Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp về giữ vở sạch – rèn chữ đẹp cho học sinh lớp 5

PHÒNG GIÁO DỤC - ĐÀO TẠO THÀNH PHỐ THANH HOÁ TRƯỜNG TIỂU HỌC ĐIỆN BIÊN 2 *******&****** SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM MỘT SỐ BIỆN PHÁP VỀ GIỮ VỞ SẠCH – RÈN CHỮ ĐẸP CHO HỌC SINH LỚP 5 GIÁO VIÊN: Nguyễn Tú Anh ĐƠN VỊ CÔNG TÁC: Trường Tiểu học Điện Biên 2 TP Thanh Hoá, tháng 3 năm 2011 A- PHẦN MỞ ĐẦU ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lý do chọn sáng kiến kinh nghiệm: Chữ viết là sáng tạo kì diệu của con người. Chữ viết chắp cánh cho chúng ta vượt qua mọi hạn chế về thời gian, không gian cũng như mọi hạn chế nảy sinh trong giao tiếp. Biết đọc biết viết thì cả một thế giới mới rộng lớn mênh mông sẽ mở ra trước mắt các em. Học chữ là công việc đầu tiên khi các em đến trường và được tiến hành thường xuyên trong suốt cả mười hai năm học phổ thông. Vì vậy dạy chữ chính là dạy người. Chữ viết và dạy chữ viết được cả xã hội quan tâm. Nhiều thế hệ thầy giáo, cô giáo đã trăn trở góp nhiều công sức cải tiến kiểu chữ, nội dung cũng như phương pháp dạy chữ viết. Tuy vậy, học sinh vẫn viết sai, viết xấu. Điều đó ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng học tập Tiếng Việt nói riêng, học các môn khác nối chung. Mặt khác, đối với bậc tiểu học, yêu cầu cơ bản tối thiểu đối với học sinh là đọc thông viết thạo. Chữ viết của học sinh còn liên quan đến tất cả các môn học khác như: Toán, Tiếng Việt, Đạo đức, Tự nhiên xã hội Do đó, nếu học sinh viết nhanh, đúng, đẹp thì việc học các môn này sẽ có nhiều thuận lợi. 2. Cơ sở lí luận: - Sự xuất hiện của chữ viết đánh dấu một giai đoạn phát triển về chất của một ngôn ngữ. Chữ viết ra đời góp phần ổn định hoá ngôn ngữ âm thanh, mở rộng phạm vi hoạt động ngôn ngữ từ nghe, nói sang đọc, viết. Chữ viết chắp cánh cho chúng ta vượt qua mọi hạn chế về thời gian, không gian cũng như mọi hạn chế nảy sinh trong giao tiếp. Có lẽ vì tác dụng vô cùng to lớn của chữ viết mà các cụ ta ngày xưa nghĩ rằng chữ viết là do trời ban phát và gọi là chữ Thánh chữ Thần. - Việc rèn chữ viết còn góp phần rèn luyện cho học sinh những phẩm chất đạo đức tốt như tính cẩn thận, kiên trì, tinh thần kỉ luật và óc thẩm mỹ. Cố thủ tướng Phạm Văn Đồng đã nói: ”Chữ viết cũng là biểu hiện của nết người. Dạy học sinh viết đúng, viết cẩn thận, viết đẹp là góp phần rèn luyện cho các em tính cẩn thận, lòng tự trọng đối với mình cũng như đối với thầy cô cũng như bạn đọc bài vở của mình“. - Căn cứ vào nhiệm vụ năm học thực hiện chủ đề "Năm học đổi mới và nâng cao chất lượng giáo dục". - Căn cứ vào yêu cầu cơ bản về kiến thức, kĩ năng môn Tiếng Việt ở bậc Tiểu học. - Căn cứ vào việc rèn kĩ năng viết đúng, viết đẹp cho học sinh là vấn đề rất cần thiết. Việc làm ấy không những có tác dụng cụ thể, thiết thực đối với học sinh khi còn ngồi trên ghế nhà trường mà nó còn có tác dụng quan trọng trong việc rèn đức tính kiên trì, cẩn thận cho học sinh Nét chữ - Nết người; một trong