Tổ chức trò chơi nhằm phát triển tư duy cho học sinh lớp 4 sau khi học phân số

giáo viên thiết kế sưu tầm được nhiều trò chơi hấp dẫn, phù hợp, những giờ đạt loại giỏi trong đó có tổ chức trò chơi được biểu dương, khen thưởng * Qua việc nghiên cứu trò chơi nhằm phát triển tư duy cho học sinh lớp 4 sau khi học phân số được tổng kết và triển khai rộng đến các phần khác của chương trình toán 4 và chương trình toán ở các lớp khác. II.2.3. Thiết kế một số trò chơi sau khi học phân số ở lớp 4 *trò chơi : Ai tìm nhanh (sau khi học xong bài số thập phân bằng nhau) Đề: Hãy viết các số thập phân có số các chữ số khác nhau mà có giá trị bằng các số đã cho? cách chơi : - Chia lớp thành từ 2 đến 4 nhóm xếp thành từ 2 đến 4 hàng áo viên ra lệnh đề (như trên) - Từng học sinh trong mỗi nhóm lần lượt lên bảng viết (mỗi HS chỉ được viết một số) viết xong thì khẩn trương về cuối hàng, em ở đầu hàng lại tiếp tục lên viết, cứ như vậy cho đến hết thời gian quy định. Nhóm nào viết dược nhiều số đúng thì nhóm đó thắng. - Giáo viên cho các nhóm nhận xét lẫn nhau, nhóm nào thắng thì cả lớp vỗ tay. * Trò chơi :Thi đọc viết phân số Hãy nhìn vào hình vẽ viết rồi đọc phân số chỉ phần đã tô mầu trong mỗi hình dưới đây. * Cách chơi: Vẽ các hình trên vào 2 tấm bìa treo trên bảng lớp. Chia lớp thành 2 nhóm mỗi nhóm 4 HS. Khi được lệnh mỗi nhóm HS lần lượt từng HS lên bảng viết phân số vào phía dưới mỗi hình vẽ. Viết xong HS khác lên viết phân số vào hình tiếp theo cho đến hết. Mỗi nhóm 1 học sinh đọc các phân số mà nhóm mình vừa viết. Nhóm nào viết và đọc đúng, thời gian nhanh hơn là nhóm đó thắng. Giáo viên và cả lớp vỗ tay biểu dương nhóm đó. * Trò chơi: Chia bánh - Có 3 chiếc bánh. Hãy tìm cách chia đều cho 4 em. Tìm phần bánh của mỗi em. - Chuẩn bị: Mỗi học sinh chuẩn bị 3 tấm bìa hình tròn bằng nhau chia mỗi chiếc bánh thành 4 phần bằng nhau và chia đều số phần cho 4 em, mỗi em được 3/4 chiếc bánh. Học sinh nào làm xong trước thì lên bảng dùng nam châm gắn các phần chia của mình lên bảng. Giáo viên quy định chỉ 5 học sinh nào chia nhanh nhất thì mới được trình bày trên bảng. Giáo viên và cả lớp khen những học sinh thực hiện nhanh nhất. Giáo viên viết: 3:4 = (Ba chiếc bánh chia đều cho 4 em thì mỗi em được chiếc bánh). * Trò chơi: Phần nào lớn hơn Giáo viên chuẩn bị 3 băng giấy bằng bìa hình chữ nhật bằng nhau. - 1 băng chia thành 2 phần bằng nhau. - 1 băng chia thành 4 phần bằng nhau. - 1 băng chia thành 8 phần bằng nhau. Gọi 1 học sinh cầm 3 băng giấy lên đứng trước lớp đo chồng lên nhau cho cả lớp xem. Tiếp theo gọi 3 em học sinh lên bảng dùng kéo cắt băng giấy của mình lần lượt thành 2 phần, thành 4 phần và thành 8 phần bằng nhau. Sau đó lần lượt lấy đo với nhau. Cả lớp nhận xét ai nhận xét đúng được khen. * Đố vui: Ai được nhiều bánh hơn: - Mai ăn cái bánh, hoa ăn cái bánh. Ai ăn được nhiều hơn? Học sinh thi đua tìm nhanh kết quả rồi trả lời. - Mai ăn cái bánh tức là ăn cái bánh - Hoa ăn cái bánh tức là ăn cái bánh Vì > nên Hoa ăn nhiều bánh hơn. * Trò chơi: Thi sắp xếp các phân số theo thứ tự tăng dần. cho các phân số: Chia lớp thành 2 nhóm. - Giáo viên nêu đề bài - Các nhóm thảo luận trong 1 phút. - Cử đại diện của nhóm lên viết trên bảng. - Nhóm nào xếp đúng, nhanh nhóm đó thắng. * Những yêu cầu và quy trình tổ chức trò chơi: + Yêu cầu: Nhằm tích cực hóa hoạt động học