Giáo án Sinh học Lớp 10 - Tiết 48, Bài 43: Cấu trúc các loại virut

Tiết 48, tuần 12 (HKII) CHƯƠNG III: VIRUT VÀ BỆNH TRUYỀN NHIỄM CẤU TRÚC CÁC LOẠI VIRUT Ngày soạn: 31.03.12 BÀI 43: Ngày dạy: 02.04.12 I. Mục tiêu 1. Kiến thức -Trình bày khái niệm và cấu tạo của virut. 2. Kĩ năng -Phát triển kĩ năng tư duy thực nghiệm - quy nạp, chú trọng phát triển tư duy lí luận. -Phát triển kĩ năng học tập, đặc biệt là tự học. 3. Thái độ -Củng cố niềm tin vào khả năng của khoa học hiện đại trong việc nhận thức bản chất và tính quy luật của các hiện tượng sinh học. -Có ý thức vận dụng các tri thức, kĩ năng học được vào cuộc sống, lao động, học tập. II. Chuẩn bị -Hình 43, bảng 43 SGK. III. Tiến trình 1. Ổn định (kiểm diện trong sổ đầu bài) 2. Kiểm tra bài cũ (không kiểm tra) 3. Bài mới I. KHÁI NIỆM Hoạt động của GV Hoạt động của HS Gọi một HS đứng dậy đọc cho cả lớp nghe về sự phát hiện ra virut. Y/c HS trả lời lệnh trong SGK: Từ cách phát hiện ra virut, có nhân xét gì về đặc điểm chung của virut? (kích thước, cấu tạo, cách dinh dưỡng). Nghe về sự phát hiện ra virut. Trả lời lệnh trong SGK. Nội dung: -Virut là dạng sống chưa có cấu tạo tế bào, có kích thước siêu nhỏ (đo bằng nanomet) và có cấu tạo rất đơn giản, hệ gen chỉ chứa một loại axit nucleic (ADN hoặc ARN) được bao bọc bởi phân tử prôtêin. -Sống kí sinh nội bào bắt buộc. II. HÌNH THÁI VÀ CẤU TẠO Hoạt động của GV Hoạt động của HS Cho HS quan sát hình 43 SGK, y/c HS nhận xét: -Hình thái: có mấy dạng chính, là những dạng nào? -Cấu tạo chung? Yêu cầu HS điền vào bảng 43 SGK trang 145. Từ hình 43 SGK, cho HS tự ghi nhận xét về đặc điểm chung về cấu tạo của virut có cấu trúc xoắn, virut cấu trúc khối (HIV và Ađênô), virut cấu trúc phối hợp. Sau đó dựa vào SGK yêu cầu HS phát biểu về cấu trúc chung của các loại virut. Quan sát hình 43 SGK và đưa ra các nhận xét như yêu cầu của GV. Thảo luận nhóm để điền vào bảng 43 SGK. Quan sát hình 43 SGK và đưa ra các nhận xét về đặc điểm chung về cấu tạo của virut có cấu trúc xoắn, virut cấu trúc khối (HIV và Ađênô), virut cấu trúc phối hợp. Dựa vào SGK, phát biểu về cấu trúc chung của các loại virut. Nội dung: 1. Hình thái -Virut chưa có cấu tạo tế bào nên gọi là hạt virut. -Hạt virut có 3 loại cấu trúc: xoắn, khối và hỗn hợp (bảng 43 SGK). -Cấu tạo của phagơ T2: Gồm 3 phần: + Trụ đuôi là 1 ống để đưa bộ gen của virut vào tế bào vật chủ. + Bao đuôi bọc quanh trụ đuôi, có khả năng co lại khi có tác động của lực ion. + Đĩa gốc có 6 gai và 6 sợi lông đuôi. Đầu mút của sợi lông đuôi là điểm hấp phụ của phagơ. 2. Cấu tạo -Cấu tạo của virut: Lõi: ADN hoặc ARN Nuclêocapsit (Kết cấu cơ bản) Virut Vỏ: Prôtêin (Capsit) Vỏ ngoài: Do lipit và prôtêin tạo thành ( Vỏ ngoài chỉ có ở một số loại virut) + Axit nuclêic có thể là ADN chuỗi đơn hay chuỗi kép, hoặc ARN chuỗi đơn hay chuỗi kép. + Capsit: được cấu tạo từ các đơn vị hình thái gọi là capsôme. + Tổ hợp axit nucleic và vỏ capsit gọi là nucleôcapsit. + Một số virut còn có thêm vỏ ngoài được tạo bởi lipit kép và prôtêin. Trên vỏ ngoài có thể có gai glicôprotêin chứa các thụ thể giúp virut hấp phụ trên bề mặt tế bào vật chủ. III. PHÂN LOẠI VIRUT Hoạt động của GV Hoạt động của HS GV: Nêu các cách phân loại virut? Yêu cầu HS đọc SGK, sau đó, lần lượt kể tên các loại virut gây bệnh ở người, động vật, thực vật. Đọc nội dung SGK trả lời câu hỏi. Nghiên cứu SGK và thực hiện yêu cầu của GV. Nội dung: -Phân loại virut: + Căn cứ vào đặc điểm loại axit nuclêic (ADN hoặc ARN sợi đơn hay sợi kép). + Căn cứ vào đặc điểm vỏ prôtêin, vật chủ, phương tiện lây truyền -Đơn giản nhất là dựa vào vật chủ để phân loại virut, chia thành 3 nhóm: + Virut ở người và động vật. + Virut ở vi sinh vật. + Virut ở thực vật. 4. Củng cố -Yêu cầu HS đọc phần ghi nhớ trong khung SGK. 5. Dặn dò -Học bài, trả lời các câu hỏi cuối bài. -Chuẩn bị bài mới.