những đức tính cần thiết của con người sau này khi trưởng thành, lập thân, lập nghiệp. Việc rèn chữ viết cho học sinh tiểu học là một việc làm cực kì khó khăn. Đòi hỏi người giáo viên tiểu học phải có lòng kiên trì, yêu nghề, mến trẻ, tâm huyết với công việc mình làm.Việc làm này phải thường xuyên, liên tục và đồng bộ ở các khối, lớp, các cấp học. Rèn cho học sinh giữ được Vở sạch - Viết chữ đẹp còn góp phần quan trọng vào việc giữ gìn sự trong sáng của Tiếng Việt. 3. Cơ sở thực tiễn: Trường tiểu học Điện Biên 2 là trường có phong trào giáo dục tốt. Cơ sở vật chất đầy đủ, cơ ngơi nhà trường khang trang sạch, đẹp. Nhà trường đã được công nhận đạt trường Tiểu học đạt chuẩn Quốc gia mức độ 2. Giáo viên có chuyên môn, nhiệt tình, tinh thần trách nhiệm trong công tác cao. Đa số phụ huynh là cán bộ, công nhân viên nên có điều kiện quan tâm, chăm lo đến việc học hành cho học sinh. Trong những năm học gần đây vấn đề :”Giữ vở sạch-viết chữ đẹp”được đặc biệt quan tâm. Ban giám hiệu, cán bộ giáo viên của trường rất chú trọng đến công tác ”Giữ vở sạch - Viết chữ đẹp”. Để thực hiện tốt những yêu cầu trên đòi hỏi cả thầy và trò phải có sự nỗ lực phấn đấu không ngừng. Qua thực tế điều tra cho thấy kết quả về chất lượng chữ viết ở trường Tiểu học Điện Biên 2 đã có nhiều tiến bộ, nhưng vẫn còn nhiều em viết chưa đẹp, chữ viết chưa ổn định, kết quả chưa cao. Chất lượng chữ viết của nhà trường trong những năm gần đây đã được nâng lên nhưng chưa ổn định, chưa thực sự đáp ứng yêu cầu hiện nay. Học sinh chưa có phong trào rèn chữ viết, các em còn ngại khó, ngại khổ. Mặc dù phụ huynh quan tâm, chăm lo đến việc học hành cho con em nhưng chưa thực sự chú trọng quan tâm đến việc rèn chữ viết, còn xem nhẹ chữ viết, thường chỉ quan tâm đến kết quả học các môn văn hoá như Toán, Tiếng Việt... Lượng kiến thức ở lớp 5 nhiều nên các em tập trung vào kiến thức mà không chú trọng vào việc rèn chữ. Nhiều em ở các khối dưới chữ viết đẹp nhưng lên lớp 5 do tốc độ viết nhanh, kiến thức tiếp thu nhiều nên bị phá thế chữ ... Năm học 2009-2010, tôi được nhà trường phân công giảng dạy môn Tiếng Việt, lịch sử ở lớp 5A, 5D; chủ nhiệm lớp 5A. Học sinh hai lớp tôi phụ trách, giảng dạy chữ viết còn xấu, còn sai nhiều lỗi chính tả, kĩ năng viết còn chậm, chưa đúng kĩ thuật, việc giữ vở còn bẩn, nhầu nát. Nhìn chung các em thường mắc một số lỗi cơ bản sau: - Viết hoa tuỳ tiện, danh từ riêng không viết hoa. - Viết thừa nét, viết thiếu nét, đặt nhầm vị trí các dấu thanh. - Viết sai phụ âm đầu và vần, chữ viết không rõ ràng. - Viết không đúng qui định, khoảng cách các con chữ, không đúng qui trình, kĩ thuật. - Tư thế ngồi, việc cầm bút, khoảng cách giữa mắt và vở chưa đảm bảo Đó là những nguyên nhân chủ quan; ngoài ra còn có những nguyên nhân khách quan như bàn ghế không đúng qui chuẩn, ánh sáng chưa đảm bảo Vì vậy để các em viết đúng, chuẩn xác người giáo viên cần tìm hiểu rõ nguyên nhân để có kế hoạch, biện pháp cụ thể, phù hợp với từng đối tượng học