Giáo án Giáo dục công dân 12 - Bài 7: Công dân với các quyền dân chủ

c tieáp vaø daân chuû giaùn tieáp. ï Laø hoïc sinh lôùp 12, em vaø caùc baïn coù theå tham gia vaøo vieäc xaây döïng vaø quaûn lí tröôøng lôùp baèng nhöõng hình thöùc daân chuû naøo? ( Gôïi yù: Hoïc sinh lôùp 12 coù theå tham gia vaøo caùc coâng vieäc chung cuûa tröôøng, lôùp baèng caùc hình thöùc daân chuû nhö : Daân chuû tröïc tieáp: Taäp theå hoïc sinh baøn baïc, ñeà xuaát vaø ra nghò quyeát chung veà vieäc toå chöùc caùc hình thöùc, noäi dung hoïc taäp, sinh hoaït taäp theå, caùc hoaït ñoäng tình nghóa, nhaân ñaïo cuûa lôùp, tröôøng trong phaïm vi noäi quy, ñieàu leä tröôøng cho pheùp. Daân chuû giaùn tieáp: Baàu ra caùc baïn lôùp tröôûng, toå tröôøng ñeå caùc baïn ñoù thay maët taäp theå hoïc sinh laøm vieäc vôùi Ban giaùm hieäu, vôùi caùc thaày, coâ giaùo chuû nhieäm vaø boä moân trong quaù trình ñieàu haønh, duy trì traät töï, kæ cöông hoïc taäp, sinh hoat ïtaïi tröôøng, lôùp. ï Sau ngaøy baàu cöû ñaïi bieåu Hoäi ñoàng nhaân daân, caùc baïn lôùp 12 ñeán tröôøng vôùi nieàm töï haøo lôùn tröôùc caùc em lôùp döôùi vì ñaõ laàn ñaàu tieân ñöôïc thöïc hieän quyeàn baàn cöû cuûa coâng daân. H haõnh dieän khoe: “Tôù khoâng chæ coù moät phieáu ñaâu nheù! Caû ba vaø meï ñeàu “tín nhieäm cao” giao phieáu cho tôù gaïch vaø boû vaøo thuøng luoân”. Em coù chia seû vôùi H nieàm töï haøo ñoù khoâng? Vì sao? (Gôïi yù: H. töï haøo vì laàn ñaàu tieân ñöôïc thöïc hieän quyeàn baàu cöû cuûa coâng daân laø raát chính ñaùng. Tuy nhieân, vieäc H. haõnh dieän vì khoâng chæ boû moät phieáu cuûa mình maø coøn boû phieáu thay caû baø vaø meï laïi laø moät vieäc laøm sai, caàn phaûi pheâ phaùn. Nguyeân taéc baàu cöû tröïc tieáp ñoøi hoûi moãi coâng daân phaûi töï mình löïa choïn caùc ñaïi bieåu xöùng ñaùng maø mình tin caäy, töï mình theå hieän söï tính nhieäm ñoù treân laù phieáu vaø töï mình boû phieáu vaøo thuøng phieáu. Ñeå ñaûm baûo nguyeân taéc naøy ñöôïc thöïc thi, ngaøy baàu cöû ôû nöôùc ta thöôøng ñöôïc toå chöùc vaøo ngaøy chuû nhaät ñeå moïi ngöôøi daân ñeàu coù ñieàu kieän tröïc tieáp boû phieáu. Ñoái vôùi nhöõng ngöôøi taøn taät, nhöõng ngöôøi oám naëng khoâng ñeán ñöôïc ñòa ñieåm boû phieáu, Toå baàu cuû phaûi cöû ngöôøi mang hoøm phieáu ñeán taän nôi ñeå giuùp hoï tröïc tieáp thöïc hieän quyeàn coâng daân cuûa mình. Vieäc H. laøm thay baø vaø meï quyeàn boû phieáu tröïc tieáp, thöïc chaát laø vi phaïm luaät baàu cöû ) ï Ghi vaøo baûng döôùi ñaây söï gioáng nhau vaø khaùc nhau giöõa khieáu naïi