Đề cương ôn tập học kỳ I môn Ngữ văn Lớp 6 - Năm học 2019-2020 - Trường THCS Hòa Nam

Trường THCS Hòa Nam Nhóm Ngữ Văn 6 ĐỀ CƯƠNG ÔN TẬP HỌC KỲ I – MÔN: NGỮ VĂN 6 (2019-2020) A.PHẦN VĂN BẢN * Văn học dân gian I.Các thể loại truyện dân gian: (định nghĩa) 1. Truyền thuyết: Loại truyện dân gian kể về các nhân vật và sự kiện có liên quan đến lịch sử thời quá khứ, thường có yếu tố tưởng tượng kì ảo. Truyền thuyết thể hiện thái độ và cách đánh giá của nhân dân đối với các sự kiện và nhân vật lịch sử được kể. 2. Cổ tích : Loại truyện dân gian kể về cuộc đời của một số kiểu nhân vật quen thuộc: - Nhân vật bất hạnh (như: Người mồ côi, người con riêng, người có hình dạng xấu xí); - Nhân vật dũng sĩ và nhân vật có tài năng kì lạ; - Nhân vật thông minh và nhân vật ngốc nghếch; - Nhân vật là động vật (con vật biết nói năng, hoạt động, tính cách như con người). Truyện cổ tích thường có yếu tố hoang đường, thể hiện ước mơ, niềm tin của nhân dân về chiến thắng cuối cùng của cái thiện đối với cái ác, cái tốt đối với cái xấu, sự công bằng đối với sự bất công. 3. Truyện ngụ ngôn. Là loại truyện kể bằng văn xuôi hoặc văn vần , mượn chuyện về loài vật, đồ vật hoặc về chính con người để nói bóng gió , kín đáo chuyện con người , nhằm khuyên nhủ, răn dạy người ta bài học nào đó trong cuộc sống 4. Truyện cười: Loại truyện kể về những hiện tượng đáng cười trong cuộc sống nhằm tạo ra tiếng cười mua vui hoặc phê phán những thói hư, tật xấu trong xã hội. II.Nội dung chính các truyện dân gian đã học 1.Truyền thuyết: a. Thánh Gióng: Hình tượng Thánh Gióng với nhiều màu sắc thần kì là biểu tượng rực rỡ của ý thức và sức mạnh bảo vệ đất nước, đồng thời là sự thể hiện quan niệm và ước mơ của nhân dân ta ngay từ buổi đầu lịch sử về người anh hùng cứu nước chống ngoại xâm. Ý nghĩa:Thánh Gióng ca ngợi hình tượng người anh hùng đánh giặc tiêu biểu cho sự trỗi dậy của truyền thống yêu nước, đoàn kết, tinh thần anh dũng, kiên cường của dân tộc ta. b. Sơn Tinh,Thủy Tinh: Là câu chuyện tưởng tượng kì ảo, giải thích hiện tượng lũ lụt và thể hiện sức mạnh, ước mong của người Việt cổ muốn chế ngự thiên tai, đồng thời suy tôn, ca ngợi công lao dựng nước của các vua Hùng. Ý nghĩa: Sơn Tinh, Thủy Tinh giải thích hiện tượng mưa bão lũ lụt xảy ra ở đồng bằng Bắc Bộ thủơ các vua Hùng dựng nước; đồng thời sử hiện sức mạnh, ước mơ chế ngự thiên tai, bảo vệ cuộc sống của người Việt cổ 2.Truyện cổ tích a.Thạch Sanh: Là truyện cổ tích về người dũng sĩ diệt chằn tinh, diệt đại bàng cứu người bị hại, vạch mặt kẻ vong ân bội nghĩa và chống quân xâm lược. Truyện thể hiện ước mơ, niềm tin về đạo đức, công lí xã hội và lí tưởng nhân đạo, yêu hòa bình của nhân dân ta. Truyện có nhiều chi tiết tưởng tượng thần kì độc đáo và giàu ý nghĩa( như sự ra đời và lớn lên kì lạ của Thạch