+ Nhiều trường chưa có phòng học bộ môn nên việc tiến hành các thí nhiệm, thực hành gặp rất nhiều khó khăn.
+ GV sinh học phải dạy nhiều giờ, thiếu trợ lý thí nghiệm nên càng khó khăn trong việc đủ thời gian chuẩn bị cho tiết giảng khi muốn tiến hành thí nghiệm, thực hành.
+ Các thiét bị dạy học còn thiếu nhiều, nhiều thiết bị dạy học về quá chậm, chất lượng chưa đạt yêu cầu
+ HS ở nhiều nơi chưa có thói quen và kỹ năng tự học, sáng tạo
- Qua thực tế dạy học , trong đợt tập huấn thay sách môn sinh học đầu năm học 2008-2009 tại trường THCS thị trấn , chúng ta đã thấy được: Hiện nay phần lớn giao viên huyện ta cũng mới tiếp cận với PPDH tích cực. Đổi mới PPDH là phải thể hiện rõ được vai trò của thày và vai trò của trò trong từng hoạt động dạy và học nhằm phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh phù hợp với đặc điểm môn học, với phương châm “ Dạy học lấy học sinh làm trung tâm” để nhấn mạnh vai trò của HS. Do vậy việc đổi mới PPDH là việc làm thiết thực và lâu dài trong suốt quá trình dạy học. Xã hội ngày nay tri thức ngày càng phát triển, con người ngày càng hiểu biết, nên đổi mới PPDH là để phù hợp với nội dung chương trình sgk, phù hợp với đối tượng dạy học. Tạo điều kiện cho các em không những biết tìm tòi, nghiên cứu kiến thức sgk mà các em còn có tư duy, có khả năng sáng tạo với kiến thức khoa học hiện đại Từ đó nâng cao chất lượng dạy và học của bộ môn. Chính vì lẽ đó mà tôi tiếp tục nghiên cứu đề tài : “Đổi mới PPDH môn sinh học THCS” để cùng đồng nghiệp tham khảo, đóng góp ý kiến bổ sung vào phương pháp đổi mới trong dạy học, để giúp tôi có được PPDH tích cực và thiết thực hơn.
16 trang |
Chia sẻ: thiennga98 | Lượt xem: 485 | Lượt tải: 0
Bạn đang xem nội dung tài liệu Sáng kiến kinh nghiệm: Đổi mới phương pháp dạy học Sinh học THCS - Đặng Thị Hoà, để tải tài liệu về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
cÇn cã ®îc tõ ph¬ng tiÖn trùc quan ®ã.
Bíc 3: GV híng dÉn hs quan s¸t (sö dông vµ khai th¸c kiÕn thøc tõ ph¬ng tiÖn trùc quan th«ng qua c¸c c©u hái gîi më cña G)
Bíc 4: HS nªu vµ tæng hîp ®îc nh÷ng kiÕn thøc rót ra ®îc tõ nh÷ng nhËn xÐt, kÕt luËn vÒ hiÖn tîng, sù vËt ®îc thÓ hiÖn qua ph¬ng tiÖn trùc quan.
Bíc 5: GV chuÈn x¸c vµ chèt kiÕn thøc.
VÝ dô minh häa
Bµi “CÊu t¹o trong cña hoa” - Sinh häc 6
Bíc 1: Ph¸t phiÕu häc tËp, chia nhãm häc tËp giíi thiÖu b«ng hoa bëi, PP chñ yÕu ë ®©y lµ quan s¸t vµ m« t¶.
Bíc 2: GV nªu yªu cÇu HS ph¶i quan s¸t, m« t¶ vµ vÏ ®îc cÊu t¹o c¸c bé phËn cña hoa bëi.
Bíc 3: GV híng dÉn quan s¸t hoa bëi tõ bªn ngoµi vµo trong, vÒ: h×nh d¹ng, mµu s¾c , kÝch thíc, h¬ng th¬mLÇn lît t¸ch bé phËn cña hoa ®Ó quan s¸t, xong bé phËnnµo th× t¸ch bá lu©n bé phËn Êy. LÇn lît ghi l¹i c¸c ®Æc ®iÓm.
LÊy mét nhÞ hoa ®Ó quan s¸t kÜ, t¸ch mét bao phÊn dÇm nhÑ lªn tê giÊy, dïng kÝnh lóp ®Ó quan s¸t. Quan s¸t nhôy hoa gåm nh÷ng bé phËn nµo ?C¾t ngang bÇu nhôy quan s¸t.
