Giáo án Tiểu học - Sáng kiến kinh nghiệm (bản chuẩn)

m vÏ mét bøc tranh ch©n dung víi ®«i m¾t vßng trßn v× trßng m¾t h×nh cÇu, víi mét mí nh÷ng ®­êng th¼ng bï xï lµ tãc v× c¸c em thÊy tãc nh­ nh÷ng ®­êng th¼ng m¶nh. Mòi lµ h×nh tam gi¸c hay h×nh mãc c©u víi hai lç ë bªn d­íi. §ã lµ c¶m nhËn b»ng nh÷ng ngãn tay. MiÖng cã r¨ng vµ tai th× ch×a ra. C¸c em vÏ bµn tay víi 5 c¸i mãc nghÐo v× em ®Õm ®­îc 5 ngãn tay vµ ®Ó vÏ bµn ch©n c¸c em vÏ cuèi c¸i ch©n lµ nh÷ng ngãn ch©n nhá. C¸i quan träng nhÊt khi vÏ quÇn ¸o c¸c em cho lµ nh÷ng c¸i cóc (nót) v× chóng cøng, ®Ñp hoÆc v× nhí khi c¸c em mÆc vµo hoÆc cëi ra... Nh÷ng g× mµ c¸c em vÏ kh«ng ph¶i thÕ giíi mµ c¸c em thÊy nh­ng thÕ giíi mµ c¸c em biÕt lµ ®©y. Thùc tr¹ng c«ng t¸c gi¶ng d¹y bµi vÏ tranh ch©n dung cho häc sinh tiÓu häc Ch­¬ng tr×nh mÜ thuËt bËc tiÓu häclµ ch­¬ng tr×nh ®ång t©m, nghÜa lµ bµi vÏ tranh ch©n dung c¸c em ®­îc häc tõ líp 1 ®Õn líp 4 ®Òu cã nh­ng víi mçi líp yªu cÇu cña b×a kh¸c nhau. VÝ dô víi líp 1, 2 chØ yªu cÇu häc sinh ®Æt ®­îc h×nh vÏ c©n ®èi trong trang giÊy. §Õn líp 3 ngoµi viÖc ®Æt h×nh vÏ c©n ®èi trong trang giÊy c¸c em vÏ ®­îc ®ñ c¸c bé phËn trªn khu«n mÆt t­¬ng ®èi víi khu«n mÆt. Líp 4 th× c¸c em vÏ ®­îc mét khu«n mÆt ®ñ chi tiÕt, c©n ®èi, vÏ mµu kÝn khu«n mÆt... Nh­ng thùc tÕ bªn c¹nh nh÷ng em häc sinh vÏ ®­îc h×nh khu«n mÆt c©n ®èi, ®Ñp trong trang giÊy ngay tõ líp 1,2 th× vÉn cßn rÊt nhiÒu em häc sinh ch­a hiÓu hÕt vÒ tranh ch©n dung, vÒ c¸ch vÏ tranh ch©n dung...nªn ®Õn líp 3,4 mµ bµi vÏ vÉn cßn nhá so víi trang giÊy hoÆc rÊt vÊt v¶ khi vÏ c¸c bé phËn trªn khu«n mÆt. Nguyªn nh©n: C¸c em ch­a hiÓu hÕt vÒ tranh ch©n dung. C¸c em ch­a hiÓu vµ ch­a n¾m râ c¸ch vÏ tranh ch©n dung. C¸c em Ýt ®­îc xem tranh ch©n dung. C¸c em Ýt ®­îc vÏ tranh ch©n dung. C¸c em cã suy nghÜ m«n MÜ ThuËt chØ lµ m«n phô kh«ng quan träng nªn kh«ng cÇn chó t©m. C¸c em kh«ng thÝch vÏ. §Ò xuÊt biÖn ph¸p. Tr­íc thùc tr¹ng nh­ vËy víi c­¬ng vÞ lµ mét gi¸o viªn d¹y m«n MÜ thuËt t«i m¹nh d¹n ®Ò ra mét sè biÖn ph¸p cô thÓ nh»m n©ng cao chÊt l­îng d¹y häc