Sáng kiến kinh nghiệm: Phương pháp dạy học (Phát huy tính tự học của học sinh)

ú trọng và chỉ hướng dẫn học sinh tự luyện tập một cách đại trà, đồng loạt cho cả lớp dẫn đến một số nhóm học sinh yếu không thể thực hiện được bài tập hoặc một số nhóm học sinh có thể lực tốt thì bài tập đó chưa đủ độ khó để rèn luyện kĩ năng và nâng cao thành tích của mình được. - Một trong những yếu tố rất quan trọng để mang lại hiệu quả cao trong giờ Thể Dục nói chung và rèn luyện nâng cao chất lượng động tác nói riêng mà hiện nay chưa được quan tâm đúng mức đó là kiểm tra đánh giá phần hướng dẫn tự học ở tiết học trước, có thể ở đây là các bài tập bỗ trợ, các động tác mang tính cầu nối để hoàn thiện kĩ thuật động tác chính, các bài tập được giao về nhà v.v.nên học sinh chưa có động cơ và ý thức luyện tập tốt, tất yếu sẽ dẫn đến hoàn thiện kĩ thuật động tác chính không có hiệu quả cao. Do vậy cần bố trí thời gian trong từng nội dung cụ thể trong giờ dạy để kiểm tra đánh giá tuyên dương kịp thời hoặc bài tập giáo viên đã hướng dẫn tự học, bài tập được giao về nhà để cho học sinh có động cơ và ý thức luyện tập tốt àchất lượng động tác chính hoàn thiện tốt hơn, học sinh có thói quen, niềm hứng khởi khi bài tập về nhà mình đã hoàn thành. CHƯƠNG II: Thực trạng đề tài nghiên cứu 1. Khái quát phạm vi nghiên cứu. - Phạm vi nghiên cứu ở toàn bộ học sinh THCS và được so sánh kết quả 2 khoảng thời gian (trước khi thực hiện đề tài 2005-2006 và sau khi thực hiện đề tài 2007-2008) 2.Thực trạng đề tài nghiên cứu. - Qua quá trình giảng dạy chương trình Thể Dục trong 2 năm (sau khi thực hiện đề tài 2006-2007 và 2007-2008) cho thấy: Hoàn thành nhiệm vụ một giờ học Thể Dục, nếu giáo viên quan tâm chưa đúng mức đến khâu hướng dẫn tự học hoặc hướng dẫn học sinh học ở nhà quá cứng nhắc hay nói cách khác là chỉ dạy và xem đây là một tiến trình phụ, không quan trọng nên tiến trình này giáo viên chỉ sắp đặt trong giáo án ở phần cuối giờ dạy chưa tạo cho học sinh có được cơ sở vững chắc để hoàn thiện động tác, phát triển thể lực cần thiết cho mọi hoạt động, dẫn đến học sinh không nhớ lâu kĩ thuật động tác vừa học, không vận dụng được các mối liên quan các động tác, học sinh hoàn thiện động tác không chắc chắn, một số động tác bỗ trợ học sinh thực hiện chỉ mạng tính đối phó, một số học sinh có trình độ thể lực kém lại không thực hiện được bài tập mà giáo viên giao tự luyện tập, dẫn đến khó phát triển các tố chất và chưa vươn tới thành tích cao trong vận động. - Phương pháp mới hiện nay giờ học được thể hiện phong phú, đa dạng về nội dung, cấu trúc và đặc trưng của giờ Thể Dục. Vì vậy, để mang lại hiệu quả cao giúp cho học sinh hứng thú, tìm tòi, sáng tạo, tiếp cận động tác cho mọi đối tượng, từ đó làm cho học sinh tự định hình được động tác và nhớ lâu hơn, hoàn thiện động tác chắc chắn trên cơ sở tự luyện tập, giáo viên phải chú trọng nhiều đến việc bố trí nội dung hướng dẫn cho học sinh tự học một cách khoa học trong từng nội dung và phải được kiểm tra đánh giá nghiêm túc, kịp thời. Ví dụ 1: Tiết dạy 3 nội dung: (Nhảy xa, chạy nhanh, chạy bền.) - Trong quá trình phân nhóm giảng dạy kĩ thuật động tác giáo viên phải có sự sắp xếp định trước phần hướng dẫn học sinh tự học trong từng động tác của mỗi nội dung (ở đây có thể là hướng dẫn tự tập luyện một động tác hoàn chỉnh hoặc một bài tập bỗ trợ để hình thành một