Bíc 4: HS nªu vµ tæng hîp nh÷ng kiÕn thøc rót ra:
. Cuèng hoa cã h×nh trô mµu xanh, cã chøc n¨ng n©ng ®ì hoa.
. Bao hoa: ®Õ hoa mµu xanh, bao bäc bªn ngoµi, b¶o vÖ hoa. Trµng hoa mµu tr¾ng, bao bäc bªn ngoµi b¶o vÖ hoa.
. NhÞ hoa gåm cã chØ nhÞ vµ bao phÊn dÝnh trªn chØ nhÞ. Bao phÊn chøa rÊt nhiÒu h¹t phÊn.
. Nhôy hoa gåm cã ®Çu nhôy, vßi nhôy, bÇu nhôy. No·n n»m bªn trong bÇu nhôy.
* PP thùc hµnh
Tïy theo môc ®Ých d¹y häc lµ nghiªn cøu tµi liÖu míi hay thùc hµnh vËn dông, cñng cè kh¸I niÖm, rÌn kü n¨ng cã thÓ cã nh÷ng quy tr×nh kh¸c nha.
ViÖc sqö dông PP thùc hµnh cÇn híng tíi ph¸t triÓn n¨ng lùc tÝch cùc, ®éc lËp cña HS trong häc tËp. ®îc sö dông theo c¸c bíc:
Bíc 1: HS biÕt ®îc môc ®Ých cña thùc hµnh.
Bíc 2: GV vµ HS chuÈn bÞi thiÕt bÞ cho thùc hµnh (dông cô, hãa chÊt mÉu vËt, tranh ¶nh)
Bíc 3: HS t×m hiÓu c¸c thao t¸c, trËt tù c¸c ho¹t ®éng thùc hµnh: HS tù t×m hiÓu hoÆc t×m hiÓu díi sù híng dÉn cña GV.
Bíc 4: HS tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng thùc hµnh theo c¸ nh©n, theo cÆp, theo nhãm. TiÕn hµnh c¸c thao t¸c thÝ nghiÖm, c¸c bíc thùc hµnh.
Bíc 5: HS tiÕn hµnh khai th¸c c¸c th«ng tin tõ kÕt qu¶ thùc hµnh. VÝ dô: Quan s¸t mÉu v¹t, m« t¶ hiÖn tîng thÝ nghiÖm, gi¶i thÝch vµ rót ra kÕt luËn. GV nhËn xÐt vµ hoµn thiÖn.
Bíc 6: HS nªu nhËn xÐt hoÆc rót ra kÕt luËn. VÝ dô: c¸ch gi¶I mét bµi to¸n di truyÒn, ®Æc ®iÓm cña mét nhãm sinh vËt, kÕt qu¶ cña mét thÝ nghiÖm sinh häc, mét kh¸i niÖm ®îc h×nh thµnh, mét kü n¨ng ®îc thùc hiÖn. GV nhËn xÐt bæ sung, hoµn thiÖn.
VÝ dô minh häa
Bµi: “VËn chuyÓn c¸c chÊt trong th©n” môc 1/ Sinh 6.
Bíc 1: Gv giíi thiÖu môc ®Ých cña tiÕt thùc hµnh:
X¸c ®Þnh níc vµ muèi kho¸ng ®îc vËn chuyÓn qua bé phËn nµo cña th©n?
Bíc 2: ChuÈn bÞ 2 b×nh thñy tinh, 1 b×nh ®ùng mùc xanh hoÆc ®á, 1 b×nh ®ùng níc cÊt, 2 cµnh hoa tr¾ng (hoa hång), kÝnh lóp, dao con.
Bíc 3: c¸c thao t¸c:
. C¾m cµnh hoa vµo b×nh níc mµu vµ b×nh níc cÊt ®Ó ra chç tho¸ng
. Sau mét thêi gian(30-60 phót) quan s¸t nhËn xÐt sù thay ®æi mµu s¾c cña c¸nh hoa
. C¾t ngang cµnh hoa, ding kÝnh lóp quan s¸t phÇn bÞ nhuém mµu
Bíc 4: HS tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng thùc hµnh theo nhãm, ®Ó dÔ quan s¸t thÝ nghiÖm nªn lµm tríc. NhËn xÐt níc vµ muèi kho¸ng hßa tan ®îc vËn chuyÓn trong th©n qua m¹ch gç.
Bíc 5: HS tiÕn hµnh khai th¸c th«ng tin tõ kÕt qu¶ thùc hµnh.
