Giáo án Ngữ Văn Lớp 7 - Tiết 77, Bài 18: Tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất - Năm học 2013-2014 - Lê Thị Kim Thoa

Ngày soạn : 24-12-13 BÀI 18 Ngày dạy : 26-12-13 TUẦN : 20 ( Kết quả cần đạt sgk / 03) * VĂN – TIẾT : 77 VĂN BẢN : TỤC NGỮ VỀ THIÊN NHIÊN VÀ LAO ĐỘNG SẢN XUẤT I. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT : - Nắm được khái niệm tục ngữ . - Thấy được giá trị nội dung , đặc điểm hình thức của tục ngữ về thiên và lao động sản xuất. - Biết tích lũy thêm kiến thức về thiên nhiên và lao động sản xuất . 1. Kiến thức : - Khái niệm tục ngữ . - Nội dung tư tưởng ý nghĩa triết lí về hình thức nghệ thuật của những câu tục ngữ ngữ trong bài học 2. Kĩ năng : - Đọc - hiểu phân tích các lớp nghĩa của tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất . - Vận dụng được ở mức độ nhất định một số câu tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất vào đời sống - Tự nhận thức được những bài học kinh nghiệm về thiên nhiên , lao động sản xuất . - Ra quyết định vận dụng các bài học kinh nghiệm đúng lúc đúng chỗ. 3.Thái độ : GDKNS II- CHUẨN BỊ CỦA GV VÀ HS: - GV : giáo án – bảng phụ - HS : Bài soạn III- TỔ CHỨC H Đ DẠY VÀ HỌC : H Đ CỦA THẦY HĐ CỦA TRÒ N D – KT * HĐ1: KT BÀI CŨ :(4p) KT söï chuaån bò của HS * HĐ 2: GT baøi môùi:(1p) Tục ngữ là một thể loaïi VHDG. Noù ñöôïc ví laø kho baùu cuûa kinh mghieäm vaø trí tueä daân gian. Tuïc ngöõ laø theå loïai trieát lí nhöng cuõng laø caây ñôøi xanh töôi. * HĐ 3 :HD ĐỌC – HIỂU CHÚ THÍCH : (7p) GV HD đọc - > gv đọc gọi hs đọc chú thích * - tục ngữ là gì ? à GV giảng thêm Coù theå chia 8 caâu tuïc ngöõ vöøa ñoïc thaønh maáy nhoùm. Moãi nhoùm goàm nhöõng caâu naøo? Goïi teân töøng nhoùm? * HĐ 4: HD ĐỌC HIỂU – VĂN BẢN : ( 25P) § RLKNS: phân tích tình huống – động não để rút ra bài học kinh nghiệm về thiên nhiên và lao động sản xuất . à Hoïc sinh thaûo luaän 4 caâu tuïc ngöõ ñaàu tieân và rút ra bài học kinh nghiệm : * Caâu 1 : Nghóa cuûa caâu tuïc ngöõ naøy laø gì? - Nghệ thuật đặc sắc được sử dụng ? à GV: Coù theå vaän duïng kinh nghieäm cuûa caâu tuïc ngöõ naøy vaøo chuyeän tính toaùn, xaép xeáp coâng vieäc hoaëc vaøo vieäc giöõ gìn söùc khoûe cho moãi ngöôøi vaøo muøa heø vaø muøa ñoâng. - Caâu tuïc ngöõ giuùp ta coù theâm kinh nghieäm gì? - Giaù trò kinh nghieäm cuûa caâu tuïc ngöõ ? * Câu 2: - Giaûi thích caâu tuïc ngöõ soá 2? - Nghệ thuật đặc sắc được sử dụng ? - Câu tục ngữ này giúp con người điều gì ? * Caâu 3 : - Giaûi thích : Raùng môõ gaø? - Câu tục ngữ này giúp con người điều gì ? * Caâu 4 : giải thích ? à GV: ÔÛ nöôùc ta muøa luõ thuôøng xaûy ra vaøo thaùng 7 aâm lòch. Töø kinh nghieäm quan saùt nhaân daân toång keát quy luaät : kieán boø nhieàu vaøo thaùng 7, thöôøng laø boø leân cao, laø ñieàm baùo saép coù luït. Kieán laø loaïi coân truøng raát nhaïy caûm vôùi khí haäu, thôøi tieát nhôø cô theå coù nhöõng teá baøo caûm bieán chuyeân bieät. Vì theá khi trôøi chuaån bò coù möa to keùo daøi hay luõ luït, kieán seõ töø trong toå keùo ra haøng ñaøn ñeå traùnh möa, luït vaø ñeå lôïi duïng ñaát meàm sau möa laøm nhöõng toå môùi. - Câu tục ngữ này giúp nd ta kinh ngiệm gì ? * Caâu 5 : à GV: Ñaát nöôùc coi nhö vaøng, quyù nhö vaøng -> giôùi thieäu. + Ngöôøi ta coù theå söû duïng caâu tuïc ngöõ naøy trong tröôøng hôïp naøo? - Pheâ phaùn hieän töôïng laõng phí ñaát. * Caâu 6 :-Giaûi thích nghóa? - Caâu tuïc ngöõ naøy noùi leân ñieàu gì à GV: Töø giaù trò kinh teá cuûa caùc vuøng Tuy nhieân khoâng phaûi nôi naøo cuõng ñuùng maø phaûi tuøy töøng vuøng. - Caâu tuïc ngöõ naøy giuùp chuùng ta ñieàu gì ? * Caâu 7 : Goïi hoïc sinh ñoïc caâu 7 - Caâu tuïc ngöõ treân khaúng ñònh thöù töï quan troïng cuûa caùc yeáu toá ñoái vôùi ngheà troàng luùa nöôùc cuûa nhaân daân ta. Caùc em haõy tìm nhöõng caâu tuïc ngöõ khaùc coù noäi dung lieân quan? - Kinh nghieäm cuûa caâu tuïc ngöõ ñöôïc vaän duïng vaøo vieäc gì? * Caâu 8 : Goïi hoïc sinh ñoïc caâu 8 - Câu tục ngữ này kđ điều gì ? Caâu tuïc ngöõ naøy nhaèm khaúng ñònh taàm quan troïng cuûa thôøi vuï, cuûa ñaát ñai ñaõ ñöôïc khai phaù, chaêm boùn ñoái vôùi ngheà troàng troït. - Haõy cho bieát ñaëc ñieåm veà hình thöùc cuûa caùc caâu töïc ngöõ ? - Từ quá trình tìm hiểu phân tích em thấy những câu tục ngữ này có ý nghĩa gì đối với nhân dân ta ? * HĐ 5:(3p) Hướng dẫn hs phần tổng kết - Nhắc lại hình thức nghệ thuật và nội dung của những câu tục ngữ mà em vừa tìm hiểu ? Kinh nghiệm có hoàn toàn chính xác không ? kinh nghiệm đó chủ yếu dựa vào đâu ? - Hs đọc Hs dựa SGK trả lời Caâu 1,2,3,4: Tuïc ngöõ veà thieân nhieân Caâu 5,6,7,8: Tuïc ngöõ veà lao ñoäng saûn xuaát. * HS thảo luận chia làm 4 nhóm ( 3 phút ) chia làm 4 nhóm * Nhóm 1,2 : Caâu tuïc ngöõ giuùp ta coù theâm kinh nghieäm gì? * Nhóm 3,4 : Giaù trò kinh nghieäm cuûa caâu tuïc ngöõ ? - Thaùng 5( AL) ñeâm ngaén ngaøy daøi, thaùng 10(AL) ñeâm daøi ngaøy ngaén . Coù hieän töôïng ñoù laø do söï vaän ñoäng töï quay quanh truïc cuûa traùi ñaát vaø vò trí ñòa lí cuûa Vieät Nam treân quaû ñòa caàu - Giuùp con ngöôøi coù yù thöùc chuû ñoäng,nhìn nhaän vaø söû duïng thôøi gian ,coâng vieäc vaø chuù yù söùc khoeû. - Giuùp con ngöôøi coù yù thöùc chuû ñoäng ñeå nhìn nhaän, söû duïng thôøi gian coâng vieäc, söùc lao ñoäng vaøo nhöõng thôøi ñieåm khaùc nhau trong naêm - Ngaøy naøo ñeâm tröôùc coù nhieàu sao, hoâm nay seõ naéng trôøi ít sao. Seõ möa. - Caâu tuïc ngöõ naøy giuùp con ngöôøi coù yù thöùc bieát nhìn sao ñeå döï ñoaùn thôøi tieát, saép xeáp coâng vieäc. - Khi treân trôøi xuaát hieän raùng coù maøu saéc vaøng môõ gaø töùc laø saép coù baõo. Ñaây laø moät trong raát nhieàu kinh nghieäm döï ñoaùn baõo - Bieát döï ñoaùn baõo thì seõ coù yù thöùc chuû ñoäng giöõ gìn nhaø cöûa hoa maøu - Naïn luït thöôøng xuyeân xaûy ra ôû nöôùc ta vì vaäy nhaân daân coù yù thöùc döï ñoaùn luõ luït ñeå chuû ñoäng phoøng choáng. - Pheâ phaùn hieän töôïng laõng phí ñaát. Ñeà cao giaù trò cuûa ñaát - thöù töï caùc ngheà, caùc coâng vieäc ñem laïi lôïi ích kinh teá - Cô sôû khaúng ñònh thöù töï treân - khai thaùc toát ñieàu kieän, hoaøn caûnh ñeå taïo ra cuûa caûi, vaät chaát - Hs đọc -Người đẹp vì lụa , lúa tốt vì phân - Vào việc trồng lúa nước - Hs đọc -Caâu tuïc ngöõ naøy nhaèm khaúng ñònh taàm quan troïng cuûa