Giáo án Tự chọn Ngữ Văn Lớp 9 - Bản đẹp 2 cột - Nguyễn Thị Ngọc Chung

× ph¶i gi¶i thÝch nghÜa ®en , nghÜa bãng . - NÕu lµ c©u v¨n ,c©u th¬ , danh ng«n th× ph¶i gi¶i thÝch tõ khã , kh¸i niÖm , tõ ®ã t×m ra hµm nghÜa , néi dung ý nghÜa . Kh«ng thÓ ®¬n gi¶n b­íc 1 , nÕu lµ b×nh luËn ca dao ,tôc ng÷ , th¬ v¨n cæ . B­íc 2: B×nh -Kh¼ng ®Þnh vÊn ®Ò lµ ®óng hoÆc sai : §óng lý lÏ ph©n tÝch ®óng hoÆc sai cña vÊn ®Ò : + ChØ ra nguyªn nh©n ®óng hoÆc sai : t¹i sao ®ïng , v× sao sai ? §óng (sai) nh­ thÕ nµo ? (NÕu thiÕu lý lÏ hoÆc lý lÏ n«ng c¹n, nÕu thiÕu kiÕn thøc hoÆc hiÓu biÕt lê mê th× lµm sao mµ b×nh , mµ khen , chª ®­îc ) +Cã lóc , ph¶i sö dông mét vµi dÉn chøng ®Ó minh ho¹ cho c¸i ®óng (hoÆc sai) cña vÊn ®Ò ? L­u ý : Quan ®iÓm , lËp tr­êng nhËn thøc vµ t­ t­ëng , ®¹o ®øc vÒ häc thuËt cña ng­êi b×nh luËn thÓ hiÖn rÊt râ ë phÇn b×nh nµy . CÇn 1 c¸ch viÕt s¾c vµ gän linh ho¹t , Ýt sö dông l©u dµi . TÝnh chÊt tranh luËn , tù luËn (ngÇm) ®­îc béc lé B­íc 3 : LuËn - LuËn lµ bµn b¹c , bµn luËn , më réng lËt ®i lËt l¹i vÊn ®Ò , ®èi chiÕu vÊn ®Ò (vÒ c¸c mÆt lÞch sö x· héi, häc thuËt , vÒ lý luËn vµ thùc tiÔn , trong kh«ng gian , thêi gian , vµ c¸c lÜnh vùc ) - Cã lóc so s¸nh víi c¸c vÊn ®Ò t­¬ng quan , liªn quan -Còng cã lóc ®¸nh gi¸ vÊn ®Ò , nªu bËt t¸c dông vµ t¸c h¹i , mÆt tÝch hoÆc h¹n chÕ cña vÊn ®Ò . Hay nhÊt vµ còng lµ khã nhÊt ë phÇn luËn . Nã thÓ hiÖn ®é s©u réng cña bµi b×nh luËn . NÕu chØ dõng ë b­íc 2 -> nã lµ mét bµi gi¶i thÝch . 3- KÕt bµi : - NhÊn m¹nh ý nghÜa , tÇm quan träng cña vÊn ®Ò ®ang b×nh luËn - Rót ra bµi häc (t­ t­ëng , t×nh c¶m nhËn thøc ) nªu ph­¬ng h­íng hµnh ®éng -Më ra mét vÊn ®Ò liªn qu©n ®Õn vÊn ®Ò ®ang b×nh luËn . Ho¹t ®éng 3: LuyÖn tËp 1- B×nh luËn c©u tôc ng÷ : “§i mét ngµy ®µng, häc mét sµng kh«n” - C¸c nhãm th¶o luËn x©y dùng dµn ý ®o¹n v¨n ®Ò bµi trªn ? - Thùc hiÖn b­íc 1 : gi¶i thÝch cÇn dÉn d¾t ®Ó gi¶i thÝch nh­ thÕ nµo ? + Gi¶i thÝch nghÜa ®en vµ nghÜa bãng cña c©u TN. ? (gi¶i thÝch ®i mét ngµy ®µng ? häc mét sµng kh«n ? Kh«n ? Sµng kh«n ? -> ý nghÜa cña c©u tôc ng÷ . -ý nghÜa cña cÊu tôc ng÷ lµ g× ? Thùc hiÖn b­íc 2: B×nh §Æt c©u hái ®Ó b×nh c©u tôc ng÷ . (T×m lý lÏ ) -H·y tr¶ lêi v× sao l¹i nh­ vËy ? (nh÷ng ®iÒu ë trªn) B­íc 3: LuËn (Nh¾c l¹i c¸c thao t¸c cña b­íc nµy ? bµn b¹c , më réng , ®èi chiÕu vÊn ®Ò trong mäi quan hÖ x· héi ) Nªu mét vµi dÉn chøng cho nhËn ®Þnh trªn ? - NhÊn m¹nh ý nghÜa , tÇm quan träng cña vÊn ®Ò ? - Rót ra bµi häc nhËn thøc cho m×nh ? - Më ra mét vÊn ®Ò míi cã liªn quan ? T×m nh÷ng c©u tôc ng÷ ®Ò cao viÖc häc hái trong thùc tÕ cuéc sèng ? - Liªn hÖ c«ng viÖc häc tËp cña m×nh ? 2. LËp dµn ý cho ®Ò bµi sau : B×nh luËn c©u tôc ng÷ : “C¸i nÕt ®¸nh chÕt c¸i ®Ñp” - Gi¶i thÝch c©u tôc ng÷ ? - Nh÷ng tõ ng÷ nµo cÇn gi¶i thÝch ? - VËy ý nghÜa c©u tôc ng÷ lµ g× ? - Kh¼ng ®inh c©u tôc ng÷ ®óng hay sai ? - v× sao ®óng ? - §èi chiÕu sù vËt hiÖn t­îng cã liªn quan ? - T×m nh÷ng c©u tôc ng÷ cã liªn quan (Tèt gç h¬n tèt n­íc s¬n xÊu ng­êi ®Ñp nÕt cßn h¬n ®Ñp ng­êi ) Tèt danh h¬n lµnh ¸o . - Bµn luËn , më réng vÊn ®Ò ? Liªn hÖ ®èi víi häc sinh ? (PhÇn luËn) NhÊn m¹nh tÇm quan trong cña c©u tôc ng÷ ? VII-Bµi tËp vËn dông 1-Më bµi : + DÉn : Tôc ng÷ viÖt nam giµu cã , kho kinh nghiÖm quÝ b¸u cña dan gian . + NhËp : TNVN lµ mét bµi häc vÒ nh©n sinh , c¸ch øng sö . chØ cã chuyÖn häc µ cã bao nhiªu c©u TN + TrÝch dÉn “§i mét ngµy®µng , häc mét sµng kh«n” 2-Th©n bµi : *B­íc 1: Gi¶i thÝch Chóng ta cÇn hiÓu c©u tôc ng÷ nh­ thª nµo cho ®óng vµ ®Çy ®ñ : “Mét ngµy” so víi mét n¨m lµ ng¾n . “Mét ngµy” so víi ®êi ng­êi hµng tr¨m n¨m lµ cùc ng¾n . “§i mét nµy ®µng” ®èi víi kh¸ch bé hµng th× qu·ng ®­êng ®i ®­îc cã lµ bao ? Nh­ng Nd ta l¹i kh¼ng ®Þnh “häc mét sµng kh«n” . “Kh«n” lµ ®iÒu hay, ®iÒu tèt , c¸i míi më , bæ Ých ®èi víi mîi ng­êi ®Ó më mang trÝ tuÖ , më mang nh©n c¸ch . “Sang” , c«ng cô cña nhµ n«ng ®an b»ng tre , nøa dïng ®Ó sµng g¹o . “Sµng kh«n” lµ biÓu t­îng chØ khèi l­îng kiÕn thøc rÊt lín , rÊt nhiÒu mµ ng­êi bé hµnh ®· “häc” ®­îc sau mét hµnh tr×nh “®i mét ngµy ®µng” . Tãm l¹i c©u tôc ng÷ cã 2 vÕ t­¬ng ph¶n ®èi lËp víi c¸ch nãi thËm x­ng trong mèi t­¬ng quan 2 vÕ : ®i Ýt mµ häc ®­îc nhiÒu , qua ®ã kh¼ng ®Þnh mét ch©n lý ®Ò cao mét bµi häc kinh nghiÖm , nh»m khuyªn nhñ mäi ng­êi biÕt ®i nhiÒu ®Ó më réng tÇm m¾t vµ sù hiÓu biÕt , sèng nhiÒu , häc hái trong thùc tÕ ®êi sèng . B­íc 2: B×nh C©u tôc ng÷ hoµn toµn ®óng T¹i sao “®i mét ngµy ®µng , häc mét sµng kh«n” . Häc ë tr­êng , häc trong s¸ch vë , häc thÇy , häc b¹n . Chóng ta cßn ph¶i biÕt häc hái trong thùc tÕ , ®êi sèng réng lín cña x· héi . Nh©n d©n lµ «ng thÇy vÜ ®¹i cña mçi ng­êi . Häc trong ®êi sèng lµ ph­¬ng thøc häc tËp khoa häc nhÊt : Häc ®i ®«i víi hµnh , häc tËp g¾n liÒn víi lao ®éng snr xuÊt vµ lao ®éng x· héi . NÕu chØ quanh quÈn bªn bèn bøc t­êng líp häc lµ häc xa rêi víi cuéc sèng , häc sinh b­íc vµo ®êi sÏ lóng tóng , thiÕu n¨ng ®éng còng nh­ thÓ c¸ kh«ng thÓ xa rêi n­íc , chim kh«ng thÓ tho¸t ly bÇu trêi , ng­êi ®i häc , viÖc häc tËp kh«ng thÓ xa rêi víi cuéc sèng . V× sao vËy ? §i réng biÕt nhiÒu : “§i mét ngµy ®µng” tÇm m¾t ®­îc më réng , thÊy ®­îc bao c¶nh l¹ , tiÕp xóc ®­îc nhiÒu ng­êi , nghe ®­îc bao ®iÒu hay lÏ ph¶i cña thiªn h¹ . Tõ ®ã mµ biÕt suy xÐt , xa l¸nh ®iÒu x©u , kÎ xÊu häc tËp c¸i hay , noi g­¬ng ng­êi tèt viÖc tèt , “häc mét sµng kh«n” lµ nh­ vËy . B­íc 3: LuËn “§i mét ngµy ®µng , häc mét sµng kh«n” lµ c¸ch häc tËp vµ gi¸o dôc kÕt hîp chÆt chÏ gi÷ 3 m«i tr­êng : gia ®×nh –nhµ tr­êng –x· héi . KiÕn thøc s¸ch vë ®­îc cñng cè , kh¾c s©u . Sù hiÓu biÕt më réng vµ n©ng cao . Cïng víi trang s¸ch häc ®­êng , ta cã thªm kho s¸ch cuéc sèng mu«n mÇu mu«n vÎ . Nh÷ng ho¹t ®éng ngo¹i kho¸ , c¾m tr¹i tham quan , ho¹t ®éng ngoµi giê lªn líp rÊt bæ Ých . Häc sinh ®Õn víi ®ång quª , nhµ m¸y danh lam th¾ng c¶nh mµ thªm yªu lao ®éng , yªu quª h­¬ng ®Êt n­íc . §i héi lim ta sÜ thÊy c¸i hay c¸i ®Ñp cña c©u h¸t liÒn anh liÒn chÞ vÒ ®Òn Hïng ta trë vÒ céi nguån xiÕt bao t×nh nghÜa . “Dï ai ®i ng­îc vÒ xu«i Nhí ngµy giç tæ m«ng n­êi