. Quan s¸t c¸nh hoa sÏ chuyÓn mµu râ h¬n lµ l¸, râ nhÊt ë c¸c g©n hoa, l¸.. NÕu thêi gian l©u th× toµn bé c¸nh hoa sÏ cã mµu gièng nh mµu mùc, chøng tá mùc ®· chuyÓn tõ b×nh thñy tinh lªn c¸nh hoa. VËy nã chuyÓn qua bé phËn nµo cña th©n?
. C¾t ngang th©n ta they bé phËn bÞ nhuém mµu lµ m¹ch gç, chøng tá mùc ®îc ®a lªn l¸ vµ hoa qua m¹ch gç.
* PP d¹y häc ®Æt vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò
Bíc 1: §Æt vÊn ®Ò, x©y dung bµi to¸n nhËn thøc.
T¹o t×nh huèng cã vÊn ®Ò
Ph¸t hiÖn, nhËn d¹ng vÊn ®Ò nÈy sinh
Gi¶I thÝch vµ chÝnh x¸c hãa t×nh huèng khi cÇn thiÕt ®Ó hiÓu ®óng vÊn ®Ò ®îc ®Æt ra
Bíc 2: Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®Æt ra
Ph©n tÝch, t×m hiÓu vÊn ®Ò, lµm râ mèi liªn hÖ gi÷a c¸I ®· biÕt vµ c¸I ph¶I t×m
LËp kÕ ho¹ch gi¶I quyÕt vÊn ®Ò
TiÕn hµnh gi¶I quyÕt vÊn ®Ò, ®a ra lêi gi¶i.
Bíc 3: §¸nh gi¸ kÕt qu¶, ph©n tÝch khai th¸c lêi gi¶I
KiÓm tra tÝnh hîp lý tèi u cña lêi gi¶I
Kh¼ng ®Þnh hay b¸c bá gi¶ thuyÕt nªu ra
§Ò xuÊt nh÷ng vÊn ®Ò míi cã liªn quan nhê xÐt t¬ng tù , kh¸I qu¸t, lËt ngîc vÊn ®Ò vµ gi¶I quyÕt nÕu cã thÓ.
VÝ dô minh häa
Bíc 1: Khi d¹y bµi “Di truyÒn liªn kÕt” Sinh häc 9. GV ®Æt vÊn ®Ò: Dùa vµo sgk, h·y cho biÕt khi Moocgan cho ruåi ®ùc F1 x¸m dµi lai víi ruåi c¸I ®en côt th× ®îc F2 cã tØ lÖ nh thÕ nµo? Gi¶I thÝch
HS tr¶ lêi: 1 x¸m dµi : 1 ®en côt. Theo Men®en th× ruåi ®ùc x¸m dµi F1 sÏ cho ra 4 lo¹i giao tö: BV, Bv, bV, bv cßn ruuo× c¸I ®ªn côt chØ cho ra mét lo¹i giao tö lµ bv. Nh vËy ë F2 sÏ cho ra 4 lo¹i tæ hîp giao tö: BbVv, Bbvv, bbVv, bbvv víi tØ lÖ ngang nhau.
Nhng thùc tÕ chØ cã 2 lo¹i tæ hîp ®îc t¹o thµnh lµ vµ.VËy chóng ta sÏ gi¶I thÝch trêng hîp nµy nh thÕ nµo?
HS tr¶ lêi: Nh vËy ruåi ®ùc F1 chØ cho 2 lo¹i giao tö lµ BV vµ bv víi tØ lÖ ngang nhau, hay nãi c¸ch kh¸c lµ B lu«n ®I víi V, b luu«n ®I víi v. Ngêi ta gi¶I thÝch lµ B vµ Vcïng n»m trªn mét NST, b vµ v cïng n»m trªn mét NST cho nªn lu«n di truyÒn cïng nhau.
* PP th¶o luËn nhãm
Bíc 1: Giíi thiÖu chñ ®Ò
Bíc 2: Chia nhãm, bÇu nhãm trëng
Bíc 3: Giao nhiÖm vô trong nhãm, c¸ nh©n. GV híng dÉn hs thùc hiÖn nhiÖm vô th¶o luËn, quy ®Þnh thêi gian vµ ph©n c«ng vÞ trÝ lµm viÖc cho c¸c nhãm.
