Phương pháp dạy học môn Lịch sử lớp 5 theo hướng tích cực

ống trong cảnh tủi nhục. Nguyễn tất Thành sớm thấu hiểu tình cảnh đất nước và nổi thống khổ của nhân dân ...” - Phương pháp sắm vai: Ở cuộc gặp gỡ giữa Nguyến Tất Thành và anh Lê: “ Anh Thành: - Anh Lê, anh có yêu nước không ? Anh Lê: - (Ngạc nhiên) Tất nhiên là có chứ. Anh Thành : - Anh có thể giữ bí mật được không? Anh Lê : - Có ! Anh Thành: - Tôi muốn ra nước ngoài xem nước Pháp và các nước khác.Sau khi xem xét họ làm thế nào, tôi sẽ trở về giúp đồng bào chúng ta. Nhưng nếu đi một mình, thật ra cũng có điều mạo hiểm, nhất là những lúc ốm đau. Anh muốn đi với tôi không? Anh Lê: - Nhưng bạn ơi, chúng ta lấy đâu ra tiền mà đi ? Anh Thành: - Đây, tiền đây – Anh Thành vừa giơ hai bàn tay ra vừa nói – Chúng ta sẽ làm việc. Chúng ta sẽ làm bất cứ những việc gì để sống và để đi. Thế thì anh cùng đi với chúng tôi chứ ? ....” c)Dạy học các bài có nội dung đề cập tới các cuộc khởi nghĩa, kháng chiến, chiến thắng, chiến dịch, phản công, tiến công ..... Đây là loại bài có nội dung hấp dẫn, lôi cuốn sự chú ý của học sinh. Do đó, giáo viên phải tái hiện sự kiện sinh động cụ thể. Sử dụng câu hỏi về sự phát sinh của sự kiện: Nguyên nhân sâu xa, nguyên nhân trực tiếp hay hoàn cảnh,bối cảnh lịch sử của sự kiện. Đây là một đặc điểm tư duy lịch sử cần hình thành từng bước cho học sinh. Mặt khác, đối với loại bài này phần quan trọng nhất là trình bày diễn biến, phát triển của sự kiện lịch sử. Vì vậy phải cho học sinh nắm vững mốc thời gian bắt đầu diễn ra sự kiện, địa danh, nhân vật lịch sử, các đường tiến công, diễn biến trận đánh ...... bằng cách nêu vấn đề, câu hỏi ..... Sau phần diễn biến là hướng dẫn học sinh tìm hiểu kết quả sự kiện đó và rút ra ý nghĩa lịch sử, bài học kinh nghiệm. Đối với loại bài này giáo viên giúp học sinh nhận thức mối quan hệ nhân quả của sự kiện, thắng lợi hay thất bại đều có ảnh hưởng nhất định đối với lịch sử. Với dạng bài này (trong sách giáo khoa là các bài: Bài 3, bài 7, bài 8, bài 9, bài 14, bài 15, bài 17, và bài 20) thì miêu tả, tường thuật kết hợp với trực quan là những phương pháp chủ đạo. Giáo viên có thể tổ chức cho học sinh tự tìm hiểu về tư liệu lịch sử rồi mô tả, tường thuật lại diễn biến của sự kiện, giáo viên có vai trò hổ trợ, bổ sung giúp học sinh tái hiện lại lịch sử, xây dựng lại biểu tượng lịch sử một cách hoàn chỉnh hơn. Ví dụ: Khi dạy bài “ Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ” giáo viên cần kết hợp trực quan với tường thuật để tái hiện 3 đợt tấn công của quân ta vào Điện Biên Phủ (Sử dụng lược đồ chiến dịch Điện Biên Phủ - giáo viên vừa tường thuật vừa chỉ trên lược đồ) chẳng hạn: “ Ngày 13/03/1954, quân ta nổ súng mở màn cho chiến dịch Điện Biên Phủ. Trong suốt 5 ngày đêm chiến đấu dũng cảm, quân ta lần lượt tiêu diệt các vị trí phòng ngự quan trọng của địch ở phía Bắc như: Đồi Him Lam, Đồi Độc Lập, Bản Kéo. Trong đợt tiến công này xuất hiện nhiều tấm gương anh dũng, trong đó hình ảnh anh Phan Đình Giót ở trận đánh đồi Him Lam đã lấy thân mình lấp lổ Châu Mai cho đồng đội xong lên tiêu dịch địch là một tấm gương như thế ...” Dạng bài ôn tập, tổng kết Đây là loại bài học nhằm hệ thống hoá và cũng cố lại những kiếm thức đã học cho học sinh sau mỗi một thời kỳ ( giai đoạn lịch sử), iúp các em nắm vững kiến thức cơ bản, nhận thức lịch sử một cách sâu