Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp tổ chức thực hiện Chuyên đề bảo vệ môi trường trong trường mầm non

A. ĐẶT VẤN ĐỀ I. Lời mở đầu Hiện nay môi trường trên thế giới và ở Việt Nam đang bị ô nhiễm nặng nề, do gia tăng dân số và đô thị hoá ở nhiều nơi, khí thải của các công trường nhà máy và lượng rác thải trong sinh hoạt hàng ngày quá nhiều, nhưng chưa được xử lý tốt. Sự thiếu hiểu biết của con người là một trong những nguyên nhân cơ bản gây nên sự ô nhiễm và suy thoái môi trường. Vì vậy giáo dục bảo vệ môi trường là một vấn đề cấp bách mang tính toàn cầu và là vấn đề cần thiết, liên tục có tính xã hội sâu sắc cần được giáo dục cho con ngươi ngay từ tuổi ấu thơ. Để bảo vệ môi trường con người cần thực hiện hàng loạt các biện pháp khác nhau.Trong đó có biện pháp giáo dục bảo vệ môi trường được xem là một trong những biện pháp có hiệu quả. Các nhà khoa học đều cho rằng, giáo dục bảo vệ môi trường cần được quan tâm đúng mức ngay từ lứa tuổi mầm non, bởi vì ở lứa tuổi này dễ hình thành các nề nếp thói quen, những giá trị tốt đẹp, tạo cơ sở cho việc hình thành nhân cách con người. Tại chỉ thị số 02/2005/BGD và ĐT, ngày 31 tháng 1 năm 2005 của bộ giáo dục và đào tạo, đã đề ra nhiệm vụ trọng tâm của giáo dục mầm non là hình thành cho trẻ những hiểu biết đơn giản về cơ thể, về môi trường sống của bản thân nói riêng và con người nói chung, biết giữ gìn sức khoẻ bản thân, có hành vi ứng sử phù hợp để bảo vệ moi trường. Biết sống thân thiện với môi trường nhằm đảm bảo phát triển lành mạnh về cơ thể và trí tuệ. Chính vì những lý do trên mà bộ giáo dục và đào tạo đã đưa chuyên đề “ Giáo dục bảo vệ môi trường trong trường mầm non” thành chuyên đề trọng tâm trong năm học 2010-2011. Chuyên đề đã làm tôi thật sự tâm đắc và khiến tôi suy nghĩ, trăn trở rất nhiều là làm thế nào để tổ chức thực hiện chuyên đề giáo dục bảo vệ môi trường trong trường mầm non đạt hiệu quả tốt nhất. Do đó tôi đã chọn đề tài: “ Một số biện pháp tổ chức thực hiện chuyên đề bảo vệ môi trường trong trường mầm non” là đề tài viết sáng kiến kinh nghiệm của mình, hy vọng rằng qua đề tài này tôi và các bạn đồng nghiệp có thêm một vài biện pháp để hướng dẫn giáo viên các nhà trường thực hiện tốt chuyên đề giáo dục bảo vệ môi trường ở các địa phương. II. Thực trạng của vấn đề nghiên cứu. 1. Thuận lợi: - Nhà trường nhận được sự quan tâm chỉ đạo sát sao của phòng giáo dục về công tác thực hiện chuyên đề giáo dục và bảo vệ môi trường cho trẻ trong trường mầm non. - Trường được xây dựng trên khu đất cao và thoáng mát, thuận lợi về nhiều mặt như giao thông, nguồn nước, nguồn điện sáng và có cảnh quan đẹp. - Trường có đội ngũ giáo viên nhiệt tình, yêu nghề, mến trẻ, 100% giáo viên có trình độ đạt chuẩn và trên chuẩn. - Ban giám hiệu nhà trường đoàn kết, nhất trí cao trong việc lãnh chỉ đạo mọi hoạt động của nhà trường. - Là một xã làm tốt công tác xã hội hoá giáo dục, được các cấp các ngành quan tâm tạo điều kiện giúp đỡ về nhiều mặt, giúp nhà trường hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ đã đề ra. 2. Khó khăn: - Đại Lộc là một xã vùng đồi, nằm ven đường quốc lộ 1A, với lượng tàu, xe chạy Bắc – Nam hàng ngày rất nhiều, nên đã chịu ảnh hưởng không nhỏ về khí thải của các loại phương tiện gây nên. - Trường đã có khu trung tâm, xong khuôn viên sân trường chưa đảm bảo, các loại cây xanh tuy đã có nhưng còn hạn chế về chủng loại, hố sử lý rác thải đã có nhưng chưa hợp lý. 2 - Nhận thức của một số ít giáo viên và phụ huynh học sinh về công tác bảo vệ môi trường còn hạn chế. - Ở một số gia đình ý thức bảo vệ môi trường của người lớn chưa tốt, do đó đã ảnh hưởng đến ý thức thực hiện của trẻ về bảo vệ môi trường ở trường mầm non cũng chưa tốt. - Đồ dùng, đồ chơi phục vụ cho giáo dục chuyên đề còn thiếu nhiều. 