bµi vÏ tranh ch©n dung. T«i thùc hiÖn trong c¸c bµi d¹y vÏ tranh ch©n dung t¹i c¸c líp khèi 4. Ch­¬ng III: §Ò xuÊt mét sè biÖn ph¸p d¹y häc bµi vÏ tranh ch©n dung BiÖn ph¸p 1: Sö dông t¸c phÈm ch©n dung cña c¸c ho¹ sÜ trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y ®Ó ®¹t hiÖu qu¶ tèt. Môc tiªu: - Gióp häc sinh hiÓu thÕ nµo lµ tranh ch©n dung. - C¸c em hiÓu h¬n vÒ c¸ch s¾p xÕp h×nh vÏ trong trang giÊy. - Gióp c¸c em thÊy ®­îc vÎ ®Ñp cña tranh ch©n dung. Néi dung: - Giíi thiÖu cho c¸c em hiÓu thÕ nµo lµ tranh ch©n dung? - Cho c¸c em xem tranh ch©n dung do c¸c ho¹ sÜ vÏ. C¸ch tiÕn hµnh: Nh­ trªn ®· nãi, chóng ta thÊy r»ng c¸ch suy nghÜ, c¸ch nh×n nhËn cña c¸c em vÒ thÕ giíi bªn ngoµi rÊt kh¸c víi ng­êi lín. VËy lµm thÕ nµo ®Ó ®­a c¸c bøc tranh ch©n dung do c¸c ho¹ sÜ vÏ vµo lµm t­ liÖu, ®å dïng d¹y häc cho häc sinh ®¹t hiÖu qu¶ tèt. §ã lµ c«ng viÖc vµ c¸ch xö lý cña tõng gi¸o viªn d¹y mÜ thuËt. ë ch­¬ng tr×nh häc mÜ thuËt tiÓu häc c¸c em ®­îc häc c¸c bµi vÏ ch©n dung nh­ “ ch©n dung b¹n”, “ch©n dung ng­êi th©n trong gia ®×nh”, “ ch©n dung chó bé ®éi” ...ë nh÷ng bµi häc nµy muèn l«i cuèn häc sinh vµo bµi vÏ, gi¸o viªn ph¶i kÕt hîp ®­a ra cho häc sinh xem mét sè t¸c phÈm tranh ch©n dung cña c¸c ho¹ sÜ tiªu biÓu. Víi t¸c phÈm ®ã gi¸o viªn cÇn ph©n tÝch ®­îc c¸i hay, c¸i ®Ñp, cÇn nªu lªn ®­îc vai trß cña t¸c phÈm ®ã ®èi víi nÒn mÜ thuËt nãi riªng vµ trong cuéc sèng nãi chung. ViÖc giíi thiÖu víi c¸c em häc sinh vÒ c¸c t¸c phÈm tranh ch©n dung cña c¸c ho¹ sÜ næi tiÕng nµy gióp cho gi¸o viªn tù thÊy m×nh lu«n ph¶i häc hái, s­u tÇm tµi liÖu, tranh ch©n dung còng nh­ ng­êi gi¸o viªn ph¶i cã sù hiÓu biÕt nhÊt ®Þnh vÒ cuéc ®êi, th©n thÕ, sù nghiÖp cña t¸c gi¶, nh÷ng ho¹ sÜ næi tiÕng trong lÜnh vùc vÏ tranh ch©n dung vµ biÕt vÒ hoµn c¶nh ra ®êi mét sè t¸c phÈm cña nh÷ng ho¹ sÜ ®ã, ®Ó ®Õn khi ®øng tr­íc c¸c em häc sinh ng­êi gi¸o viªn sÏ cho c¸c em xem vµ hiÓu h¬n mét sè kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ tranh ch©n dung cña c¸c ho¹ sÜ lín. ViÖc cho c¸c em häc sinh xem nh÷ng t¸c phÈm