vaø toá caùo. Khieáu naïi Toá caùo Ai laø ngöôøi coù quyeàn? Muïc ñích Quyeàn vaø nghóa vuï cuûa ngöôøi khieáu naïi, toá caùo Ngöôøi coù thaåm quyeàn giaûi quyeát ( Gôïi yù: Khieáu naïi Toá caùo Ai laø ngöôøi coù quyeàn? Caù nhaân, toå chöùc coù quyeàn, lôïi ích hôïp phaùp bò xaâm haïi. Baát cöù caù nhaân naøo. Muïc ñích Khoâi phuïc quyeàn vaø lôïi ích hôïp phaùp cuûa chính ngöôøi khieáu naïi ñaõ bò xaâm phaïm. Phaùt hieän, ngaên chaën caùc vieäc laøm traùi phaùp luaät xaâm haïi ñeán lôïi ích cuûa nhaø nöôùc, toå chöùc vaø caù nhaân. Quyeàn vaø nghóa vuï cuûa ngöôøi khieáu naïi, toá caùo Ñieàu 17 Luaät Khieáu naïi, toá caùo (xem Tö lieäu tham khaûo) Ñieàu 58 Luaät Khieáu naïi, toá caùo (xem Tö lieäu tham khaûo) Ngöôøi coù thaåm quyeàn giaûi quyeát ­ Ngöôøi ñöùng ñaàu cô quan haønh chính coù quyeát ñònh, haønh vi haønh chính bò khieáu naïi; ngöôøi ñöùng ñaàu cô quan caáp treân tröïc tieáp cuûa cô quan haønh chính coù quyeát ñònh, haønh vi haønh chính bò khieáu naïi; ­ Chuû tòch Uyû nhaân daân caáp tænh, Boä tröôûng, Thuû tröôûng cô quan ngang boä, Toång Thanh tra Chính phuû. ­ Ngöôøi ñöùng ñaàu cô quan, toå chöùc quaûn lí ngöôøi bò toá caùo; ngöôøi ñöùng cô quan, toå chöùc caáp treân cuûa cô quan, toå chöùc coù ngöôøi bò toá caùo; ­ Chaùnh thanh tra caùc caáp, Toång thanh tra Chính phuû; ­ Caùc cô quan toá tuïng (ñieàu tra, kieåm saùt, toaø aùn ) neáu haønh vi bò toá caùo coù daáu hieäu toäi phaïm hình söï. ï Moät caùn boä xaõ nghi moät hoïc sinh lôùp 8 laáy caép xe ñaïp cuûa con mình neân ñaõ baét em veà truï sôû xaõ, nhoát vaøo phoøng laøm vieäc caû ngaøy vaø maéng nhieác, xoaén tai, doïa daãm, eùp em phaûi nhaän toäi. Thöïc ra, chieác xe ñoù ñaõ bò moät baïn khaùc trong lôùp möôïn maø khoâng hoûi. Cuoái ngaøy, sau khi chieác xe ñaïp ñaõ ñöôïc traû laïi, oâng caùn boä xaõ môùi thaû cho em hoïc sinh veà trong traïng thaùi tinh thaàn hoaûng loaïn. Meï em hoïc sinh do bò caùn boä xaõ khoáng cheá, doïa naït neân khoâng daùm noùi gì. Em vaø caùc baïn coù theå laøm gì ñeå giuùp baïn hoïc sinh trong tröôøng hôïp naøy vaø cuõng ñeå phoøng ngöøa nhöõng vieäc töông töï coù theå xaûy ra ñoái vôùi em vaø caùc baïn khaùc trong tröôøng? ( Gôïi yù: Vieäc laøm cuûa ngöôøi caùn boä xaõ laø haønh vi vi phaïm nghieâm troïng quyeàn baát khaû xaâm phaïm thaân theå, danh döï nhaân phaåm cuûa coâng daân. Hieán phaùp quy ñònh “Coâng daân coù quyeàn baát khaû xaâm phaïm veà thaân theå” vaø “Khoâng ai bò baét neáu khoâng coù quyeát ñònh cuûa Toaø aùn nhaân daân, quyeát ñònh hoaëc