sinh. Tôi nghĩ rằng muốn nâng cao được chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh không những người giáo viên phải truyền thụ đầy đủ những tri thức cho các em mà còn phải quan tâm, chú trọng đến việc rèn chữ viết đẹp, giữ vở sạch cho học sinh. Ngay từ đầu năm học tôi đã bắt tay vào việc tìm hiểu, điều tra, khảo sát chất lượng chữ viết của lớp để tìm ra các nguyên nhân dẫn đến các em học sinh viết chưa đúng, chưa đẹp; tiến hành xây dựng kế hoạch bồi dưỡng. * Kết quả điều tra khảo sát như sau: Loại A Loại B Loại C Lớp Tổng số T/S % T/S % T/S % 5A 38 13 34.2 24 63.17 1 2.63 5D 37 11 29.7 23 62.18 3 8.12 Từ kết quả khảo sát tôi đã đề ra và tiến hành một số biện pháp để “Giữ vở sạch –Rèn chữ đẹp“ ở hai lớp học mà tôi được phân công giảng dạy. Với kinh nghiệm và kết quả đã đạt được trong năm học 2009-2010, tôi quyết định viết sáng kiến kinh nghiệm về “Giữ vở sạch –Rèn chữ đẹp“ cho học sinh lớp 5 với mong muốn góp thêm một giải pháp cụ thể nhằm khắc phục tình trạng trên. B - NỘI DUNG NHỮNG BIỆN PHÁP CHỦ YẾU 1. Điều kiện cơ bản để rèn chữ đẹp - giữ vở sạch: a. Đối với giáo viên : - Tôi luôn ý thức được rằng chữ viết của giáo viên là rất quan trọng vì nó là mẫu để các em học tập và viết theo. Vì vậy, tôi luôn có ý thức rèn luyện để chữ viết của bản thân rõ ràng, đúng mẫu và tương đối đẹp. Giáo viên phải mẫu mực về chữ viết ở bảng lớp, ở lời phê,chữ viết phải ngay ngắn, rõ ràng và đẹp, điểm số cũng phải ngay ngắn, rõ và dùng thước gạch chân mỗi con điểm...trong vở học sinh, làm gương cho học sinh học tập và noi theo. - Tôi thường xuyên nghiên cứu, tìm hiểu các tài liệu tham khảo như: Chữ viết và dạy chữ viết ở trường Tiểu học; tài liệu tham khảo “ Nét chữ - Nết người’’; Tập san Giáo dục Tiểu học; Vở Luyện viết chữ đẹp lớp 5 (2 tập); Mẫu chữ viết trong trường Tiểu học - Ngoài ra tôi còn tham khảo, học hỏi kinh nghiệm của các đồng nghiệp có nhiều thành tích trong việc rèn chữ viết cho học sinh. - Tôi chú trọng rèn chữ cho học sinh trong tất cả các giờ học. - Tôi thường xuyên động viên tuyên dương những học sinh có tiến bộ về chữ viết, có ý thức giữ vở sạch, viết chữ đẹp. b. Đối với học sinh: Phải chuẩn bị đầy đủ vở, bút theo quy định của giáo viên; tư thế ngồi; cách cầm bút, cách đặt vở... - Phải viết đảm bảo đúng tốc độ của học sinh lớp 5 (100 chữ/ 15 phút) c. Điều kiện về cơ sở vật chất: Đặc biệt tôi rất quan tâm đến điều kiện ban đầu về cơ sở vật chất như lớp học, ánh sáng, bàn ghế... có chuẩn bị tốt những điều kiện này mới có thể tạo được tâm thế thoải mái, duy trì nền nếp học tập tốt ở học sinh. 2. Biện pháp rèn cho học sinh giữ vở sạch : - Ngay từ đầu năm tôi đã giáo dục để các em hiểu được tầm quan trọng, ý nghĩa, tác dụng của việc giữ vở sạch, rèn chữ đẹp .Tôi còn cho các em xem những bộ vở sạch, chữ đẹp từ những năm trước và động viên các em hăng say rèn luyện để đạt được những bộ vở sạch, chữ đẹp như các anh chị và các bạn . - Đầu năm tôi quy định mẫu vở, bút chì, bút mực viết cho cả lớp cùng thống