Một số biện pháp phát huy tính tích cực của học sinh khi học môn tự nhiên xã hội lớp 2

yêu cầu về đổi mới phương pháp dạy học. Phát huy tính chủ động của học sinh, người giáo viên cần tăng cường tính chủ động nhận thức của học sinh. Để đào tạo những con người lao động có năng lực, thích nghi với cơ chế thị trường hiện nay, ngay từ những lớp đầu cấp tiểu học, người giáo viên phải biết dẫn dắt học sinh dựa vào kinh nghiệm cá nhân và vốn hiểu biết của học sinh giúp học sinh tự phát hiện kiến thức. Giáo viên tổ chức các hoạt động học tập trong quá trình học như phương pháp quan sát, phương pháp vấn đáp. Biện pháp thực hiện: Giáo viên lựa chọn những bài có vấn đề nhằm củng cố và phát huy trình độ vốn có của học sinh trong chương trình để lựa chọn phương pháp. Trong chương trình TNXh lớp 2 từ bài 1 đến bài 35 đều có thể sử dụng giải pháp này. Ví dụ: Dạy bài “hệ cơ”- Bài 3- Sách TNXH lớp 2 Giáo viên dẫn dắt học sinh từ cái cụ thể, nhưng kinh nghiệm vốn có của học sinh: tự co tay, duỗi tay, tự co chân, duỗi chân, tự véo vào mông, vào bụng…để thấy được cơ bám vào xương và nhờ có cơ mà ta có thể thực hiện được mọi cử động như chạy, nhảy, đi đứng, viết, xoay người, cười, nói, ăn, uống… 3.2. Sử dụng các phương pháp dạy học truyền thống theo tinh thần mới và bổ sung vào các hệ thông các phương pháp thường dùng của môn học những phương pháp mới có tác dụng phát huy tính chủ động nhận thức của học sinh: Các phương pháp truyền thống là: - Phương pháp quan sát - Phương pháp hỏi đáp - Phương pháp kể chuyện Các phương pháp bổ sung: - Phương pháp thảo luận - Phương pháp điều tra - Phương pháp đóng vai… Việc dạy học đối với mỗi bài học là trách nhiệm của mỗi giáo viên, vì vậy chính giáo viên là người quyết định cho việc lựa chọn phương pháp dạy họcthích hợp cho từng bài học, sao cho tương tác giữa thầy và trò trong quá trình lĩnh hội tri thức của trò đạt hiệu quả cao nhất. Kinh nghiệm cho thấy, trong một bài giảng thành công không bao giờ chỉ dùng một phương pháp mà phải phối hợp nhiều phương pháp, cả phương pháp hiện đại và phương pháp truyền thống một cách hợp l.. Biện pháp thực hiện - Nắm chác phương pháp dạy từng nhóm phương pháp - Lựa chọn phương pháp thích hợp để bỏ sung, hỗ trợ lẫn nhau. - Chuẩn bị nội dung, hình thức dạy học tương ứng. Ví dụ:Dạy bài: Cuộc sống xung quanh – bài 22 TNXH lớp 2 – có thể sử dụng nhiều phương pháp phối hợp như: quan sát - thảo luận. Bước 1: Giáo viên giao nhiệm vụ, tổ chức hướng dẫn cho học sinh quan sát - Giáo viên nêu mục đích quan sát: Quan sát tranh cho biết tranh vẽ cảnh ở đâu? Vì sao em biết? Kể tên một số nghề của người dân nơi đây? Phiếu hướng dẫn học sinh quan sát: 1. Tranh vẽ cảnh ở đâu? a- Nông thôn b. Thành phố c. Nông thôn và thành phố 2. Đường ở đây như thế nào? 3. Nhà cửa ra sao? 4. Người và xe cộ đi lại như thế nào? 5. Kể tên một số nghề của người dân qua tranh vẽ? Bước 2: Tổ chức cho học sinh quan sát theo nhóm 4. Tất cả các nhóm cónộidung thảo luận như nhau. Tất cả các thành viên trong nhóm đều tham gia. Đại diện nhóm báo cáo kết quả. Bước 3: Tổ chức cho học sinh báo cáo kết quả quan sát Những điểm cần lưu ý khi sử dụng phương pháp này là: - Thảo luận tránh làm hình thức chỉ có cá nhân nhómn trưởng tham gia - Giáo viên phải bao quát được lớp học tránh sự lộn xộng khi thảo luận. Ví dụ:Dạy bài “Ăn uống đầy đủ” – có