Sáng kiến kinh nghiệm - Tổ chức trò chơi dân gian trong xây dựng trường học thân thiện

hể tổ chức các trò cướp cờ, đánh đu, đá gà, chồng bông sen, cờ chém B- Nh÷ng ®Þnh h­íng chÝnh trong viÖc tæ chøc trß ch¬i d©n gian trong nhµ tr­êng. TCDG có thể chia thành bốn nhóm: Loại trò chơi vận động như tập tầm vông, dung dăng dung dẻ, lò cò, bịt mắt bắt dê giúp tăng cường sức khỏe, thể chất cho học sinh; loại trò chơi học tập, điển hình là chơi ô ăn quan giúp phát triển trí tuệ của trẻ em, dạy cho trẻ biết quan sát, tính toán; loại trò chơi sáng tạo là những trò chơi mà học sinh có thể tự làm nên những đồ vật bằng vật liệu trong thiên nhiên như làm chong chóng bằng lá dừa, nặn con trâu bằng đất sét, xếp lá dừa thành con châu chấu Những trò chơi này giúp trẻ khéo tay, phát huy sáng kiến, năng khiếu thẩm mỹ cần thiết cho hiện tại và cả tương lai sau này. Cuối cùng, loại trò chơi mô phỏng là những trò chơi mà trẻ bắt chước cách sinh hoạt của người lớn như làm nhà, nấu ăn, mua bán Trong khi chơi, trẻ thi nhau xem ai làm đúng, làm đẹp, làm nhanh hơn và thật sự hóa thân, nhập vai. Nhờ đó, trẻ học được cách ứng xử của người lớn để chuẩn bị làm người sau này Ph¶i nghiên cứu, tìm tòi biện pháp nhằm khơi gợi sự hứng thú cho các em khi đến với các TCDG. Do có khoảng cách về lịch sử nên nhiều TCDG tuy được khôi phục song các em sẽ chưa thể thật sự hiểu hết ý nghĩa của chúng. Vì vậy, nhiệm vụ của các nhà giáo dục, của các thầy cô không chỉ sưu tầm, vận dụng TCDG vào trường học, mà quan trọng hơn là phải biết cách tổ chức sao cho các em thật sự hứng thú và tích cực hưởng ứng. Mặt khác, việc tổ chức TCDG trong trường học phải phù hợp với thời gian, chỗ chơi cũng như số người tham gia. Để trò chơi thật sự hấp dẫn các em, người quản trò nên quan tâm đến yếu tố thi đua giữa các nhóm với nhau và động viên kịp thời trong khi các em vui chơi. Với ý nghĩa to lớn của việc đưa TCDG vào trường học, vai trò của lãnh đạo nhà trường, các đoàn thể là hết sức quan trọng. Phải biết lựa chọn, phối hợp hướng dẫn việc tổ chức đưa các trò chơi, các loại hình văn hóa nghệ thuật dân gian vào trong nhà trường cho phù hợp với điều kiện cụ thể của địa phương và lứa tuổi học sinh phổ thông. Chi đoàn,Tổng phụ trách đội, phụ trách chi đội (giáo viên chủ nhiệm), Ban chỉ huy liên – chi đội các trường tổ chức và hướng dẫn cho học sinh các TCDG vào giờ ra chơi, trong sinh hoạt Đoàn, Đội, hoạt động ngoại khóa trong và ngoài nhà trường, tại các khu di tích, danh lam thắng cảnh. Qua đó, góp phần biến những giờ sinh hoạt thành những buổi giải trí đúng nghĩa sau những ngày học tập căng thẳng. TCDG được tổ chức hợp lý sẽ thỏa mãn nhu cầu vui chơi, nhu cầu vận động của học sinh trong nhà trường, có ý nghĩa lớn trong việc triển khai phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” hiện nay. C- Mét sè kü n¨ng cô thÓ khi tæ chøc trß ch¬i d©n gian: 1. Quản trò là người quan trọng nhất: Nội dung trò chơi hay người chơi tham gia nhiệt tình nhưng quản trò không biết cách tổ chức trò chơi thì cuộc vui chơi tập thể sẽ kém phần hấp dẫn và khó thành công. Vì vậy rèn luyện kỹ năng quản trò là một vấn đề hết sức quan trọng đối với người tæng phô tr¸ch §éi. 2. Sử dụng trò chơi đúng đối tượng và hợp với trò chơi: Khi chuẩn bị cuộc chơi, quản trò phải quan sát trạng thái tâm lý, niềm say mê nhiệt tình của người chơi, từ đó lựa chon những trò chơi cho phù hợp. Hãy chọn những trò chơi đơn giản mà mọi người đều có thể dễ dàng thực hiện. Khi người chơi đã nhập cuộc thì tiếp tục đưa vào những trò chơi đòi hỏi cao hơn, phức tạp hơn. Cũng cần có những trò chơi hay dành cho phần kết thúc để người chơi có cảm giác "thòm thèm" muốn chơi nữa. 3. Bắt đầu cuộc chơi một cách dí dỏ, hài hước, hấp dẫn: Điều kiện để cuộc chơi thành công là người chơi muốn chơi, nắm vững luật chơi, tự nguyện, nhiệt tình chủ động tham gia trò chơi. Vì vậy, trước hết cần dùng những lời nói ngắn gọn, hài hước, dí dỏm giới thiệu tên trò chơi, mục đích ý nghĩa của nó. Tiếp theo cần nêu rõ cách chơi và những "luật lệ" cần tuân thủ. Sau cùng là nêu trước ý định sẽ thưởng phạt những ai chơi tốt hay phạm luật. Cần cho mọi người chơi thử một lần: "chơi nháp", sau đó tiến hành chơi thật và cử trọng tài bắt lỗi những ai phạm luật. 4. §iều hành trò chơi một cách linh họat, thông minh: Dự kiến những tình huống bất trắc và xử lý tình huống một cách hợp lý. Quản trò phải di chuyển sao cho có thể quan sát được toàn bộ cuộc chơi, nhanh chóng phát hiện ra những người lanh lợi, họat bát, dí dỏm làm nòng cốt cho cuộc chơi. Nghiêm túc tuân thủ luật chơi đảm bảo thực sự công bằng, bình đẳng, song vẫn vui vẻ, thoải mái và hào hứng. Cuộc chơi bắt đầu từ những trò chơi đơn giản nhất và phức tạp lên dần. Biết dùng những trò chơi phụ làm "hình phạt" tạo điều kiện cho mọi người được thư giãn và biết chấm dứt cuộc chơi đúng thời điểm (tốt nhất là vào lúc cao điểm) hay đã phân định thắng thua rõ ràng. Cố gắng duy trì một bầu không khí hoàn toàn thoải mái, thư giãn thật sự, không kể gì thắng hay thua. 5. Tác phong phù hợp trong khi điều khiển trò chơi: Dáng điệu, cử chỉ của người quản trò phải gây được thiện cảm, tạo sự chú ý ban đầu, tạo nên sự gần gũi thân quen trong suốt cuộc chơi. Tâm hồn trong sáng cởi mở toàn tâm toàn ý cho cuộc vui chung. Biết hành động, biết nói sao cho đúng lúc, đúng đối tượng, biết khích lệ tán dương sự cố gắng của mọi người nhằm bảo đảm hiệu quả giáo dục sâu sắc trong cuộc chơi. Có bản lĩnh vững vàng, ứng xử nhanh nhẹn không cáu gắt, la mắng và sẵn sàng nhường "diễn đàn" cho những quản trò khác mà không mặc cảm. Biết cách sẵn sàng thay đổi trò chơi theo yêu cầu của người chơi, nhanh chóng phát hiện và chỉ định quản trò cho phù hợp với từng trò chơi. 6. Tích lũy kiến thức và kinh nghiệm, thực sự cầu thị: Qua quan sát những quản trò khác, người chơi trong cuộc rút ra những kinh nghiệm bổ ích cho bản thân về vốn trò chơi, kỹ năng tổ chức chơi và phong cách của người quản trò. Đồng thời chú ý lắng nghe ý kiến nhận xét quan sát thái độ của người chơi để điều chỉnh những gì chưa hợp lí. Quản trò cần thuộc và hát đúng một số những bài hát cộng đồng(đơn giản, dễ nhớ, dễ hát), để phục cho trò chơi. Nên cần có cuốn sổ để sưu tầm, sáng tác trò chơi, những bài hát cộng đồng và những băng reo trong sinh họat tập thể. 7. Mạnh dạn, tự tin, khiêm tốn: Khi có cơ hội phải mạnh dạn tham gia các cuộc chơi khác nhau, là người chơi tích cực, hăng hái, nhiệt tình trong các cuộc chơi. Phải xuất hiện đúng lúc, mạnh dạn thực hiện vai trò của mình một cách tự tin, gây ấn tượng, tránh đứng ngoài cuộc bình phẩm, chê bai người khác. 8. Những điều nên tránh: Đưa ra trò chơi không phù hợp với tâm trạng mọi người, người chơi chưa nắm vững