th¸ng ba §Õn ®Õn víi ba ®×nh lÞch sö , viÕng l¨ng B¸c, xóc ®éng tr­íc cuéc ®êi s«i næi , phong phó cña l·nh tô míi thÊy hÕt c¸i hay c¸i ®Ñp cña ViÔn Ph­¬ng Ngµy ngµy mÆt trêi ®i qua trªn l¨ng ThÊy mét mÆt trêi trong l¨ng rÊt ®á” Thi hµo NguyÔn Du ®· tõng viÕt : “Nghe khóc h¸t th«n que míi häc ®­îc lêi nãi trong nghÒ trång r©u , g¸i” . V¨n hµo Gar¬ki ch­a tõng b­íc qua ng­ìng cña tr­êng §¹i Häc , nhê tù häc mµ ®· trë thµnh danh nh©n v¨n ho¸ thÕ giíi vµ «ng ®· tõng nãi : “Dßng s«ng v«n ga vµ th¶o nguyªn mªnh m«ng lµ nh÷ng tr­êng §¹i Häc cña t«i” 3- KÕt bµi C©u tô ng÷ lµ mét bµi häc v« cïng s©u s¾c ®èi víi mçi ng­êi . Sau thêi c¾p s¸ch lµ thêi lµm ¨n vµ tù häc ; Häc trong c«ng viÖc häc trong cuéc ®êi vµ cã ®i ®­êng , sèng nhiÒu , lÆn léi víi ®êi míi biÕt ®­êng ®i khã , l¾m thö th¸ch gian nan . Ph¶i cã quan t©m v­ît khã , cã b¶n lÜnh chiÕm tíi tÇm cao ®Ó thùc hiÖn hoµi b·o cña m×nh . C©u tôc ng÷ cho thÊy ®Çu ãc thùc tÕ cña ng­êi lao ®éng nh©n d©n ta hiÕu häc nh­ng thöa x­a mÊy ai ®­îc ®Õn tr­êng , nªn trong d©n gian l¹i l­u truyÒn nh÷ng c©u tôc ng÷ ®Ò cao viÖc häc hái trong thùc tÕ cuéc sèng . “§i mét buæi chî , häc mét mí kh«n” “Qua mét chuyÕn ®ß ngang , häc mét sµng míi l¹” “ë nhµ nhÊt mÑ nh× con Ra ®­êng l¾m kÎ cßn gißn h¬n ta -> H/S:ch¨m chØ , cè g¾ng , coi träng häc trong s¸ch vë , “Kh«ng thÇy ®è mµy lµm nªn” “Häc thÇy kh«ng tµy häc b¹n” Ph¶i coi lêi khuyªn cña «ng bµ “§i mét ngµy ®µng häc mét sµng kh«n” . ChØ cã ®iÒu lµ biÕt khiªm tèn , biÕt quan s¸t l¾ng nghe , biÕt suy ngÉm thËt gi¶ , tèt xÊu th× viÖc häc hái trong thùc tÕ cuéc sèng míi thu ®­îc nhiÒu ®iÒu “kh«n mµ ta h»ng mong muèn” Bµi tËp 2: 1-Më bµi : Tôc ng÷ lµ kho tµng nh÷ng kinh nghiÖm quÝ b¸u cña nh©n d©n ta vÒ mäi mÆt . Ta cã thÓ rót ra rÊt nhiÒu bµi häc , lêi d¨n d¹y vÒ c¸ch øng xö , c¸ch sèng cña con ng­êi . Mét trong nh÷ng c¸ch øng xö , c¸ch sèng mµ «ng cha ta ®Ò cËp lµ : “C¸i nÕt ®¸nh chÕt c¸i ®Ñp” 2-Th©n bµi : a)Gi¶i thÝch : - C¸i nÕt : tÝnh nÕt , ®øc h¹nh , t­ t­ëng , t×nh