nhất. - Mỗi em có một tờ giấy thấm; một giẻ để lau bút, trong mỗi vở đều có một tờ giấy kê tay để vở không bị giây bẩn, không bị ướt mồ hôi khi viết. - Ngoài ra tôi còn hướng dẫn học sinh cách gọt bút chì, cách bơm mực (không bơm quá đầy, chỉ bơm 3/4 sức chứa của bút). - Tôi luôn nhắc nhở học sinh mở vở, gấp vở nhẹ tay, khi viết không gấp đôi vở. - Bàn học cần lau sạch trước khi vào giờ học. - Trước khi viết cần thử bút ra giấy nháp, khi nào thấy mực ra đều đặn, nét đẹp mới viết vào vở . - Khi viết không ấn bút, mở nắp nhẹ nhàng dưới ngăn bàn, nếu bút bẩn cần lấy giẻ lau sạch rồi mới viết . - Nếu viết sai trong vở cần dùng thước kẻ chân dưới chữ viết sai, không được tẩy xoá. - Cuối giờ học thu vở để vào tủ của lớp, đầu giờ học lớp trưởng phát vở theo bàn. - Cuối mỗi buổi học tôi luôn kiểm tra vở của các em để kịp thời nhắc nhở, rút kinh nghiệm. - Thường xuyên động viên, tuyên dương những em viết sạch, đẹp và đưa vở cho những em viết còn chưa được đẹp xem, học tập . 3- Biện pháp rèn cho học sinh viết chữ đẹp : - Muốn rèn học sinh viết chữ đúng, đẹp đầu tiên tôi đọc các tài liệu tham khảo, chỉ đạo chuyên môn để nắm chắc cách viết các nét, chữ cái cho đúng, đẹp. - Ngay từ đầu năm học tôi dành tuần đầu tiên để hướng dẫn các em cách cầm bút, để vở và tư thế ngồi viết: + Khi ngồi viết, học sinh phải ngồi ngay ngắn, lưng thẳng, không tì ngực vào cạnh bàn, đầu hơi cúi, hai mắt cách vở từ 25-30 cm. Cánh tay trái đặt trên mặt bàn bên trái vở, bàn tay trái tì vào vở giữ vở không bị xê dịch khi viết. Cánh tay phải cùng ở trên mặt bàn . Với cách để tay như vậy, khi viết bàn tay và cánh tay phải có thể dịch chuyển thuận lợi từ trái sang phải một cách dễ dàng. + Cách cầm bút: Khi viết học sinh cầm bút và điều khiển bút viết bằng cả ba ngón tay (ngón trỏ, ngón cái và ngón giữa) của bàn tay phải. Đầu ngón tay trỏ đặt ở phía trên, đầu ngón cái giữ bên trái, phía bên phải của đầu bút tựa cạnh đốt đầu ngón tay giữa. Ba điểm tựa này giữ bút và điều khiển ngòi bút dịch chuyển linh hoạt. Ngoài ra, động tác viết cần có sự phối hợp cử động của cổ tay khuỷu tay và cả cánh tay . + Vị trí đặt vở khi viết chữ: Vở viết cần đặt nghiêng so với mép bàn một góc 300 (nghiêng về bên phải). Sở dĩ phải đặt như vậy vì chiều thuận của vận động tay khi viết chữ Việt là vận động từ trái sang phải. Trong quá trình học sinh viết, tôi luôn quan sát để phát hiện những học sinh ngồi, cầm bút hoặc đặt vở sai để sửa triệt để cho các em. - Đầu năm tôi khảo sát bằng một bài chính tả (nghe viết); chấm kĩ để phân loại lỗi của từng học sinh; lập bảng thông kê lỗi cụ thể của từng em để có kế hoạch cụ thể rèn chữ ngay từ những ngày đầu tiên của năm học.Trong mỗi học kì của năm học tôi chấm VSCĐ 2 lần (giữa kì và cuối kì) và thống kê theo yêu cầu sau: +Viết đúng mẫu, chữ đều, đẹp, đúng tốc độ có bao nhiêu em? + Viết đúng chính tả bao nhiêu em? + Giữ vở sạch bao nhiêu em?... Sau mỗi lần chấm tôi theo dõi sát và có biện pháp cụ thể với từng học sinh chưa đạt yêu