Giáo án Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học - Năm học 2008-2009

cµi + C¸ch lµm : -KhoÐt 1 h×nh ch÷ nhËt ë miÕng b×a nh mµn h×nh ti vi cì 25 x 38 cm . -KhoÐt 5 « vu«ng ë phÝa díi miÕng b×a sao cho võa gµi ®ñ c¸c sè, dÊu phÐp tÝnh. - Ph« t« c¸c h×nh trong s¸ch bµi tËp cña häc sinh . - G¾n miÕng b×a ®ã vµo b¶ng nØ ( cã thanh gµi) . - Khi d¹y bµi nµo ta g¾n d¹ng h×nh cña bµi tËp ®ã vµo mµn h×nh ti vi. VÝ dô: LuyÖn tËp bµi phÐp céng trong ph¹m vi 4 . ( H×nh vÏ ) 3 + 1 = 4 Ta gµi ¶nh 3 con vÞt ®ang b¬i, 1 con ch¹y ®Õn. Cho häc sinh lªn gµi phÐp tÝnh vµo « bªn díi ®Ó gi¶i quyÕt bµi tËp trªn, t¬ng tù gµi h×nh kh¸c ta cã phÐp tÝnh kh¸c.§å dïng nµy ¸p dông ®Ó cho häc sinh luyÖn tËp céng trõ trong ph¹m vi 10, thuËn lîi trong viÖc sö dông ®å dïng trùc quan . T«i nghÜ r»ng ai lµm nghÒ nµo th× còng ph¶i cã mét bé ®å nghÒ ®Ó hµnh nghÒ ®ã. ChÝnh v× vËy t«i còng kh«ng ng¹i khi ®Çu t vµo bé ®å nghÒ d¹y häc cña m×nh. 5- Sö dông ®å dïng cña häc sinh Nãi ®Õn thiÕt bÞ ®å dïng d¹y häc ta kh«ng chØ quan t©m ®Õn thiÕt bÞ ®å dïng d¹y häc cña ngêi thµy mµ ®å dïng häc tËp cña trß còng gi÷ mét vÞ trÝ quan träng trong viÖc h×nh thµnh kiÕn thøc kü n¨ng cho chÝnh b¶n th©n c¸c em bëi v× d¹y häc lµ tæ chøc ho¹t ®éng häc tËp ®Ó häc sinh tù h×nh thµnh kiÕn thøc nh vËy ®å dïng häc tËp cña häc sinh còng lµ ph¬ng tiÖn, lµ ®iÒu kiÖn vËt chÊt ®Ó ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc. Nãi c¸ch kh¸c ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc lµ ph¶i ®æi míi c¸ch sö dông ®å dïng häc tËp cho häc sinh. NhËn thøc ®îc t©m quan träng cña ®å dông d¹y häc cña häc sinh. Ngay tõ ®Çu n¨m häc trong c¸c buæi sinh ho¹t chuyªn m«n chóng t«i ®· giµnh thêi gian th¶o luËn c¸c vÊn ®Ò nµy. VÝ dô : Víi häc sinh líp 1 ®å dïng häc to¸n cña häc sinh bao gåm : S¸ch gi¸o khoa, bé ®å dïng häc to¸n thùc hµnh, b¶ng con, vë bµi tËp, trong ®ã chóng t«i x¸c ®Þnh bé ®å dïng häc to¸n thùc hµnh cña häc sinh lµ cÇn thiÕt vµ quan träng nhÊt . + S¸ch gi¸o khoa to¸n 1 ®îc biªn so¹n theo tinh thÇn ®æi míi, trong ®ã thÓ hiÖn râ qu¸ tr×nh h×nh thµnh kiÕn thøc, cã ®Þnh híng vÒ c¸ch d¹y cho gi¸o viªn, s¸ch in mµu ®Ñp, cã nhiÒu h×nh vÏ, tr×nh bÇy khoa häc hÊp dÉn . S¸ch tr×nh bÇy " më" kh«ng th«ng b¸o têng minh kiÕn thøc bµi häc mµ ®Ó häc sinh suy nghÜ t×m tßi, ph¸t hiÖn kiÕn thøc, hÖ thèng bµi tËp ®a d¹ng, g©y høng thó vµ ph¸t huy ®îc kh¶ n¨ng s¸ng t¹o cña häc sinh. S¸ch gi¸o khoa to¸n 1 cã ý nghÜa nh mét ®å dïng d¹y häc , nÕu hiÓu ®îc néi dung, môc ®Ých, ý tëng gióp c¸c em sö dông hîp lý th× häc sinh sÏ häc to¸n tèt h¬n. +Bé ®å dïng häc to¸n thùc