Giáo án Sinh học Lớp 11 - Chương trình cả năm - Đinh Thị Hoàng Phương

hững giai đoạn nào ? Giai đoạn nào là cơ bản nhất ? -HS trả lời (3giai đoạn , giai đoạn cơ bản nhất là tạo trứng và tinh trùng ) -GV đánh giá cho điểm vì kiến thức cũ GV vào bài : Chúng ta cùng tìm hiểu quá trình tạo trứng và tinh trùng ở động vật và người qua bài : BÀI 46 :CƠ CHẾ ĐIỀU HÒA SINH SẢN Hoạt động 1: I - Cơ chế điều hòa sinh tinh và sinh trứng: Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Tiểu kết -GV treo tranh và phát PHT -GV chia nhóm : - Nhóm 1,2 làm việc với nội dung cơ chế điều hòa sinh tinh và quan sát hình 46.1 hoàn thành PHT số 1 ? - Nhóm 3, 4 làm việc với nội dung cơ chế điều hòa sinh trứng và quan sát hình 46.2 -GV cho học sinh trình bày kết quả của nhóm trước lớp ( treo lên bảng) - Nhóm 1,2 trình bày -GV yêu cầu HS lớp nhận xét -GV nhận xét, bổ sung -GV yêu cầu nhóm 3,4 trình bày -Gv yêu cầu học sinh lớp nhận xét : -GV nhận xét, bổ sung, hoàn chỉnh kiến thức -Gv yêu cầu HS quan sát theo dõi kết quả 2 PHT , hình 46.1,46.2 và kết hợp SgK trả lời các câu hỏi : ?1: Hocmôn nào có vai trò chủ yếu điều hòa sinh tinh và sinh trứng ? ?2: Khi nào thì trứng hoặc tinh trùng không được tạo ra? Khi đó gọi là gì ? ?3: Vì sao nói quá trình phát triển, chín, rụng của trứng diễn ra theo chu kỳ? Cho ví dụ ? ?4: Yếu tố nào đóng vai trò quan trọng trong cơ chế trên ? -GV treo sơ đồ chưa hoàn chỉnh của 2 cơ chế trên, yêu cầu HS dựa vào kiến thức vừa học được hãy điền tên hocmôn vào vị trí của các số có trên sơ đồ -GV chỉ định học sinh trả lời , học sinh khác nhận xét -GV nhận xét , hoàn chỉnh sơ đồ và có thể cho điểm nếu HS trả lời đúng (sơ đồ hoàn chỉnh được sửavà đặt tương ứng với tiêu đề 1,2 ở trên ) - HS nhận PHT - HS làm việc theo nhóm, cử nhóm trưởng, thư ký ghi kết quả, Cử đại diện báo cáo -Hs lớp nhận xét -Cử đại diện báo cáo -HS lớp nhận xét. HS trả lời (nội dung ở tiểu kết) -HS làm việc độc lập và trả lời -HS khác nhận xét I. Cơ chế điều hòa sinh tinh và sinh trứng 1.Cơ chế điều hòa sinh tinh: 2.Cơ chế điều hòa sinh trứng : -GnRH ,FSH ,LH điều hòa sinh tinh và sinh trứng -Khi nồng độ testostêrôn và ơsrôgen,prôgestêrôn trong máu tăng cao thì ức chế tạo trứng và tinh trùng . Khi đó gọi là cơ chế điều hòa ngược. -Hoocmôn sinh dục có nồng độ biến đổi theo chu kỳ nên quá trình phát triển, chín, rụng của trứng cũng biến dổi theo chu kỳ. +Ví dụ ở người chu kì trung bình là 28 ngày , lợn là 24 ngày - Cơ chế điều hòa sinh tinh và sinh trứng chịu sự chi phối chủ yếu của hệ nội tiết ngoài ra còn chịu ảnh hưởng của thần kinh và các nhân tố môi trường Hoạt động 2: II-Ảnh hưởng của thần kinh và môi trường sống đến quá trình sinh tinh và sinh trứng Hoạt động của GV Hoạt động của HS Tiểu kết ?: Hãy cho vài ví dụ về ảnh hưởng của thần kinh và môi trường sống đến quá trình sinh tinh và sinh trứng ?: Từ ảnh hưởng trên cho biết cách hạn chế? -GV gọi học sinh đọc 4 ảnh hưởng ở SGK HS dựa vào SGK Và hiểu biết để trả lời -HS đọc nội dung ở SGK II. ảnh hưởng của thần kinh và môi trường sống đến quá trình sinh tinh và sinh trứng : - ( SGK ) + Cách hạn chế : không dùng rượu ,bia . 