Giáo án Sinh học Lớp 8 - Tiết 22, Bài 21: Hoạt động hô hấp

Ngày soạn:13-11-2004 Tuần: 11 Ngày giảng: 16-11-2004 Tiết : 22 Bài 21 HOẠT ĐỘNG HÔ HẤP I/MỤC TIÊU: 1.Kiến thức: -HS trình bày được các đặc điểm chủ yếu trong cơ chế thông khí ở phổi -Trình bày được cơ chế trao đổi khí ở phổi và ở tế bào 2.Kĩ năng: -Rèn kĩ năng quan sát tranh hình và thông tin phát hiện kiến thức -Kĩ năng vận dụng kiến thức liên quan giải thích hiện tượng thực tế -Kĩ năng hoạt động nhóm 3.Thái độ:Giáo dục ý thức bảo vệ rèn luyện cơ quan hô hấp để có sức khỏe tốt II/CHUẨN BỊ : 1.Chuẩn bị của giáo viên : -Tranh hình SGK phóng to -Bảng phụ ghi nội dung bảng 21 trang 69 SGK -Sơ đồ vận chuyển máu trong hệ tuần hoàn 2.Chuẩn bị của học sinh:Xem trước bài :Hoạt động hô hấp III/TIẾN TRÌNH BÀI GIẢNG : 1.Kiểm tra bài cũ: -Các cơ quan hô hấp có cấu tạo phù hợp với chức năng như thế nào ? -Hô hấp gồm những giai đoạn nào? Mối liên quan giữa các giai đoạn đó ? 2.Mở bài : Sự thông khí và sự trao đổi khí ở phổi diễn ra như thế nào ? Bài hôm nay sẽ giúp chúng ta tìm hiểu vấn đề này. 3.Phát triển bài: Hoạt động 1:Tìm hiểu cơ chế thông khí ở phổi a.Mục tiêu: HS trình bày được cơ chế thông khí ở phổi thực chất là hít vào và thở ra . Thấy được sự phối hợp hoạt động của các cơ quan : Cơ , xương , thần kinh b.Tiến hành: Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh -GV hướng dẫn HS tìm hiểu thông tin SGK. Trao đổi nhóm trả lời câu hỏi : +Vì sao khi các xương sườn được nâng lên thì thể tích lồng ngực lại tăng và ngược lại? +Thực chất sự thông khí ở phổi là gì ? -GV đánh giá kết quả của các nhóm -GV giảng giải thêm trên hình vẽ 20.1 SGV Tiết diện mặt cắt dọc ở vị trí mô hình khung xương sườn được kéo lên là hình chữ nhật còn ở vị trí hạ thấp là hình bình hành. Các cạnh của hai hình này bằng nhau nhưng diện tích của hình bình hành nhỏ hơn diên tích của hình chữ nhật . Thể tích lồng ngực khi thở ra nhỏ hơn thể tích lồng ngực khi hít vào -GV tiếp tục yêu cầu học sinh thảo luận trả lời câu hỏi : +Các cơ ở lồng ngực đã phối hợp hoạt động như thế nào để tăng giảm thế tích lồng ngực ? +Dung tích phổi khi hít vào thở ra bình thường và gắng sức có thể phụ thuộc vào các yếu tố nào ? -GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi , bổ sung hoàn thiện kiến thức -GV hỏi thêm : Vì sao ta nên tập hít thở sâu -HS tự nghiên cứu thông tin SGK trang 68 ghi nhớ kiến thức . -Trao đổi nhóm hoàn thành câu trả lời Yêu cầu : +Xương sườn nâng lên cơ liên sườn và cơ hoành co lồng kéo lên rộng , nhô ra +Sự thông khí ở phổi là cử động hô hấp -Đại diện nhóm trình bày kết quả nhóm khác nhận xét bổ sung -Hs tự rút ra kết luận -HS nghiên cứu hình 21.2 và thông tin ở mục “ Em có biết “ trang 71 .Trao đổi nhóm hoàn thành câu trả lời -Đại diện nhóm trình bày nhóm khác bổ sung -HS vận dụng kiến thức mới học trả lời câu hỏi Tiểu kết 1: -Sự thông khí ở phổi nhờ cử động hô hấp (Hít vào thở ra ) -Các cơ liên sườn cơ hoành cơ bụng phối hợp với xương ức xương sườn trong cử động hô hấp -Dung tích phổi phụ thuộc vào giới tính tầm vóc tình trạng sức khỏe luyện tập Hoạt động 2:Tìm hiểu sự trao đổi khí ở phổi và tế bào a.Mục tiêu: HS trình bày được cơ chế trao đổi khí ở phổi và ở tế bào đó là sự khuếch tán của các chất khí : Oxy, Cacbonic . b.Tiến hành: Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh -GV hướng dẫn hocï sinh tìm hiểu thông tin SGK . Trao đổi nhóm trả lời câu hỏi : +Nhận xét thành phần khí (CO2, O2)hít vào và thở ra +Do đâu có sự chêch lệch nồng độ các chất khí ? +Sự trao đổi khí ở phổi và ở tế bào thực hiện theo cơ chế nào ? -GV dùng rtranh vận chuyển máu để phân tích : +Sự trao đổi khí ở phổi thực chất là sự trao đổi giữa mao mạch phế nang với phế nang , nồng độ oxy trong mao mạch thấp còn cacbônic cao và ngược lại +Sự trao đổi khí ở tế bào là sự trao đổi giữa tế bào với mao mạch , mà ở tế bào tiêu dùng oxy nhiều nên nồng độ oxy bao giờ cũng thấp còn cacbonic cao . Máu ở vòng tuần hoàn lớn đi tới các tế bào giàu oxy nên có sự chêch lệch nồng độ các chất dẫn đến khếch tán -GV hỏi thêm: Giữa sự trao đổi khí ở tế bào và phổi ở đâu quam trọng hơn ? -GV giải thích :Chính sự tiêu tốn oxy ở tế bào đã thức đẩy sự trao đổi khí ở phổi vậy sự trao đổi khí ở phổi tạo điều kiện cho sự trao đổi khí ở tế bào . -HS nghiên cứu thông tin SGK trang 69, 70 ghi nhớ kiến thức -Trao đổi nóm thống câu trả lời -Đại diện nhóm trình bày nhóm khác bổ sung -Yêu cầu : +Oxy từ máu đến tế bào +Cacbônic từ tế bào vào máu +Oxy từ phổi vào máu +Cacbônic từ máu vào phổi -HS theo dõi hoàn thiện dần kiến thức Tiểu kết 2: -Sự trao đổi khí ở phổi : +Oxy khuếch tán từ phế nang vào máu +Cacbonic khếch tán từ máu vào phế nang -Sự trao đổi khí ở tế bào : +Oxy khuếch táb từ máu vào tế bào +Cacbonic khuếch tán từ tế bào vào máu 4.Kết luận : Hs đọc kết luận trong SGK 5.Kiểm tra đánh giá :Đánh dấu vào câu đúng a.Sự thông khí ở phổi do : -Lồng ngực nâng lên hạ xuống -Cử động hô hấp hít vào thở ra -Thay đổi thể tích lồng ngực -Tất cả các ý trên đều đúng b.Thực chất sự trao đổi khí ở tế bào là : -Sự tiêu dùng oxy ở tế bào cơ thể -Sự thay đổi nồng độ các chất khí -Chênh lệch nồng độ các chất khí dẫn đến khuếch tán -Tất cả các ý trên đều đúng 6.Dặn dò: -Học bài trả lời câu hỏi SGK