hµnh lµ 1 tiÕn bé cña thiÕt bÞ d¹y häc, lµ c¬ së vËt chÊt cho ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc to¸n. Khi sö dông ®å dïng häc to¸n thùc hµnh häc sinh ®îc ho¹t ®éng b»ng tay víi c¸c vËt thËt : que tÝnh dïng ®Ó h×nh thµnh biÓu tîng vÒ sè cã 2 ch÷ sè vµ c¸c phÐp tÝnh trong ph¹m vi 100, bé ch÷ sè, dÊu phÐp tÝnh vµ dÊu so s¸nh ®Ó thùc hµnh so s¸nh sè vµ tÝnh to¸n trong giê häc to¸n tiÖn lîi . Häc sinh líp 1 nhê cã ®å dïng thùc hµnh mµ "C¸i tay lµm kh«n c¸i ®Çu". §å dïng thùc hµnh cßn gióp gi¸o viªn tæ chøc häc tËp theo nhãm, theo cÆp mét c¸ch thuËn lîi ®©y lµ ®iÓm quan träng nhÊt víi viÖc häc to¸n cña líp 1. MÆc dï ®· hiÓu s©u s¾c vÒ bé ®å dïng häc to¸n cña häc sinh nhng thùc tÕ 1 sè gi¸o viªn líp 1 cßn lóng tóng khi híng dÉn häc sinh sö dông bëi v× thêi gian cña mét tiÕt häc chØ 35 - 40 phót. Häc sinh líp 1 nh÷ng ngµy ®Çu ®i häc ch©n tay cßn vông vÒ, lãng ngãng cïng víi sù lóng tóng trong tæ chøc ho¹t ®éng cña gi¸o viªn ®· lµm cho ®a sè tiÕt häc bÞ qu¸ giê. Nhng tån t¹i ®ã sÏ ®îc kh¾c phôc khi líp häc ®i vµo nÒ nÕp.. Häc sinh quen víi ho¹t ®éng thùc hµnh, gi¸o viªn quen víi tæ chøc ho¹t ®éng häc tËp. + B¶ng con : Lµ ®å dïng häc tËp truyÒn thèng nhng t¹i thêi ®iÓm nµy nã vÉn cßn cã t¸c dông tÝch cùc . Nhê b¶ng con häc sinh ®îc thùc hµnh kü n¨ng viÕt, lµm tÝnh, gi¸o viªn cã thÓ ®¸nh gi¸ viÖc n¾m v÷ng kiÕn thøc, kü n¨ng viÕt, kü n¨ng tÝnh cña häc sinh. Sö dông b¶ng con lµm thay ®æi tr¹ng th¸i häc tËp, khÝch lÖ sù cè g¾ng cña mçi häc sinh vµ t¹o kh«ng khÝ thi ®ua häc tËp trong líp. + Vë bµi tËp lµ mét s¸ng kiÕn trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, sö dông vë bµi tËp ®Ó cñng cè kiÕn thøc, rÌn luyÖn kü n¨ng kh¸ tiÖn lîi ë mçi tiÕt häc ë buæi 2. Vë bµi tËp gióp cho c¸ thÓ ho¸ viÖc d¹y häc. Mçi häc sinh thùc hµnh theo kh¶ n¨ng vµ tèc ®é riªng cña m×nh. Tuy nhiªn nÕu l¹m dông vë bµi tËp sÏ ¶nh hëng ®Õn kü n¨ng tr×nh bÇy cña häc sinh . + §æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc to¸n 1 ph¶i phï hîp víi tr×nh ®é cña häc sinh . Häc sinh líp 1 h¼n hÕt ®· qua líp mÉu gi¸o, ®· lµm quen víi c¸c ch÷ vµ sè, nhiÒu em ®· biÕt viÕt, biÕt lµm tÝnh céng, trõ, kiÕn thøc trong s¸ch gi¸o khoa qu¸ quen thuéc vµ ®¬n gi¶n ®èi víi 1 sè em . ChÝnh v× vËy d¹y to¸n líp 1 cµng khã h¬n, gi¸o viªn ph¶i cã biÖn ph¸p thÝch hîp ®Ó häc sinh kh«ng thÊy nhµm ch¸n, kh«ng bÞ c¶m gi¸c häc l¹i. MÆc dï ®· biÕt c¸c sè, biÕt lµm tÝnh nhng c¸c em kh«ng n¾m v÷ng ®îc b¶n chÊt cña kiÕn thøc. Gi¸o viªn cßn ph¶i h×nh thµnh chÝnh x¸c kiÕn thøc vµ híng dÉn c¸c thao t¸c "ChuÈn" , tËn dông vèn kinh nghiÖm cña häc sinh ®Ó h×nh thµnh, cñng cè, kh¾c s©u, ph¸t triÓn kiÕn thøc víi mçi ®èi tîng, huy ®éng ®îc tÊt c¶ häc sinh trong líp tham gia vµo qu¸ tr×nh häc tËp, ®Æc biÖt u tiªn c¸c em häc yÕu, hç trî tÝch cùc ®Ó c¸c em theo kÞp tr×nh ®é chung nªn cã thªm bµi cho häc sinh giái. 6- Nguyªn t¾c sö dông ®å dïng d¹y häc cña b¶n th©n Mét ®iÒu cuèi cïng t«i muèn nãi ë ®©y ®ã lµ muèn n©ng cao hiÖu qu¶ khi sö dông thiÕt bÞ ®å dïng d¹y häc t«i ph¶i tu©n theo nh÷ng nguyªn t¾c sau ®©y : - G¾n víi néi dung cña s¸ch gi¸o khoa. - Phï hîp víi h×nh thøc d¹y häc bé m«n . - Phï hîp víi kÕ ho¹ch bµi häc . - §óng môc ®Ých, ®óng lóc, ®óng chç. - Tù lµm vµ c¶i tiÕn ®å dïng d¹y häc ph¶i phï hîp ®iÒu kiÖn kinh tÕ nhng vÉn ph¶i ®¶m b¶o ®îc tÝnh chÝnh x¸c, khoa häc, thÈm mü . VÝ dô 1: Trong bµi xÐ d¸n h×nh ch÷ nhËt, h×nh vu«ng m«n nghÖ thuËt (phÇn thñ c«ng líp 1) t«i kh«ng cÇn thiÕt ph¶i sö dông b¶n ®å, m« h×nh hép. §èi víi bµi nµy t«i chØ cÇn xÐ mÉu cña h×nh trªn khæ giÊy to cã kÎ « ®Ó häc sinh dÔ quan s¸t, thùc hµnh. VÝ dô 2: Trong c¸c bµi thùc hµnh t«i chØ dïng thiÕt bÞ d¹y häc giíi thiÖu vËt mÉu, tranh ¶nh ®Ó häc sinh quan s¸t, ph©n tÝch khi chuÈn bÞ thùc hµnh. Sau khi chia nhãm, häc sinh cã thÓ th¶o luËn nhãm, thùc hµnh hoµn thµnh s¶n phÈm mét c¸ch ®éc lËp s¸ng t¹o. VÝ dô 3: Trong bµi «n tËp M«i trêng vµ søc khoÎ, t«i cã thÓ tæ chøc cho häc sinh tù ®¸nh gi¸ qua bµi tËp c¸ nh©n ( dïng phiÕu häc tËp vµo cuèi giê d¹y. Kh«ng cã mét ®å dïng d¹y häc nµo lµ v¹n n¨ng chØ cã thÓ sö dông hîp lý, ®óng lóc, ®óng chç, ®óng ®èi tîng vµ kÕt hîp khÐo lÐo míi ®em l¹i hiÖu qu¶ thiÕt thùc cho giê d¹y . Iii - KÕt thóc vÊn ®Ò : 1- KÕt qu¶ thu ®îc : Sau khi ¸p dông nh÷ng biÖn ph¸p gi¶i ph¸p trªn tõ n¨m häc 2003 - 2004 ®Õn nay chóng t«i kh«ng cßn thÊy ng¹i khi sö dông ®å dïng trong d¹y häc. ThÊy ®îc hiÖu qu¶ cña nã mäi thµnh viªn ®Òu tÝch cùc nghiªn cøu ®Ó sö dông ®å dïng d¹y häc. C¸c tiÕt häc ®· trë lªn hÊp dÉn h¬n, thu hót häc sinh, häc sinh rÊt tho¶ m¸i, tù tin vµ thÝch häc, thÝch ®Õn trêng. Bëi v× chÝnh ®å dïng d¹y häc ®· gióp c¸c em tiÕp thu bµi mét c¸ch dÔ dµng, hiÓu bµi, lµm ®îc bµi, chÊt lîng gi¸o dôc n©ng lªn mét c¸ch râ rÖt. §ã lµ kÕt qu¶ cña viÖc sö dông hîp lý cã hiÖu qu¶ cña ®å dïng d¹y häc . 