Bài giảng Sinh học Lớp 10 nâng cao - Tiết 2, Bài 2: Vận chuyển các chất trong cây

Chương I A. CHUYỂN HÓA VẬT CHẤT VÀ NĂNG LƯỢNG Ở THỰC VẬTVẬN CHUYỂN VẬT CHẤT VÀ NĂNG LƯỢNGKIỂM TRA BÀI CŨ:1.Cấu tạo của hệ rễ phù hợp với chức năng hấp thụ nước và muối khoáng như thế nào?2.Nước và muối khoáng được cây hấp thụ vào rễ theo cơ chế nào ?Rễ cây phát triển đâm sâu, lan tỏa hướng đến nguồn nước trong đất, sinh trưởng liên tục, hình thành nên số lượng lông hút lớn làm tăng diện tích tiếp xúc giữa rễ và đất, giúp rễ hấp thụ được nhiều nước và khoáng.1.Cấu tạo của hệ rễ phù hợp với chức năng hấp thụ nước và muối khoáng như thế nào?2.Nước và muối khoáng được cây hấp thụ vào rễ theo cơ chế nào ?+Nước thẩm thấu từ đất vào tế bào lông hút (cơ chế thụ động).+Ion khoáng xâm nhập vào rễ có chọn lọc theo cơ chế thụ động và cơ chế chủ động .VAÄN CHUYEÅN CAÙC CHAÁT TRONG CAÂYBài 2- Tiết 2Dòng mạch gỗ, dòng mạch râyMạch ốngQuản bàoLỗ bênHình 2.1: Cấu tạo mạch gỗI/ DÒNG MẠCH GỖ:Quản bàoMạch ốngLỗ bênHình 2.2: Mạch gỗ của thực vật có hoaI/ DÒNG MẠCH GỖ:1. Cấu tạo của mạch gỗ (xilem)Quản bào Mạch ống Giống nhauKhác nhauĐặc điểm so sánhQuản bàoMạch ốngQuan sát hình 2.1, hình 2.2 và hoàn thành phiếu học tập số 1: Phiếu học tập số 1Chiều dài tế bàoĐường kínhCách nối giữa các tế bào Vận chuyển Phân bố - Gồm : quản bào và mạch ốngI/ DÒNG MẠCH GỖ:1. Cấu tạo của mạch gỗSo sánh quản bào và mạch ống: (Hoàn thành phiếu học tập)Giống nhauKhác nhau. Tế bào chết. Thành tế bào tẩm linhin  bền chắc. Có các lỗ bên xếp khít nhau  lối đi vận chuyển ngang.Quản bào:Mạch ống:Điểm so sánh:Chiều dài tế bàoTế bào Dài Tế bào NgắnĐường kínhNhỏ LớnCách nối giữa các tế bào Gối đầu lên nhau (Xếp thẳng đứng)Nối tiếp nhau (Tạo tấm dục lổ)Vận chuyển Nhanh ChậmCó ở mọi TVCó ở TV bậc caoPhân bố Gồm : +nước, +muối khoáng, +chất hữu cơ (axit amin, vitamin, hoocmôn 2. Thành phần của dịch mạch gỗ:3. Động lực đẩy của dòng mạch gỗ:Thí nghiệm phát hiện áp suất đẩy của rễ.Thí nghiệm phát hiện lực hút do sự thoát hơi nước qua lá.Liên kết hiđro giữa các phân tử nước.Quan sát hình vẽ và cho biết tại sao dịch mạch gỗ có thể di chuyển lên ngược chiều trọng lực2.Qua những đêm ẩm ước, vào buổi sáng thường có những giọt nước xuất hiện trên đầu tận cùng của lá (đặc biệt thường thấy ở lá cây một lá mầm), hiện tượng đó gọi là sự ứ giọt .  Giải thích nguyên nhân của hiện tượng ứ giọt ?1.Động mạch đẩy dòng mạch gỗ như thế nào ?3. Động lực đẩy của dòng mạch gỗ:Hình 2.7: Hiện tượng ứ giọt ở láBan đêm cây hút nước, nước được chuyển theo mạch gỗ lên lá và thoát ra ngoài. Nhưng qua những đêm ẩm ước, độ ẩm tương đối của không khí quá cao, bão hoà hơi nước, không thể hình thành hơi nước để thoát vào không khí như ban ngày, do đó nước ứ qua mạch gỗ ở tận các đầu cuối của lá, nơi có khí khổng. Hơn nữa do các phân tử nước có lực liên kết với nhau tạo nên sức căng bề mặt, hình thành nên giọt nước treo đầu tận cùng của lá. Đặt biệt, hiện tượng ứ giọt thường xuất hiện ở thực vật một lá mầm như cây lúa, cây ngô, cây cỏ (sương treo đầu ngọn cỏ).