4-Củng cố : - GV gọi HS đọc kết luận ở SGK ? Tìm ví dụ thực tiễn mà con người đã can thiệp vào cơ chế điều hòa sinh sản ở vật nuôi và con người - HS liên hệ thực tế trả lời: uống viên thuốc tránh thai 5-Dặn dò :- Học bài và trả lời các câu hỏi ở sách giáo khoa - Tìm hiểu cho biết ngoài cách dùng thuốc tránh thai còn cách nào khác . PHIẾU HỌC TẬP Hoc môn Nơi sản sinh Vai trò GnRH FSH LH Testôstêrôn ĐÁP ÁN PHIẾU HỌC TẬP Ở nam Hooc môn Nơi sản sinh Vai trò +GnRH +FSH +LH +Testôstêrôn Vùng dưới đồi Tuyến yên Tuyến yên Tế bào kẽ trong tinh hoàn Kích thích tuyến yên tiết FSH và LH Kích thích ống sinh tinh sản sinh tinh trùng Kích thích tế bào kẽ tiết ra Testôstêrôn Kích thích ống sinh tinh sản sinh ra tinh trùng Ở nữ Hooc môn Nơi sản sinh Vai trò + GnRH +FSH +LH Ơstrôgen và prôgestêrôn Vùng dưới đồi Tuyến yên Tuyến yên Thể vàng Kích thích tuyến yên tiết FSH và LH Kích thích nang trứng phát triển và tiết ra ơstrôgen Làm trứng chín ,rụng và tạo thể vàng Làm niêm mạc tử cung dày lên → Ức chế GnRH Kích thích + Sơ đồ 1: LH ( 2 ) ( 1 ) Môi trường vùng dưới đồi tuyến yên tế bào kẽ/tinh hoàn Testôstêron ( 4 ) FSH ngoài ( 3 ) Ống sinh tinh / tinh hoàn Tinh trùng GnRH Kích thích + Sơ đồ 2 : ( 1 ) Môi trường ngoài Vùng dưới đồi Tuyến yên LH ( 2 ) ( 3 ) FSHH Buồng trứng Trứng Nang trứng / buồng trứng Thể vàng Ơstrôgen ( 4 ) Ức chế ` Prôgestêrôn Tử cung BÀI 47: ĐIỀU KHIỂN SINH SẢN Ở ĐÔNG VẬT VÀ SINH ĐẺ CÓ KẾ HOẠCH Ở NGƯỜI I.Mục tiêu bài học 1.Kiến thức : -Trình bày được một số biện pháp làm tăng sinh ở động vật -Kể tên được các biện pháp tránh thai và nêu cơ chế tác dụng của chúng -Nêu được sinh đẻ có kế hoạch là gì và giải thích vì sao phải sinh đẻ có kế hoạch. 2.Kĩ năng: Học sinh rèn luyện kĩ năng quan sát 3.Thái độ : Học sinh có ý thức vận dụng tri thức đã học vào cuộc sống II.Trọng tâm bài học -Các biện pháp làm tăng sinh sản ở động vật -Cơ chế tác dụng của các biện pháp tránh thai III. Phương pháp -Học sinh làm việc độc lập với SGK, phiếu học tập -Học sinh làm việc theo nhóm nhỏ -Hỏi đáp tìm tòi bộ phận IV.Chuẩn bị của giáo viên và học sinh 1.Giáo viên : -Bảng 47 SGK trang 185, bảng phụ -Phiếu học tập ( mỗi học sinh một phiếu ) 2.Học sinh : Đọc trước bài mới để hoàn thành các yêu cầu của phiếu học tập V.Tiến trình lên lớp 1 .Ổn định lớp 2. Kiểm tra bài cũ Câu hỏi 1. Các hoocmon FSH, LH được sản xuất ở đâu ? Vai trò của chúng trong quá trình sản sinh tinh trùng và trứng ? Câu hỏi 2.Hệ thần kinh và môi trường có ảnh hưởng như thế nào đến quá trình sinh tinh và sinh trứng ? GV nhận xét, đánh giá 3. Vào bài mới: Giáo viên đặt câu hỏi. Tại sao cần tăng sinh sản ở động vật, nhưng cần giảm sinh đẻ ở người? GV trả lời sau đó dẫn dắt vào bài mới. *Hoạt động 1: I. Điều khiển sinh sản ở động vật Hoạt động của GV Hoạt động của HS Tiểu kết GV Hãy cho biết một số kinh nghiệm làm tăng sinh sản trong chăn nuôi ? GV nhận xét và yêu cầu học sinh nghiên cứu mục I SGK GV phát phiếu học tập GV cho HS thảo luận theo nhóm nhỏ và sau đó đặt một số câu hỏi gợi ý -Tại sao sử dụng hoocmon có thể làm tăng sinh sản ở ĐV ? -Cho VD về sự thay đổi yếu tố môi trường trong chăn nuôi ? -Ý nghĩa của việc nuôi cấy phôi ? -Vì sao cần phải điều khiển giới tính ? GV cho HS báo cáo GV nhận xét và hoàn chỉnh phiếu học tập. HS : Sử dung hoocmon, thay đổi yếu tố môi trường, thay đổi chế độ ăn ... HS nghiên cứu SGK HS nhận phiếu học tập HS thảo luận theo nhóm nhỏ hoàn thành phiếu học tập và trả lời các câu hỏi. Đại diện HS của 2 nhóm báo cáo, các nhóm còn lại nhận xét. bổ sung I.