tập của học sinh góp phần phát triển tư duy cho các em " học mà chơi, chơi mà học". + Quy trình tổ chức trò chơi: - Xác định rõ mục đích chơi: Củng cố tri thức và kĩ năng cho học sinh, học sinh nắm vững khái niệm, quy tắc, tính chất của phép tính hoặc xây dựng quy tắc mới nhằm hình thành tính linh hoạt, óc sáng tạo cho học sinh. - Hoạt động chơi gắn bó với thực tiễn của học sinh, sát với tâm lý của trẻ. - trò chơi mang tính chủ định của toán học. - Xây dựng luật chơi, luật thắng, luật thua. - Tổ chức trò chơi theo tổ, nhóm, cá nhân ( tùy theo trò chơi ). - Quy định thời gian cho trò chơi. - Cần phải khuyến khích động viên học sinh tìm cách chơi để tìm phần thắng. * các bước tiến hành trò chơi: Mỗi trò chơi thường có quy định và luật lệ nhất định, nhưng cách thức để đạt được lại rất đa dạng và biến hóa. Song trò chơi lại mang tính thi đua và đòi hỏi sự tự giác rất cao của học sinh mới đạt được kết quả. Do đó khi tham gia trò chơi học sinh thường vận dụng hết khả năng và sức lực của mình, sự tập trung chú ý cao độ, sự hiểu biết cùng trí thông minh, sáng tạo của bản thân các em nên các em rất ham chơi. Muốn trò chơi đạt kết quả tốt người giáo viên cần làm những công việc sau: * Công tác chuẩn bị: Việc đầu tiên của giáo viên là chọn trò chơi Trò chơi phải đúng yêu cầu, phù hợp với nội dung bài học đạt được mục đích đề ra phù hợp với tâm lý và trình độ học sinh của lớp mình. Sau khi chọn trò chơi giáo viên soạn bài có thể sắp xếp trò chơi vào thời gian nào của tiết hoặc có những buổi chơi riêng ngoài giờ học cho từng chương, từng phần. Vận dụng sáng tạo tình huống trong khi chơi. Các yêu cầu của giáo viên đưa ra cần cụ thể, rõ ràng, dễ hiểu, dễ nhớ, giúp các em có khái niệm và hiểu được một cách thực hiện. Sau khi xác định được trò chơi giáo viên cần chuẩn bị đầy đủ phương tiện, đồ dùng cần thiết. Nếu giáo viên chuẩn bị được tốt các công việc đó thì sẽ chủ động được hoàn toàn khi tổ chức trò chơi. * Tổ chức điều khiển trò chơi: Muốn hướng dẫn tổ chức trò chơi đạt hiệu quả giáo viên cần định được đội hình ( nhóm, tổ hay cá nhân ). Tùy theo tính chất và yêu cầu, mục đích trò chơi. Giáo viên là người quan sát bao quát được cuộc chơi. Khi giáo viên giới thiệu và giải thích trò chơi có thể tiến hành theo nhiều cách khác nhau, thông thường khi giới thiệu và giải thích trò chơi nên: Nêu tên trò chơi, phổ biến luật lệ và cách chơi, yêu cầu về tổ chức kỷ luật và phân định thứ hạng và những điều cần chú ý khác. Khi giải thích trò chơi nên nói ngắn gọn, rõ ràng, dễ hiểu. Đôi khi giáo viên có thể liên hệ trò chơi mới với những trò chơi đã biết nhưng yêu cầu thêm hoặc gia tăng tình huống để trò chơi thêm phần sinh động, hấp dẫn. Giáo viên cần tạo ra được sự lôi cuốn, khích lệ học sinh tham gia một cách hăng hái, nhiệt tình. Khi điều khiển trò chơi cần phải nắm chắc luật lệ và theo dõi chặt chẽ. Bởi vì trong quá trình chơi mọi tình huống diễn ra cần giải quyết phân xử như một trọng tài trong các trận đấu. * Đánh giá kết quả: Sau mỗi lần chơi giáo viên cần có những nhận xét kịp thời, đầy đủ, cụ thể về những ưu nhược điểm của các nhóm hay cá nhân tham gia chơi, phân xử chính xác, công bằng theo yêu cầu và luật lệ trò chơi đã phổ biến trước vì nếu đánh giá sai, không công bằng, sẽ làm cho các em không phấn đấu, đôi khi còn biểu lộ sự phản đối với sự đánh giá đó mà