Đối với những lá xẽ thuỳ(có nhiều đầu lá) thì có thể ứ giọt tại nhiều đầu lá.a. Lực đẩy: áp suất rễ (đầu dưới)b. Lực hút do thoát hơi nước qua lá (đầu trên)c. Lực liên kết giữa các phân tử nước với nhau và với thành mạch gỗ .=>Đảm bảo dòng mạch gỗ liên tục trong cây.3. Động lực đẩy của dòng mạch gỗ:Đặc điểm so sánhMạch gỗMạch râyCấu tạoThành phầnĐộng lựcPhiếu học tập số 2II/ DÒNG MẠCH RÂY :II/ DÒNG MẠCH RÂY :1.CẤU TẠO CỦA MẠCH RÂY:Quan sát hình vẽ và dựa vào SGK hãy hoàn thành phiếu học tập số 2 ( 4 phút)Dòng mạch rây Cấu tạo mạch râySự lưu thông giữa mạch gỗ và mạch rây?=> HS hoàn thành phiếu học tập .Đặc điểm so sánhMạch gỗMạch râyCấu tạoThành phầnĐộng lực- Là những tế bào chết- Thành tế bào có chứa linhin (linhin hoùa)- Các tế bào nối với nhau thành những ống dài từ rễ lên lá.- Là những tế bào sống, gồm ống rây và tế bào kèm.- Các ống rây nối đầu với nhau thành những ống dài đi từ lá xuống rễ.- Nước, muối khoáng, các chất hữu cơ được tổng hợp ở rễ - Saccarôzơ, axit amin..- Áp suất rễ- Lực hút do thoát hơi nước ở lá- Lực liên kết giữa các phân tử nước và với vách tế bào mạch gỗ .- Là sự chênh lệch áp suất thẩm thấu giữa cơ quan nguồn (lá) và cơ quan chứa (rễ). - Lấy 1 bao nilon trắng bao quanh 1 cành nhỏ có lá của cây trồng trong chậu hoặc ngoài vườn rồi cột miệng bao lại, để 1 ngày sau đó quan sát. (Hoặc Giáo viên làm thí nghiệm trước và đem vào lớp cho học sinh quan sát và yêu cầu học sinh giải thích). - Vì sao khi ta bóc vỏ quanh cành hay thân cây thì một thời gian sau phía trên chỗ vỏ bị bóc phình to ra ?CŨNG CỐ 1). Ñoäng löïc cuûa doøng lipe (mạch rây):A). AÙp suaát reã vaø löïc lieân keát giöõa caùc phaân töû nöôùc vôùi nhau. B). Söï cheânh leäch aùp suaát thaåm thaáu giöõa cô quan nguồn (laù) vaø cô quan chứa (reã). C). Do löïc ñaåy cuûa reã. D). AÙp suaát reã vaø söï thoaùt hôi nöôùc cuûa laù.2. Quaù trình vaän chuyeån nöôùc ôû thaân ñöôïc thöïc hieän nhôø nhöõng yeáu toá gì ?A). Do nöôùc laø moät chaát loûng deã vaän chuyeån. B). Löïc huùt cuûa laù do thoaùt hôi nöôùc vaø löïc ñaåy cuûa reã do aùp suaát reã. C). Löïc huùt cuûa laù do thoaùt hôi nöôùc vaø söï vaän chuyeån nöôùc trong caây. D). Löïc ñaåy cuûa reã do aùp suaát reã vaø söï vaän chuyeån nöôùc cuûa reã. 3. Nöôùc bò ñaåy töø reã leân thaân laø nhôø yeáu toá naøo ?A). Nhôø löïc huùt cuûa laù. B). Nhôø löïc ñaåy cuûa reã goïi laø aùp suaát reã.C). Nhôø löïc baùm cuûa caùc phaân töû nöôùc. D). Nhôø tính lieân tuïc cuûa coät nöôùc.4. Nöôùc, chaát khoaùng ñöôïc vaän chuyeån trong caây theo con ñöôøng :A). Töø reã leân laù theo maïch raây. B). Töø laù xuoáng reã theo maïch raây. C). Töø reã leân laù theo maïch goã vaø maïch raây.D). Töø reã leân laù theo maïch goã.2). Phaàn lôùn caùc chaát khoaùng ñöôïc haáp thuï vaøo caây theo caùch naøo ?A). Caû thuï ñoäng vaø chuû ñoäng. B). Haáp thuï chuû ñoäng. C). Haáp thuï thuï ñoäng.D). Khoâng coù tröôøng hôïp naøo.Dặn dò:1.Ghi nhớ nội dung tóm tắt trong sách giáo khoa.2.Trả lời các câu hỏi cuối bài.3.Chuẩn bị bài mới - Bài 3: Thoát hơi nước.