2-VÊn ®Ò cßn tån t¹i : Häc sinh tiÓu häc cã ®Æc ®iÓm t©m lý " ThÝch th× häc say sa vµ ngîc l¹i". Nh÷ng ®å dïng ®îc chän ®Ó gi¶ng d¹y vµ häc tËp hiÖn nay cã nhiÒu u ®iÓm nhng nh×n chung còng cßn cã chç bÊt hîp lý. §Ó ®¶m b¶o lµm sao c¸c ®å dïng ®îc chän ®Ó gi¶ng d¹y vµ häc tËp ph¶i phï hîp víi bµi häc, m«n häc, ®¶m b¶o tÝnh chÝnh x¸c vµ tÝnh thÈm mü th× ®ßi hái ngêi thµy ph¶i cã sù ®Çu t vÒ thêi gian vµ c«ng søc ®Ó nghiªn cøu. Nhng hiÖn nay gi¸o viªn tiÓu häc ph¶i so¹n gi¸o ¸n rÊt nhiÒu m«n häc l¹i cßn chÊm bµi vµ lµm nhiÒu c¸c c«ng t¸c kh¸c nªn quü thêi gian dµnh cho viÖc nghiªn cøu ®Ó sö dông tèt ®å dïng cßn h¹n hÑp. H¬n n÷a häc sinh ë c¸c trêng vïng n«ng th«n, kinh tÕ gia ®×nh c¸c em cã khã kh¨n nªn viÖc cha mÑ ®Çu t ®Ó mua c¸c bé ®å dïng thùc hµnh thªm cho c¸c em lµ h¹n chÕ, ®iÒu ®ã còng ¶nh hëng ®Õn hiÖu qu¶ cña viÖc sö dông ®å dïng. 3- Mét sè ®Ò xuÊt . - Song song víi c¸c ®ît tËp huÊn thay s¸ch ngµnh cÇn cã nh÷ng ®ît tËp huÊn vÒ c«ng t¸c sö dông thiÕt bÞ trong trêng ®Ó cho gi¸o viªn cã thÓ sö dông tèt h¬n ®Ó dïng thiÕt bÞ d¹y häc . - CÇn thiÕt ph¶i gi¶i quyÕt m©u thuÉn gi÷a quü thêi gian so¹n bµi nhiÒu m«n cña gi¸o viªn tiÓu häc víi yªu cÇu sö dông ®å dïng d¹y häc vµ n©ng cao chÊt lîng tæ chøc c¸c ho¹t ®éng trªn líp. Bëi v× muèn sö dông tèt ®ßi hái ph¶i cã thêi gian nghiªn cøu. - Cã c¬ chÕ khuyÕn khÝch, båi dìng, khen thëng kÞp thêi cho nh÷ng gi¸o viªn lµm tèt c«ng t¸c nµy, t¨ng cêng ®Çu t trang thiÕt bÞ míi. Trang bÞ mét phßng chuyªn m«n ho¸ ®Ó thÓ hiÖn ph¬ng ph¸p d¹y häc míi víi sù hç trî ®¾c lùc cña trang thiÕt bÞ d¹y häc , - KhuyÕn khÝch ®éng viªn phong trµo tù lµm vµ c¶i tiÕn thiÕt bÞ ®å dïng d¹y häc . - KhuyÕn khÝch gi¸o viªn tÝch cùc chñ ®éng x©y dùng néi dung bµi gi¶ng, c¸c kiÓu bµi tËp, c¸c bµi kiÓm tra ®¸nh gi¸ trªn c¬ së trang thiÕt bÞ ®å dïng hiÖn cã. - T¨ng cêng lµm tèt c«ng t¸c tham mu víi héi cha mÑ häc sinh, víi c¸c nhµ h¶o t©m ®Ó cã nguån kinh phÝ mua s¾m ®å dïng häc tËp . - Nhµ níc t¨ng cêng ®Çu t c¬ së vËt chÊt trang thiÕt bÞ phï hîp víi viÖc ®æi míi ch¬ng tr×nh , s¸ch gi¸o khoa. Tãm l¹i: §æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc ®ang lµ nhiÖm vô hÕt søc cÊp b¸ch hiÖn nay nhÊt lµ ®èi víi bËc tiÓu häc, bËc häc cã nh÷ng ®Æc trng kh¸c biÖt so víi bËc häc kh¸c, lµ bËc häc nÒn t¶ng trong hÖ thèng gi¸o dôc quèc d©n. §æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc th× ®ång thêi ph¶i ®æi míi ®å dïng thiÕt bÞ vµ c¸ch sö sông chóng trong d¹y häc, môc tiªu cña chóng t«i lµ sÏ lµm cho ®å dïng, thiÕt bÞ d¹y häc trë thµnh ngêi b¹n ®ång minh trung thµnh víi mçi gi¸o viªn vµ häc sinh trong viÖc n©ng cao chÊt lîng d¹y häc. Song hiÖu qu¶ cña viÖc sö dông thiÕt bÞ ®å dïng d¹y häc l¹i phô thuéc rÊt nhiÒu vµo sù ®Çu t c«ng søc vµ trÝ tuÖ cña mçi gi¸o viªn. Trong ph¹m vi bµi viÕt nµy, chóng t«i hy väng gãp phÇn th¸o gì 1 sè víng m¾c trong viÖc sö dông ®å dïng thiÕt bÞ d¹y häc ë c¸c líp 1,2,3 . RÊt mong cã sù gãp ý kiÕn trao ®æi thªm cho ®ång nghiÖp .