Đề tài Biện pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn tập làm văn

với trình độ của lớp. Tôi viết lại theo những suy nghĩ sau: sao cho phù hợp trình độ học sinh của mình, sao cho sát hợp với lý thuyết mỗi loại bài; sao cho phát huy được cái riêng của mỗi loại trình độ học sinh, sao cho các đối tượng học sinh đều được phát triển và đảm bảa có chất văn chương. Xin dẫn ra đây một ví dụ: ở lớp 4, lớp 5, tả cảnh và tả cảnh sinh hoạt là loại bài khó, tôi đã dạy bằng cách luyện cho học sinh phân tích bài văn: Bài: Cảnh sắc mùa xuân vùng Trung du “Thuỷ -chợt nhận ra mùa xuân khi mở 2 cánh cửa sổ nhìn ra bên ngoài. Trước mắt Thuỷ cảnh sắc hiện ra thật huy hoàng”. Lớp cỏ non đã lác đác phủ lên từng mảng trên những quả đồi chạy tít tắp đến cuối tầm mắt. Những con đường mòn cũng trở lên mềm mại lượn khúc, lúc ẩn, lúc hiện trông nhẹ như những chiếc khăn lụa mềm lơ lửng trong gió. Xa hơn, một ít dãy núi đá vôi bỗng nhiên sừng sững uy nghi hơn mọi ngày. Thuỷ hình dung nó như những thành quách lâu đài cổ từ những thế kỷ xa xưa nào đó. Mới thoáng trước đây thôi, mùa đông đã làm cho tất cả trở nên huy hoang vu, già cỗi. Những quả đồi gầy xơ xác, những con đường khẳng khiu và dãy núi đá vôi kia ngồi im lặng, trầm mặc như những cụ già đến lúc mãn chiều, sế bóng. Phải chăng, mùa xuân kỳ diệu đã làm thay đổi tất cả? Mọi vật sáng lên, trẻ ra dưới ánh nắng óng ả, mượt mà như nhung. Đôi mắt Thuỷ bao chùm lên mọi cảnh vật. Thuỷ say sưa ngắm mãi không chán mắt! *Sau đây là trình tự lớp dạy. - Đầu tiên tôi đọc, đọc thật hay bài văn. - Tôi giảng từ (Trung du) bằn cách vẽ nhanh với phấn mầu, cảnh sắc mà bài văn miêu tả để học sinh có khái niệm: Quả đồi có những mảnh cỏ xanh non, những con đường ẩn hiện trên các sườn đồi, dãy núi đá vôi sừng sững, uy nghi … và ngôi nhà, có cửa sổ, vị trí mà Thuỷ đã quan sát. - Tôi lần lượt cho học sinh phân tích bài văn bằng hệ thống câu hỏi. * Tìm câu mở bài: - Câu mở bài diễn tả nhận xét gì của Thủy? - Thuỷ quan sát cảnh vật ở vị trí nào? - Vì sao Thuỷ chợt nhận ra? - Từ đó tôi kết luận: Câu mở bài phải giới thiệu được vị trí quan sát, giới thiệu vị trí quan sát bằng cách thể hiện được cảm xúc người viết. Nếu thử viết, Thuỷ mở cửa sổ, trông thấy cảnh mùa xuân, thì câu đó chỉ có giá trị thông báa, không có giá trị thông báa, không có giá trị câu văn. Mở bài cs thể là một câu, hai câu nhưng phải bảo đảm hai ý đó. Nếu viết hay hơn sẽ đạt loại giỏi. *Tìm câu kết thúc bài văn: (Bài kết thúc bằng 2 câu). Câu 1: Kết thúc diễn tả điều gì? (Một lần nữa, đôi mắt Thuỷ ngắm toàn bộ cảnh sắc mùa xuân.) Câu 2: Kết thúc diễn tả bài gì? (Diễn tả niềm say sưa của Thuỷ và cảnh sắc xuân đẹp, nhìn mãi không chán) Tôi kết luận: Kết thúc vừa tả cảm xúc của mình vừa gây ra truyền cảm cho người đọc. Nếu chỉ viết: Cảnh sắc mùa xuân đẹp thật thì cũng chỉ là thông báo, chưa phải là câu văn, câu văn phải có cảm xúc của mình và truyền cảm. Vị trí quan sát của Thuỷ có gì đặc biệt? (Thuỷ ngồi trước cửa sổ, Thuỷ không ra ngoài). Vị Trí chỉ cho phép diễn tả những điều trông thấy. Nếu Thuỷ ra ngoài thì phảI biết cả những điều nghe thấy, cảm thấy nữa. * Thân bài có mấy ý lớn? - 2 ý lớn: + Cảnh sắc mùa xuân trước mắt Thuỷ + Cảnh sắc mùa đông trong trí nhớ Thuỷ Đọc ý lớn thứ nhất: + Câu 1 diễn tả điều gì? (Diễn tả cái nhìn bao quát cảnh sắc) + Thuỷ - Tả tỉ mỉ cảnh sắc, nhìn