÕu n¹i göi ®¬n khiÕu n¹i ®Õn Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n x·. # NÕu ng­êi khiÕu n¹i ®ång ý víi quyÕt ®Þnh gi¶i quyÕt khiÕu n¹i cña Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n x· th× quyÕt ®Þnh nµy cã hiÖu lùc, mäi c¸c nh©n, tæ chøc cã liªn quan ph¶i chÊp hµnh. # NÕu sau thêi h¹n do ph¸p luËt quy ®Þnh mµ ®¬n khiÕu n¹i kh«ng ®­îc gi¶i quyÕt hoÆc cã ®­îc gi¶i quyÕt nh­ng ng­êi khiÕu n¹i kh«ng ®ång ý víi quyÕt ®Þnh gi¶i quyÕt cña Chñ tÞch ñy ban nh©n d©n x· th× ng­êi ®ã cã quyÒn lùa chän mét trong hai ph­¬ng ¸n sau: Thø nhÊt: KhiÕu n¹i lÇn 2 lªn Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n cÊp huyÖn. Thø hai: Khëi kiÖn ng­êi c¸n bé x· t¹i Toµ ¸n nh©n d©n. NÕu chän ph­¬ng ¸n khëi kiÖn lÇn 2: # Ng­êi khiÕu n¹i göi ®¬n ®Õn Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n cÊp huyÖn ( kÌm theo quyÕt ®Þnh gi¶i quyÕt lÇn 1 cña Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n x·). # NÕu ng­êi khiÕu n¹i ®ång ý víi quyÕt ®Þnh gi¶i quyÕt cña Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n huyÖn th× quyÕt ®Þnh nµy cã hiÖu lùc, mäi c¸ nh©n, tæ chøc cã liªn quan ph¶i chÊp hµnh. # NÕu kh«ng ®­îc gi¶i quyÕt trong thêi h¹n luËt ®Þnh hoÆc ®­îc gi¶i quyÕt nh­ng kh«ng ®ång ý víi quyÕt ®Þnh gi¶i quyÕt cña Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n huyÖn th× ng­êi khiÕu n¹i chØ cßn mét ph­¬ng ¸n duy nhÊt lµ khëi kiÖn t¹i Toµ ¸n nh©n d©n. ) ï Bµi tËp thùc hµnh a) Mçi tæ tiÕn hµnh kh¶o s¸t thùc tiÔn viÖc thùc hiÖn Quy chÕ d©n chñ ë x·, ph­êng, thÞ trÊn n¬i m×nh sinh sèng (nh÷ng viÖc g× trªn thùc tÕ d©n ®­îc biÕt, viÖc g× d©n ®­îc bµn, viÖc g× d©n ®­îc quyÕt ®Þnh vµ viÖc g× d©n kiÓm tra, gi¸m s¸t); c¸ch thøc ®Ó thùc hiÖn c¸c viÖc ®ã nh­ thÕ nµo? b) Mçi tæ cö mét, hai b¹n lµm nhiÖm vô cña c¸c ®¹i diÖn häc sinh ®Ó thu thËp ý kiÕn, nguyÖn väng cña c¸c b¹n trong tæ, sau ®ã tham gia th¶o luËn víi c¸c ®¹i diÖn cña c¸c tæ kh¸c, cuèi cïng ®­a ra nghÞ quyÕt chung cña líp vÒ c¸c vÊn ®Ò mäi ng­êi cïng quan t©m nh­: c¸ch tæ chøc «n thi tèt nghiÖp, nghe giíi thiÖu h­íng nghiÖp t¹i ®Þa ph­¬ng, ho¹t ®éng v¨n nghÖ, thÓ thao ®Ó chia tay víi tr­êng 4. DÆn dß: - Gi¶i quyÕt c¸c c©u hái vµ bµi tËp trong SGK. - S­u tÇm c¸c t­ liÖu cã liªn quan ®Õn bµi (h×nh ¶nh, bµi viÕt,..) - §äc tr­íc bµi 8. 5. T­ liÖu tham kh¶o: Sè liÖu vÒ quèc héi ViÖt Nam TØ lÖ ®¹i biÓu Quèc héi lµ ng­êi d©n téc thiÓu sè ( % ) TØ lÖ ®¹i biÓu Quèc héi lµ n÷ ( % ) Quèc héi kho¸ I 7,7 2,5 Quèc héi kho¸ II 15,4 13,5 Quèc héi kho¸ VIII 14,1 18 Quèc héi kho¸ IX 16,7 8,84 Quèc héi kho¸ X 17,33 26,22 Quèc héi kho¸ XI 17,27 27,31