then chốt kĩ thuật động tác chính). Sau quá trình học sinh luyện tập giáo viên có kế hoạch kiểm tra đánh giá, từ đó học sinh có được động cơ tự luyện tập để hoàn thiện động tác, và động tác được hình thành một cách chắc chắn. - Đặc thù môn Thể Dục là thực hiện động tác và để hoàn thiện một động tác đó phải được lặp đi lặp lại nhiều lần. Trong quỹ thời gian 90 phút cho một buổi tập giáo viên chỉ trang bị cho học sinh hình thành động tác ở mức độ tạm thời, chưa sâu. Vì vậy, qua từng nội dung giáo án giáo viên cần bố trí nội dung hướng dẫn bài tập về nhà cho thực sự thiết thực, bài tập về nhà phải phù hợp với từng nhóm đối tượng, và được tập đi tập lại nhiều lần (động tác được lặp đi lặp lại) àHọc sinh hình thành động tác bền vững hơn, chính xác hơn. Từng nhóm đối tượng đều có những bài tập phù hợp cho mình à làm kích thích được sự ham mê, hăng say, thích thú cho tất cả các đối tượng dẫn đến hiệu quả việc giảng dạy kĩ thuật động tác được nâng cao hơn. -Môn Thể Dục được giảng dạy theo chuỗi chương trình, kĩ thuật động tác được bố trí theo mức độ tăng tiến từng tiết, nếu giáo viên hướng dẫn cho học sinh tự luyện tập ở nhà mà không chú trọng các mối quan hệ bài vừa học và bài sắp học thì hiệu quả tiết học này sẽ không hỗ trợ để giải quyết nhiệm vụ tiết học sau, từng tiết học sẽ có mối quan hệ mắc xích với nhau về mức độ phát triển kĩ thuật động tác. Do vậy, giáo viên phải nghiên cứu nghiêm túc, chính xác thời lượng tiết dạy để cho khâu hướng dẫn học ở nhà hiệu quả cả bài vừa học lẫn bài sắp học. - Từ đó chúng ta sẽ giải quyết một cách có hiệu quả các nhiệm vụ cụ thể mà nội dung chương trình đề ra. Ví dụ 2: Ở 2 nội dung: Thể Dục 9 * Tiết 22: Nhảy xa:Ôn chạy đà 5-7 bước giậm nhảy - bước bộ trên không và tiếp đất bằng 2 chân chạy nhanh: Ôn xuất phát thấp - chạy lao - chạy giữa quảng - chạy về đích(60m) * Tiết 23: Nhảy xa )Ôn chạy đà giậm nhảy - bước bộ trên không và tiếp đất bằng 2 chân, một số bài tập phát triển sức mạnh chân. Ôn xuất phát thấp - chạy lao - chạy giữa quảng - chạy về đích(60m) tập một số bài tập phát triển sức nhanh. Nhảy xa T 22:(Giáo viên hướng dẫn về nhà tự học cách đo và điều chỉnh đà cho hợp lí, chạy đà - giậm nhay - bước bộ trên không và tiếp đất) chạy nhanh: Ôn xuất phát thấp - chạy lao - chạy giữa quảng - chạy về đích(60m) - Từ đó: Nhiệm vụ về nhà tiết 22 học sinh luyện tập các động tác ở 2 nội dung đó được cũng cố kiến thức và hình thành động tác tốt cho tiết vừa học lại vừa là cầu nối bỗ trợ kiến thức kĩ thuật động tác cho tiết 23 được hình thành dễ dàng , nhanh chóng, chuẩn xác và chắc chắn. ¯Để hướng dẫn tự học ở nhà có hiệu quả cao giáo viên cần chú ý. Ø Nghiên cứu kĩ phân phối chương trình để nắm bắt được chuỗi chương trình à có bài tập hợp lí. Ø Định luợng hợp lí thời gian trên lớp Ø Nghiên cứu thêm nhiều động tác bỗ trợ để có thể áp dụng cho từng nhóm học sinh theo trình độ thể lực. Ø Hướng dẫn học sinh tự học phải được bố trí theo từng nội dung. Ø Có kế hoạch kiểm tra tuyên dương kịp thời phần hướng dẫn tự học của học sinh. CHƯƠNG III: Biện pháp, giải pháp chủ yếu để thực hiện đề tài 1.Cơ sở đề xuất giải pháp - Dựa vào kết quả chất lượng hàng năm cho thấy (trước và sau khi thực hiện đề tài), chất lượng học sinh không tiến bộ hoặc tăng không cao. - Phương pháp mới đã mang lại sự hưng phấn ham thích cho học sinh khi tập luyện động tác. Tuy