sắc, toàn diện hơn. Đối với loại bài này giáo viên cần chuẩn bị chu đáo cho học sinh, lựa chọn phương pháp phù hợp để mạng lại hiệu quả tiết dạy cao. Đặc biệt giáo viên dựa vào câu hỏi trong SGK, thiết kế hệ thống câu hỏi cho học sinh chuẩn bị trước, Trong tiến trình dạy học, giáo viên phải thu hút học sinh vào công việc, phát huy cao nhất tính tích cực của học sinh trong việc trao đổi những câu hỏi mà giáo viên đặt ra, thực hiện các công việc như vẻ sơ đồ, lập bảng niên biểu, thống kê, tìm các dẫn chứng.... Đây là yêu cầu quan trọng để phát triển tư duy, rèn luyện kỷ năng rèn luyện bộ môn. Thông thường đối với dạng bài ôn tập, tổng kết, giáô viên vận dụng tổng hợp nhiều phương pháp (phân tích, tổng hợp, khái quát hoá) kết hợp với vấn đáp – tìm tòi, tổ chức làm việc theo nhóm. Tuỳ từng phần nội dung cụ thể mà giáo viên lựa chọn phương pháp cho phù hợp. Trong đó, hoạt động nhóm, báo cáo kết quả là những phương pháp chiếm nhiều thời gian nhất ngoài ra cỏ thể sử dụng trò chơi lịch sử. Ví dụ: Khi dạy bài “Ôn tập: Chín năm kháng chiến, bảo vệ độc lập dân tộc (1945-1954). Sau khi vào bài giáo viên có thể nêu hệ thống câu hỏi (dựa vào SGK) để học sinh suy nghỉ và tập trung giải quyết các vấn đề: Tình hình đất nước sau Cách Mạng Tháng 8 Thành công Chín năm kháng chiến chống pháp bắt đầu năm nào? Kết thúc vào năm nào? Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến của Hồ Chủ Tịch thể hiện điều gi ? Hệ thống một số sự kiện tiêu biểu nhất trong chín năm chống thực dân Pháp xâm lược. Về hệ thống sự kiện, giáo viên có thể cho học sinh làm theo nhóm để hoàn thành. Chẳng hạn Mốc lịch sử Sự kiện lịch sử Đêm18rạngsáng 19/12/1946 Trung ương Đảng họp, quyết định pháp động toàn quốc kháng chiến Sáng 20/12/1946 Đài tiếng nói Việt Nam phát lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến Tháng 10/1947 Pháp tấn công lên Việt Bắc Ngày 16 /9/1950 Quan ta tấn công cụm cứ điểm Đông Khê Tháng 2/1951 Đại hội đại biểu toàn Quốc của Đảng lần thứ II Ngày 01/05/1952 Đại hội chiến sĩ thi đua.... Ngày 07/05/1954 Chiến thắng lích sử Điện Biên Phủ Sau phần ôn tập, hệ thống hoá có thể cho học sinh chơi tiết trò chơi “Ô ch÷” để cũng cố kiến thức. 1 N G À Y Đ Ồ N G T Â M 2 B Ì N H D Â N H Ọ C V Ụ 3 C Ắ M C H Ô N G 4 M Ồ C H Ô N 5 Đ Ô N G K H Ê 6 L A V Ă N C Ầ U 7 Đ Ợ T 8 P H A N Đ Ì N H G I Ó T Để đẩy lùi giặc đói Bác Hồ tổ chức ngày này ? Để đẩy lùi giặc dốt Bác Hồ tổ chức lớp học này ? Nhân dân Phú thọ đã làm gì để chống quân Pháp nhảy dù Thu – Đông 1947, Việt bắc trở thành: “......Giặc Pháp” Ngày 16/09/1950, quân ta nổ súng tấn công cứ điểm này Tên của người anh Hùng “Chặt cánh tay phá đồn địch”? Ngày 01/05/1954, ta mở.... tấn công lần thứ 3 đánh chiếm các cứ điểm còn lại trong chiến dịch Điện Biên Phủ Tên của người anh hùng lấy thân mình lấp lổ châu mai? III. KẾT QỦA Sau một năm học tôi nghiên cứu nội dung chương trình SGK lịch sử lớp 5, tiếp thu lĩnh hội ý kiến từ các bạn động nghiệp. Tôi đã nghiên cứa và áp dụng phương pháp đã nêu trên, chóng tôi thấy kết quả học tập của học sinh đã chuyển biến khá mạnh mẻ. Với phương pháp này nhằm phát huy sự hứng thú, tính tích cực, sáng tạo của học sinh . Điều này đã thể hiện rất rỏ qua các lần khảo sát. Khảo sát tại lớp 5 A năm học 2009 – 2010 với số lượng 18 em học sinh tôi thấy kết quả như sau: Lần Khảo Sát xếp loại Đầu năm Cuối học kì I