c¶m cña con ng­êi . - NÕt trong c©u tôc ng÷ lµ c¸i xÊu , tÝnh xÊu nªn cã thÓ “®¸nh chÕt” , lµm h¹i ®Õn nhan s¾c , c¸i ®Ñp h×nh thøc bªn ngoµi cña con ng­êi . - C©u tôc ng÷ bao hµm mét nghÜa réng , cã nªu lªn mét bµi häc , mét nhËn xÐt s©u s¾c : §¹o ®øc lµ c¸i gèc cña con ng­êi . §øc h¹nh ®­îc coi träng h¬n lµ nhan s¾c . Néi dung lµ c¬ b¶n néi dung quyÕt ®Þnh h×nh thøc . b)Th©n bµi : - Kh¼ng ®Þnh c©u tôc ng÷ hoµn toµn ®óng - T¹i sao ? + Con ng­êi ®­îc biÓu hiÖn ë hai mÆt ®øc h¹nh vµ dung nhan . Dung nhan lµ ngo¹i h×nh , diÖn m¹o , thÓ chÊt , nhan s¾c . cã ng­êi ®Ñp vÒ t©m hån . Cã ng­êi ®Ñp vÒ nhan s¾c cã ng­êi ®Ñp c¶ nÕt cã ng­êi ®Ñp c¶ ng­êi . + Con ng­êi cã ®Ñp vÒ h×nh thøc bªn ngoµi (¸o quÇn , nhan s¾c , trang ®iÓm ) nÐt xÊu (th« lç , l­êi biÕng , tôc t»n Ých kû , tham lam , bÊt hiÕu , bÊt nghÜa ) th× sÏ bÞ mäi ng­êi c­êi chª xa l¸nh + Con ng­êi dï h×nh thøc bªn ngoµi kh«ng ®­îc ®Ñp , nh­ng ®¹o ®øc tèt , nh©n c¸ch ®Ñp sÏ ®­îc mäi ng­êi yªu mÕn , tin cËy . + §å vËt còng vËy , nÕu chØ cã n­íc s¬n hµo nho¸ng bªn ngoµi nh­ng chÊt l­îng bªn trong kh«ng cã , chãng háng . -C©u tôc ng÷ cßn chøa ®ùng mét triÕt lý s©u s¾c : Néi dung quyÕt ®Þnh h×nh thøc , néi dung quan träng h¬n h×nh thøc . - CÇn hiÓu c©u tôc ng÷ mét c¸ch biÖn chøng : trong c¸i ®Ñp bao hµm “c¸i nÕt” bao hµm t­ t­ëng t×nh c¶m , trÝ tuÖ ®Ñp” cña con ng­êi (cuéc thi hoa hËu, ¸ hËu, nh÷ng hoa kh«i næi danh tµi s¾c -> tiªu biÓu cho s¾c®Ñp viÖt nam) - C¸i nÕt c¸i ®Ñp cña häc sinh lµ vÎ ®Ñp h×nh thøc lµ t©m hån lµ ®øc , trÝ thÓ , mü thÓ lùc tèt ch¨m häc, ch¨m lµm, ngoan ngo·n lÔ phÐp, kÝnh thÇy mÕn b¹n, giµu t×nh th­¬ng vµ nhiÒu m¬ ­íc ) 3- KÕt bµi : - C©u tôc ng÷ bµi häc s©u s¾c vÒ trao ®æi ®¹o ®øc vµ nh©n c¸ch ; gi÷ néi dung vµ h×nh thøc . - KÕt qu¶ c¸c b­íc vÒ bµi v¨n b×nh luËn – C¸ch lµm mét bµi v¨n b×nh luËn - VÒ nhµ ®äc nhiÒu bµi tham kh¶o vÒ v¨n b×nh luËn HĐ4: CỦNG CỐ - DẶN DÒ: - GV tổng kết tiết dạy và tổng kết CHUYÊN ĐỀ. - GV hệ thống một cách khái quát, ngắn gọn các kiểu bài b×nh luËn.