Sanh, cung tên vàng, cây đàn thần, niêu cơm thần ) + Tiếng đàn tuyệt diệu tượng trưng cho tình yêu, công lí, nhân đạo, hòa bình, khẳng định tài năng, tâm hồn, tình cảm của chàng dũng sĩ có tâm hồn nghệ sĩ. + Niêu com thần tượng trưng cho tình thương, lòng nhân ái, ước vọng đoàn kết, tư tưởng yêu chuộng hòa bình của nhân dân ta. Ý nghĩa văn bản: Thạch Sanh thể hiện ước mơ, niềm tin của nhân dân về sự chiến thắng của những con người chính nghĩa, lương thiện b.Em bé thông minh:Đây là truyện cổ tích về nhân vật thông minh- kiểu nhân vật rất phổ biến trong truyện cổ tích Việt Nam và thế giới. Truyện đề cao sự thông minh và trí khôn dân gian (qua hình thức giải những câu đố, vượt những thách đố oái oăm, ) từ đó tạo nên tiếng cười vui vẻ, hồn nhiên trong đời sống hành ngày. Ý nghĩa : + Truyện đề cao trí khôn dân gian, kinh nghiệm đời sống dân gian. + Tạo ra tiếng cười. 3.Truyện ngụ ngôn a.Ếch ngồi đáy giếng: Từ câu chuyện về cách nhìn thế giới bên ngoài chỉ qua miệng giếng nhỏ hẹp của chú ếch, truyện Ếch ngồi đáy giếng ngụ ý phê phán những kẻ hiểu biết hạn hẹp mà lại huênh hoang, khuyên nhủ người ta phải cố gắng mở rộng tầm hiểu biết của mình, không được chủ quan, kiêu ngạo. Ý nghĩa : Ếch ngồi đáy giếng ngụ ý phê phán những kẽ hiểu biết hạn hẹp lại huênh hoang, đồng thời khuyên nhủ chúng ta phải mở rộng hiểu biết, không chủ quan kiêu ngạo. b.Thầy bói xem voi: Từ câu chuyện chế giễu cách xem và phán về voi của năm ông thầy bói, truyện Thầy bói xem voi khuyên người ta: muốn hiểu biết sự vật, sự việc phải xem xét chúng một cách toàn diện. Ý nghĩa: Truyện khuyên nhủ con người khi tìm hiểu về một sự vật, sự việc nào đó phải xem xét chúng một cách toàn diện 4.Truyện cười: Treo biển: Mượn câu chuyện nhà hàng bán cá nghe ai “góp ý” về cái tên biển cũng làm theo, truyện tạo nên tiếng cười vui vẻ, có ý nghĩa phê phán nhẹ nhàng những người thiếu chủ kiến khi làm việc, không suy xét kĩ khi nghe những ý kiến khác. Ý nghĩa : Truyện tạo tiếng cười hài hước, vui vẻ, phê phán những người hành động thiếu chủ kiến và nêu lên bài học về sự cần thiết phải biết tiếp thu có chọn lọc ý kiến của người khác. III. Chỉ ra điểm giống và khác nhau giữa truyền thuyết với cổ tích; giữa truyện ngụ ngôn với truyện cười. *So sánh truyền thuyết và truyện cổ tích. Giống nhau: - Đều thuộc thể loại tự sự dân gian - Đều có yếu tố hoang đường, kì ảo. - Đều có mô típ như sự ra đời kì lạ và tài năng phi thường của nhân vật chính Khác nhau: - Nếu truyền thuyết kể về các nhân vật, sự kiện lịch sử và cách đánh giá của nhân dân đối với những nhân vật, sự kiện được kể thì truyện cổ tích kể về cuộc đời của các nhân vật nhất định và thể hiện niềm tin, ước mơ của nhân dân về công lí xã hội. *So sánh truyện ngụ ngôn với truyện cười. Giống nhau: - Đều có chi tiết gây cười, tình huống