Th¸ng 3 SL TL SL TL SL TL Khá giỏi 3 17% 9 50% 14 77,8% Trung bình 13 72% 9 50% 4 22,2% Chưa đạt 2 11% 0 0% 0 0% KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ Nói tóm lại muốn dạy học tốt phân môn lịch sử nói chung và tiểu học nói riêng người giáo viên cần đa dạng hoá các hình thức tổ chức dạy học. Xác định được vị trí, mục tiêu, chuẩn kiến thức và kỷ năng, nội dung cơ bản và trọng tâm của bài dạy. Dạy học đúng đặc trưng bộ môn, đúng loại bài, phù hợp với tâm sinh lý của học sinh và thực tế của lớp học. Ngoài ra, giáo viên phải có kiến thức sâu rộng, điêu luyện về phương pháp và sáng tạo khi vận dụng phương pháp. Bởi vậy trong thời gian qua tôi tích cực nghiên cứu từng loại bài cụ thể, đưa ra các phương pháp dạy học phù hợp với từng loại bài nhằm phát huy tính tích cực, sáng tạo cho học sinh. Từ đó chất lượng dạy học được nâng dần lên, tạo ra niềm say mê, hứng thú học tập môn lịch sử của học sinh. Rèn luyện các kĩ năng nhận thức cho học sinh mô tả, tưòng thuật, nhận xét, đánh giá,so sánh, tổng hợp, liên hệ... biết vận dụng thực tế cuộc sống. Trên đây là một số kinh nghiệm của tôi về “phưong pháp dạy học môn lịch sử lớp 5 theo hướng tích cực”. Hi vọng rằng, một phần nào đó, kinh nghiệm này cũng có tác dụng tích cực đối với các bạn đồng nghiệp. Đặc biệt là các giáo viên trực tiếp dạy lớp 5. - Song trên thực tế hiện nay, đồ dùng, phương tịên phục vụ cho công việc dạy học lịch sử đang còn rất ít. Vì lẽ đó, tôi xin mạnh dạn đề nghị với lãnh đạo nghành và chuyên môn cấp trên tạo điều kiện cho giáo viên chúng tôi co cơ hội được học hỏi lẫn nhau thông qua các chuyên đề về “đổi mới phương pháp dạy học” và bổ sung thêm một số đồ dùng, thiết bị và phương tiện dạy học cho các nhà trường để các tiết dạy lịch sử ngày càng có hiệu quả hơn, sinh động hơn và hấp dẫn hơn. Xin chân thành cảm ơn!. MỘT SỐ HOẠT ĐỘNG CỦA CHỊ EM TRONG THỜI GIAN QUA Kính thưa quý vị đại biểu ! Thưa toàn thể chị em ! Hoà chung với không khí thi đua: “Học tập làm theo tấm gương đạo đức Hồ chí Minh” (Giai đoạn II); “Mỗi thầy cô giáo là một tấm gương đạo đức tự học tự sáng tạo”; cuộc vận động “ Hai không” và “ Xây dựng trường học thân thiện học sinh tích cực” Tôi xin tháy mặt ban nữ công điểm lại một số thành tích mà chị em đã đạt được trong thời gian qua. Kính thưa quý vị đại biểu ! Thưa tất cả các chị em ! Từ đầu năm học 2008-2009 lại nay, cùng với nhà trường BCH Công đoàn – Ban nữ công xây dựng các chỉ tiêu phấn đấu. Chị em luôn không ngừng phát huy nổ lực giúp đở lẫn nhau hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao. Mặc dầu một số chị em có những hoàn cảnh khó khăn, nhưng vào sự đoàn kết, tương thân, tươi ái của đồng nghiệp các chị cúng làm tròn trách nhiệm của người giáo viên, thiên chức cảu người vợ người mẹ. Về chuyên môn: Các chị em luôn chấp hành các nội quy – quy chế của Nghành trường để ra Tham gia đầy đủ các cuộc thi, các cuộc chuyên đề do phòng, trưởng tổ chức. Tham gia Phong trào TDTT được hình thành và tập luyện thường xuyên. PTVHVN các chỉ hưởng ứng rầm rộ, các chị đã dầu tư lớn về chất lượng các tiết mục. Đi đôi với việc phấn đấu hoàn thành các nhiệm vụ ở trường, các chị còn phấn đấu làm tròn trách nhiệm gia đình. Kính thưa quý vị đại biểu ! Thưa tất cả các chị em ! C ó đ ư ợc nh ững k ết qu ả tr ên l à nh ờ v ào s ự ch ỉ đ ạo c ủa c ông đo àn ngh ành, s ự quan t âm