Đề cương ôn tập môn Sinh học Lớp 9 - Năm học 2010-2011

o veä thöïc vaät vaø chaát ñoäc hoaù hoïc : Caùc chaát ñoäc haïi phaùt taùn vaø tích tuï Hoaù chaát (daïng hôi) theo nöôùc möa ñaát , tích tuï , gaây oâ nhieãm maïch nöôùc ngaàm Hoaù chaát ( daïng hôi) theo nöôùc möa ra ao hoà , soâng, bieån tích tuï Hoaù chaát coøn baùm vaø ngaám vaøo cô theå sinh vaät * OÂ nhieãm do caùc chaát phoùng xaï Gaây ñoät bieán ôû ngöôøi vaø sinh vaät Gaây moät soá beänh di truyeàn vaø ung thö * OÂ nhieãm do caùc chaát thaûi raén: Caùc chaát thaûi raén gaây oâ nhieãm goàm: ñoà nhöïa, giaáy vuïn, maûnh cao su, boâng kim tieâm y teá, voâi gaïch vuïn * OÂ nhieãm do sinh vaät gaây beänh + Sinh vaät gaây beänh coù nguoàn goác töø chaát thaûi khoâng ñöôïc xöû lí (Phaân, nöôùc thaûi sinh hoaït, xaùc ñoäng vaät) Sinh vaät gaây beänh vaøo cô theå gaây beänh cho ngöôøi do moät soá thoùi quen sinh hoaït nhö: aên goûi, aên taùi, nguû khoâng maøn Câu 30: Bieän phaùp haïïn cheá oâ nhieãm moâi tröôøng? Haäu quaû cuaû oâ nhieãm moâi tröôøng: laøm aûnh höôûng tôùi söùc khoûe vaø gaây ra nhieàu beänh cho con ngöôøi vaø sinh vaät. Con ngöôøi hoaøn toaøn coù theå haïn cheá oâ nhieãm moâi tröôøng: coù nhieàu bieän phaùp phoøng choáng oâ nhieãm moâi tröôøng nhö: Xöû lí chaát thaûi coâng nghieäp vaø chaát thaûi sinh hoaït, caûi tieán coâng ngheä ñeå coù theå saûn xuaát ít gaây oâ nhieãm, xöû duïng nhieàu loaïi naêng löôïng khoâng gaây oâ nhieãm nhö naêng löïông gioù, naêng löôïng maët trôøi xaây döïng nhieåu khu coâng vieân, troàng caây xanh deå haïn cheá buïi vaø ñieàu hoøa khí haäu.Cầnà taêng cöôøng coâng taùc tuyeân truyeàn vaø giaùo duïc ñeå naâng cao yù thöùc ,hieåu bieát cuûa con ngöôøi veà phoøng choáng oâ nhieãm moâi tröôøng. Traùch nhieäm cuûa moãi ngöôøi laø phaûi haønh ñoäng ñeå phoøng choáng oâ nhieãm moâi tröôøng, goùp phaàn baûo veä moâi tröôøng soáng cuûa chính mình vaø cho caùc theá heä mai sau. Câu 31: Taøi nguyeân thieân nhieân laø gì? Laáy ví duï? Taøi nguyeân thieân nhieân laø nguoàn vaät chaát sô khai ñöôïc hình thaønh vaø toàn taïi trong töï nhieân maø con ngöôøi coù theå söû duïng cho cuoäc soáng. Ví duï: Taøi nguyeân: Ñaát, nöôùc, gioù, thuûy trieàu, daàu moû, naêng löôïng aùnh saùng maët trôøi Câu 32: Caùc daïng taøi nguyeân thieân nhieân chuû yeáu? Taøi nguyeân thieân nhieân goàm 3 daïng chuû yeáu sau: Taøi nguyeân khoâng taùi sinh (than ñaù, daàu löûa ) laø daïng taøi nguyeân sau moät thôøi gian söû duïng seõ bò caïn kieät. Taøi nguyeân taøi sinh: (Taøi nguyeân sinh vaät, ñaát, nöôùc) laø daïng taøi nguyeân khi söû duïng hôïp lí seõ coù ñieàu kieän phaùt trieån. Taøi nguyeân naêng löôïng vónh cöûu (naêng löôïng maët trôøi, gioù, soùng, thuûy trieàu..)ñöôïc nghieân cöùu söû duïng ngaøy moät nhieàu, thay theá daàn caùc daïng naêng löôïng bò caïn kieät vaø haïn cheá ñöôïc tình traïng oâ nhieãm moâi tröôøng. Câu 33: Söû duïng hôïp lí nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân? Taøi nguyeân thieân nhieân khoâng phaûi laø voâ taän chuùng ta caàn phaûi söû duïng moät caùch tieát kieäm vaø hôïp lí, vöøa ñaùp öùng nhu caàu söû duïng taøi nguyeân cuûa xaõ hoäi hieän taïi vöøa baûo ñaûm duy trì nguoàn taøi nguyeân cho theá heä mai sau. Baûo veä röøng caây xanh treân maët ñaát coù vai troø quan troïng trong vieäc baûo veä ñaát, nöôùc vaø caùc taøi