Đề tài Ứng dụng các công nghệ thông tin trong dạy học

này. Cụ thể, người thầy cần phải: Có một ít kiến thức về sử dụng máy tính Biết sử dụng phần mềm trình diễn PowerPoint Biết cách truy cập Internet Có khả năng sử dụng một phần mềm chỉnh sửa ảnh, làm các ảnh động, cắt các file âm thanh Biết cách sử dụng projector Thoạt nghe thì có vẻ phức tạp nhưng thực sự muốn ứng dụng CNTT vào giảng dạy có bắt buộc phải thực hiện hết những yêu cầu trên? Câu trả lời là không. Tuỳ thuộc vào tính chất của mỗi môn học mà các yêu cầu khác nhau được đặt ra cho các giáo viên. Tuy nhiên nếu đáp ứng được các nhu cầu trên thì thật tuyệt vời. Tại sao tôi lại đặt ra các yêu cầu như trên? Chúng ta thử tưởng tượng xem nếu một người không có khái niệm gì về CNTT liệu họ có bật máy tính lên và chọn cho mình một chương trình làm việc? Liệu họ có biết được tài liệu của mình ở đâu trên máy tính? Cách copy tài liệu từ nơi này sang nơi khác hay xoá một tài liệu nào đó khi không còn dùng?... Nghĩa là dù ít hay nhiều họ cũng phải sử dụng được chiếc máy tính theo ý muốn của mình. Thứ hai, từ những giáa án được soạn sẵn trên giấy và được trình bày lại trên bảng đen làm thế nào để chúng trở thành các GAĐT được trình bày trên màn chiếu? Điều này đòi hỏi người thầy phải biết sử dụng PowerPoint. Đây là một phần mềm nằm trong bộ MS Office dùng để tạo các trình diễn đa dạng trên máy tính. Nếu chỉ dừng ở mức độ gõ những nội dung cần thiết cộng thêm một ít định dạng về màu sắc, font chữ, chúng tôi thiết nghĩ giáa viên nào cũng có thể làm được. Tuy nhiên nếu chỉ có thế thì chúng ta chưa thực sự thấy được sức mạnh của PowerPoint cũng như chưa phát huy hiệu quả của phương pháp giảng dạy mới này. Lờy ví dụ trong một tiết tập đọc “Bè xuôi sông La”- lớp 4, thay vì giáa viên hay các em cầm sách để đọc bài thì bây giờ, trên màn hình lớn hiện ra các khổ thơ, bên dưới các dòng thơ là hình ảnh dòng sông La êm đềm và thơ mộng. Giọng ngâm thơ của nghệ sĩ nào đó được thay cho lời đọc của thầy, của trò. Người thầy chỉ việc nhìn vào màn hình và cứ thế phân tích từng câu thơ. Với hình thức giảng dạy như thế, chúng tôi tin rằng các em học sinh đều cảm nhận được cái hay của bài thơ, cảm nhận được tình yêu thiên nhiên, đất nước của tác giả. Ngoài những nội dung trên,,hình ảnh minh họa được đưa vào bài giảng,thao tác cơ bản nhất đòi hỏi người thầy phải nắm được là cách thiết lập các hiệu ứng để làm cho bài giảng sinh động,mang lại không khí học tập ,giảng dạy mới mẻ.Các hiệu ứng này là gì?Đó chính là các hoạt ảnh của các đối tượng (văn bản,hình ảnh...)được thiết lập có thứ tự.Có thể dòng chữ nbày xuất hiện trước dòng chữ kia hay khi dòng chữ này xuất hiện từ dưới lên,khi từ trên rơi xuống...chẳng hạn trong giờ học toán khi tổ chức trò chơi,giáo viên cho học sinh đoán kết quả trước,sau đó mới hiển thị kết quả trên màn hình,như thế mới tiết kiệm được thời gian chép câu hỏi lên bảng,đồng thời tăng khả năng tư duy cuả học sinh.Ngoài ra ,đặc điểm này giúp cho giáo viên tiết kiệm được thời gian viết nôi dung lên bảng,nội dung hiển thị đến đâu,giaó viên giảng đến đó,làm cho thời gian giảng bài nhiều hơn,các em học sinh hiểu bài sâu hơn. Đối với các môn học như lịch sử,địa lý,bài giảng thường đi kèm với nhiều hình minh họa.Có thể là hình ảnh mô tả một trận chiến,các căn cứ địa cách mạng hay hình ảnh các vùng kinh tế,diện tích lãnh thổ của vùng văn hóa nào đó... Nếu chỉ trình bày suông,chúng tôi nghĩ cũng chẳng có vấn đề gì cả,nhưng tại sao khi chúng ta đã chấp nhận làm GAĐT chúng ta lại không làm bài tập phong phú hơn?Hiện tại những hình ảnh minh họa cho các nội dung nói trên tương đối nhiều trên Internet.Chúng tôi thiết nghĩ,nếu chỉ cần bỏ chút thời gian mà có được những nội dunh,hình ảnh cần minh học cho bài giảng thì người thầy nào cũng sẵn lòng cả.