thôøi vuï, cuûa ñaát ñai ñaõ ñöôïc khai phaù, chaêm boùn ñoái vôùi ngheà troàng troït. - Hình thöùc ngaén goïn. - Caùch laäp luaän chaët cheõ, giaøu hình aûnh. - Vaàn - Caùc veá thöôøng ñoái xöùng nhau veà hình thöùc vaø noäi dung. -hình thöùc : đối veá, ñoái ngöõ, ñoái töø, nhòp - Ngaén goïn, Vaàn löng, Caùc veá thöôøng ñoái xöùng nhau - là bài học kinh nghiện qúy báo -HS trả lời -Hs đọc phần ghi nhớ . I – ĐỌC – HIỂU CHÚ THÍCH : 1- Khái niệm tục ngữ : sgk / 3 2- chú thích sgk/ 3 3. phân nhóm: - Tuïc ngöõ veà thiên nhiên 1,2,3,4 - Tuïc ngöõ veà lao ñoäng saûn xuaát: caâu 5,6,7,8. II - ĐỌC HIỂU – VĂN BẢN A. Phân tích : 1. Nội dung : * caâu 1 : Ñeâm thaùng naêm chöa naèm ñaõ saùng Ngaøy thaùng möôøi chöa cöôøi ñaõ toái. - Đối, vần lưng, nói quá à Kinh nghieäm ñeå nhaän bieát thôøi gian. Giuùp con ngöôøi coù yù thöùc chuû ñoäng,nhìn nhaän vaø söû duïng thôøi gian ,coâng vieäc vaø chuù yù söùc khoeû. * Caâu 2 : Mau sao thì naéng, vaéng sao thì möa. - Đối, vần lưng àKinh nghieäm ñeå nhaän bieát veà thôøi tieát (naéng, möa) Giuùp con ngöôøi coù yù thöùc bieát nhìn sao ñeå döï ñoaùn thôøi tieát, saép xeáp coâng vieäc. * Caâu 3 : Raùng môõ gaø, coù nhaø thì giöõ. - Vần lưng à Kinh ngieäm ñeå nhaän bieát thôøi tieát khi saép coù baõo. Giuùp con ngöôøi bieát döï ñoaùn baõo töø ñoù coù yù thöùc chuû ñoäng giöõ gìn nhaø cöûa vaø hoa màu. * Caâu 4 : Thaùng 7 kieán bò, chæ lo laïi luït. -Vần lưng à Kinh nghieäm ñeå nhaän bieát thôøi tieát. Giuùp chuùng ta döï ñoaùn ñöôïc luõ luït ñeå phoøng choáng. * Caâu 5 : Taác ñaát, taác vaøng -Đối, ẩn dụ à Đề cao giaù trò cuûa ñaát ñai. Khuyên mọi người không nên bỏ đất hoang * Caâu 6 : Nhaát canh trì, nhò canh vieân, tam canh ñieàn. à Thöù töï veà nguoàn lôïi kinh teá cuûa caùc ngaønh ngheà. Giuùp ta bieát khai thaùc toát ñieàu kieän ñeå taïo ra cuûa caûi vaät chaát * Caâu 7 : Nhaát nöôùc, nhì phaân, tam caàn, töù gioáng. à Thöù töï taàm quan troïng cuûa nöôùc, phaân boùn, söï caàn maãn vaø gioáng maù * Caâu 8: - Đối , vần lưng -Caâu tuïc ngöõ naøy nhaèm khaúng ñònh taàm quan troïng cuûa thôøi vuï, ñaát ñai ñaõ ñöôïc khai phaù, chaêm boùn ñoái vôùi ngheà troàng troït. 2. Nghệ thuật : - Sử dụng cách diễn đạt ngắn gọn, cô đúc. - Sử kết cấu diễn đạt theo kiểu đối xứng , nhân quả, hiện tượng và ứng xử cần thiết . - Tạo vần , nhịp, câu văn dễ nhớ , dễ vận dụng. C. Ý nghĩa văn bản : Không ít câu tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất là những bài học quý giá của nhân dân ta. III. Ghi nhôù : Sgk IV. CỦNG CỐ HD HS TỰ HỌC Ở NHÀ 1. CỦNG CỐ: : (4p) - Ñoïc laïi ghi nhôù - Đọc lại các câu tục ngữ - đọc những câu tục ngữ có ý nghĩa tương tự . 2. HD HS TỰ HỌC Ở NHÀ: (1p) -Hoïc thuoäc lòng caùc caâu tuïc ngöõ trong bài học -Vận dụng một vài câu tục ngữ trong bài học vào những tình huống giao tiếp khác nhau, viết thành những đoạn đối thoại ngắn . -Veà nhaø söu taàm caùc caâu ca dao, daân ca, tuïc ngöõ ñöôïc löu truyeàn ôû ñòa phöông - Chuaån bò baøi « Chöông trình ñòa phöông"- Sưu tầm những câu tục ngữ nói về lđ sạch đẹp môi trường , ca ngợi cảnh đẹp thiên nhiên ở địa phương .Nêu cách giữ gìn vẻ đẹp ấy ?