nhiên, động tác hình thành có chất lượng không cao, hình thành còn ở mức độ tạm thời, chưa có sự gắn kết giữa các tiết học. Qua trải nghiệm thực tế tôi nhận thấy để giải quyết những tôn tại trên cần phải đổi mới khâu hướng dẫn học sinh tự học mà lâu nay vốn là khâu không được quan tâm đúng mức. 2.Các giải pháp chủ yếu - Nghiên cứu thêm nhiều động tác bỗ trợ cho từng nội dung - Biên soạn và định lượng hợp lí cho khâu hướng dẫn tự học theo từng nội dung, cần nghiên cứu hướng dẫn tự học ở những động tác nào (động tác bỗ trợ hay động tác chính) cho từng nhóm đối tượng. - Phân nhóm học sinh theo trình độ thể lực, để áp dụng bài tập cho phù hợp với từng đối tượng học sinh. - Kiểm tra đánh giá nghiêm túc nội dung hướng dẫn tự học của tiết học trước để có giải pháp điều chỉnh kịp thời. - Đánh giá so sánh kết quả trước và sau khi thực hiện đề tài. 3.Tổ chức triển khai thực hiện - Giáo viên phân loại các bài tập bổ trợ động tác để hướng dẫn học sinh tự học - Phân nhóm học sinh theo trình độ thể lực - Tổ chức soạn giảng theo đề tài trọng tâm đổi mới khâu hướng dẫn tự học - So sánh và đánh giá kết quả thực hiện đề tài - Hội đồng khoa học nhà trường phê duyệt triển khai đề tài - Áp dụng tổ chức giảng dạy 4. Kết quả thực hiện TT NĂM THỰC HIỆN GIỎI KHÁ TB YẾU Trước khi thực hiện đề tài 1 2005 - 2006 40,5% 45% 14% 0,5% Sau khi thực hiện đề tài 2 2006-2007 và 2007-2008 50,6% 47,5% 1,9% III/ KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ Kết luận - Qua việc đổi mới khâu hướng dẫn học sinh tự học trong phương pháp mới hiện nay, đã cho thấy một kết quả đáng ghi nhận: - Khả năng hình thành kĩ thuật động tác ở học sinh có chất lượng tốt hơn, chắc chắn hơn, kiến thức và khả năng thực hiện động tác được nưng lên một mức đáng kể, học sinh có ý thức hơn trong việc tự tập luyện và hoàn thành những bài tập về nhà, tạo thói quen tốt cho việc rèn luyện nâng cao kĩ năng động tác. - Điều đáng ghi nhận hơn cả là đa số học sinh (TB-yếu và học sinh khá-giỏi) đều hoàn thành tốt yêu cầu môn học. Chất lượng được so sánh giữa 2 khoảng thời gian tăng lên đáng kể, điều đó cho ta thấy để tích cực hoá trong giờ học, kiến thức, khả năng thực hiện động tác được nâng cao, động tác hình thành chắc chắn, học sinh nhớ lâu cần phải đổi mới khâu là hướng dẫn học sinh tự học và phải được nhìn nhận một cách đúng mức vấn đề này. 2.Kiến nghị. - Theo nội dung cũng như yêu cầu phương pháp mới hiện nay, tôi thấy điều kiện sân tập, trang thiết bị quá hạn chế, một số trang thiết bị kém chất lượng, không phù hợp với khả năng, trình độ tập luyện của học sinh, điếu đó đã ảnh hưởng rất lớn đến việc giảng dạy cũng như việc học của học sinh. - Nhà trường cũng như các cấp chính quyền địa phương chưa thực sự quan tâm đúng mức đến công tác giáo dục thể chất trong nhà trường.Vậy để thực hiện có hiệu quả giáo dục nói chung và môn Thể Dục nói riêng, khâu bố trí và xây dựng khu tập Thể Dục ở trường là hết sức cần thiết, nhà trường cũng như cơ quan có chức năng cần trang bị tốt hơn nữa trang thiết bị dụng cụ để có thể tổ chức một giờ học đáp ứng được yêu cầu và nội dung giáo án đề ra. - Trên đây là đế tái nghiên cứu của tôi, rất mong được sự góp ý của các cấp lảnh đạo và các đồng nghiệp để đề tài trên được áp dụng vào giảng dạy có hiệu quả hơn. - Tôi xin chân thành cám ơn! Trung sơn, Ngày 17 Tháng 3 Năm 2009 Người viết Trịnh Văn Quỳnh