Điều này cũng đồng nghĩa với việc giáo viên cần biết cách thức truy cập Internet để lấy thông tin.Tuy nhiên,không phải hình ảnh nào chúng ta lấy từ Internet đều thỏa mãn ý muốn của chúng ta.Chẳng hạn,chúng ta cần hình ảnh của một hình lập phương để minh họa trong giờ học toán nhưng hình ảnh chúng ta lấy từ internet lại quá nhỏ hay nó lại nằm chung với một hình khác .Như vậy chúng ta bó tay , không cần minh họa hay vẽ lên bảng hay tìm một hình khác cho đến khi vừa ý ? Không , giải pháp đơn giản hơn là chúng ta có thể phóng to hình này lên hay xén lại hình để chỉ lấy phần hình thoi . Hay để tăng thêm tính thuyết phục , tính chất thực của các sự kiện , giáo viên dạy lịch sử có thể thông qua các đoạn phim tư liệu . Vậy chúng ta thực hiện các công việc tren bằng cách nào? Điều này đòi hỏi giáo viên cần biết một ít kỹ thuật để xử lý màu sắc , cắt xén ảnh , các đoạn phim, đoạn nhạc một cách hợp lý . Hoặc trong giờ học ngoại ngữ , giáo viên có thể lấy các hình ảnh minh họa và cho các em nghe các bài đọc của người bản xứ . Có như thế bài giảng sẽ sinh động hẳn , các em lại nhớ được các từ vựng và phát âm chuẩn hơn . Có thể đây là thao tác tương đôí phức tạp nhưng nó mang lại tính hiệu quả cao trong công tác giảng dạy . Bài giảng sau khi thiết kế sẽ được trình chiếu lên màn hình thông qua máy chiếu. Nghĩa là dù muốn hay không giáo viên buộc phải biết cách sử dụng nó. Đây là một trong những yêu cầu bắt buộc đối với giáo viên, chỉ cần một vài thao tác lắp máy chiếu với CPU của máy tính và điều chỉnh độ lớn, độ nét trên màn hình giáa viên chắc hẳn sẽ có một bài giảng chất lượng, học trò sẽ có không khí học thoải mái hơn. Điều cuối cùng tôi muốn nói đến là nhờ các GAĐT mà các giáo viên đã tạo ra một không khí khác hẳn so với giờ dạy truyền thống. Học sinh buộc phải tập trung nghe giảng và tư duy nhiều hơn trong các giờ học. Tuy nhiên, tối thiểu người dạy phải có một kiến thức nhất định chẳng hạn như sử dụng được phần mềm trình diễn PowerPoint để trình bày bài giảng và cần phải có quan niệm các phương tiện kỹ thuật được đề cập trên là các phương tiện hỗ trợ cho việc giảng dạy chứ không thể thay thế vai trò chủ đạo của người thầy trong giờ lên lớp. Quy trình và nguyên tắc khi thực hiện GAĐT Hiện tại, một số trường đã áp dụng GAĐT trong các giờ dạy. Nhưng vấn đề là chúng ta có nghĩ đến việc áp dụng như thế đã đúng chưa, đã hiệu quả chưa? Nếu chưa thì áp dụng thế nào cho đúng quy trình để chuẩn bị cho một GAĐT. Khi chuyển từ bài giảng truyền thống sang các slide trình diễn, giáo viên thường mang tư tưởng của bài giảng cũ để áp đặt vào. Nghĩa là chúng ta nghĩ chúng ta sẽ trình bày những gì mình nói và viết tất cả các nội dung vào slide. Điều này hoàn toàn sai lầm vì như thế học sinh sẽ cho rằng giáo viên chỉ nói những điều trong sách, không mở rộng các kiến thức ngoài. Chúng ta cần nhớ một điều: Slide là nơi chỉ chứa tên bài học, các đề mục và các cụm từ chốt phục vụ cho bài giảng. Tuỳ theo từng môn