thấy những chi tiết nào? (Từ gần đến xa, đến xa hơn) + Tìm những từ láy trong câu miêu tả thời tiết? Thuỷ - tả chi tiết bằng cách nào? + Ngoài những từ láy, so sánh, nhân hoá, Thuỷ - còn diễn tả cảm xúc của mình, câu nào diễn tả cảm xúc? ý 2 miêu tả gì? Nếu bỏ ý 2 đi thì cảnh sắc mùa xuân được tả sẽ ra sao? + Như vậy ý 2 của thân bài ngược lại với ý 1, cảnh đó có tên gọi là gì? (Cảnh đối lập) + Hãy tìm những chi tiết đối lập? (Đối lập từ: Huy hoàng, hoang vu, già cỗi, mềm mại, lửng lơ, xác xơ, khẳng khiu, sừng sững, uy nghi, im lặng, trầm mặc …). (Đối lập ý: QUả đồi trong xuân, đồi trong đông. Dãy núi đá vôi mùa xuân, dãy núi đá vôi mùa đông …) Hãy gọi tên những kiểu câu trong bài? (Câu kể, câu cảm, câu hỏi). Nếu trong các câu cảm, câu hỏi bằng câu tả thì giá trị bài văn sẽ thế nào? * Hãy luyện tập theo đề bài và yêu cầu sau. - Dựa theo cách viết của bài đã phân tích, em hãy viết 2 câu mở bài giói thiệu cảm xúc ngôi nhà của gia đình em? Hay trường tiểu học em đang học? Hoặc chậu cây trồng của bố hay ông em trồng … - Hãy viết 2 hay 3 câu kết bài của những đề trên đây: - Bài làm ở nhà: Theo cách viết của bài chọn viết cả bài văn miêu tả một trong những bài văn sau đây. * Tôi cũng dùng những câu hỏi để dạy từ ngữ, ngữ pháp mà sách đã nêu để vừa dạy các phân môn đó vừa bổ sung cho dạy tập làm văn. Tôi xin dẫn ra đây một bài đạt điểm 7: Hôm nay đi học về gần đến nhà, tôi bỗng nhận ra vẻ đẹp của ngoi nhà mới sửa sang của bố mẹ tôi, cái màu vôI xanh hiện ra trước mắt tôi thật đẹp. Nhà tôi chỉ có 2 tầng thôi nhưng đẹp hơn mấy nhà 3 tầng bên cạnh. Trên tầng 2 cửa sơn màu nâu nhạt, viền những khuôn nâu sẫm trông thật bóng. 2 cửa sổ nơi cho tôi ánh sáng vào góc học tập và giường nằm của tôi cũng đẹp không kém ngoài hiên, những bông Hồng, bông Cúc lấp ló sau dãy lan can bằng sắt sơn xanh. Cửa vào tầng một có 2 lớp, lớp ngoài là cửa sắt sơn vàng nhạt, có những lơp tôn sáng óng ánh, cửa trong bằng sắt sơn xanh. Cửa vào tầng 1 có hai lớp, lớp ngoài là cửa xếp bằng sắt sơn vàng nhạt, có những lớp tôn sáng óng ánh … Mới năm ngoái khi tôi đang học lớp 3, nhà tôi chỉ có một tầng. Tường có thể đã nở vôi trơ cả gạch. Những hôm trời mưa to, dội tứ tung ướt cả áa quần, sách vở của tôi. Bố Mẹ tôi bảa đã dồn hết cả sức, cả tiền để sửa sang nhà đấy. Tôi yêu nhà tôi lắm. Nếu đọc phần làm văn ở lớp 4 và 5 trong SGK thì thấy: Vừa đơn giản quá, vừa bao quát quá, vừa có phần lạc hậu so với hoàn cảnh ngày nay. Tôi thấy đã đến lúc và cần phải viết lại sách dạy làm văn theo cách của các tác giả. Sách “Tiếng Việt nâng cao” lớp 4, lớp 5. Tôi nghĩ đó là cách tốt nhất, hiệu quả nhất. 2. Dạy thu hút học sinh học văn, làm văn bằng những biện pháp hỗ trợ: a. Học sinh tiểu học có đặc điểm tâm lý là thích học say sưa và ngược lại. Những bài văn được chọn lọc trong SGK hiện nay có nhiều ưu điểm nhưng nhìn chung còn người lớn quá, chất trẻ con trong bài còn qua ít, mặt khác chất văn chương trong nhiều bài cũng còn ít, chúng ta vẫn đang nặng nề nội dung mà còn coi nhẹ văn chương. Cho nên học những bài đó có thể đạt kết quả cao về tinh thần, tư tưởng nhưng sẽ không cao về tâm hồn nghệ thuật, càng ít kết quả về sáng tạo, thông minh hồn nhiên ngây thơ. b. Như vậy bài văn thiếu tính hấp dẫn. Học sinh tiểu học không thích những bài đó. Đó cũng là nguyên nhân dạy làm văn khó đạt kết quả cao. Tôi chọn dạy