pheâ chuaån cuûa Vieän Kieåm saùt nhaân daân, tröø tröôøng hôïp phaïm toäi quaû tang” (Ñieàu 71, Hieán phaùp 1992) Trong tình huoáng naøy, em hoïc sinh khoâng laáy caép xe ñaïp, ngöôøi caùn boä xaõ khoâng baét ñöôïc quaû tang ngöôøi naøo laáy xe cuûa con mình maø chæ döïa treân söï nghi ngôø vaø laïm duïng quyeàn cuûa mình ñeå baét nhoát, doaï daãm em hoïc sinh.Trong tröôøng hôp ñoù, HS trong lôùp caàn phaûi coù nhöõng haønh ñoäng tích cöïc ñeå giuùp baïn mình vaø phoøng ngöøa nhöõng haønh ñoäng töông töï coù theå xaûy ra baèng nhieàu caùch: - Töï mình söû duïng quyeàn toá caùo cuûa coâng daân ñeå göûi ñôn ñeán caùc cô quan nhaø nöôùc (Coâng an, Vieän Kieåm saùt, Toaø aùn , UyÛ ban nhaân daân, ...) hoaëc caùc cô quan thoâng tin ñaïi chuùng (baùo, ñaøi) vaø ñeà nghò cô quan coù thaåm quyeàn xem xeùt, xöû lí nghieâm minh ñoái vôùi ngöôøi caùn boä xaõ ñoù. - Coù theå giaûi thích cho gia ñình hoïc sinh hieåu veà quyeàn vaø traùch nhieäm cuûa hoï trong vieäc khieáu naïi, toá caùo haønh vi vi phaïm phaùp luaät cuûa ngöôøi caùn boä xaõ, ñoøi boài thöôøng nhöõng thieät haïi veà theå chaát, tinh thaàn, danh döï cho em hoïc sinh theo Ñieàu 72, Hieán phaùp 1992: “Ngöôøi bò baét, bò giam giöõ, bò truy toá, xeùt xöû traùi phaùp luaät coù quyeàn ñöôïc boài thöôøng thieät haïi veà vaät chaát vaø phuïc hoài veà danh döï. Ngöôøi laøm traùi phaùp luaät trong vieäc baét, giam giöõ, truy toá, xeùt xöû gaây thieät haïi cho ngöôøi khaùc phaûi bò xöû lí nghieâm minh”. - Coù theå ñeà nghò Ban Giaùm hieäu thay maët nhaø tröôøng thöïc hieän quyeàn vaø traùch nhieäm cuûa mình ñeå yeâu caàu caùc cô quan nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn xem xeùt vaø xöû lí haønh vi xaâm phaïm ñeán quyeàn cô baûn cuûa hoïc sinh.) ï Em haõy duøng kieán thöùc trong baøi ñeå veõ sô ñoà quy trình khieáu naïi vaø giaûi quyeát khieáu naïi cuûa ngöôøi daân ñoái vôùi haønh vi haønh chính cuûa moät caùn boä xaõ (khoâng phaûi laø Chuû tòch UÛy ban nhaân daân xaõ) vì cho raèng haønh vi ñoù traùi phaùp luaät, xaâm phaïm ñeán quyeàn vaø lôïi ích hôïp phaùp cuûa ngöôøi daân ñoù. ( Gôïi yù: Quy trình khieáu naïi vaø giaûi quyeát khieáu naïi cuûa ngöôøi daân ñoái vôùi haønh vi haønh chính cuûa moät caùn boä xaõ: Khieáu naïi laàn ñaàu: ­ Ngöôøi khieáu naïi göûi ñôn khieáu naïi ñeán Chuû tòch Uyû ban nhaân daân xaõ. ­ Neáu ngöôøi khieáu naïi ñoàng yù vôùi quyeát ñònh giaûi quyeát khieáu naïi cuûa Chuû tòch Uyû ban nhaân daân xaõ thì quyeát ñònh naøy coù hieäu löïc, moïi caùc nhaân, toå chöùc coù