bất ngờ. Khác nhau: - Nếu mục đích của truyện ngụ ngôn là khuyên nhủ, răn dạy người ta một bài học trong cuộc sống thì mục đích của truyện cười là mua vui, phê phán, chế giễu những hiện tượng đáng cười trong cuộc sống. *Văn học trung đại: Thầy thuốc giỏi cốt nhất ở tấm lòng a-Nghệ thuật: -Tạo nên tình huống truyện gay cấn -Sáng tạo nên các sự kiện có ý nghĩa so sánh, đối chiếu -Xây dựng đối thoại sắc sảo có tác dụng làm sáng lên chủ đề truyện (nêu cao gương sáng về một bậc lương y chân chính) b-Ý nghĩa: - Truyện ngợi ca vị Thái y lệnh, không những giỏi về chuyên môn mà còn có tấm lòng nhân đức, thương xót người bệnh. - Câu chuyện là bài học về y đức cho những người làm nghề y hôm nay và mai sau. *Lưu ý: Phần tóm tắt văn bản: các em đọc lại văn bản và tóm tắt theo cách ngắn gọn nhất B.PHẦN TIẾNG VIỆT I. Từ và cấu tạo từ tiếng Việt: 1.Từ là gì? -Từ là đơn vị ngôn ngữ nhỏ nhất dùng để đặt câu. - Từ đơn là từ chỉ có một tiếng, VD: Bàn, ghế, tủ, sách - Từ phức là từ có 2 tiếng trở lên, từ phức gồm có: + Từ ghép: Ghép các tiếng có quan hệ với nhau về nghĩa, VD: Bàn ghế, bánh chưng, ăn ở, mệt mỏi + Từ láy: Có quan hệ láy âm giữa các tiếng với nhau, VD: ầm ầm, sạch sành sanh, trồng trọt, 2.Mô hình: Cấu tạo từ Từ đơn Từ phức Từ ghép Từ láy 3. Baøi taäp : 3.1/ Ñoïc caâu vaên sau vaø traû lôøi caâu hoûi beân dươùi : Ngöôøi Vieät Nam ta – con chaùu vua Huøng – khi nhaéc ñeán nguoàn goác cuûa mình, thöôøng xöng laø con Roàng chaùu Tieân. a. Caùc töø nguoàn goác, con chaùu thuoäc kieåu caáu taïo töø naøo ? b. Tìm töø ñoàng nghóa vôùi töø nguoàn goác. c. Tìm theâm töø gheùp chæ quan heä thaân thuoäc.  Gôïi yù : a. Caùc töø nguoàn goác, con chaùu thuoäc kieåu caáu taïo töø gheùp b. Töø ñoàng nghóa vôùi töø nguoàn goác : coäi nguoàn, goác gaùc, c. Töø gheùp chæ quan heä thaân thuoäc : oâng baø, cha meï, anh em, con chaùu, 3.2/ Tìm töø laùy :  Gôïi yù : a. Taû tieáng cöôøi : khanh khaùch, ha haû, hoâ hoá, hì hì, b. Taû tieáng noùi : oàm oàm, khaøn khaøn, thoû theû, laàu baàu, c. Taû daùng ñieäu : lom khom, laû löôùt, ngheânh ngang, 3.3/ Xaùc ñònh töø trong caâu cho saün.  Gôïi yù : - Thaàn/daïy/ daân/ caùch /troàng troït,/ chaên nuoâi /vaø/ caùch/ aên ôû. - Töø /ñaáy,/nöôùc/ ta /chaêm /ngheà /troàng troït,/ chaên nuoâi /vaø /coù/ tuïc/ ngaøy/ Teát/ laøm / baùnh chöng, /baùnh giaày. II. Từ mượn: 1. Từ thuần Việt: là những từ do nhân dân ta tự sáng tạo ra. 2. Từ mượn: (vay mượn hay từ ngoại lai) Là những từ của ngôn ngữ nước ngoài được nhập vào ngôn ngữ của ta để biểu thị những sự vật, hiện tượng, đặc điểm, mà tiếng ta chưa có từ thật thích hợp để biểu thị. - Bộ phận từ mượn quan trọng nhất trong tiếng việt là từ mượn tiếng Hán (gồm từ gốc Hán và từ Hán việt). - Ngoài ra còn mượn từ của một số ngôn ngữ khác Anh, Pháp, 3.Cách viết các từ mượn: +Đối với từ mượn đã được Việt hoá hoàn toàn thì viết như tiếng Việt: +Đối với từ mượn chưa được Việt hoá thì dùng gạch nối để nối các tiếng với nhau.