luật chơi, chưa có sự chuẩn bị chu đáo. Những trò chơi xúc phạm đến nhân cách của người chơi, những trò chơi thiếu văn hóa, thiếu tính giáo dục. Dùng hình phạt thô bạo hay kéo dài thời gian phạt đối với người phạm luật hay người thua, dễ gây nhàm chán. Dáng vẻ qúa đạo mạo, nghiêm nghị khi điều hành như là trọng tài của cuộc thi đấu thể thao. Thiên vị hoặc quá dễ dãi bỏ qua hình phạt đối với người phạm luật, người thua. Kéo dài những động tác thừa làm cho người chơi cảm thấy mệt mỏi, khó chịu. Tự ái nóng nảy bỏ dở cuộc chơi khi bị xúc phạm hay bị người chơi chê trách. 9. Sưu tầm trò chơi: Nên có bộ sưu tập trò chơi theo thể loại: Trò chơi dân gian, trò chơi sinh họat tập thể và trò chơi thể thao từ các nguồn sau: Các trò chơi đã được in thành sách. Các trò chơi đã được in trong các báo chí và giới thiệu trên truyền hình.Các tò chơi trong sinh họat cộng đồng mà bản thân được tham dự, được quan sát, sau đó ghi chép lại. Các trò chơi được người khác phổ biến lại. Tổ chức thi sưu tầm và điều khiển trò chơi: 10. Sáng tác trò chơi: Tổ chức thi sáng tác trò chơi: Bằng phương pháp đã nêu trên có thể tổ chức cuộc thi sáng tác trò chơi cho c¸c em §éi viªn theo các hướng sau: Sáng tác trò chơi phục vụ cho đối tượng: Häc sinh lµ §éi Viªn Sáng tác trò chơi theo chủ đề gắn với các ngày lễ lớn trong năm, gắn với các vấn đề dân số, sức khỏe, môi trường và sinh họat hàng ngày của các bạn trẻ. Sáng tác trò chơi phục vụ cho từng loại hình sinh họat như: Cắm trại, dã ngoại, CLB ngoại ngữ, CLB toán, CLB thơ,.. Mỗi trò chơi khi sáng tác cần tuân thủ những qui định chặt chẽ: Mục đích, yêu cầu, ý nghĩa của trò chơi, đối tượng, số lượng người chơi, luật chơi và cách tổ chức. Sau mỗi cuộc thi cần biên tập lại, bổ sung, sửa đổi và phổ biến cho mọi người thông qua chơi thử. Những trò chơi nào đạt yêu cầu cần đưa ngay vào bộ sưu tập. Từ một trò chơi đã có, thiết lập nguyên tắc đưa ra nhiều trò chơi khác tương tự: Trên thực tế có những trò chơi hay có thể phát triển thành nhiều trò chơi khác (là hệ qủa của nó) mà người chơi không cảm thấy bị trùng lặp. Bí quyết chính là ở chỗ tìm thấy nguyên tắc của nó rồi dựa vào từng hoàn cảnh, từng đối tượng cụ thể để hình thành các trò chơi khác. D- KÕt qu¶ Qua phong trào đã tạo ra mối quan hệ thân thiện gắn bó giữa thầy và trò, giảm bớt áp lực đối với học sinh, giúp các em hăng say trong học tập, không còn tránh né giáo viên mỗi khi mắc sai lầm khuyết điểm... Học sinh cảm thấy mình sống hòa đồng gần gũi với tập thể và tự giác sửa chữa những sai lầm khuyết điểm”. Trong sinh hoạt có lồng ghép các hoạt động văn nghệ, thể thao, tổ chức các trò chơi dân gian, đố vui, rèn kỹ năng sống, hoạt động tập thể vui tươi lành mạnh, tham gia tìm hiểu, chăm sóc và phát huy giá trị các di tích lịch sử trên địa bàn thị xã; qua đó khuyến khích sự tham gia chủ động, tự giác của học sinh một cách tự nhiên, từ đó góp phần cho việc dạy và học có hiệu quả hơn. III. KÕt luËn Trªn ®©y lµ nh÷ng suy nghÜ vµ mét sè viÖc lµm cô thÓ cña b¶n th©n t«i trong thùc tiÔn tæ chøc trß ch¬i d©n gian trong nhµ tr­êng. Cã nh÷ng viÖc ®· lµm vµ cã kÕt qu¶ tèt cã nh÷ng viÖc ®ang lµ nh÷ng suy nghÜ tr¨n trë hoÆc ®ang trªn qu¸ tr×nh thÓ hiÖn. Mong ®­îc sù trao ®æi gãp ý vµ c¶m th«ng cña tÊt c¶ c¸c ®ång nghiÖp S¬n TiÕn, ngµy 02 th¸ng 4 n¨m 2009 X¸c nhËn cña hiÖu tr­ëng Ng­êi viÕt NguyÔn §×nh Gi¸p