Điều khiển sinh sản ở động vật. 1.Các biện pháp làm thay đổi số con. 2.Các biện pháp điều khiển giới tính. Bảng phụ ( đáp án phiếu học tập ) Hoạt động 2: II. Sinh đẻ có kế hoạch ở người Hoạt động của GV Hoạt động của HS Tiểu kết Hiện nay chủ trương của nhà nước ta, mỗi cặp vợ chồng nên có bao nhiêu con ? Ở độ tuổi nào thì mới nên sinh con và khoảng cách giữa các lần sinh là bao nhiêu năm ? GV nhận xét và hỏi tiếp : Vì sao phải sinh đẻ có kế hoạch? GV nhận xét và bổ sung => Từ 2 ý trên hình thành khái niệm GV : Để sinh đẻ có kế hoạch, người ta cần sử dụng các biện pháp tránh thai. Vậy các biện pháp tránh thai hiện nay đang sử dụng là các biện pháp nào ? GV khái quát lại bằng bảng 47 SGK trang 185 và yêu cầu HS điền các biện pháp tránh thai vào bảng và nêu cơ chế tác dụng. GV cho HS thảo luận về cơ chế tác dụng của các biện pháp tránh thai GV nhận xét bổ sung và giải thích và hoàn chỉnh kiến thức. HS : -Tối đa không quá 2 con. -Ở độ tuổi 18, khoảng cách giữa các lần sinh là 3 năm HS : Để nâng cao chất lượng cuộc sống của mỗi cá nhân, gia đình và xã hội. HS ghi khái niệm HS : Dùng bao cao su, thuốc tránh thai... HS khác bổ sung HS : Thảo luận HS tiếp thu II.Sinh đẻ có kế hoạch ở ngưòi. 1.Khái niệm SĐCKH là điều chỉnh về số con, thời điểm sinh con và khoảng cách sinh con cho phù hợp với việc nâng cao chất lượng cuộc sống của mỗi cá nhân, gia đình và xã hội. 2.Các biện pháp tránh thai. -Tính ngày rụng trứng -Dùng bao cao su -Thuốc tránh thai -Đặt vòng -Triệt sản -Xuất tinh ngoài âm đạo... 4. Củng cố: -GV nêu câu hỏi, HS trả lời 1. Ở vật nuôi, điều khiển giới tính của đàn con có ý nghĩa như thế nào trong chăn nuôi ? 2. Ở người, trong các biện pháp tránh thai thì nữ dưới 19 tuổi không nên sử dụng biện pháp tránh thai nào? Vì sao? -GV gọi HS đọc phần tổng kết ở cuối bài trong SGK 5. Hướng dẫn về nhà: Học bài cũ, trả lời câu hỏi và bài tập SGK trang 186 và xem lại chương 3, 4 để chuẩn bị ôn tập ở tiết sau PHIẾU HỌC TẬP Biện pháp làm tăng sinh sản ở ĐV Tác dụng Các biện pháp làm thay đổi số con Sử dụng hoocmon Thay đổi yếu tố MT Nuôi cấy phôi Thụ tinh nhân tạo Các biện pháp làm thay đổi giới tính Sử dụng hoocmon Tách tinh trùng Chiếu tia tử ngoại Thay đổi chế độ ăn Xđ sớm giới tính ở gđ phôi Đáp án phiếu học tập Tên biện pháp tăng sinh sản ở động vật Tác dụng Biện pháp làm thay đổi số con Sử dụng hoocmon hoặc chất kích thích tổng hợp Kích thích trứng chín hàng loạt, rụng nhiều trứng. Sử dụng trứng để thụ tinh nhân tạo Thay đổi yếu tố môi trường Tăng số trứng/ngày. Nuôi cấy phôi -Tăng nhanh số lượng các động vật quý hiếm (động vật đơn thai) - Giải quyết được các vấn đề sinh sản ở một số phụ nữ vô sinh Thụ tinh nhân tạo -Tăng hiệu quả thụ tinh. -Sử dụng hiệu quả các con đực tốt Biện pháp điều khiển giới tính Sử dụng hoocmon - Điều khiển giới tính một số loài theo yêu cầu sản xuất Tách tinh trùng Chọn tinh trùng mang NST giới tính X hoặc Y để thụ tinh với trứng Chiếu tia tử ngoại Điều khiển giới tính vật nuôi theo ý muốn Thay đổi chế độ ăn Điều khiển giới tính vật nuôi theo ý muốn Xác định sớm giới tính ở giai đoạn phôi Giúp phát hiện sớm giới tính ở vật nuôi để giữ lại hay loại bỏ