3. Kết quả khảo sát thực trạng: Bảng 1 Số trẻ biết chia sẻ và hợp tác với Trẻ có hành vi bảo vệ môi Trẻ có phản ứng với các hành bạn bè và mọi người xung trường vi của con người làm bẩn môi quanh, về công tác bảo vệ môi trường và phá hoại môi trường trường Số Tốt K TB CĐ Số Tốt K TB CĐ Số Tốt K TB CĐ trẻ trẻ trẻ 195 45 57 53 40 195 38 45 63 49 195 32 47 52 64 cháu 23% 29,2% 27,2% 20,5% 19,5% 23% 32,3% 25,1% 16,4% 24,1% 26,6% 32,8% Từ kết quả trên cho thấy: * Ưu điểm: + Về học sinh: Một số trẻ đã có hành vi bảo vệ môi trường. * Nhược điểm: + Về học sinh: Do trẻ mới đến trường, nhất là trẻ nhà trẻ và trẻ 3 tuổi, ý thức của trẻ về bảo vệ môi trường còn hạn chế. Trẻ thường vòi vĩnh bố, mẹ mua quà bánh mang đến trường ăn, ăn xong trẻ chưa biết bỏ rác thải vào thùng đựng rác, một số trẻ chưa biết đi vệ sinh đúng nơi quy định. + về giáo viên: ý thức trách nhiệm của một bộ phận giáo viên chưa tốt, do đó đã ảnh hưởng đến công tác giáo dục bảo vệ môi trường cho trẻ trong trường mầm non cũng chưa tốt. * Nguyên nhân: 3 - Do ý thức của một số phụ huynh khi đưa con đến trường còn chiều chuộng con thái quá, chưa thực hiện đúng yêu cầu của nhà trường về công tác bảo vệ môi trường. - Nhận thức của một số phụ huynh và giáo viên về công tác bảo vệ môi trường còn hạn chế. Qua kết quả khảo sát trên tôi nhận thấy rằng: Giáo dục bảo vệ môi trường cho trẻ trong trường mầm non quả thật rất cần thiết, và để công việc giáo dục bảo vệ môi trường trong trường mầm non đạt hiệu quả tốt hơn tôi đã mạnh dạn đưa ra một số giải pháp phù hợp với điều kiện hoàn cảnh của đơn vị, theo hướng đi của riêng mình. B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ. I. CÁC GIẢI PHÁP THỰC HIỆN 1. Tranh thủ sự đầu tư của các cấp, các ngành, sự quan tâm hỗ trợ của phụ huynh học sinh về cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ cho công tác thực hiện chuyên đề giáo dục bảo vệ môi trường trong trường mầm non. 2. Tăng cường công tác tham mưu với thủ trưởng đơn vị, quan tâm tạo điều kiện thuận lợi cho công tác bồi dưỡng đội ngũ giáo viên. 3. Tuyên truyền rộng rãi đến các ban ngành đoàn thể, các bậc phụ huynh và các tầng lớp nhân dân về ý thức bảo vệ môi trường. 4. Phối kết hợp chặt chẽ giữa các đoàn thể trong và ngoài nhà trường về công tác giáo dục bảo vệ môi trường. 5. Xây dựng kế hoạch thực hiện công tác giáo dục bảo vệ môi trường trong trường mầm non. II. CÁC BIỆN PHÁP TỔ CHỨC THỰC HIỆN. 4 Biện pháp 1: Tăng cường về điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị cho công tác giáo dục bảo vệ môi trường. Môi trường trong trường mầm non là toàn bộ môi trường tự nhiên, môi trường xã hội và môi trường nhân tạo. Đó là môi trường trong phòng, lớp học và môi trường ngoài phòng lớp học bao quanh cuộc sống học tập, vui chơi của đứa trẻ ở trường mầm non. Môi trường trong phòng, lớp học bao gồm: bàn ghế, giá, tủ, đồ dùng, đồ chơi, hệ thống các biểu bảng phục vụ cho công tác chăm sóc, giáo dục trẻ. Môi trường ngoài lớp học bao gồm: Sân chơi và các thiết bị ngoài trời, khu vui chơi với cát, nước, cổng, biển trưởng, hàng rào, vườn hoa, cây, rau Trong những năm gần đây, với sự quan tâm của nhà nước, nên việc phát triển hệ thống trường lớp mầm non của Hậu Lộc đang từng bước được khởi sắc, các xã trong Huyện đều đã xây dựng được khu trung tâm mầm non. Trường mầm non Đại Lộc cũng rất vinh dự được đón nhận khu trung tâm với 6 phòng học và 5 phòng chức năng từ năm 2007. Khi nhận trung tâm sân trường chưa được quy hoạch, chưa được đổ bê tông mà mới chỉ là sân đất phẳng để làm sân. Đầu năm học 2010-2011 ban giám hiệu nhà trường đã tham mưu với uỷ ban nhân dân xã quy hoạch sân chơi và lát gạch, xây bồn hoa, cây cảnh với diện tích là 546m2 với tổng giá trị 70.449.000đ. Uỷ ban nhân dân Huyện cũng đã quan tâm cấp đồ chơi ngoài trời cho nhà trường số lượng là 2 loại đồ chơi với trị giá 45.000.000đ, cho đến nay khuôn viên trường đã tương đối ổn định, phụ huynh học sinh và giáo viên đã phấn khởi hơn mỗi khi đến trường. Đầu năm học 2010-2011 sau khi được tiếp thu chuyên đề tại Huyện, tôi đã mạnh dạn tham mưu với thủ trưởng đơn vị có kế hoạch đầu tư một số trang thiết bị cơ bản phục vụ cho công tác giáo dục chuyên đề tại trường như: Mua một số thùng đựng rác thải cho các nhóm lớp và khu vui chơi, mua các vật liệu cần thiết cho việc trang trí góc tuyên truyền, quy hoạch khuôn viên trường. Trong năm 5 qua nhà trường đã tuyên truyền, vận động phụ huynh học sinh đóng góp kinh phí, mua mới 12 xô đựng rác thải trị giá 800.000đ, mua vật liệu phục vụ cho công tác trang trí lớp với trị giá 5.850.000đ, mua, đóng mới bàn ghế, sạp ngủ, tủ đựng đồ dùng đồ chơi, bàn ghế văn phòng với trị giá 45.150.000đ. Bên cạnh đó tôi còn vận động phụ huynh học sinh ủng hộ kinh phí mua 5 ghế đá tặng nhà trường với số tiền là 2.500.000đ. Trong năm học qua 8/8 nhóm lớp đều xây dựng được góc tuyên truyền về giáo dục bảo vệ môi trường trong lớp, khu vườn của bé đã được các đồng chí đoàn viên trong công đoàn trồng các loại rau xanh, vừa cung cấp rau sạch cho nhà bếp, vừa là góc để trẻ khám phá khoa học, vừa đảm bảo vệ sinh môi trường. Biện pháp 2: Bồi dưỡng nhận thức cho đội ngũ: Thực hiện nghị quyết 41/ NQ/TW ngày 15 tháng 11 năm 2004 của bộ chính trị đã ra. Nghị quyết về “Bảo vệ môi trường trong thời kỳ đẩy mạnh CNH,HĐH đất nước” với phương châm “ Lấy phòng ngừa và hạn chế tác động sấu đối với môi trường là chính” Nghị quyết coi tuyên truyền giáo dục nâng cao nhận thức và trách nhiệm bảo vệ môi trường là giải pháp số 1 trong bảy giải pháp bảo vệ môi trường của nước ta. Ngày 21 tháng 4 năm 2006 Bộ giáo dục và đào tạo đã có chỉ thị số 3200/2006/BGD&ĐT . Chỉ thị ghi rõ “ Tăng cường công tác giáo dục bảo vệ môi trường trong trường mầm non giai đoạn 2005-2010” Năm học 2010-2011 là năm học tiếp tục đưa nội dung chuyên đề giáo dục bảo vệ môi trường là chuyên đề trọng tâm trong năm học, chính vì thế mà ngay từ đầu năm học nhà trường đã tạo điều kiện để 100% cán bộ- giáo viên được tham gia tiếp thu chuyên đề, cung cấp tài liệu cho cán bộ giao viên tham khảo và áp dụng vào công tác giáo dục trẻ. Thông qua việc tiếp thu chuyên đề giúp