Ðiều tra lấy ý kiến để thay đổi phương pháp dạy học địa lý ở trường đại học sư phạm Hà Nội

Nghiên cứu khoa học và ñổi mới nội dung, phương pháp giảng dạy ñịa lý 259 ðIỀU TRA LẤY Ý KIẾN ðỂ THAY ðỔI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC ðỊA LÝ Ở TRƯỜNG ðẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI NGUYỄN THỊ THU HẰNG Khoa ðịa lý, Trường ðHSP Hà Nội I. PHẦN MỞ ðẦU ðổi mới phương pháp dạy học là việc làm hết sức cần thiết. ðiều ñó ñược thể hiện trong Luật giáo dục của nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam mà Quốc hội ñã thông vào tháng 12/1998 ở ñiều 4, mục 2: “Phương pháp giáo dục phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ ñộng, tư duy sáng tạo của người học, bồi dưỡng năng lực tự học, lòng say mê học tập và ý chí vươn lên”. Nhận thấy sự cần thiết phải ñổi mới phương pháp dạy học, khoa ðịa lý cũng như các khoa khác của trường ñã tích cực ñổi mới cách dạy của giảng viên, cách học của sinh viên, nhằm ñạt ñược mục tiêu của giáo dục ñã ñề ra. II. ðIỀU TRA LẤY Ý KIẾN ðỂ ðỔI MỚI GIẢNG DẠY ðỊA LÝ ðổi mới dạy học ñịa lý là phải ñổi mới phương pháp dạy học, hình thức tổ chức dạy học, ñánh giá kết quả học tập của người học, trang thiết bị của phòng học. ðể thấy rõ sự ñổi mới này, chúng tôi ñã dùng phiếu tham khảo ý kiến của sinh viên năm thứ 4 khoa ðịa lý, Trường ðHSP Hà Nội với nội dung sau: PHIẾU THAM KHẢO Ý KIẾN VỀ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC (PPDH) ðỊA LÝ ðánh dấu Χ vào ý ñúng trong các câu hỏi sau: 1. Các thầy (cô) khoa ta thường sử dụng các phương pháp dạy học nào: Mức ñộ sử dụng Các PPDH Thường xuyên Thỉnh thoảng Chưa sử dụng Thuyết trình ðàm thoại Giải quyết vấn ñề Thảo luận Các PP khác 2. Các hình thức tổ chức dạy học nào mà các thầy (cô) thường tiến hành: Mức ñộ sử dụng Các hình thức tổ chức dạy học Thường xuyên Thỉnh thoảng Chưa sử dụng HT cá nhân ở trên lớp Khoa ðịa lý - 50 năm xây dựng và phát triển 260 Theo nhóm nhỏ Viết các tiểu luận (Bài tập NCKH) Khảo sát ñịa lý ñịa phương tại khu vực của trường ðHSPHN 3. Các phương tiện/Thiết bị dạy học nào các thầy (cô) thường sử dụng trong giờ học: Mức ñộ sử dụng Các phương tiện /thiết bị dạy học Thường xuyên Thỉnh thoảng Chưa sử dụng Bảng ñen Bản ñồ Biểu ñồ Overhead (Giấy trong) Máy tính Băng hình video Dự giờ trường PT Máy chiếu ña năng Màn hình 4. Các tài liệu nào thường ñược thầy (cô) hướng dẫn sử dụng: - Các tài liệu tham khảo ngoài trường ðHSP Hà Nội  - Các giáo trình do các Thầy (Cô) biên soạn  - Các tài liệu khác từ ñĩa CD - ROM  - Các tài liệu khai thác từ Internet  5. Các hình thức ñánh giá nào các thầy (cô) thường sử dụng (không tính luận văn và ñiểm thi học phần): - Chấm ñiểm các tiểu luận  - Chấm ñiểm các bài tập NCKH (Bài tập thực ñịa)  - Chấm ñiểm từng nhóm thảo luận  6. Những yếu tố nào về cơ sở vật chất ảnh hưởng nhiều nhất ñến quá trình học tập của sinh viên (ðánh dấu vào những nội dung phù hợp): - Diện tích phòng học  - Ánh sáng  - Bảng ñen  - Âm thanh  - Chất lượng phấn  - Máy tính  - Chất