næi tiÕng cña c¸c ho¹ sÜ kh«ng ph¶i ®Ó yªu cÇu c¸c em ph¶i vÏ ®Ñp, vÏ gièng nh­ tranh cña c¸c ho¹ sÜ mµ ®¬n thuÇn chØ phÇn nµo gióp c¸c em hiÓu h¬n vÒ nghÖ thuËt vÏ tranh ch©n dung, phÇn nµo c¶m nhËn ®­îc vÎ ®Ñp cña bøc tranh ®Ó tõ ®ã c¸c em sÏ thÝch thó khi vÏ tranh lµ thµnh c«ng ban ®Çu cña ng­êi gi¸o viªn. ViÖc thµnh c«ng h¬n n÷a lµ c¸c em vÏ ra ®­îc nh÷ng bøc tranh ®Ñp theo suy nghÜ vµ c¶m nhËn cña c¸c em, ®Ñp vÒ c¸ch tr×nh bµy bµi trong trang giÊy, ®©y chÝnh lµ nh÷ng b­íc ®Çu tiªn ®Ó h×nh thµnh trong c¸c em vÒ viÖc s¾p xÕp h×nh vÏ trªn tranh. KÕt qu¶: Qua qu¸ tr×nh t×m tßi, thu thËp tµi liÖu, gi¸o viªn ®· cã thªm nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ nghÖ thuËt vÏ tranh ch©n dung, cã thªm nh÷ng bøc tranh ch©n dung ®Ñp cña c¸c ho¹ sÜ næi tiÕng trong bé s­u tËp, thªm nh÷ng bµi b¸o, bµi viÕt hay vÒ c¸c t¸c gi¶ còng nh­ c¸c t¸c phÈm ®ã. - Bµi vÏ cña häc sinh ®· cã sù s¾p ®Æt vÒ h×nh vÏ trong trang giÊy. - C¸c em ®· hiÓu tranh ch©n dung lµ tranh vÏ vÒ c¸i g× vµ c¸c em thÊy ®­îc vÎ ®Ñp cña tranh ch©n dung. BiÖn ph¸p 2: - Minh ho¹ c¸ch s¾p xÕp h×nh vÏ trong trang giÊy ®Ó häc sinh dÔ nhËn thÊy bè côc ®Ñp vµ ch­a ®Ñp. Môc tiªu: Häc sinh n¾m v÷ng c¸ch s¾p xÕp bè côc h×nh vÏ trong trang giÊy; vÏ ®­îc bµi cã h×nh vÏ s¾p xÕp c©n ®èi trong trang giÊy. Néi dung: Häc sinh quan s¸t vµ t×m chän nh÷ng bøc tranh cã bè côc (h×nh vÏ) c©n ®èi trong trang giÊy. Trß ch¬i “§i t×m b¸u vËt”. C¸ch tiÕn hµnh: Sau phÇn giíi thiÖu bµi vµ phÇn xem mét sè t¸c phÈm ®Ñp, vµo phÇn h­íng dÉn c¸ch vÏ gi¸o viªn cho häc sinh xem mét lo¹t nh÷ng tranh vÏ ch©n dung víi nh÷ng c¸ch s¾p xÕp kh¸c nhau vµ cho häc sinh chän theo c©u hái “Em thÝch nh÷ng bøc tranh nµo? V× sao? Häc sinh sÏ lùa chän vµ tr¶ lêi theo c¶m nhËn riªng cña m×nh. Khi häc sinh tr¶ lêi, gi¸o viªn sÏ h­íng vµo phÇn ®Ñp vÒ h×nh vÏ, ®Ñp vÒ mµu s¾c, ®Ñp vÒ c¸ch s¾p xÕp h×nh vÏ trong bøc tranh (bè côc) vµ ®Ñp theo ý thÝch cña häc sinh. Tuyªn d­¬ng nh÷ng bµi vÏ cã bè côc ®Ñp ®Ó nhÊn m¹nh cho häc sinh thÊy ý nghÜa cña viÖc s¾p xÕp h×nh ¶nh trong tranh. Sau