giáo viên nắm được mục đích, ý nghĩa, yêu cầu của chuyên đề về giáo dục bảo vệ môi trường. Bên cạnh nhà trường còn tổ chức các buổi hội thảo về chuyên đề, đưa ra 6 các tiêu chí để các khối thảo luận, rút kinh nghiệm, đồng thời cho giáo viên đăng ký thực hiện chuyên đề, nôi dung của phiếu đăng ký nêu lên mục tiêu cần đạt, danh hiệu lớp, danh hiệu cá nhân.. Bản thân là phó hiệu trưởng được phân công phụ trách chuyên môn, ngay sau khi được tiếp thu chuyên đề, tôi đã xây dựng kế hoạch chỉ đạo chuyên đề phổ biến đến tất cả giáo viên trong trường Ví dụ: Tháng Nội dung kiểm tra Người được kiểm tra 8+ 9/2010 - Các nhóm lớp xây dựng góc tuyên Tất cả các nhóm lớp truyền về chuyên đề - Điều kiện thực hiện chuyên đề 10/2010 - Kiểm tra nội dung lồng ghép tích hợp GV Trịnh Thị Hằng : Lớp5 tuổi chuyên đề “ bảo vệ môi trường” vào GV Hoàng Thị Nam : Lớp 4 tuổi các môn học GV Lê Thị Nhạn : Lớp 3 tuổi 11/2010 Xây dựng tiết dạy mẫu GV Nguyễn Thị Liệu : Lớp 5 Tổ chức dạy mẫu tuổi 12/2010 Kiểm tra đánh giá việc thực hiện Tất cả các nhóm lớp chuyên đề bảo vệ môi trường học kì I Kiểm tra nội dung lồng ghép chuyên đề vào các hoạt động Qua việc tổ chức các hoạt động đã giúp cho giáo viên cập nhật được tình hình môi trường của Việt Nam nói chung và của nhà trường và địa phương nói riêng. Từ đó có kiến thức, kỹ năng trong việc tổ chức các hoạt động lồng ghép nội dung giáo dục bảo vệ môi trường vào các hoạt động trong ngày của trẻ một cách phù hợp. 7 VD: TÍCH HỢP NỘI DUNG: Bảo vệ môi trường Chủ đề : Trường mầm non( 3 tuần) (Từ ngày 23 tháng 8 đến ngày10 tháng 9 năm 2010) Độ tuổi : 5-6 tuổi Hoạt động Nội dung Đón trẻ- hoạt - giáo viên đến trước mở cửa thông thoáng lớp học, sắp xếp lại bàn ghế. động tự chọn - Hướng dẫn trẻ biết lựa chọn những đồ chơi phù hợp với chủ đề - Biết cất đồ chơi, đồ dùng cá nhân vào đúng nơi quy định - Biết cùng cô sắp xếp đồ dùng, đồ chơi trong lớp. - Biết cùng cô lau chùi, vệ sinh đồ dùng, đồ chơi hàng ngày, hàng tuần.. Trò chuyện Trò chuyện cùng trẻ về môi trường bẩn, môi trường sạch trong trường mầm non. sáng - Giáo dục trẻ biết giữ gìn vệ sinh trường, nhóm lớp sạch sẽ( Biết bỏ giấy kẹo, vỏ bim bim vào thùng rác, biết nhặt lá vàng rơi trong sân trường, biết quét dọn lớp học cùng cô, nêu lên nhận xét của mình về hành vi của các bạn( Bạn A bỏ giấy kẹo khắp nơi trong lớp, vứt xuống dưới tầng là hành vi không đúng). - Biết tỏ thái độ không đồng tình với hành vi làm ô nhiễm môi trường của bạn và của mọi người xung quanh. Phát triển thẩm mỹ Hoạt động có Tạo hình : - Trẻ biết Vẽ, nặn, cắt xé dán, tô màu trường mầm non. Biết thu chủ đích dọn giấy vụn bỏ vào thùng rác, biết rửa tay chân sạch sẽ sau khi nặn xong. * Hoạt động vẽ: Trường mầm non thân yêu của bé, lớp học của bé * Hoạt động nặn: Nặn đồ chơi tặng bạn trong lớp, * Hoạt động xé dán: Trang trí lớp học * Hoạt động tô màu: Tô màu tranh các hành vi đúng( bạn quét rác, bạn tưới cây, . Gạch bỏ những hành vi sai: bẻ cành, dẫm lên hoa Phát triển ngôn ngữ: 8 -Trẻ biết đọc thơ cô dạy. Bé à bé ơi, đến lớp - câu đố :Trẻ có phản ứng nhanh nhẹn, biết đoán và thuộc câu đố. -Kể chuyện: Bức vẽ trên cánh cổng.Món quà của cô.. Khuyến khích trẻ biết sáng tác chuyện về chủ đề, qua đó giúp trẻ phát triển vốn từ và phát triển trí tưởng tượng Hoạt động Cho trẻ quan sát sân trường