lượng giẻ lau  - Màn hình  - Chất lượng quạt  - Máy chiếu  - Máy ñiều hòa nhiệt ñộ  7. Có những dấu hiệu nào phản hồi từ phía sinh viên ñến người dạy: - Buồn ngủ  - Thông qua lớp trưởng, phó  Nghiên cứu khoa học và ñổi mới nội dung, phương pháp giảng dạy ñịa lý 261 - Uể oải  - Thông qua giáo vụ khoa  - Hứng thú  - Thông qua các thầy (cô) khác  - Trao ñổi ý kiến với các thầy (cô) ñang dạy  8. Những giải pháp ñổi mới PPDH ñịa lý (ðánh dấu vào những nội dung phù hợp): - Chương trình các học phần  - Nội dung các học phần  - Tài liệu tham khảo  - Máy tính  - ðổi mới PPDH  Kết quả cụ thể thu ñược từ các phiếu thăm dò ñược thể hiện dưới ñây: 1. Các phương pháp dạy học 100 % ý kiến của sinh viên cho rằng: Giáo viên sử dụng phương pháp thuyết trình, ñàm thoại; Các phương pháp dạy học khác như giải quyết vấn ñề, thảo luận, ñộng não... thỉnh thoảng ñược các giảng viên sử dụng. 2. Các hình thức tổ chức dạy học - 100 % ý kiến ñược hỏi ñã trả lời: giáo viên sử dụng hình thức dạy học theo lớp; thỉnh thoảng ñã sử dụng hình thức theo nhóm nhỏ, theo cặp. - 100 % ý kiến sinh viên ñều cho rằng: tất cả các sinh viên ñều phải viết tiểu luận (Bài tập nghiên cứu khoa học) trong khi học các học phần của các tổ ðịa lý tự nhiên, tổ ðịa lý kinh tế - xã hội và tổ Phương pháp giảng dạy. - 100 % ý kiến của sinh viên ñều ñồng ý: Việc khảo sát ñịa lý hay môi trường xung quanh trường ðại học Sư phạm chưa ñược tiến hành. Có thể giải thích ñiều ñó do không có thời gian khảo sát và xung quanh trường không có vấn ñề ñáng ñể khảo sát. 3. Các phương tiện / Thiết bị dạy học ñịa lý - 100 % ý kiến cho rằng: Các giáo viên ñã sử dụng bản ñồ, máy tính (sử dụng PowerPoint và hướng dẫn sinh viên tra cứu tư liệu, hình ảnh trong máy tính). - Băng hình video, giáo án ñiện tử, máy chiếu ña năng, màn hình thỉnh thoảng ñược sử dụng, tuỳ theo bài giảng và nội dung dạy học. 4. Các tài liệu tham khảo Ý kiến của sinh viên cho rằng: Họ ñã sử dụng tài liệu tham khảo do các giáo viên biên soạn và các tài liệu truy cập từ Internet, các ñĩa CD - ROM về ñịa lý và môi trường, các ñĩa Encarta 2005, 2006 do hãng Microsoft sản xuất, các trang web liên quan ñến các học phần. Ngoài ra một số sinh viên cho rằng: họ còn sử dụng tài liệu tham khảo của các tác giả khác ngoài trường ðại học Sư phạm Hà Nội. Khoa ðịa lý - 50 năm xây dựng và phát triển 262 5. Các hình thức ñánh giá ñược sử dụng (Không tính luận văn và ñiểm thi hết học phần) Tất cả các sinh viên ñều thống nhất: ðánh giá thông qua việc hoàn thành thảo luận, bài nghiên cứu khoa học ngoài thực ñịa và bài tập nghiệp vụ sư phạm. Tuy nhiên, việc chấm ñiểm từng nhóm thảo luận thì không có thầy cô nào thực hiện mà chỉ biểu dương những sinh viên có nhiều ñóng góp trong thảo luận. 6. Cơ sở vật chất dạy học ảnh hưởng ñến việc học tập của sinh viên - 100 % ý kiến của sinh viên ñều cho rằng: máy ñiều hoà, chất lượng quạt ñã không ñáp ứng ñược việc học tập của sinh viên do thời tiết nóng quá (tháng 8 và tháng 9) và lớp học quá ñông nên nửa sau của lớp hầu như không nhận ñược tác dụng của máy ñiều hoà(Phòng 204 - Nhà D3); chất lượng quạt tốt nhưng chỉ tập trung ở giữa của lớp còn ở hai bên của phòng học thì nóng - nơi ít nhận ñược tác dụng của quạt (phòng 308 - nhà A1). 