thể sử dụng phối hợp phương pháp: thảo luận - hỏiđáp – đóng vai. Bước 1: Chuẩn bị nội dung thảo luận Giáo viên chuẩn bị trước các câu hỏi thảo luận: - Vì sao chúng ta cần ăn no đủ? - Tại sao cần phải uống đủ nước? - Nếu ta thường xuyên bị đói, bị khát thì điều gì sẽ xảy ra? Bước 2: Học sinh thảo luận các nội dung trên Bước 3: Đại diện nhóm trình bày ý kiến Bước 4: Giáo viên tổng kết: Chúng ta cần ăn đủ các loại thức ăn và phải ăn đủ lượng thức ăn; phải uống đủ nước để chúng biến thành các chất bổ dưỡng nuôi dưỡng cơ thể chóng lớn, khoẻ mạnh. Nếu cơ thể thường xuyên bị đói, bị khát thì sẽ mệt mỏi, gầy yếu và có thể còn mắc nhiều bệnh ảnh hưởng đến hiệu quả học tập và làm việc. Bước 5: Đóng vai đi chợ mua thức ăn cho một ngày Tóm lại: Nhờ phối hợp các phương pháp dạy học hiện đại và truyền thống mà học sinh có được cơ hội trình bày ý kiến, suy nghĩ của mình và tạo điều kiện phát triển kĩ năng giao tiếp, tranh luận mà trước đây chỉ dùng phương pháp truyền thống còn hạn chế. 3.3. Đổi mới phương tiện dạy học Phương tiện dạy học truyền thống bao gồm tranh ảnh sách giáo khoa, tranh ảnh sưu tầm, vật thật. Phương tiện hiện đại hiện nay có rất nhiều phong phú như ứng dụng CNTT, máy thu thanh, máy ghi âm, video, máy chiếu phim…Tuỳ theo nội dung bài dạy, tuỳ theo tình hình thực tế về trình độ giáo viên, tuỳ theo trang thiết bị hiện có của mỗi nhà trường giáo viên lạư chọn thiết bị dạy học phù hợp. Cùng 1 bài dạy có thể sử dụng các loại đồ dùng dạy học khác nhau làm tăng hiệu quả giờ dạy. Biện pháp thực hiện: - Tích cực hoá chuẩn bị thiết bị dạy học - Tự học tập nâng cao trình độ sử dụng kĩ thuật hiện đại Lưu ý khi sử dụng phương tiện dạy học: - Tuỳ theo điều kiện cơ sở vật chất, năng lực của giáo viên để lựa chọn phương tịên dạy học phù hợp - Khi sử dụng xong phải chú . bảo quản thiết bị dạy học, nhất là thiết bị hiện đại để tái sử dụng. - Cần tích cực tham gia vào quá trình tự làm đồ dùng dạy học để bổ sung đồ dùng dạy học cho năm học. 3.4. Đa dạng hoá các hình thức tổ chức dạy học như: dạy học cá nhân, học theo nhóm, dạy theo lớp, dạy ngoài thiên nhiên… Đây là việc làm hết sức cần thiết trong mỗi tiết dạy nhằm làm cho học sinh bớy nhàm chán trong mỗi bài, mỗi tiết học. Có thể sử dụng phối hợp nhiều hình thức dạy học khác nhau trong mỗi giờ dạy nhằm tăng hiệu quả giờ dạy. - Lựa chọn hình thức dạy học cho từng bài phù hợp điều kiện cụ thể của lớp học, của địa phương… - Chuẩn bị tốt cho các hoạt động ngoài trời, những phương án khi có tình huống xấu xảy ra: thời tiết, khách quan mang lại. Ví dụ: Dạy bài: Cuộc sống xung quanh Có thể sử dụng hình thức học thảo luận theo nhóm để trao đổi Có thể dạy theo hình thức học ngoài thiên nhiên để học sinh quan sát và nắm thực tiễn Có thể phối hợp hình thức dạy học ngoài thiên nhiên và thảo luận nhóm để học sinh có hứng thú học tập, hiệu quả giờ dạy cao. 4- Kết luận và khuyến nghị: Để phát triển con người toàn diện góp phần hình thành năng lực, phẩm chất, tư duy cho học sinh thì việc dạy tốt tất cả các môn học là một yêu cầu không thể thiếu. Người giáo viên không những dạy tốt các môn Toán, Tiếng Việt hình thành tri thưc cho học sinh mà còn phải dạy tốt tất cả các môn học khác nhau để phát triển một con người toàn diện Việc dạy tốt môn TNXH là một yêu cầu đã và đang được quan tâm song song với những môn khác. Cùng với việc