khi häc sinh vÏ bµi xong, gi¸o viªn thu tranh vµ bæ sung thªm mét sè bøc tranh ®· s­u tÇm, chia thµnh 2-3 tËp tranh. Líp chia thµnh 2,3 nhãm cho häc sinh ch¬i trß ch¬i “ ®i t×m vËt b¸u” yªu cÇu ‘vËt b¸u” ë ®©y lµ nh÷ng bøc tranh ch©n dung ®Ñp c¶ vÒ h×nh ¶nh, mµu s¾c vµ bè côc. Tuyªn d­¬ng nhãm nµo chän ®­îc nhiÒu tranh ch©n dung ®Ñp. KÕt qu¶: Häc sinh chän ®­îc nh÷ng bµi vÏ ®Ñp vÒ c¸ch s¾p xÕp bè côc Häc sinh vÏ ®­îc bøc tranh ch©n dung cã bè côc ®Ñp. Häc sinh thÝch tham gia trß ch¬i, thÝch vÏ tranh ch©n dung. BiÖn ph¸p 3: S­u tÇm vµ cho häc sinh xem nh÷ng tranh ch©n dung cña häc sinh (bµi cña häc sinh n¨m tr­íc), tranh vÏ cña thiÕu nhi. Môc tiªu: Häc sinh thÊy ®­îc vÎ ®Ñp cña tranh thiÕu nhi. Häc sinh thÝch vÏ vµ vÏ ®­îc tranh ch©n dung theo s¸ng t¹o vµ c¸ch nh×n cña chÝnh c¸c em. Néi dung: Cho häc sinh xem tranh ch©n dung cña thiÕu nhi vµ giíi thiÖu vÒ vÎ ®Ñp cña nh÷ng bøc tranh ®ã. gîi më trÝ nhí còng nh­ sù s¸ng t¹o cña häc sinh khi vÏ tranh ch©n dung. C¸ch tiÕn hµnh: Sau phÇn h­íng dÉn c¸ch vÏ, gi¸o viªn cho häc sinh xem tranh ch©n dung cña thiÕu nhi. Ph©n tÝch cho c¸c em tù nhËn thÊy cïng mét ®Ò tµi mçi ng­êi sÏ c¶m nhËn vµ vÏ mét c¸ch kh¸c nhau. VÝ dô nh­ tranh “ch©n dung b¹n em” mçi b¹n mét kh¸c, tranh ch©n dung “bµ em” còng vËy... Cho häc sinh tù nhËn thÊy ngoµi kh¸c nhau vÒ khu«n mÆt, c¸c ®Æc ®iÓm cña khu«n mÆt, c¸c tranh ch©n dung cßn kh¸c nhau vÒ c¸ch vÏ, kh¸c nhau vÒ mµu s¾c, kh¸c nhau vÒ bè côc... Sau khi quan s¸t c¸c bøc tranh gi¸o viªn h­íng dÉn c¸c em vµo bµi häc b»ng nh÷ng c©u hái gîi më trÝ nhí còng nh­ søc s¸ng t¹o nh­ “H«m nay em sÏ vÏ ch©n dung ai?”, “Ng­êi em ®Þnh vÏ khu«n mÆt nh­ thÕ nµo, ng­êi ®ã cã ®Æc ®iÓm g× em nhí nhÊt? Ng­êi ®ã hay mÆc ¸o mµu g×?” ChÝnh trong qu¸ tr×nh tr¶ lêi c©u hái cña gi¸o viªn c¸c em ®· phÇn nµo h×nh dung ®­îc h×nh vÏ trong bøc tranh cña m×nh. KÕt qu¶: Trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y gi¸o viªn kh«ng kh¾t khe ¸p ®Æt cho häc sinh ph¶i vÏ mét bøc ch©n dung gièng hÖt ng­êi thùc ë tØ lÖ, mµu s¾c... mµ ®Ó c¸c em tho¶i m¸i s¸ng