Giáo án Sinh học Lớp 10 nâng cao - Tiết 13, Bài 13: Tế bào nhân sơ

CHƯƠNG II: CẤU TRÚC CỦA TẾ BÀO TUẦN:7 TIẾT:13 NGÀY SOẠN:5/10/2007 BÀI 13: TẾ BÀO NHÂN SƠ I.MỤC TIÊU: 1/ Kiến thức: Mô tả cấu trúc tế bào VK (tb nhân sơ). Nắm được khái quát về tế bào. 2/ Kĩ năng: Rèn luyện kĩ năng phân tích - tổng hợp, so sánh vấn đề. Phát triển tư duy cho HS. Vận dụng vào thực tế giải thích các hiện tượng sinh học trong đời sống. 3/ Thái độ: Hình thành quan điểm đúng đắn cho HS về sự sống. Hình thành lòng say mê yêu thích môn học. - II. CHUẨN BỊ: 1/ GV: a) Phương pháp: diễn giảng, hỏi đáp, thảo luận nhóm. b) Phương tiện: - SGK, SGV, tài liệu tham khảo. - Tranh ảnh có liên quan. 2/ HS : - Đọc bài trước ở nhà. Xem lại kiến thức cũ về cấu trúc VK (lớp 6). Chuẩn bị bài mới bằng 1 số câu hỏi đã dặn ở tiết trước. III. NỘI DUNG &TIẾN TRÌNH BÀI DẠY: 1/ Ổn định lớp – Kiểm diện (1’). 2 / Kiểm tra bài cũ (4’) : KT 10 phút (Câu hỏi trắc nghiệm) 3/ Tiến trình bài mới : NỘI DUNG HĐGV HĐHS HĐ 1: Tìm hiểu khái quát chung về cấu tạo các loại tb (10’). I. KHÁI QUÁT TẾ BÀO - Mọi cơ thể sống đều được cấu tạo từ tb. Tb chia làm 2 nhóm : Tb nhân sơ & tb nhân thực. - Cấu tạo chung tb : 3 thành phần + Màng sinh chất : Bao quanh tế bào, có chức năng bảo vệ, vận chuyển, thẩm thấu, + Nhân (hoặc vùng nhân) : chứa vật chất di truyền. + Tb chất : Dạng keo gồm nước, chất vô cơ & hữu cơ. HĐ 2 : Tìm hiểu cấu tạo tb nhân sơ (tb vi khuẩn) (20’) II. CẤU TẠO TB NHÂN SƠ (TB VI KHUẨN) Tb nhân sơ nhỏ hơn so với tb nhân thực, không có các bào quan. Tb nhân sơ có cấu tạo : 1/ Thành tế bào, màng sinh chất, lông & roi : a) Thành tb : - Cấu tạo : từ peptidoglican. - Chức năng: Bảo vệ & giữ ổn định hình dạng tế bào. * Dựa vào cấu trúc thành tb chia VK làm 2 nhóm: VK Gram âm & Gram dương. b) Màng sinh chất: - Cấu tạo: nằm ngay bên dưới thành tb, gồm lớp lipit kép & prôtêin. - Chức năng: Thực hiện TĐC giữa tb & mt ngoài. * Một số VK còn có thêm lớp vỏ nhầy ngoài thành tb để tăng sức tự vệ, bám dính, gây bệnh, c) Lông & roi: - Lông: Vai trò là các thụ thể, giúp VK bám vào tb khác, hoặc giúp VK tiếp hợp (sinh sản). - Roi: Giúp VK di chuyển. 2/ Tế bào chất - Nằm giữa màng tb & vùng nhân. Không có hệ thống nội màng, bào quan không màng bao bọc. - Tbc gồm 2 phần : + Bào tương : Keo bán lỏng, mt diễn ra TĐC ở tb, có thể chứa các chất dự trữ. + Ribôxom : Không màng bao bọc, gồm ARN & prôtêin, nơi tổng hợp prô. - Chức năng : Mt diễn ra hđộng TĐC của tb. 3/ Vùng nhân - Vùng nhân không có màng bao bọc, vật chất di truyền là ADN dạng vòng (1 số có thêm ADN vòng nhỏ - plasmid khác.) GV nói sơ lược lược sử nghiên cứu & phát hiện tế bào.  Mọi SV đều được cấu tạo từ tb. Mỗi tb gồm có những thành phần cơ bản nào ? GV y/c HS quan sát hình 13. 1 / SGK trang 45 để thảo luận nhóm hoàn thành Phiếu HT (1). Kích thước tế bào VK ra sao ? Kích thước nhỏ có ưu thế gì cho VK ? (GV gợi mở: Cùng 1 kg khoai,nhưng khoai nhỏ với khoai to khoai nào gọt được nhiều vỏ hơn ?) Y /c HS quan sát hình 13.2 để mô tả cấu tạo tb nhân sơ (VK) : Cấu tạo & chức năng thành tb. GV nói thêm về VK Gram âm & Gram dương. Cấu tạo & chức năng MSC. Vỏ nhầy ở VK có tác dụng gì? Loại VK nào thường có vỏ nhầy? Lông & roi có ý nghĩa gì với tb VK? Vị trí của tb chất trong tb? Gồm những thành phần nào? Cấu tạo bào tương, cấu tạo ribôxôm? Vùng nhân có đặc điểm cấu tạo gì? HS ghi nhận. HS dựa vào SGK trả lời : TB gồm 3 t/p : Màng sinh chất, Nhân (hoặc vùng nhân), tb chất. HS quan sát hình 13. 1 / SGK trang 45 để thảo luận nhóm hoàn thành Phiếu HT (1). Kích thước tb VK nhỏ. Kích thước VK nhỏ giúp VK tăng bề mặt tiếp xúc => TĐC với mt dễ dàng, sinh sản nhanh. HS quan sát hình 13.2 để mô tả cấu tạo tb nhân sơ (VK) . HS nghe & ghi nhận. HS quan sát hình để trả lời. Tăng sức tự vệ, bám dính, gây bệnh, VK kí sinh gây bệnh cho người & ĐV. HS dựa vào SGK để trả lời. Giữa màng tb & vùng nhân. 2 t/p : Bào tương,Ribôxom Mang vật liệu dt : ADN dạng vòng. PHIẾU HỌC TẬP (1): Các thành phần tế bào ở 3 nhóm SV : VK, TV, ĐV. (Điền (+) : Có ; (-) : Không có) Cấu trúc Chức năng TBVK TBTV TBĐV 1.Vỏ nhầy Tăng sức bảo vệ tb 2. Thành tb Quy định hình dạng tb, bảo vệ tb 3. MSC Màng ngăn giữa bên trong & bên ngoài tb TB chất Nơi thực hiện các pứ chuyển hoá của tb. Nhân tb Chứa vật chất dt, đkhiển mọi hđộng sống của tb 4/ Củng cố: (3’) HS trả lời các câu hỏi cuối bài. Trả lời các câu hỏi nâng cao : Tại sao tb VK có kích thước không nhỏ hơn nữa (1 m) ? Tại sao tế bào nhân thực lại có kích thước lớn hơn ? 5/ Dặn dò:(1’) Học bài cũ. Ôn tập kiến thức về các cấu trúc, thành phần cấu tạo tb.