đổi mới các phương pháp dạy học trong nhà trường tiểu học mà môn TNXH được thay đổi theo hướng tích cực. Giáo viên nhiệt tình, có trình độ tay nghề, trình độ khoa học công nghệ nâng lên sẽ là điều kiện thuận lợi cho việc tổ chức giờ học nhẹ nhàng mà hiệu quả giúp học sinh học tập Dạy học môn TNXH theo hướng phát huy tính tích cực của học sinh, góp phần tạo ra không khí học tập vui tươi hồn nhiên, sinh động làm thay đổi không khí học tập để học tốt các môn học tiếp theo Trên đây là kinh ngiệm của tôi qua thực tế 6 tháng dạy chương trình lớp 2 ở tiểu học. Kết quả cụ thể về nhận thức của học sinh về môn học này rất khả quan. Sau đây tôi xin trình bày giáo án sử dụng phối hợp các phương pháo dạy học để phát huy tính tích cực của học sinh Bµi 8: ¨n uèng s¹ch sÏ A/ Môc tiªu:nêu được một số việc cần làm để giữ vệ sinh ăn uống như : ăn chậm nhai kỹ , không uống nước lã ,rữa tay sạch trước khi ăn và sau khi đại, tiểu tiện . HSKG: Nêu được tác dụng của các việc cần làm . B/ §å dïng d¹y häc. - Tranh vÏ sgk. C/ Ph­¬ng ph¸p : Quan s¸t, th¶o luËn, trß ch¬i, thùc hµnh luyÖn tËp… D/ C¸c ho¹t ®éng d¹y häc: Ho¹t ®éng d¹y Ho¹t ®éng häc 1.æn ®Þnh tæ chøc: (1’) 2.KiÓm tra bµi cò: (3-5’) - T¹i sao ph¶i ¨n uèng ®Çy ®ñ? - NhËn xÐt- §¸nh gi¸. 3.Bµi míi: (30’) a.Giíi thiÖu bµi: - Ghi ®Çu bµi. b.Néi dung:*Ho¹t ®éng 1: - YC quan s¸t tranh . - YC c¸c nhãm th¶o luËn tr¶ lêi c©u hái. - Röa tay ntn lµ ®óng? - Röa qu¶ ntn míi s¹ch? - B¹n g¸i trong tranh ®ang lµm g×? Chèt l¹i: §Ó ¨n s¹ch, uèng s¹ch ta ph¶i: Röa tay tr­íc khi ¨n, röa s¹ch rau qu¶ vµ gät vá tr­íc khi ¨n, thøc ¨n ph¶i ®Ëy cÈn thËn. * Ho¹t ®éng 2. - BiÕt ®­îc nh÷ng viÖc lµm ®Ó ®¶m b¶o uèng s¹ch. - NhËn xÐt- KÕt luËn. N­íc uèng hîp vÖ sinh lµ n­íc uèng lÊy tõ nguån n­íc s¹ch vµ Ph¶i ®un s«i tr­íc khi uèng. * Ho¹t ®éng3: - YC c¸c nhãm th¶o luËn. KÕt luËn: ¡n s¹ch, uèng s¹ch sÏ gióp chóng ta ®Ò phßng ®­îc nhiÒu bÖnh ®­êng ruét nh­ ®au bông, Øa ch¶y, giun s¸n. 4.Cñng cè dÆn dß:(4’) - CÇn ¨n uèng s¹ch ®Ó phßng tr¸nh bÖnh tËt. - NX tiÕt häc.chuẩn bị bài sau H¸t -Tr¶ lêi. - C¶ líp h¸t bµi: ThËt ®¸ng chª. - Nh¾c l¹i. * §Ó ¨n s¹ch b¹n ph¶i lµm g×? - Th¶o luËn theo c©u hái. - C¸c nhãm tr×nh bµy. - Röa tay s¹ch b»ng xµ phßng. - Röa d­íi vßi n­íc ch¶y, hoÆc röa nhiÒu lÇn b»ng n­íc s¹ch. - §ang gät vá qu¶ tr­íc khi ¨n ®Ó ®ì bÞ ngé ®äc. - §Ó tr¸nh bÞ ruåi, nhÆng, gi¸n ®Ëu vµo. - §Ó n¬i cao r¸o s¹ch sÏ, óp n¬i kh« r¸o. - Nghe. * Th¶o luËn nhãm vµ nªu ra nh÷ng ®å uãng mµ m×nh th­êng xuyªn uèng h»ng ngµy hoÆc ­a thÝch. - Tr×nh bµy tr­íc líp * T¹i sao ph¶i ¨n s¹ch, uèng s¹ch. - Th¶o luËn – tr×nh bµy. Hiệu quả đạt được Với cách sử dụng một số biện pháp phát huy tính tích cực và sử dụng các phương pháp dạy học truyền thống theo tinh thần mới và bổ sung vào các hệ thống phương pháp thường dùng của môn học .những phương pháp mới có tác dụng phát huy chủ động nhận thứccủa học . Chính vì vậy mà môn hoc được nâng lên rõ rệt và cũng một phần nâng cao chat lượng các môn học khác . Bảng so sánh sau đâyđã cho ta thấy rõ điều đó LỚP Tổng số G % K % TB % Y % 2C 20 4 20% 9 45% 7 35% 0 25% Mặc dù có ý thức chuẩn bị cho việc viết đề tài này từ lâu song kinh nghiệm của bản thân còn ít vì vậy không tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong nhận được sự góp ý chân tình của lãnh đạo các cấp và các bạn đồng nghiệp! Xin trân trọng cảm ơn!