t¹o theo c¸i nh×n cña c¸c em. C¸c em ®· tù nhí l¹i, tù vÏ ®­îc cho m×nh nh÷ng bøc tranh ch©n dung theo s¸ng t¹o cña m×nh. KÕt luËn Tranh ch©n dung ra ®êi tõ rÊt sím vµ ph¸t triÓn qua nhiÒu thêi kú ®Õn nay. §ång hµnh cïng sù ph¸t triÓn ®ã lµ c¸c ho¹ sÜ, hä kh«ng ngõng s¸ng t¹o, vøt bá nh÷ng c¸i cò, m¹o hiÓm ®i t×m nh÷ng c¸i míi ®Ó t¹o ra ®­îc nh÷ng t¸c phÈm cã gi¸ trÞ sèng m·i víi thêi gian. Tranh ch©n dung thÓ hiÖn ®­îc t©m t­, t×nh c¶m cña con ng­êi, tiÕng nãi cña häc sÜ vµ nhÊt lµ nã ®· g©y ®­îc sù ñng hé, th¸i ®é yªu mÕn cña ng­êi th­ëng thøc. X· héi cµng ph¸t triÓn, sù biÓu hiÖn c¸c tÝnh cña mçi ng­êi ngµy cµng phong phó ®a d¹ng nªn tranh ch©n dung cµng cã ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t huy nh÷ng phÈm chÊt ­u viÖt cña nã. Ngµy nay, cïng víi sù ph¸t triÓn cña x· héi, nhu cÇu th­ëng thøc c¸i ®Ñp cña ng­êi d©n ngµy cµng cao th× thÓ lo¹i tranh ch©n dung cµng cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn. Cuéc sèng cña mçi gia ®×nh sÏ trë nªn thi vÞ, Êm cóng h¬n nÕu cã nh÷ng bøc tranh ch©n dung treo t­êng. Víi m«n mü thuËt nãi chung vµ bµi vÏ tranh ch©n dung nãi riªng còng yªu cÇu ph¸t triÓn cïng víi sù ph¸t triÓn cña x· héi, trªn c­¬ng vÞ cña gi¸o viªn d¹y mÜ thuËt t¹i tr­êng tiÓu häc, qua nh÷ng n¨m gi¶ng d¹y t«i tù nhËn thÊy cßn mét vµi v­ãng m¾c khi d¹y bµi vÏ tranh ch©n dung, nªn qua thùc tÕ t«i m¹nh d¹n ®­a ra mét vµi biÖn ph¸p nh»m n©ng cao chÊt l­îng d¹y häc trong bµi vÏ ch©n dung. T«i biÕt bµi tiÓu luËn sÏ kh«ng tr¸nh khái nh÷ng giíi h¹n mong c¸c b¹n ®ång nghiÖp, c¸c thÇy c« gi¸o gãp ý ®Ó t«i ®­îc hoµn thiÖn h¬n n÷a khi ®øng trªn bôc gi¶ng, gióp c¸c em häc sinh t¹o ra nhiÒu bµi vÏ ®Ñp vµ thªm yªu m«n häc. Hµ néi, th¸ng..12. n¨m 2008 Nh÷ ThÞ Thu HuyÒn Tµi liÖu tham kh¶o LÞch sö mü thuËt vµ mü thuËt häc – NXB gi¸o dôc, 1998 §Ó th­ëng ngo¹n mét t¸c phÈm héi ho¹ - NXB mÜ thuËt, 2002 LÞch sö mü thuËt thÕ giê – NXB v¨n ho¸ th«ng tin. S¸ch nghÖ thuËt líp 1,2,3,4,5 S¸ch gi¸o viªn nghÖ thuËt líp 1,2,3,4,5 Tµi liÖu båi d­ìng th­êng xuyªn m«n mü thuËt – NXB Gi¸o dôc