(Sin-ga-po, Ma-lai-xi- a ) 4.Nguyên tắc mượn từ: Tiếp thu tinh hoa văn hoá nhân loại. Giữ gìn bản sắc dân tộc.Không mược từ một cách tuỳ tiện. Mô hình: Phân loại từ theo nguồn gốc Từ thuần Việt Từ mượn Từ mượn Từ mượn Tiếng Hán Các ngôn từ khác Từ gốc Hán Từ Hán Việt 5. Baøi taäp: 5.1/ Xaùc ñònh töø möôïn trong caâu: a.Ñuùng ngaøy heïn, baø meï voâ cuøng ngaïc nhieân vì trong nhaø töï nhieân coù bao nhieâu laø sính leã. b. Ngaøy cöôùi, trong nhaø Soï Döøa coã baøn thaät linh ñình, gia nhaân chaïy ra chaïy vaøo taáp naäp. c. OÂng vua nhaïc poáp Mai-côn Giaéc-xôn ñaõ quyeát ñònh nhaûy vaøo laõnh ñòa in-tô-neùt vôùi vieäc môû moät trang chuû rieâng. 5.2/ Keå moät soá töø möôïn maø em bieát :  Gôïi yù : a. Haùn Vieät : giang sôn, söù giaû, traùng só, b. Ngoân ngöõ khaùc : ti vi, xaø phoøng, mít tinh, ra-ñi-oâ, ga, xoâ vieát, in-tô-neùt, - Ñôn vò ño löôøng : meùt, lít, kí loâ gam, - Teân boä phaän xe ñaïp : ghi ñoâng, líp, seân, - Teân moät soá ñoà vaät : caùt seùt, ti vi, vi oâ loâng, III. Nghĩa của từ: 1. Nghĩa của từ :là nội dung mà từ biểu thị. 2. Cách giải thích nghĩa của từ: 2 cách. - Trình bày khái niệm mà từ biểu thị, VD: Tập quán: là thói quen của nhiều người. - Đưa ra những từ đồng nghĩa hoặc trái nghĩa với từ cần giải thích. Ví dụ: Lẫm liệt: Hùng dũng, oai nghiêm Nao núng: Lung lay, không vững lòng nay ở mình nữa. 3. Baøi taäp : Giaûi thích nghóa cuûa caùc töø: Gôïi yù : - hoïc taäp : hoïc vaø luyeän taäp ñeå coù hieåu bieát, coù kó naêng. - hoïc loûm : nghe hoaëc thaáy ngöôøi ta laøm roài laøm theo, chöù khoâng ñöôïc ai tröïc tieáp daïy baûo. - hoïc hoûi : tìm toøi, hoûi han ñeå hoïc taäp. - hoïc haønh : hoïc vaên hoùa coù thaày, coù chöông trình, coù höôùng daãn. - trung bình : ôû vaøo khoaûng giöõa trong baäc thang ñaùnh giaù, khoâng khaù cuõng khoâng keùm, khoâng cao cuõng khoâng thaáp. - trung gian : ôû vò trí chuyeån tieáp hoaëc noái lieàn giöõa hai boä phaän, hai giai ñoaïn, hai söï vaät, - trung nieân : ñaõ quaù tuoåi thanh nieân nhöng chöa ñeán tuoåi giaø. - gieáng : hoá ñaøo saâu vaøo loøng ñaát thaúng ñöùng ñeå laáy nöôùc. - rung rinh : chuyeån ñoäng qua laïi nheï nhaøng, lieân tieáp. - heøn nhaùt : khoâng duõng caûm, thieáu can ñaûm, ñaùng khinh bæ. IV. Từ nhiều nghĩa và hiện tượng chuyển nghĩa của từ: 1. Từ có thể có một nghĩa hay nhiều nghĩa. (ví dụ: Toán học, Văn học, Vật lí học từ có một nghĩa); chân, mắt, mũi từ có nhiều nghĩa) 2. Từ nhiều nghĩa là kết quả của hiện tượng chuyển nghĩa. - Nghĩa gốc: Là nghĩa xuất hiện từ đầu, làm cơ sở để hình thành các nghĩa khác. - Nghĩa chuyển là nghĩa được hình thành trên cơ sở của nghĩa gốc. Ví dụ: Mũi (mũi kim, mũi dao, mũi bút ), chân (chân trời, chân mây, chân tường, chân đê, ), mắt (mắt nứa, mắt tre, mắt na ),đầu (đầu giường, đầu đường, đầu sông,...) 