Bài giảng Ngữ Văn Lớp 6 - Tuần 20 đến 27 - Năm học 2011-2012

. Phần Đọc - hiểu văn bản: a) Đặc điểm các thể loại VH: - Truyện dân gian: - Truyện trung đại: - Truyện, kí hiện đại. - Thơ có yếu tố tự sự, miêu tả. - Văn bản nhật dụng. b) ND và HT của các VB và tác phẩm: - Nhân vật, cốt truyện: - Một số chi tiết tiêu biểu, vẻ đẹp của các trang văn miêu tả. - Bút pháp miêu tả, kể chuyện của tác giả. - Cách dùng và tác dụng của các biện pháp tu từ. - Ý nghĩa của văn bản. c) Biểu hiện cụ thể của các đặc điểm, thể loại ở những VB đã học: d) Nội dung và ý nghĩa 3 VBND: 2. Phần Tiếng Việt: a) Học kì I: - Từ mượn. - Nghĩa của từ và hiện tượng chuyển nghĩa của từ. - Các từ loại: DT & CDT; ĐT & CDDT; TT & CTT; Số từ, lượng từ, chỉ từ. b) Học kì II: - Phó từ. - Các vấn đề về câu: + Các thành phần chính của câu. + Câu trần thuật đơn và các kiểu câu trần thuật đơn. + Chữa lỗi về chủ ngữ, vị ngữ. - Các biện pháp tu từ: so sánh, nhân hoá, ẩn dụ, hoán dụ. 3. Phần Tập làm văn: a) Tự sự: - Dàn bài, ngôi kể, thứ tự kể, cách làm một bài văn tự sự. b) Miêu tả: - KN, mục đích, tác dụng của văn miêu tả. - Các thao tác cơ bản của văn miêu tả: quan sát, tưởn tượng, liên tưởng, so sánh... - Cách làm bài văn tả cảnh, tả người, miêu tả sáng tạo. c) Đơn từ: - Biết cách viết đơn và nắm được các lỗi thường mắc khi viết đơn. II. Luyện tập: 1. Bài tập 1: Có lần trong bữa cơm chiều của gia đình, em đã gây ra một việc khiến cha mẹ buồn. Em hãy viết bài văn kể và tả lại sự việc đó. * Lập dàn ý: a) Mở bài: giới thiệu được khung cảnh bữa cơm của gia đình. b) Thân bài: đi sâu vào kể và tả vào việc ấy + Tả quang cảnh bữa cơm chiều + Kể việc xảy ra :đó là việc gì? bắt đầu ra sao? xảy ra ntn..... + Kể và tả hình ảnh bố mẹ ntn khi xảy ra sự việc: khuôn mặt, giọng nói, cử chỉ, thái độ.... c) Kết bài: nêu cảm nghĩ của bản thân sau khi xảy ra chuyện. 2. Bài tập 2: Tả lại một cảnh đẹp ở quê em mà em thích nhất.. D. HƯỚNG DẪN HỌC SINH HỌC BÀI, CHUẨN BỊ BÀI : - GV nhận xét giờ tổng kết. - HS về tiếp tục ôn tập phần TV. - Chuẩn bị tiết sau Chương trình Ngữ văn địa phương. E . ĐÁNH GIÁ, ĐIỀU CHỈNH KẾ HOẠCH BÀI DẠY: . ---------------------&--------------------- Ngày kiểm tra: Tiết 137+138. KIỂM TRA TỔNG HỢP CUỐI HỌC KÌ II (ĐỀ DO PHÒNG GIÁO DỤC RA ) Ngày soạn: 07/5/2011 Ngày dạy: 10/5/2011 TiÕt 139- 140 ®äc - hiÓu mét trong hai bµi th¬ hiÖn ®¹i kÝnh tÆng mÑ (M· Giang L©n) A. MUC TIÊU BÀI HỌC : Giúp HS 1. Kiến thức: - HiÓu ®­îc t×nh c¶m tiÕc th­¬ng cña ng­êi con ®èi víi ng­êi mÑ vÊt v¶ lo toan, khi mÑ ra ®i ng­êi con vÉn kh«ng kÞp vÒ víi mÑ. 2. Kĩ năng: - Kü n¨ng ph©n tÝch thÓ th¬ tù do víi ng«n ng÷ gi¶n dÞ ®· thÓ hiÖn ®­îc t×nh c¶m ch©n thËt cña t¸c gi¶. 3. Thái độ: KÝnh träng vµ biÕt ¬n cha mÑ. B. CHUẨN BỊ CỦA THẦY VÀ TRÒ: - HS chuÈn bÞ c¸c c©u hái trong TL trang 26. - Mét sè bµi th¬, bµi h¸t, bµi viÕt vÒ MÑ ®Ó bæ sung hiÓu biÕt cho HS. C. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY - HỌC: 1. Khởi động - Ổn định lớp: - Kiểm tra bài cũ: + PhÇn kiÕn thøc vÒ §Æc ®iÓm TiÐng ®Þa ph­¬ng Thanh Ho¸ + PhÇn chuÈn bÞ cho bµi KÝnh tÆng MÑ. - GV giới thiệu bài: 2. Dạy học bài mới HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH (D­íi sù h­íng dÉn cña gi¸o viªn) Ho¹t ®éng 1: HS xem chó thÝch ®Ó nªu nÐt chÝnh vÒ t¸c gi¶ - GV cho HS ®äc s¸ng t¹o v¨n b¶n, sau ®ã ®äc phÇn chó thÝch (trang 25), ? h·y nªu hoµn c¶nh ra ®êi cña bµi th¬, vÒ thÓ th¬, vÒ ®¹i ý cña bµi th¬.? Ho¹t ®éng 2: - GV cho HS ®äc l¹i v¨n b¶n ®Ó c¶m nhËn néi dung vµ nghÖ thuËt cña bµi th¬. H×nh ¶nh ng­êi mÑ hiÖn lªn trong nçi nhí cña ng­êi con nh­ thÕ nµo ? qua nh÷ng tõ ng÷, h×nh ¶nh nµo ? GV cã thÓ cho HS b×nh néi dung nµy, hoÆc s­u tÇm nh÷ng c©u ca dao, c©u th¬ nãi vÒ h×nh ¶nh ng­êi mÑ hiÒn. §óng nh­ nhµ th¬ Tè H÷u viÕt: ViÖt Nam ! ¤i Tæ quèc th­¬ng yªu Trong khæ ®au Ng­êi ®Ñp h¬n nhiÒu. Nh­ bµ mÑ sím chiÒu g¸nh nÆng NhÉn n¹i nu«i con suèt ®êi im lÆng BiÕt hy sinh nªn ch¼ng nhiÒu lêi. (Trªn ®­êng thiªn lý). NỘI DUNG BÀI HỌC (KÕt qu¶ ho¹t ®éng cña häc sinh) i. t×m hiÓu chung 1. T¸c gi¶ M· Giang L©n tªn khai sinh lµ M· V¨n L©n. Sinh n¨m 1941, t¹i Nam Ng¹n, Thµnh phè Thanh Ho¸. HiÖn nay sèng ë Hµ Néi. Lµ Gi¸o s­- tiÕn sÜ v¨n häc. 2. T¸c phÈm : a.Hoµn c¶nh ra ®êi: Ngµy mÑ mÊt, ng­êi con (t¸c gi¶) kh«ng vÒ ®­îc. Khi vÒ chØ biÕt ®Õn bªn mé, ®øng lÆng. b. ThÓ th¬ tù do, giµu c¶m xóc tr÷ t×nh. c. §¹i ý: Nçi nhí th­¬ng vÒ ng­êi mÑ hiÒn lµnh, ch¨m chØ, vÊt v¶ c¶ mét ®êi vµ sù xãt xa cña t¸c gi¶ tr­íc nÊm må cña mÑ. II. T×M HIÓU CHI TIÕT 1. H×nh ¶nh ng­êi mÑ qua nçi nhí cña ng­êi con. - Sèng víi ruéng ®ång (ng­êi mÑ n«ng th«n) tÊm ¸o n©u, ®au khæ, lo toan, suèt mét ®êi vÊt v¶. Lêi th¬ ch©n thËt, b×nh dÞ nh­ chÝnh cuéc ®êi mÑ. - VÒ víi ®Êt (nghÜa bãng: chÕt), ch¼ng dÆn ®iÒu g×, ®em theo c¶ lo toan, nhËn phÇn m×nh mét nÊm må... mÑ ra ®i ra ®i rÊt nhÑ. H×nh ¶nh ng­êi mÑ hiÒn lµnh, ch¨m chØ, lo toan, lÆng lÏ hy sinh v× chång con. §ã chÝnh lµ vÎ ®Ñp truyÒn thèng, n¬i nu«i d­ìng nh÷ng ng­êi con anh hïng cho Tæ quèc. TiÕt 2 T×nh c¶m cña con ng­êi trong bµi th¬ nµy lµ g×? (qua ng«n ng÷, qua giäng th¬...) ? C©u th¬ cuèi nãi lªn ®iÒu g× ? ? Khæ th¬ cuèi t¹o nªn ©m ®iÖu nh­ thÕ nµo ? 