Bíc 4: C¸c nhãm th¶o luËn gi¶I quyÕt nhiÖm vô ®îc giao
Bíc 5: §¹i diÖn tong nhãm tr×nh bµy kÕt qu¶ th¶o luËn cña nhãm. C¸c nhãm kh¸c quan s¸t l¾ng nghe, chÊt vÊn b×nh luËn vµ bæ sung ý kiÕn.
Bíc 6: GV tæng kÕt vµ nhËn xÐt.
VÝ dô minh häa
Bµi : “BiÕn d¹ng cña l¸” Sinh6.
Bíc 1: Giíi thiÖu nhiÖm vô, môc tiªu cña bµi: Nªu ®îc nh÷ng ®Æc ®iÓm vÒ h×nh th¸i vµ chøc n¨ng cña mét sè lo¹i l¸ biÕn d¹ng. HiÓu ®îc ý nghÜa biÕn d¹ng cña l¸.
Bíc 2: Chia nhãm, bÇu nhãm trëng (mçi bµn mét nhãm)
Bíc 3: GV ph¸t phiÕu häc tËp, mÉu vËt vµ giao nhiÖm vô cho c¸c nhãm: HS lÇn lît quan s¸t ®Æc ®iÓm h×nh th¸i cña c¸c l¸ biÕn d¹ng theo trËt tù cña phiÕu häc tËp, t×m hiÓu chøc n¨ng cña c¸c lo¹i biÕn d¹ng.
Bíc 4: C¸c nhãm th¶o luËn, ph©n c«ng gi¶i quyÕt nhiÖm vô ®îc giao. Mçi hs chÞu tr¸ch nhiÖm quan s¸t vµ tr×nh bµy tríc nhãm vÒ 2 lo¹i l¸ biÕn d¹ng. C¸c hs kh¸c nhËn xÐt th¶o luËn, thèng nhÊt ý kiÕn vµ ghi vµo phiÕu häc tËp.
Bíc 5: §¹i diÖn tong nhãm tr×nh bµy kÕt qu¶ th¶o luËn cña nhãm. C¸c nhãm kh¸c quan s¸t, l¾ng nghe, chÊt vÊn, b×nh luËn vµ bæ sung ý kiÕn.
Bíc 6: GV tæng kÕt vµ nhËn xÐt.
5. KÕt qu¶ thùc hiÖn
Víi PPDH nh vËy t«I ®· thùc nghiÖm trªn 4 líp: Líp 9A, 9B n¨m häc 2007-2008
Líp 9A, 9B n¨m häc 2008-2009
¥ mçi líp sau gÇn 1 n¨m ¸p dông PPDH tÝch cùc m«n Sinh häc ®· t¹o ®îc sù say mª, høng thó, tÝnh n¨ng ®éng s¸ng t¹o cña c¸c em trong häc tËp. C¸c em biÕt tù nªu vÊn ®Ò, tù nhËn xÐt, ph©n tÝch, so s¸nhtù t×m ra kiÕn thøc sgk vµ biÕt ®èi chiÕu víi hiÖn tîng thùc tÕ ®êi sèng®Æc biÖt c¸c em yªu thÝch m«n Sinh häc vµ kÕt qu¶ häc tËp cao. Trong 2 n¨ häc 2007-2009 c¸c em tham dù kú thi HSG ®Òu ®¹t gi¶i.
Trong n¨m häc 2007-2008:kÕt qu¶ häc tËp cuèi n¨m cña líp 9A, 9B ®¹t 99% tõ trung b×nh trë lªn, vît 6% so víi n¨m häc tríc ®ã. Cã 2 em dù thi HSG m«n Sinh ®Òu ®¹t 2 gi¶i cÊp HuyÖn mét gi¶i nhÊt cÊp Thµnh phè.
Trong n¨m häc 2008-2009: ChÊt lîng häc tËp kú I cña líp 9A, 9B rÊt cao. Cã mét em tham dù kú thi HSG vµ ®¹t gi¶i ba cÊp HuyÖn, tiÕp tôc tham dù ®éi tuyÓn Hs ®i thi cÊp Thµnh phè.
Cã ®îc kÕt qu¶ nh vËy trong m«n Sinh häc còng lµ nhê vµo viÖc §MPPDH mµ t«i ®· nghiªn cøu vµ ¸p dông. Tõ ®ã n©ng cao ®îc thµnh tÝch bé m«n.