học, chúng ta có thể bổ xung các công thức, hình ảnh minh hoạ một cách hợp lý Đây là bước mà giáa viên cần vận dụng khả năng, kiến thức về tin học của mình để xây dựng bài giảng. Nếu slide cần hình ảnh minh họa, giáo viên nên tìm kiếm hình ảnh để chèn vào. Hay slide kia đang trình bày một kết quả của thí nghiệm vào để tăng tính thực tế. Công đoạn đưa nội dung vào giáo viên cũng nên lưu ý đến số lượng chữ, mầu sắc, kích thước trên các slide. Giáo viên nên tóm tắt vấn đề mình muốn trình bày dưới dạng keyword một cách rõ ràng và dễ hiểu. Nhìn vào slide GV có nhiệm vụ giải thích kỹ càng và mở rộng nó ra chứ không phải là đọc các dòng chữ trên slide. Nếu chưa quen với cách giảng dạy này, GV có thể thấy khó khăn trong việc xác định xem slide tiếp theo sẽ trình bày về vấn đề gì. Không sao, GV có thể in ra một bản handout để vừa giảng vừa nhìn vào nó để xác định vấn đề sẽ nói tiếp theo. Sử dụng GAĐT cũng có nghĩa GA truyền thống được lãng quên. Chúng ta hãy nhìn lại xem trong GA truyền thống chúng ta trình bày những gì. Phải chăng là tất cả nội dung bài giảng ? Vởy thì đối với GAĐT chỉ gồm một số slide, các slide chỉ chứa keyword, hình ảnh thì làm thế nào mà GV có thể quan sát hết các vấn đề cần được giảng? Phải chăng GV thích nói nội dung nào trước đều được? Những nội dung cảm thấy thích thì tập trung nhiều thời gian vào và giảm thời gian cho các nội dung còn lại? Liệu một GV mới có thể nhớ hết nội dung mình đã chuẩn bị trước buổi dạy? Chỉ cần chúng ta xây dựng đề cương giảng dạy thì vấn đề trên sẽ được giải quyết ngay lập tức. Đề cương này sẽ ghi rõ số tiết dạy của môn học, tên bài giảng tương ứng với các tiết học nội dung cụ thể sẽ được trình bày trong mỗi tiết học là gì? Vấn đề nào trình bày trước, vấn đề nào trình bày sau? Vấn đề nào cần được trọng tâm và nhấn mạnh? Sở dĩ chúng ta phải chuẩn bị kỹ lưỡng như vậy là vì nếu tiết giảng dạy đó GV chưa nói hết nội dung các slide hay đã trình bày hết nhưng thời gian còn thừa đồng nghĩa với việc “cháy giáo án” và học trò rất dễ nhận ra. Kết hợp đề cương này cùng handuot một cách hợp lý giáo viên ắt hẳn sẽ không còn băn khoăn gì về cách dạy mới mẻ này. Giải pháp cho việc áp dụng GAĐT Đúng là GAĐT tử lắm công phu thật. Có lẽ vì thế mà một số trường đã thực hiện nhưng chỉ mang tính hình thức và dừng lại ở các tiết học thao giảng. Phải chăng có nhiều rào cản trong việc áp dụng phương pháp mới này? Đó là do cơ sơ vật chất hay do sự ngại ngùng của một số giáa viên khi làm quen với các kỹ thuật tin học để phục vụ cho môi trường giảng dạy mới? Trở ngại thứ nhất chúng tôi nghĩ khó giải quyết nhưng khi giải quyết được thì vấn đề thứ hai hoàn toàn có thể khắc phục được. Với đội ngũ GV tin học hiện có trong nhà trường, chỉ cần tổ chức một số buổi seminar về cách sử dụng máy chiếu, thiết lập các hiệu ứng trong PowerPoint cho toàn thể các giáa viên các bộ môn khác để họ có thể tự mình thiết kế cho mình một GAĐT riêng cho mình. Ngoài ra, các thầy cô giáo trong cùng tổ chuyên môn nên có các buổi thao giảng để thu nhận những góp ý chân thành từ những người khác, từ đó nâng cao chất lượng giảng dạy theo phương pháp mới. Chúng tôi nghĩ rằng, với khả năng sư phạm vốn có cộng thêm một ít bồi dưỡng về kiến thức tin học, các GV hoàn toàn có thể thiết kê được bài giảng thiết kế điện tử để thể hiện tốt hơn phương pháp sư phạm, góp phần đổi mới phương pháp giảng dạy.