3. Baøi taäp : 3.1/ Tìm töø chæ boä phaän cô theå ngöôøi vaø keå ra töø chuyeån nghóa cuûa chuùng :  Gôïi yù : - chaân : chaân baøn, chaân nuùi, chaân trôøi, chaân ñeâ, - tai : tai aám, tai naám, 3.2/ Tìm töøø chæ boä phaän caây coái ñöôïc chuyeån nghóa ñeå caáu taïo chæ boä phaän cô theå ngöôøi  Gôïi yù : laù phoåi, quaû tim, 3.3/ Moät soá hieän töôïng chuyeån nghóa: a. Chæ söï vaät chuyeån thaønh haønh ñoäng : - caùi cöa  cöa goã - hoäp sôn sôn cöûa - caùi baøo baøo goã b. Chæ haønh ñoäng chuyeån thaønh chæ ñôn vò : - boù luùa moät boù luùa - naém côm moät naém côm V. Lỗi dùng từ: Các lỗi dùng từ: + Lỗi lặp từ. Ví dụ: (1) Truyện dân gian thường có nhiều chi tiết tưởng tượng kì ảo nên em rất thích đọc truyện dân gian. (2) Bạn Lan là một lớp trưởng gương mẫu nên cả lớp ai cũng đều rất lấy làm quý mến bạn Lan.(từ gạch chân là từ lặp nên loại bỏ để viết lại cho đúng) =>Lan là một lớp trưởng gương mẫu nên cả lớp đều quý mến. + Lỗi lẫn lộn các từ gần âm. Ví dụ: (1) Ngày mai, chúng em sẽ đi thăm quan Viện bảo tàng của tỉnh. (2) Ông hoạ sĩ già nhấp nháy bộ ria mép quen thuộc. (3) Tiếng Việt có khả năng tả linh động mọi trạng thái tình cảm của con người. (4) Có một số bạn còn bàng quang với lớp. (5) Vùng này còn khá nhiều thủ tục như: ma chay, cưới xin đều cỗ bàn linh đình; ốm đau không đi bệnh mà ở nhà cúng bái, Những từ gạch chân là từ lặp, nên thay bằng các từ sau: (1)tham quan, (2)mấp máy, (3)sinh động, (4)bàng quan,(5) hủ tục. + Lỗi dùng từ không đúng nghĩa. Ví dụ: (1) Mặc dù còn một số yếu điểm, nhưng so với năm học cũ, lớp 6B đã tiến bộ vượt bậc. (2) Trong cuộc họp lớp, Lan đã được các bạn nhất trí đề bạt làm lớp trưởng. (3) Nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu đã tận mắt chứng thực cảnh nhà tan cửa nát của những người nông dân. (4) Làm sai thì cần thực thà nhận lỗi, không nên bao biện. (5) Chúng ta có nhiệm vụ giữ gìn những cái tinh tú của văn hoá dân tộc. Sử lại bằng những từ sau : (1) điểm yếu hoặc nhược điểm,(2) bầu hoặc chọn, (3)chứng kiến, (4) thành khẩn và nguỵ biện, (5) tinh tuý VI. Từ loại và cụm từ. 1.Danh từ: a.Nghĩa khái quát: Là những từ chỉ người, vật, hiện tượng, khái niệm b.Đặc điểm ngữ pháp của danh từ: -Khả năng kết hợp:Danh từ có thể kết hợp với từ chỉ số lượng ở phía trước, các từ này, nọ, ấy, kia, và một số từ khác ở sau để tạo thành cụm danh từ. -Chức vụ ngữ pháp của danh từ: +Điển hình là làm chủ ngữ: Công nhân này// đang làm việc. +Khi làm vị ngữ phải có từ là đi kèm :Tôi// là người Việt Nam. -Các loại danh từ: Xem mô hình danh từ sau: +Danh từ đơn vị:nêu tên đơn vị dùng để tính đếm, đo lường sự vật +Danh từ chỉ sự vật:dùng để nêu