PhÇn III/ KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ
1/ Nh÷ng ®¸nh gi¸ c¬ b¶n nhÊt cña SKKN
Dùa vµo thùc tÕ vµ kinh nghiÖm cho thÊy PPDH tÝch cùc lµ sù phèi kÕt hîp hµi hßa gi÷a c¸c ph¬ng ph¸p: VÊn ®¸p t×m tßi, Trùc quan, Thùc hµnh, ®Æt vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò, Th¶o luËn nhãm. Víi viÖc lùa chän, sö dông chóng mét c¸ch linh ho¹t, s¸ng t¹o phï híp víi néi dung kiÕn thøc ë tong bµi, tõng ch¬ng ®· ph¸t huy ®îc tÝnh tÝch cùc, chñ ®éng, s¸ng t¹o, ®éc lËp ®Ó kh¸m ph¸, t×m tßi vµ x©y dung kiÕn thøc míi tõ nh÷ng kinh nghiÖm tõ nh÷ng kiÕn thøc ®· biÕt, díi sù híng dÉn, ®iÒu khiÓn cña GV.
Tõ ®ã thÊy ®îc viÖc cÇn thiÕt cña tËp huÊn thay s¸ch, båi dìng chuyªn m«n, sinh ho¹t chuyªn ®Ò, thi GVG trong qu¸ tr×nh d¹y häc m«n Sinh häc cho c¸c ThÇy c« gi¸o n©ng cao kinh nghiÖm trong gi¶ng d¹y, ®Ó tiÕp tôc vËn dông §MPPDH mét c¸ch cã hiÖu qu¶.
2/ C¸c kiÕn nghÞ ®îc ®Ò xuÊt tõ s¸ng kiÕn kinh nghiÖm
Trong d¹y häc Sinh häc c¸c thiÕt bÞ, ph¬ng tiÖn: vËt mÉu, tranh vÏ, m« h×nh, thÝ nghiÖm®ãng vai trß lµ nguån tri thøc quan träng vµ chiÕm phÇn lín trong c¸c bµi häc Sinh häc THCS. §Ó lùa chän vµ vËn dông c¸c PPDH tÝch cùc mét c¸ch hiÖu qu¶, th× nhÊt thiÕt ph¶i cã ®Çy ®ñ thiÕt bÞi, ph¬ng tiÖn d¹y häc.
Trong phßng thÝ nghiÖm trêng THCS Thanh L¬ngcßn thiÕu mét sè tranh vÏ vµ m« h×nh GV cã thÓ tù lµm, nhng t«i vÉn ®Ò nghÞ nhµ trêng cÇn bæ sung ®Çy ®ñ h¬n vµ ®óng chÊt lîng.
Nhµ trêng cÇn bæ sung hay liÖt kª mét sè tranh vÏ vµ m« h×nh cha ®¹t.
Tµi liÖu tham kh¶o ®· cã, nhng cha nhiÒu, ®Ò nghÞ nhµ trêng bæ sung thªm.
Bæ sung vµ triÓn khai réng r·i s¸ch bµi tËp Sinh häc ë c¸c khèi.
Thêng xuyªn lªn chuyªn ®Ò vÒ §MPPDH bé m«n Sinh ®Ó n©ng cao kinh nghiÖm gi¶ng d¹y vµ chÊt lîng häc tËp cña bé m«n.
Båi dìng khuyÕn khÝch GV, HS tù lµm thiÕt bÞ d¹y häc ®¬n gi¶n, dÔ lµm vµ c¸c thiÕt bÞ s¸ng t¹o cung cÊp kiÕn thøc Sinh häc trong bé m«n Sinh häc THCS.
Môc lôc
Néi dung
Trang
PhÇn I: §Æt vÊn ®Ò
1-Lý do vÒ tÝnh cÊp thiÕt
2-Môc ®Ých nghiªn cøu ®óc rót kinh nghiÖm
3-KÕt qu¶ cÇn ®¹t ®îc
4-®èi tîng ph¹m vi vµ kÕ ho¹ch nghiªn cøu
1
1
2
4
PhÇn II - Néi dung
1 - C¬ së lÝ luËn
2 - Thùc tr¹ng vÊn ®Ò nghiªn cøu vµ tæng kÕt kinh nghiÖm
3 - M« t¶ c¸c gi¶i ph¸p
4- KÕt qu¶ thùc hiÖn
5
6
9
14
phÇn 3 - kÕt luËn vµ kiÕn nghÞ
1 - Nh÷ng ®¸nh gi¸ c¬ b¶n nhÊt cña SKKN
2 - C¸c kiÕn nghÞ ®îc ®Ò xuÊt vÒ tõ SKKN
14
15
File đính kèm:
- Sang kien doi moi phuong phap day hoc sinh hoc.doc