7. Sự phản hồi của sinh viên ñến người dạy - Sự phản hồi của sinh viên ñến người dạy biểu hiện ở chỗ: một số sinh viên buồn ngủ, uể oải trong tiết học ñầu của buổi chiều. - Ngoài ra, một số yêu cầu của sinh viên ñối với người dạy còn thông qua việc họ phản ánh trực tiếp với thầy, cô ñang dạy, với giáo vụ khoa hoặc qua lớp trưởng, lớp phó hoặc các giáo viên khác. 8. Giải pháp ñổi mới phương pháp dạy học - Tất cả các sinh viên ñược khảo sát ñều cho rằng: Cần thiết phải ñổi mới phương pháp dạy học và tư liệu tham khảo. - Một số còn cho rằng: Cần cung cấp thêm máy vi tính ñể họ có thể tra cứu tư liệu trên mạng. III. ðỂ ðỔI MỚI PPDH ðỊA LÝ THÀNH CÔNG ðể ñổi mới phương pháp dạy học ñịa lý thành công, cần phải: 1. Tăng cường năng lực của giảng viên khoa ðịa lý - Thực chất cho thấy giảng viên khoa ðịa lý có năng lực, họ có thể ñi dạy ở nhiều nơi, họ có thể làm tốt nhiều nhiệm vụ mà khoa trao cho họ. Vì vậy, cần các cuộc hội thảo ñể trao ñổi kinh nghiệm dạy học giữa các giảng viên của khoa như ñi dự giờ, trao ñổi với sinh viên về chất lượng của giờ dạy... - Cần thiết phải ñổi mới phương pháp dạy học, giảm phương pháp thuyết trình, tăng cường sử dụng các phương tiện trực quan, kết hợp giữa các phương pháp truyền thống và phương pháp dạy học tích cực ñể nâng cao chất lượng dạy học. Nghiên cứu khoa học và ñổi mới nội dung, phương pháp giảng dạy ñịa lý 263 2. Bổ sung thêm cơ sở vật chất cho phòng học: - Cần bố trí thêm máy ñiều hòa ở phần cuối của lớp ở phòng học chuẩn ñể giảm bớt không khí nóng nực vào những ngày thời tiết nóng bức; Nên lắp thêm quạt ở 2 bên phòng 308 - nhà A1 ñể sinh viên 2 bên của lớp học ñược hưởng “gió” của quạt trong những ngày oi bức. - Bố trí thêm phòng học vì phòng học chuẩn quá ñông sinh viên (80 sinh viên năm thứ tư, lớp A + B) TÀI LIỆU THAM KHẢO [1]. Phiếu ñiều tra sinh viên năm thứ tư về các phương pháp dạy học ñịa lý do tác giả bài báo tự biên soạn, tháng 9 - 2006 [2]. Nguyễn Thị Thu Hằng. Phương pháp dạy học ñịa lý cấp Trung học cơ sở, 2006. [3]. ðặng Văn ðức, Nguyễn Thị Thu Hằng. Kỹ thuật dạy học ñịa lý ở trường phổ thông. Sách bồi dưỡng thường xuyên chu kỳ 1997 - 2000 cho giáo viên THPT, NXB Giáo dục, 1999. [4]. ðặng Văn ðức, Nguyễn Thu Hằng. Phương pháp dạy học ñịa lý theo hướng tích cực. NXB ðại học Sư phạm, 2003. TÓM TẮT Bài báo ñề cập ñến sự cần thiết phải ñổi mới phương pháp dạy học ñịa lý và cần bổ sung cơ sở vật chất của một số phòng học của khoa ñịa lý, trên cơ sở ñiều tra ý kiến của sinh viên và những nhận xét từ việc ñiều tra này. SUMMARY NGUYEN THI THU HANG In the article, the author talk about the necessary of innovation of teaching methods and need to supplement material facilities of class-room in geographical faculty, based on inquisition of student’s opinions and remark from this inquisition.