tên từng loại hoặc từng cá thể người, vật, hiện tượng, khái niệm .Danh từ chung : là tên gọi một loại sự vật .Danh từ riêng:tên riêng của từng người, từng vật, từng địa phương Danh từ Danh từ chỉ đơn vị Danh từ chỉ sự vật Đơn vị tự nhiên Đơn vị quy ước Danh từ chung Danh từ riêng Chính Ước xác chừng -Cách viết hoa danh từ riêng. (Quy tắc viết hoa ) ghi nhớ sgk T-109 2. Cụm danh từ: a.Nghĩa khái quát:Là tổ hợp từ do danh từ với một số từ ngữ phụ thuộc nó tạo thành. b.Đặc điểm ngữ nghĩa của cụm danh từ: nghĩa của cụm danh từ đầy đủ hơn một danh từ (công nhân/chú công nhân kia) c.Chức vụ ngữ pháp của cụm danh từ: giống như danh từ *Mô hình cụm danh từ đầy đủ: Phần trước Phần trung tâm Phần sau t2 t1 T1 T2 s1 s2 Tất cả những em học sinh yêu quý kia Vd: Tìm cuïm danh töø trong caùc caâu : a. Vua cha yeâu thöông Mò Nöông heát möïc, muoán keùn cho con moät ngöôøi choàng thaät xöùng ñaùng. b. Gia taøi chæ coù moät löôõi buùa cuûa cha ñeå laïi . c. Ñaïi baøng nguyeân laø moät con yeâu tinh ôû treân nuùi, coù nhieàu pheùp laï. Ñieàn cuïm danh töø vaøo moâ hình cuïm danh töø. Phaàn tröôùc Phaàn trung taâm Phaàn sau ( Töø chæ soá löôïng ) (Danh töø ) Ñaëc ñieåm, vò trí cuûa söï vaät moät ngöôøi choàng thaät xöùng ñaùng moät löôõi buùa cuûa cha ñeå laïi moät con yeâu tinh ôû treân nuùi, coù nhieàu pheùp laï 3.Số từ và lượng từ: * Số từ: Là những từ chỉ số lượng và thứ tự của sự vật. -Khi biểu thị số lượng sự vật, số từ thường đứng trước danh từ (ví dụ: hai con gà, ba học sinh ). -Khi biểu thị số thứ tự, số từ đứng sau danh từ (ví dụ: Canh bốn canh năm vừa chợp mắt; Tôi // là con thứ nhất.) Lưu ý: phân biệt số từ với danh từ đơn vị (số từ không trực tiếp kết hợp với chỉ từ, trong khi đó danh từ đơn vị có thể trực tiết kết hợp được với số từ ở phía trước và chỉ từ ở phía sau) Ví dụ: không thể nói: một đôi con trâu, mà có thế nói là:một đôi gà kia. * Lượng từ: Là những từ chỉ lượng ít hay nhiều của sự vật. Lượng từ được chia thành hai nhóm: + Lượng từ chỉ ý nghĩa toàn thể: tất cả, tất thảy, cả, + Lượng từ chỉ ý nghĩa tập hợp hay phân phối: những, mỗi, mọi, từng, các, *Phân biệt số từ và lượng từ: - Số từ chỉ số lượng cụ thể và số thứ tự (một, hai, ba, bốn, nhất, nhì ) - Lượng từ chỉ lượng ít hay nhiều (không cụ thể: Những, mấy, tất cả, dăm, vài ) Vd: Caùc töø in ñaäm trong hai doøng thô sau ñöôïc duøng vôùi yù nghóa nhö theá naøo ? Con ñi traêm nuùi ngaøn khe Chöa baèng muoân noãi taùi teâ loøng baàm.  traêm, ngaøn, muoân : chæ soá löôïng nhieàu, raát nhieàu ( löôïng töø ) 2.3. Xaùc ñònh löôïng töø trong caùc caâu: a. Thaàn duøng pheùp laï boác töøng quaû ñoài, dôøi töøng daõy nuùi b. Moät hoâm, bò giaëc ñuoåi, Leâ Lôïi vaø caùc töôùng ruùt lui moãi ngöôøi moät ngaû. 4. Chỉ từ: * Chỉ từ là những từ dùng để trỏ vào sự vật, nhằm xác định