2. T×nh c¶m cña t¸c gi¶ - Trë vÒ nhµ kh«ng gÆp ®­îc mÑ n÷a. MÑ ra ®i rÊt nhÑ, rÊt thanh th¶n. Ng­êi con c¶m thÊy "téi" cho m×nh - §ã lµ sù xãt th­¬ng ®èi víi mÑ, xãt th­¬ng cho m×nh, mét chót ©n hËn vµ c« ®¬n. - C©u th¬ cuèi kÐo dµi, nèi dµi - nèi dµi nçi nhí th­¬ng, buån ®au tr­íc mé mÑ, gi÷a ®ång chiÒu, n¾ng ®ang t¾t n¬i xa... TÊt c¶ thËt buån b·, v¾ng lÆng, hiu h¾t khi kh«ng cßn mÑ ë trªn ®êi! - Khæ th¬ cuèi víi ©m ®iÖu trÇm buån ®Õn tª t¸i, se th¾t cµng thÊy c¸i t×nh cña ng­êi con ®èi víi mÑ s©u nÆng nh­ thÕ nµo. Ho¹t ®éng 3: GV tæ chøc cho HS ph¸t biÓu phÇn Ghi nhí. GV bæ sung. Iii, tæNG KÕT - H×nh ¶nh ng­êi mÑ hiÒn lµnh, lo toan, vÊt v¶, im lÆng hi sinh. T×nh c¶m tiÕc th­¬ng cña t¸c gi¶ ®èi víi mÑ. - ThÓ th¬ tù do, ng«n ng÷ b×nh dÞ, giäng th¬ tha thiÕt... biÓu hiÖn c¶m xóc ch©n thµnh cña t¸c gi¶. 3.Củng cố. Luyện tập: - Giäng th¬ cã g× ®Æc biÖt? - Giäng th¬ cã thay ®æi theo c¶m xóc (c©u dµi, ng¾n). ¢m h­ëng trÇm buån, nhÞp th¬ chËm ® giäng ®iÖu buån. - C¶m nghÜ cña em vÒ mÑ khi ®äc bµi th¬ nµy? - C¶m nghÜ vÒ mÑ: Tù hµo v× cã mét ng­êi mÑ nh­ thÕ. Buån v× kh«ng cßn mÑ n÷a. Cè g¾ng ®Ó kh«ng phô lßng mÑ. D. HƯỚNG DẪN HỌC SINH HỌC BÀI, CHUẨN BỊ BÀI : - Thuéc bµi th¬ vµ n¾m nh÷ng néi dung c¬ b¶n, nÐt nghÖ thuËt ®Æc s¾c (ng«n ng÷, giäng ®iÖu). E . ĐÁNH GIÁ, ĐIỀU CHỈNH KẾ HOẠCH BÀI DẠY: . ---------------------&--------------------- ®äc - hiÓu mét trong hai bµi th¬ hiÖn ®¹i ve sÇu (Mai Ngäc Thanh) * Môc tiªu cÇn ®¹t Gióp häc sinh: - ThÊy ®­îc c¸ch c¶m nhËn cña t¸c gi¶ vÒ h×nh ¶nh con ve sÇu kªu suèt mïa hÌ rót hÕt ruét gan ®Ó råi r¬i xuèng nhÑ h¬n chiÕc l¸. - ThÊy ®­îc ng«n ng÷ b×nh dÞ mµ ý tø s©u s¾c, triÕt lý vÒ sù hi sinh ®èi víi cuéc ®êi. * ChuÈn bÞ GV cho HS t×m hiÓu bµi th¬ ë nhµ. T×m nh÷ng bµi th¬, bµi h¸t cã h×nh ¶nh ve sÇu g¾n víi tuæi th¬ em. * TiÕn tr×nh lªn líp a. æn ®Þnh líp - kiÓm tra bµi cò - GV æn ®Þnh nh÷ng nÒn nÕp b×nh th­êng - KiÓm tra + Bµi viÕt vÒ h×nh ¶nh con Cß trong th¬, trong ca dao + ChuÈn bÞ bµi míi: Ve sÇu: - Gi¸o viªn chuyÓn tiÕp giíi thiÖu bµi míi b. tæ chøc ®äc - hiÓu v¨n b¶n Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß Néi dung cÇn ®¹t Ho¹t ®éng 1: Tæ chøc t×m hiÓu chung GV cho HS ®äc diÔn c¶m bµi th¬, ®äc phÇn chó thÝch vµ nªu c©u hái t×m hiÓu vÒ t¸c gi¶, ®¹i ý cña bµi th¬. i. t×m hiÓu chung 1. T¸c gi¶ (TL trang 29) 2. ThÓ th¬ : Tù do, giµu c¶m xóc tr÷ t×nh