mất đi ý nghĩa giáo dục và vai trò của người điều khiển cuộc chơi. Do vậy đánh giá đúng là tiền đề cho sự sáng tạo, phản ứng linh hoạt, học sinh thích thú, tích cực hoạt động và đạt được mục đích của trò chơi đề ra. * Kết quả kiểm nghiệm qua dự giờ và và khảo sát. Qua kết quả trên tôi thấy rằng chất lượng học tập của học sinh qua những giờ dạy có tổ chức trò chơi được nâng cao rõ rệt, đặc biệt là dạng bài tập có tính chất nâng cao, đòi hỏi học sinh phải tìm tòi, tư duy, sáng tạo. Hơn nữa những giờ học có tổ chức trò chơi học sinh đều rất hứng thú say mê học tập tạo không khí sôi nổi hào hứng giúp học sinh tiếp thu bài tốt, nhớ lâu và đặc biệt giúp học sinh phát triển tư duy. II.3.Chương III: Phương pháp nghiên cứu, kết quả nghiên cứu II.3.1. Phương pháp nghiên cứu * Nghiên cáu lý thuyết để rút ra cơ sở lý luận của việc tổ chức trò chơi học tập nhằm phát triển tư duy cho học sinh lớp 5 sau khi học số thập phân * Phương pháp quan sát * Phương pháp điều tra * Phương pháp tổng kết kinh nghiệm * Phương pháp nghiên cứu sản phẩm II.3.2. Kết quả nghiên cứu * Kết quả kiểm nghiệm qua dự giờ và khảo sát kết quả học tập của học sinh: Nội dung Không tổ chức trò chơi Tổ chức trò chơi Số giờ học 9 9 Số học sinh 74 74 Số lượt HS được khảo sát 666 666 Số HS đạt yêu cầu trở lên 478 652 Tỉ lệ % HS đạt yêu cầu trở lên 71% 98% III. phần kết luận Qua quá trình nghiên cứu thực tế và kết quả khảo sát, kiểm nghiệm tại trường tiểu học Hoàng Quế tôi thấy rằng: Tổ chức trò chơi cho học sinh là việc làm cần thiết không những đối với phần sau khi học phân số mà còn cần thiết đối với hầu hết các tiết học, không những đối với học sinh lớp 4 mà còn cho cả học sinh các lớp khác trong trường tiểu học. Trò chơi không những nhằm phát triển tư duy cho học sinh mà còn giúp học sinh hứng thú, say mê học tập làm cho giờ học sinh động, hấp dẫn giúp học sinh khắc sâu kiến thức, rèn luyện kỹ năng đáp ứng được yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học hiện nay góp phần nâng cao chất lượng dạy học, đào tạo nhân tài. Các cấp quản lý giáo dục cần có kế hoạch và biện pháp chỉ đạo đội ngũ giáo viên thực hiện tốt việc đưa trò chơi vào trong giờ học và các hoạt động ngoại khóa. Khuyến khích động viên kịp thời những giờ học có tổ chức trò chơi. Nhân điển hình và triển khai rộng khắp cho tất cả giáo viên, tất cả các lớp. Trang bị cho các phương tiện đồ dùng dạy học phục vụ các trò chơi. Mỗi giáo viên cần đầu tư thời gian từ khâu soạn bài đến việc chuẩn bị các phương tiện, đồ dùng để tổ chức trò chơi đạt hiệu quả. Sưu tầm và thiết kế trò chơi, học tập là việc làm thường xuyên của mỗi giáo viên. Các tổ chuyên môn cần có thời gian trao đổi kinh nghiệm tổ chức trò chơi trong các buổi sinh hoạt chuyên môn, chọn lọc các trò chơi cho phù hợp với từng bài, từng chương, từng phần tránh lạm dụng dẫn đến phản tác dụng., Tôi hy vọng qua sáng kiến kinh nghiệm này góp một phần nhỏ bé của mình vào việc nâng cao chất lượng của học sinh trong nhà trường. IV tài liệu tham khảo - phụ lục I-Tài liệu tham khảo I.1- Văn kiện hội nghị lần thứ 2 - Ban chấp hành trung ương khóa VIII I.2- Luật giáo dục năm 2005 I.3- Đổi mới phương pháp dạy học I.4- Giáo trình tâm lý học ( Hà Thế Ngữ ) I.5- Các tập san giáo dục tiểu học I.6- Sách giáo viên toán 4 I.7- Sách giáo khoa toán 4 người thực hiện Vũ Đình Cừ II - Phụ lục