vị trí (định vị) của sự vật trong không gian hoặc thời gian. * Hoạt động của chỉ từ trong câu: + Làm phụ ngữ S2 ở sau trung tâm cụm danh từ (theo dõi chỉ từ “kia” ở mô hình cụm danh từ trên) + Làm chủ ngữ hoặc trạng ngữ trong câu. Ví dụ: Chỉ từ (đó) làm chủ ngữ và định vị sự vật trong không gian (Đó // là quê hương của tôi.) C V Ví dụ: Chỉ từ (ấy) làm trạng ngữ và định sự vật trong thời gian (Năm ấy, tôi// vừa tròn ba tuổi.) TN C V 5. Động từ: - Động từ là những từ chỉ hành động, trạng thái của sự vật. - Động từ thường kết hợp với các từ đã, sẽ, đang, cũng, vẫn, hãy, đừng, chớ để tạo thành cụm động từ. - Chức vụ ngữ pháp của động từ: + Chức vụ điển hình là làm vị ngữ. + Khi làm chủ ngữ, động từ thường mất hết khả năng kết hợp với các từ đã, sẽ, đang, hãy . -Động từ chia làm hai loại: +Động từ tình thái (thường đòi hỏi có động từ khác đi kèm: +Động từ chỉ hành động, trạng thái : động từ chỉ hành động (đi, đững, nằm, hát ) và động từ trạng thái(yêu, ghét, hờn, giận , vỡ, gãy, nát ) 6.Cụm động từ: *Cụm động từ là tổ hợp từ do động từ một số từ ngữ phụ thuộc nó tạo thành (đang học bài, ) Đt *Cụm động từ có ý nghĩa đầy đủ và có cấu tạo phức tạp hơn một động từ *Chức vụ ngữ pháp của cụm động từ:giống như động từ -Làm vị ngữ -Làm chủ ngữ: không có phụ ngữ trước (ví dụ:Đi // là hành động quả quyết.) -Cụm động từ có cấu tạo đầy đủ gồm ba phần: Xem SGK/148 *Mô hình sau: Phần trước Phần trung tâm Phần sau cũng/còn/đang/chưa tìm được/ngay/câu trả lời Baøi taäp : 1. Tìm cuïm ñoäng töø trong caùc caâu sau: a. Em beù coøn ñang ñuøa nghòch ôû sau nhaø . b. Vua cha yeâu thöông Mò Nöông heát möïc, muoán keùn cho con moät ngöôøi choàng thaät xöùng ñaùng. c. Cuoái cuøng, trieàu ñình ñaønh tìm caùch giöõ söù thaàn ôû coâng quaùn ñeå coù thì giôø ñi hoûi yù kieán cuûa em beù thoâng minh noï. 2.3. Ñieàn cuïm ñoäng töø vaøo moâ hình cuïm ñoäng töø. ( Chuù yù ñoäng töø chính laøm trung taâm ). Phaàn tröôùc Phaàn trung taâm Phaàn sau ( Ñoäng töø ) coøn ñang ñuøa nghòch ôû sau nhaø yeâu thöông Mò Nöông heát möïc muoán keùn cho con moät ngöôøi choàng thaät xöùng ñaùng ñaønh tìm caùch giöõ söù thaàn ôû coâng quaùn ñeå coù thì giôø ñi hoûi yù kieán cuûa em beù thoâng minh noï. coù thì giôø ñi hoûi yù kieán cuûa em beù thoâng minh noï. ñi hoûi yù kieán cuûa em beù thoâng minh noï 7.Tính từ và cụm tính từ: - Tính từ là những từ chỉ đặc điểm, tính chất của sự vật, hành động, trạng thái. - Các loại tính từ: Tính từ chỉ đặc điểm tuyệt đối: trắng bóc, đỏ chót . (không kết hợp với các từ chỉ mức độ,), tính từ chỉ đặc điểm tương đối: đỏ, xanh, vàng (kết hợp được với từ chỉ mức độ) - Tính từ và cụm tính từ có thể làm vị ngữ, chủ ngữ trong câu. Khả năng làm vị ngữ của tính từ hạn chế hơn động từ. Ví dụ: Vàng // là màu của lá. tt - Cụm tính từ ở dạng đầy đủ nhất gồm 3 phần: (Có thể vắng phụ trước, phụ sau nhưng phần TT không thể vắng mặt) + Phụ ngữ ở phần trước; + Phần trung tâm; + Phần sau. BT : 1.Xaùc ñònh tính töø trong caùc caâu ñaõ cho : - EÁch cöù töôûng baàu trôøi treân ñaàu chæ beù baèng chieác vung vaø noù thì oai nhö moät vò chuùa teå. - Naéng nhaït ngaû maøu vaøng hoe. Trong vöôøn, laéc lö nhöõng chuøm quaû xoan vaøng lòm . Töøng chieác laù mít vaøng oái. Taøu ñu ñuû, chieác laù saén heùo laïi môû naêm caùnh vaøng töôi. 2.Tìm cuïm tính töø trong caâu cho saün : a. Noù sun sun nhö con ñæa. b. Noù chaàn chaãn nhö caùi ñoøn caøn. c. Noù beø beø nhö caùi quaït thoùc. d. Noù söøng söõng nhö caùi coät ñình. ñ. Noù tun tuûn nhö caùi choåi seå cuøn. C.TẬP LÀM VĂN (*) Các dạng bài văn tự sự thường gặp: - Kể lại một câu chuyện đã học. - Kể chuyện đời thường. - Kể chuyện tưởng tượng. (*) Một số dạng đề bài tự sự thường gặp: - Kể lại một câu chuyện được đọc, học bằng lời văn của em. - Kể sáng tạo một câu chuyện đã được học (đọc). - Kể một câu chuyện trong đời thường mà em chứng kiến. - Kể một câu chuyện mà em đã tưởng tượng ra. *ĐỀ THAM KHẢO ĐỀ KIỂM TRA HỌC KÌ I NĂM HỌC 2011-2012 Môn Ngữ văn lớp 6 (Thời gian làm bài 90 phút) Cho đoạn văn sau: "Tiếng đàn của chàng vừa cất lên thì quân mười tám nước bủn rủn chân tay, không còn nghĩ được gì tới chuyện đánh nhau nữa. Cuối cùng các Hoàng tử phải cởi giáp xin hàng. Thạch sanh sai dọn một bữa cơm thiết đãi những kẻ thua trận" Câu 1: Đoạn văn trên trích từ văn bản nào? (0,5đ) Câu 2: Xác định phương thức biểu đạt chính? (0,5đ) Câu 3: Đoạn văn trên kể theo ngôi thứ mấy ? Tác dụng của ngôi kể đó? (1,0đ) Câu 4: Chỉ ra cụm động từ, cụm danh có trong câu văn sau: "Thạch sanh sai dọn một bữa cơm thiết đãi những kẻ thua trận"? (1,0đ) Câu 5: Viết đoạn văn ngắn trình bày những cảm nhận của em về tiếng đàn của Thạch Sanh trong đoạn văn trên. (2,0đ) Câu 6: Trong vai bà mẹ Gióng kể lại chuyện " Thánh Gióng ".(5,0đ) Đáp án: 1. Trích văn bản "Thạch Sanh" 2. Phương thức biểu đạt chính: tự sự 3. Ngôi kể: thứ ba; tác dụng: tạo tính khách quan, có thể linh hoạt, tự do kể những gì diễn ra với nhân vật 4. Có 2 cụm danh từ: "một bữa cơm, những kẻ thua trận, 2 cụm động từ: "dọn một bữa cơm; "thiết đãi những kẻ thua trận". 5.* Yêu cầu hình thức: - Thành đoạn văn, không gạch ý - Thể hiện được cảm xúc suy nghĩ về hình ảnh. - Cảm thụ văn học tốt, diễn đạt trôi chảy, mạch lạc *Yêu cầu nội dung: - Là chi tiết hoang đường kỳ lạ thể hiện trí tưởng tượng bay bổng của nhân dân - Tiếng đàn là vũ khí thần diệu tạo nên sức mạnh chiến thắng kẻ thù xâm lược - Tiếng đàn thể hiện khát vọng hoà bình của nhân ta 6. HS tạo lập thành văn bản. Dùng từ đặt câu đúng, không sai chính tả. Đảm bảo đúng nội dung và trật tự diễn biến câu chuyện. - Sử dụng đúng ngôi kể, ngôn ngữ hợp lý