thêm những bài văn như trên đây. Đặc biệt chọn những bài thơ phù hợp với tuổi các em để dạy cảm thụ, dạng viết từ cảm thụ cái đẹp, cái hay, cái lạ của thơ văn. Xin dẫn ra đây một vài ví dụ Tôi chọn bài “ngủ rồi” Gà Mẹ hỏi gà con Đã ngủ chưa đấy hả? Cả đàn gà nhao nhao Ngủ cả rồi đấy ạ! Hoặc bài: “Ngựa con” Ngựa Cha đi móng sắt Bật lửa đá dưới chân Ngựa con thấy kêu ầm “Bố ơi! chân Bố cháy!” Trong thơ Phạm Hổ có biết bao nhiêu bài viết về những đề tài quen thuộc, gần gũi mà lại rất lạ với trẻ em. Cái lạ là sự tinh tế trong quan sát rồi viết ra những điều ấy. Đó chính là văn chương, là tâm hồn, là thông minh rất cần cho làm văn! Những bài thơ loại ấy chỉ cần đọc thật hay là đã gieo vào tình cảm học sinh biết bao nhiêu vốn liếng cho văn chương hoặc cần dạy học sinh những bài: Nguồn gốc cú đá hậu của họ hàng nhà Ngựa của Nguyễn Hoàng Sơn. Con ngựa xưa thuần lắm Suốt đời ăn cỏ xanh Nên tính khí hiền lành Sừng cũng không mọc được Nhưng nhiều khi rất cực Hiền nên lắm kẻ trêu Có cái đuôi mỹ miều Họ cũng lừa cắt mất! Ngựa mất đuôi ấm ức Về suy nghĩ ba đêm Hiền nhưng không thể hèn Phải luyện chân cho khoẻ! Ấy đầu đuôi là thế (Hoa hồng phải có gai) Vì quý cái đuôi dài Ngựa có thêm cú đá! Sau khi giảng, tôi cho học sinh luyện đọc cá nhân, chọn em đọc hay nhất dạy đọc nghệ thuật làm tiết mục biểu diễn. Tôi cho học sinh viết những đề tài; Hãy giải thích xem, vì sao mèo có móng sắc, vì sao Chuột hay diệt Mèo, Vì sao Chó- Mèo ghét nhau… Dần dần các em không sợ làm văn nữa, yêu thích và viết được, có những học sinh (tuy ít thôi) nhưng viết hay, viết giỏi. 3. Tôi yêu cầu phụ huynh học sinh chuẩn bị điều kiện học văn tốt cho con cái: Với phụ huynh dễ gần, dễ thân, dễ đề xuất, tôi yêu cầu mỗi tháng mua cho con sách gì, tôi hướng dẫn cách đọc và tìm hiểu nội dung, cha mẹ hỗ trợ điều gì… Khi có em viết bài tốt, tôi yêu cầu cha mẹ đọc và có nhận xét. Với những em học sinh giỏi, thích viết tôi yêu cầu cha mẹ khuyến khích các em tập viết nhật ký để luyện câu văn… Còn tôi với đại trà học sinh, tôi yêu cầu cha mẹ theo dõi kết quả học làm văn, hỏi giáa viên những yêu cầu cần thiết để hướng dẫn các em làm văn mỗi ngày.. IV. Kết quả nghiên cứu …. PHẦN 3 – KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ I. Kết luận Trên đây là một số kinh nghiệm mà tôi rút ra được trong quá trình giảng dạy bộ môn tập làm văn, không biết những nội dung đặt ra có đáp ứng được chút nào với yêu cầu chỉ đạo! Tôi chỉ muốn bằng tâm hồn, lương chi của người “Vì tương lai con em chúng ta” mà đề xuất suy nghĩ, kể lại việc làm. Qua nghiên cứu việc hướng dẫn học sinh học tốt môn tập làm văn, Tôi chỉ thấy đây là một vấn đề rất quan trọng đối với việc giúp học sinh học tốt môn Tiếng Việt nói chung. Học sinh có học tốt môn Tiếng Việt mới có đỉều kiện thuận lợi để tiếp thu tất cả các môn học khác như: Toán, ngoại ngữ, tự nhiên xã hội … Vì thế trong nhà trường tiểu học, để giúp các em học tốt lên các lớp trên, cũng như sau này khi bước vào cuộc sống các em có kiến thức toàn diện, có trình độ cao, có năng lực của một người công dân thì thấy cô giáo ở tiểu học phải có trách nhiệm giúp đỡ các em học tốt môn tập làm văn từ những bài đầu tiên. II. Kiến nghị … Do trình độ và năng lực có hạn nên vấn đề trình bày còn nhiều hạn chế. Tôi rất mong được sự giúp đỡ của ban giám khảo. …………., ngày … tháng … năm 20… Người viết