nguyeân sinh vaät khaùc Câu 34: Nêu những điểm khác nhau cơ bản giữa quần thể sinh vật và quần xã sinh vật? Quần thể Quần xã - Tập hợp các cá thể cùng loài sống trong một sinh cảnh . - Tập hợp các quần thể khác loài cùng sống trong một sinh cảnh . - Đơn vị cấu trúc là cá thể , được hình thành trong một thời gian tương đối ngắn . - Đơn vị cấu trúc là quần thể, được hình thành trong quá trình phát triển lịch sử,tương đối dài. - Mối quan hệ giữa các cá thể chủ yếu là quan hệ sinh sản và di truyền - Mối quan hệ chủ yếu giữa các quần thể là quan hệ dinh dưỡng (quan hệ hổ trợ , đối địch ) - Không có cấu trúc phân tầng . - Có cấu trúc phân tầng . Câu 35: So sánh 2 hình thức quan hệ sinh vật khác loài là: cộng sinh và hội sinh. Cho 2 ví dụ. * Giống nhau: Đều là mối quan hệ của Sinh vật khác loài. Các Sinh vật hỗ trợ nhau trong quá trình sinh sống. * Khác nhau: Cộng sinh Hội sinh Biểu hiện Hai loài cùng sống chung với nhau và cùng có lợi. Hai loài cùng sống chung với nhau, nhưng chỉ 1 loài có lợi, còn 1 loài không có lợi mà cũng không có hại. Ví dụ - Nấm và tảo sống chung với nhau để tạo thành Địa y. - Hải quỳ cộng sinh với tôm kí cư. - Một số loài sâu bọ sống trong tổ kiến. - Địa y sống trên thân của cây gỗ. Câu 36: Vì sao phải sử dụng hợp lí nguồn tài nguyên rừng? Sử dụng nguồn tài nguyên này như thế nào là hợp lí? a.Phải sử dụng hợp lí nguồn tài nguyên rừng vì: - Rừng có vai trò rất quan trọng đối với đời sống con người: + Rừng cung cấp chất hữu cơ làm gỗ, thực phẩm, sản phẩm cho công nghiệp, dược liệu... + Bảo vệ đất, nước, chống lũ lụt, hạn hán, điều hoà khí hậu... + Môi trường sống của nhiều loài động vật có giá trị kinh tế cao, làm cho không khí trong lành... - Nạn chặt phá rừng làm cho rừng đang bị cạn kiệt. b.Sử dụng hợp lí nguồn tài nguyên rừng là phải kết hợp giữa khai thác có mức độ với việc bảo vệ và trồng rừng. Câu 37: Hoàn thành mối quan hệ giữa các loài sinh vật vào bảng dưới đây và cho biết: Sự khác nhau chủ yếu giữa quan hệ hỗ trợ và quan hệ đối địch của Sinh vật khác loài là gì? Các loài khi sống chung Tên mối quan hệ và đặc điểm 1. Tảo và nấm Cộng sinh 2. Cáo và gà Sinh vật ăn sinh vật khác 3. Bò và dê trên cánh đồng Cạnh tranh 4. Giun đũa trong ruột người Kí sinh – nửa kí sinh 5. Đại bàng và thỏ Sinh vật ăn sinh vật khác 6. Địa y bám trên cành cây Hội sinh 7. Lúa và cỏ dại Cạnh tranh 8. Vi khuẩn sống với rễ cây họ đậu Cộng sinh 9. Cá ép bám vào rùa biển Hội sinh 10. Ve bét trên da trâu Kí sinh – nửa kí sinh Câu 38: Nêu những điểm cơ bản của một quần xã? Khi nào ta nói quần xã có độ đa dạng cao? * Những đặc điểm cơ bản của quần xã: - Về số lượng các loài: Mỗi quần xã được đặc trưng bởi các chỉ tiêu: độ đa dạng, độ nhiều, độ đặc trưng. - Về thành phần loài: Trong quần xã thường có một vài loài ưu thế: đó là các loài đóng vai trò quan trọng trong quần xã. Trong các loài ưu thế, có một loài đặc trưng, đó là chỉ có ở một quần xã hoặc có số lượng nhiều hơn hẳn các loài khác. * Khi một quần xã gồm nhiều loài sinh vật ta nói quần xã đó có độ đa dạng cao. Câu 39: a- Muỗi thường hoạt động mạnh về đêm. Đây là ảnh hưởng của loại nhân tố sinh thái nào? Đó là ảnh hưởng của độ ẩm b- Theo em, loài chim cánh cụt ở Nam Cực và loài chim cánh cụt ở quần đảo Lagapagos ở xích đạo, loài nào có kích thước lớn hơn? Đây là ảnh hưởng của loại nhân tố sinh thái