hôm nay sạch hay bẩn, nêu lên nhận xét phải làm gì để sân trường thêm sạch, đẹp.. ngoài trời -con hãy nêu lên nhận xét của mình về sân trường( lớp học ngày hôm nay) Bẩn,sạch, nguyên nhân và cách giải quyết + Hôm nay sân trường( lớp) rất bẩn, vì các bạn ném vỏ kẹo, đồ chơi bừa bãi + Tham quan khu nhà bếp, làm một số công việc phụ các cô bác cấp dưỡng( Tráng bát, thìa, lau chùi bàn ăn, nhặt rau.. Hoạt động - Nhắc trẻ biết chơi các trò chơi về chủ đề. Giáo dục trẻ biết giao tiếp với nhau, không vứt ném đồ chơi bừa bãi, biết thu dọn đồ chơi góc và cất đúng nơi quy định. * Đối với góc xây dựng: Xây dựng trường mầm non, lớp học của bé, siêu thị đồ chơi * Đối với góc phân vai: Cô giáo, phòng khám.. * Đối với góc nghệ thuật: Tô màu tranh trường mầm non, tô màu Hoạt động Trò chuyện đàm thoại về những điều trẻ đã học, đã biết về trường mầm non( Tên cô giáo, tên các bạn.. chiều Yêu cầu trẻ thu dọn gọn gàng các đồ dùng, đồ chơi, vệ sinh phòng lớp sạch sẽ trước khi ra về. Hoạt động trả Khen ngợi những trẻ có hành vi tốt về thực hiện vệ sinh môi trường. trẻ Nhắc nhở những hành vi chưa có lợi cho môi trường như sau khi cắt dán ,xé giấy, chơi trò chơi còn vứt rác bừa bãi trong lớp học Kết quả đánh giá chuyên đề cuối chủ đề: * Ưu điểm: * Nhược điểm: * Hướng khắc phục: * Xếp loại: Biện pháp 3: Chú trọng công tác tuyên truyền: 9 Xác định được chuyên đề giáo dục bảo vệ môi trường cho trẻ là một chuyên đề không tốn nhiều đầu tư về kinh phí, mà ở đây ý thức tự giác, suy nghĩ đúng của mỗi người góp phần tạo nên thành công của chuyên đề, vì vậy việc tuyên truyền, phối kết hợp với các cấp lãnh đạo địa phương, các tổ chức quần chúng trong xã hội, đặc biệt là các bậc phụ huynh là việc làm mà tôi chú trọng nhất. - Ngay từ đầu năm học, với buổi họp phụ huynh đầu năm, tôi đã đưa ra ý kiến của mình với các vị đại biểu đại diện uỷ ban nhân xã và phụ huynh học sinh về công tác bảo vệ môi trường trong trường mầm non và được phụ huynh đồng tình ủng hộ. - Đối với giáo viên, tôi yêu cầu mỗi giáo viên là một tuyên truyền viên tích cực trong việc tuyên truyền bảo vệ môi trường.Muốn phụ huynh hiểu được vấn đề, và có thái độ hưởng ứng tốt thì giáo viên phải có những kỹ năng tuyên truyền, sức thuyết phục cao. - Đối việc trang trí lớp cũng cần làm nổi bật nội dung chuyên đề giáo dục bảo vệ môi trường, đây cũng chính là một hình thức tuyên truyền tốt nhất đến phụ huynh và học sinh, bằng các góc mở, giáo viên có thể thay đổi các hình ảnh minh hoạ về công tác bảo vệ môi trường cho trẻ như tranh: Bé quét nhà, bé chăm sóc cây, con vật, bé nhặt rác bỏ vảo thùng rác Thông qua đó để giáo dục trẻ có ý thức ngay từ khi còn nhỏ về hành vi bảo vệ môi trường. - Đối với nhà trường, tôi tham mưu với thủ trưởng đơn vị thuê người kẽ vẽ các hình ảnh có nội dung tuyên truyền về giáo dục bảo vệ môi trường ngay phía cầu thang lên xuống, nhằm tuyên truyền đến tất cả phụ huynh, học sinh và khách đến tham quan về công tác bảo vệ môi trường. - Đối với các hội thi, lễ hội được tổ chức trong nhà trường, bao giờ cũng được gắn với nội dung giáo dục bảo vệ môi trường cho cán bộ giáo viên và học sinh, có phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng giáo viên và học sinh như: Thu dọn, sắp xếp bàn ghế gọn gàng trước và sau khi thực hiện lễ hội, hội thi, Không ăn quà 10