vµ triÕt lý. 3. §¹i ý: ChuyÖn vÒ con ve sÇu kªu suèt mïa hÌ, rót hÕt ruét gan råi r¬i xuèng nh­ mét chiÕc l¸. Ho¹t ®éng 2: Tæ chøc ®äc - hiÓu v¨n b¶n - GV cho HS ®äc diÔn c¶m v¨n b¶n råi nªu c©u hái: + C©u chuyÖn t¸c gi¶ kÓ vÒ chó ve sÇu nh­ thÕ nµo? + Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸ch thÓ hiÖn c©u chuyÖn ®ã cña t¸c gi¶? (tõ ng÷, h×nh ¶nh...?) HS ®øng t¹i chç tr¶ lêi. GV bæ sungHoa ii. ®äc - hiÓu 1. C©u chuyÖn nhá vÒ chó ve sÇu - Ve sÇu chÕt: VÉn nguyªn vÑn h×nh hµi. + Bông rçng kh«ng. + Gi· biÖt bÇu trêi, vßm c©y. + Khi ®· ca xong b¶n tr¸ng ca. + HÌ chÝn trªn tÇng tÇng ph­îng vÜ + Qu¶ v­ên th¬m lÞm + R¬i xuèng nhÑ h¬n chiÕc l¸. + Kh«ng buån. - Nh÷ng tõ ng÷, h×nh ¶nh trªn võa gîi t¶, gîi c¶m (cuéc sèng ng¾n ngñi, sinh ®éng, h÷u Ých... cña ve sÇu ®èi víi cuéc sèng, cuéc ®êi nµy...) - GV cho HS ®äc chËm bµi th¬ lÇn n÷a. Sau ®ã nªu c©u hái: Tõ mét c©u chuyÖn nhá Êy, t¸c gi¶ muèn göi g¾m ®iÒu g×? nªu bµi häc g×? Em cã nhËn xÐt g× vÒ ng«n ng÷ vµ giäng ®iÖu bµi th¬: HS trao ®æi theo nhãm, ®¹i diÖn nhãm tr×nh bµy. Líp nhËn xÐt. GV bæ sung. 2. Vµ mét bµi häc s©u s¾c - H×nh ¶nh ve sÇu gîi bµi häc vÒ chuyÖn lµm ng­êi: BiÕt d©ng hiÕn, biÕt hy sinh mét c¸ch ©m thÇm, lÆng lÏ, v« t­, kh«ng tÝnh to¸n. - Ng«n ng÷ th¬ võa cô thÓ võa triÕt lý. ¢m h­ëng trÇm l¾ng, suy t­ vÒ c¸i chÕt cña ve sÇu, vÒ tªn ve sÇu "Ve cã buån ®©u mµ gäi ve sÇu" Ho¹t ®éng 3: Rót ra ghi nhí. GV cho HS rót ra nh÷ng néi dung ghi nhí. * Ghi nhí C©u chuyÖn vÒ chó ve sÇu chÕt sau khi ®· rót hÕt ruét, ®Ó l¹i khóc tr¸ng ca mïa hÌ trªn vßm c©y,ph­îng vÜ vµ bµi häc vÒ chuyÖn lµm ng­êi. Ho¹t ®éng 4: Tæ chøc luyÖn tËp - GV tæ chøc cho HS lµm bµi tËp 3: Néi dung bµi th¬ nµy víi bµi th¬ "Mïa xu©n nho nhá" cña Thanh H¶i ®Ó HS suy nghÜ . GV gíi ý. HS ®øng t¹i chç tr¶ lêi. GV bæ sung.. iii. luyÖn tËp - NÐt t­¬ng ®ång ë hai bµi th¬ nµy lµ: sù hy sinh cho cuéc sèng mét c¸ch ©m thÇm, lÆng lÏ, v« t­, thanh th¶n: Ta lµm con chim hãt Ta lµm mét nhµnh hoa Ta nhËp vµo hoµ ca Mét nèt trÇm xao xuyÕn. Mét mïa xu©n nho nhá LÆng lÏ d©ng cho ®êi Dï lµ tuæi hai m­¬i Dï lµ khi tãc b¹c (Mïa xu©n nho nhá - Thanh H¶i) c. h­íng dÉn häc ë nhµ - Thuéc bµi th¬, nªu néi dung vµ nghÖ thuËt bµi th¬. - HÖ thèng, «n t©p kiÕn thøc ng÷ v¨n ®Þa ph­¬ng líp 6 cô thÓ lµ: + V¨n häc d©n gian Thanh Ho¸ + Ca dao Thanh Ho¸ + Mét sè bµi th¬ hiÖn ®¹i (Lµng Cß , KÝnh tÆng mÑ, TiÕng ®µn bÇu, Ve sÇu) víi c¸c chñ ®Ò vÒ quª h­¬ng, vÒ mÑ, vÒ c¸ch sèng vµ c¸ch lµm ng­êi ... + §Æc ®iÓm tiÕng ®Þa ph­¬ng Thanh Ho¸.