nào? Loài chim cánh cụt ở Nam Cực có kích thước lớn nhất, loài chim cánh cụt ở quần đảo Lagapagos nhỏ nhất. Đây là ảnh hưởng của nhiệt độ đến kích thước động vật. Câu 40: Tại sao khi trồng cây cảnh để trong nhà, thỉnh thoảng người ta phải đưa ra ngoài nắng? Cây để trong nhà thường là cây ưa bóng nhưng thỉnh thoảng ta phải để cây ra ngoài nắng để cây có thể quang hợp và tạo diệp lục Câu 41: Tại sao phải bảo vệ hệ sinh thái rừng? - Rừng là môi trường sống của nhiều loài sinh vật. - Bảo vệ rừng là góp phần bảo vệ các loài sinh vật, giữ cân bằng sinh thái của đất - Ngoài ra rừng có vai trò bảo vệ và chống xói mòn đất, bảo vệ nguồn nước. Câu 42: Hiện tượng tự tỉa ở thực vật là mối quan hệ gì? Khi nào hiện tượng tự tỉa diễn ra mạnh mẽ? Trong thực tiễn sản xuất cần phải làm gì để tránh sự cạnh tranh gay gắt giữa các cá thể Sinh vật, làm giảm năng suất vật nuôi, cây trồng? * Đó là mối quan hệ cạnh tranh * Khi trồng cây ở mật độ quá dày, thiếu ánh sáng * Trong troàng troït: +Troàng caây vôùi maät ñoä thích hôïp + Tæa thöa caây + chaêm soùc caây ñaày ñuû, taïo ñieàu kieän cho caây troàng phaùt trieån toát, naêng suaát cao * Trong chaên nuoâi: Khi ñaøn quaù ñoâng, nhu caàu veà thöùc aên, choã ôû trôû neân thieáu thoán, moâi tröôøng bò oâ nhieãm ta caàn phaûi taùch ñaøn, cung caáp ñaày ñuû thöùc aên cho chuùng, keát hôïp veä sinh moâi tröôøng saïch seõ, taïo ñieàu kieän cho vaät nuoâi phaùt trieån toát. Câu 43:So sánh hiện tượng cân bằng sinh học với khống chế sinh học? * Giống nhau: - Đều làm cho số lượng cá thể mỗi quần thể dao động ở trạng thái cân bằng. - Đều liên quan đến tác động của Môi trường sống. * Khác nhau: Cân bằng sinh học Khống chế sinh học - Xảy ra trong nội bộ mỗi quần thể. - Nguyên nhân: do các điều kiện của Môi trường sống ảnh hưởng đến tỉ lệ sinh sản và tử vong của quần thể. - Xảy ra giữa các quần thể khác loài ở Quần xã. - Do: mối quan hệ về dinh dưỡng giữa các loài với nhau: quan hệ đối địch trong Quần xã. Caâu 44: Ngaøy nay con ngöôøi caàn phaûi laøm gì ñeå baûo veä vaø caûi taïo moâi tröôøng töï nhieân? * Ngaøy nay con coù caùc bieän phaùp ñeå baûo veä vaø caûi taïo moâi tröôøng töï nhieân nhö: - Haïn cheá phaùt trieån ddaân soá quaù nhanh - Khai thaùc söû duïng coù hieäu quaû nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân - Baûo veä caùc loaøi sinh vaät ñaëc bieät laø caùc sinh vaät quyù hieám coù nguy cô bò tuyeät chuûng - Giaûm toái ña caùc nguoàn chaát thaõi gaây oâ nhieãm - ÖÙng duïng kieán thöùc khoa hoïc vaøo lónh vöïc troàng troït, chaên nuoâi taïo nhieàu gioáng caây troàng, vaät nuoâi môùi coù naêng suaát cao - Giaùo duïc yù thöùc töï giaùc cho moïi ngöôøi daân ñeå moïi ngöôøi ñeàu coù traùch nhieäm trong vieäc baûo veä moâi tröôøng soáng cuûa mình Caâu 45: Caùc bieän phaùp caûi taïo heä sinh thaùi bò thoaùi hoùa vaø hieâu quaû cuûa töøng bieän phaùp? (Caùc bieän phaùp caûi taïo heä sinh thaùi) (Hieäu quaû) 1. Troàng caây gaây röøng 2. Taêng cöôøng coâng taùc thuûy lôïi vaø töôùi tieâu 3. Boùn phaân hôïp lí vaø hôïp veä sinh 4. Choïn gioáng vaät nuoâi vaø caây troàng thích hôïp 5. Thay ñoåi caùc loaïi caây troàng hôïp lí a. Haïn cheá xoùi moøn ñaát, luõ luït, haïn haùn b. Ñieàu hoøa löôïng nöôùc c. Taêng ñoä maøu môõ cho ñaát d. Ñem laïi lôïi ích kinh teá e. Ñaát khoâng bò caïn kieät nguoàn chaát dinh döôõng