lieân quan phaûi chaáp haønh. ­ Neáu sau thôøi haïn do phaùp luaät quy ñònh maø ñôn khieáu naïi khoâng ñöôïc giaûi quyeát hoaëc coù ñöôïc giaûi quyeát nhöng ngöôøi khieáu naïi khoâng ñoàng yù vôùi quyeát ñònh giaûi quyeát cuûa Chuû tòch UÛy ban nhaân daân xaõ thì ngöôøi ñoù coù quyeàn löïa choïn moät trong hai phöông aùn sau: Thöù nhaát: Khieáu naïi laàn 2 leân Chuû tòch Uyû ban nhaân daân caáp huyeän. Thöù hai: Khôûi kieän ngöôøi caùn boä xaõ taïi Toaø aùn nhaân daân. Neáu choïn phöông aùn khôûi kieän laàn 2: ­ Ngöôøi khieáu naïi göûi ñôn ñeán Chuû tòch Uyû ban nhaân daân caáp huyeän ( keøm theo quyeát ñònh giaûi quyeát laàn 1 cuûa Chuû tòch Uyû ban nhaân daân xaõ). ­ Neáu ngöôøi khieáu naïi ñoàng yù vôùi quyeát ñònh giaûi quyeát cuûa Chuû tòch Uyû ban nhaân daân huyeän thì quyeát ñònh naøy coù hieäu löïc, moïi caù nhaân, toå chöùc coù lieân quan phaûi chaáp haønh. ­ Neáu khoâng ñöôïc giaûi quyeát trong thôøi haïn luaät ñònh hoaëc ñöôïc giaûi quyeát nhöng khoâng ñoàng yù vôùi quyeát ñònh giaûi quyeát cuûa Chuû tòch Uyû ban nhaân daân huyeän thì ngöôøi khieáu naïi chæ coøn moät phöông aùn duy nhaát laø khôûi kieän taïi Toaø aùn nhaân daân. ) ï Baøi taäp thöïc haønh a) Moãi toå tieán haønh khaûo saùt thöïc tieãn vieäc thöïc hieän Quy cheá daân chuû ôû xaõ, phöôøng, thò traán nôi mình sinh soáng (nhöõng vieäc gì treân thöïc teá daân ñöôïc bieát, vieäc gì daân ñöôïc baøn, vieäc gì daân ñöôïc quyeát ñònh vaø vieäc gì daân kieåm tra, giaùm saùt); caùch thöùc ñeå thöïc hieän caùc vieäc ñoù nhö theá naøo? b) Moãi toå cöû moät, hai baïn laøm nhieäm vuï cuûa caùc ñaïi dieän hoïc sinh ñeå thu thaäp yù kieán, nguyeän voïng cuûa caùc baïn trong toå, sau ñoù tham gia thaûo luaän vôùi caùc ñaïi dieän cuûa caùc toå khaùc, cuoái cuøng ñöa ra nghò quyeát chung cuûa lôùp veà caùc vaán ñeà moïi ngöôøi cuøng quan taâm nhö: caùch toå chöùc oân thi toát nghieäp, nghe giôùi thieäu höôùng nghieäp taïi ñòa phöông, hoaït ñoäng vaên ngheä, theå thao ñeå chia tay vôùi tröôøng 4. Daën doø: - Giaûi quyeát caùc caâu hoûi vaø baøi taäp trong SGK. - Söu taàm caùc tö lieäu coù lieân quan ñeán baøi (hình aûnh, baøi vieát,..) - Ñoïc tröôùc baøi 8. 5. Tö lieäu tham khaûo: Soá lieäu veà quoác hoäi Vieät Nam Tæ leä ñaïi bieåu Quoác hoäi laø ngöôøi daân toäc thieåu soá ( % ) Tæ leä ñaïi bieåu Quoác hoäi laø nöõ ( % ) Quoác hoäi khoaù I 7,7 2,5 Quoác hoäi khoaù II 15,4 13,5 Quoác hoäi khoaù VIII 14,1 18 Quoác hoäi khoaù IX 16,7 8,84 Quoác hoäi khoaù X 17,33 26,22 Quoác hoäi khoaù XI 17,27 27,31