cầu (Điển hình của sự tiến bộ đó là em Hà, em Lan, em Hồng, em Đạt-lớp 5A; em Mạnh, em Hiếu, em Thành-lớp 5D, đặc biệt đến lần chấm thứ 3- giữa học kì II cả 2 lớp không còn học sinh xếp Vở sạch- chữ đẹp loại C). Với những học sinh đã xếp Vở sạch- chữ đẹp đạt loại A tôi luôn động viên, khen thưởng, nêu gương để các em phấn khởi luôn phát huy thói quen tốt giữ vở sạch sẽ, viết chữ cẩn thận đúng và đẹp - Trong quá trình rèn luyện chữ cho học sinh, tôi đặt kế hoạch rèn chữ cụ thể ở tất cả các giờ học trên lớp như: Trong giờ tập luyện viết, trong giờ chính tả, ngoài ra tôi còn nhắc nhở học sinh luôn có ý thức rèn luyện chữ viết đẹp trong việc học và làm bài ở nhà. Cụ thể trong các giờ học trên lớp tôi đã hướng dẫn như sau: a. Trong giờ luyện viết: Trước hết tôi cho học sinh nhắc lại, hiểu rõ đặc điểm vầ cách sử dụng vở luyện viết để các em biết dùng vở luyện viết đúng yêu cầu . 1, Xác định đường kẻ ngang, kẻ dọc ( Từ dưới lên ) - Đường kẻ ngang một 5 - Đường kẻ ngang hai 4 - Đường kẻ ngang ba 3 - Đường kẻ ngang bốn 2 - Đường kẻ ngang năm 1 2, Các chữ cái có độ cao một đơn vị được xác định bằng đường kẻ ngang trên và đường kẻ ngang dưới (Nếu ở cùng dòng viết có hai đường kẻ). 3, Các chữ cái có độ cao 2,5 đơn vị được xác định bằng đường kẻ ngang trên, giữa và dưới. 4, Ô vuông trên khung chữ mẫu. Các ô vuông này do các đường kẻ ngang, dọc tạo thành, khoảng cách giữa 3 ô vuông nhỏ theo chiều dọc là một đơn vị chữ. 5, Xác định tạo độ và chiều hướng chữ. *Điểm đặt bút: là điểm bắt đầu khi viết một nét trong một chữ cái. *Viết liền mạch: là điểm thao tác đưa ngòi bút liên tục từ điểm kết thúc của nét đứng trước tới điểm bắt đầu của nét tiếp theo. *Kĩ thuật lia bút: là thao tác đưa ngòi bút trên không. *Kĩ thuật rê bút: đó là trường hợp viết đè lên theo hướng ngược lại với nét chữ vừa viết, ở đây xảy ra hai trường hợp dụng cụ viết ( Đầu ngòi bút, phấn) “ Chạy nhẹ” từ điểm kết thúc của nét đứng trước đến điểm bắt đầu của nét đứng sau. Sau khi đã cho học sinh nắm chắc các kí hiệu, kỹ thuật viết chữ rồi tôi tiến hành dạy chắc tiết luyện viết. Nếu dạy chắc tiết luyện viết tôi tin rằng chữ của học sinh sẽ dần dần trở nên đúng và đẹp hơn. Ở trong tiết luyện viết tôi đặc biệt chú trọng tới chữ mẫu (Bộ chữ cái) chữ viết mẫu của giáo viên ( Trên bảng lớp); việc này thực hiện thao tác hướng dẫn học sinh viết phải thật tỉ mỉ và cho học sinh luyện viết nhiều ở bảng tay, giấy nháp. Song song với việc rèn tỉ mỉ cho học sinh ở tiết luyện viết từ tuần đầu của năm học tôi còn rèn luyện cho các em cách viết chữ hoa sáng tạo, rèn luyện chữ viết thường và việc dạy học này tôi cũng tiến hành rất tỉ mỉ và cẩn thận. b. Trong giờ chính tả: Đây là giờ học rèn luyện cho học sinh kỹ năng nghe đọc để viết chuẩn xác theo luật chính tả. Học sinh nắm chắc để phân biệt được những phụ âm dễ lẫn như: tr/ch; x/s; d/gi/r. Tôi chú trọng dạy chính tả theo nguyên tắc chính tả khu vực cho các em (phương ngữ Bắc Trung Bộ-Thanh Hoá chưa phân biệt được 2 thanh