Giáo án Ngữ Văn Lớp 6 - Tiết 9: Sơn Tinh Thủy Tinh - Năm học 2013-2014 - Võ Thị Tuấn

Tiết 9 Ngày soạn: 24/8/2011 Văn bản : sơn tinh thủy tinh. (Truyền thuyết). I. Mục tiêu bài học: Giúp học sinh: - Hiểu và cảm nhận được nội dung, ý nghĩa của truyền thuyết Sơn Tinh, Thuỷ Tinh. - Nắm được những nét chính về nghệ thuật của truyện. II. tRọNG TÂM KIếN THứC, Kỹ NĂNG 1. Kiến thức - Nhân vật, sự kiện trong truyền thuyết Sơn Tinh, Thuỷ Tinh. - Cách giải thích hiện tượng lũ lụt xảy ra ở châu thổ Bắc Bộ thuở các vua Hùng dựng nước và khát vọng của người Việt cổ trong việc chế ngự thiên tai lũ lụt, bảo vệ cuộc sống của mình trong một trền thuyết. - Những nét chính về nghệ thuật của truyện: sử dụng nhiều chi tiết kì lạ, hoạng đường. 2. Kỹ năng - Đọc- hiểu văn bản truyền thuyết theo đặc trưng thể loại. - Năm bắt các sự kiện chính trong truyện. - Xác định ý nghĩa của truyện. - Kể lại được truyện. III. Chuẩn bị: 1. Giáoviên: - Soạn bài, đọc sách giáo viên và sách bài soạn. - Phương pháp: Thuyết trình, vấn đáp, nêu vấn đề 2. Học sinh: + Soạn bài IV. Các bước lên lớp: 1. ổn định tổ chức 2. KTBC: ? Nêu ý nghĩa của truyền thyết Thánh Gióng? Trong truyện đó, em thích hình ảnh, chi tiết nào nhất? Vì sao? 3. Bài mới. HĐ1. Khởi dộng Sơn Tinh, Thuỷ Tinh là thần thoại cổ đã được lịch sử hoá trở thành một truyền thuyết tiêu biểu trong chuỗi truyền thuyết về thời đại các vua Hùng. Đó là câu chuyện tưởng tượng hoang đường nhưng có cơ sở thực tế. Truyện rất giàu giá trị về nội dung và nghệ thuật. Một số nhà thơ đã lấy cảm hứng hình tượng từ tác phẩm để sáng tác thơ ca. Hoạt động của thầy-trò Nội dung cần đạt Hoạtđộng 2: Tìm hiểu chung về văn bản * GV hướng dẫn hs đọc- gv đọc, hs đọc tiếp- gv nhận xét * Hướng dẫn hs tìm các sự việc chính. ? Em hãy tìm các sự việc chính trong truyện? * Lưu ý h/s các chú thích 1, 3, 4. ? Em hãy cho biết từ cầu hôn là từ Hán Việt hay từ thuần Việt? Hãy giải thích nghĩa của từ này? ? Hãy tìm bố cục của truyện? ? Em hãy cho biết nội dung từng phần? ? Truyện có mấy nhân vật, ai là nhân vật chính? ? Vì sao ST,TT lại được coi là nhân vật chính? - Truyện có 5 nhân vật. - Nhân vật chính là Sơn Tinh, Thuỷ Tinh. Hai vị thần này là biểu tượng của thiên nhiên, sông núi cả hai cùng đến kén rể, đều xuất hiện ở mọi sự việc và đi suốt diễn biến câu chuyện. ? Theo em, truyện được gắn với thời đại nào trong lịch sử Việt Nam? - Truyện bắt nguồn từ thần thoại cổ được lịch sử hóa. Gắn với các thời đại vua Hùng, truyện đã gắn công cuộc trị thuỷ với thời đại mở nước, dựng nước đầu tiên của người Việt cổ. Hoạt động 3: Hướng dẫn hs đọc- hiểu chi tiết văn bản. ? Vua Hùng kén rể trong hoàn cảnh nào ? – Con gái là Mị Nương xinh đẹp, nết na đã đến tuổi lấy chồng. ? Mục đích và ý định của vua Hùng là gì ? ? ý định của vua Hùng đã dẫn đến sự việc gì? ? Sơn Tinh và Thuỷ Tinh là có những tài gì? ? Theo em, tác giả dân gian đã dùng nghệ thuật gì để miêu tả tài năng của hai chàng ? ? Hãy nhận xét về tài năng của hai vị thần này? - Bằng các chi tiết kỳ là, hoang đường, ND xưa đã miêu tả hai vị thần thật khổng lồ, uy nghi, họ có tài năng siêu phàm và có chung một ước nguyện là được cưới Mị Nương làm vợ ? Trước tài năng của hai vị thần, vua Hùng đã chọn giải pháp nào đề kén được rể ? - Thách cưới bằng lễ vật khó kiếm và kì lạ: Voi chín ngà... nhưng đều là những vật có ở trên cạn. Qua đó ta thấy vua Hùng ngầm đứng về phía ST, vua đã bộc lộ sự thâm thuý, khôn khéo ? Có ý kiến cho rằng: Vua Hùng đã có ý chọn ST nhưng cũng không muốn mất lòng TT nên mới bày ra cuộc đua tài về nộp sính lễ. ý kiến của em như thế nào? - Qua đó, em thấy vua Hùng ngầm đứng về phía ai? Vua Hùng là người như thế nào? - Thái độ của vua Hùng cũng chính là thái độ của nhân dân ta đối với nhân vật. Người Việt thời cổ cư trú ở vùng ven núi chủ yếu sống bằng nghề trồng lúa nước. Núi và đất là nơi họ xây dựng bản làng và gieo trồng, là quê hương, là ích lợi, là bè bạn. Sông cho ruộng đồng chất phù sa cùng nước để cây lúa phát triển những nếu nhiều nước quá thì sông nhấn chìm hoa màu, ruộng đồng, làng xóm. Điều đó đã trở thành nỗi ám ảnh đối với tổ tiên người Việt. ? Cuối cùng ai là người được chọn làm rể vua? ? Điều đó đã dẫn đến sự kiện nào? ? Em hãy miêu tả lại cảnh hai vị thần giao tranh? ? Hãy nhận xét cuộc giao tranh này? ? Trong trí rưởng tượng của người xưa, ST,TT đại diện cho lực lượng nào? ? Theo dõi cuộc giao tranh giữa ST và TT em thấy chi tiết nào là nổi bật nhất? Vì sao? ? Kết quả cuộc giao tranh? ? Tại sao Sơn Tinh luôn thắng Thuỷ Tinh? ? Điều đó có ý nghĩa gì? - Vì Sơn Tinh có nhiều sức mạnh hơn; đó là sức mạnh tinh thần: vua Hùng. Có sức mạnh vật chất: trận địa đồi núi cao, vững chắc. Có tinh thần bề bỉ HĐ3: Khái quát nội dung và nghệ thuật VB ? Truyện kể, năm nào Thuỷ Tinh cũng dâng nước đánh Sơn tinh. Theo em, người xưa đã mượn truyện này để giải thích hiện tượng thiên nhiên nào ở nước ta? ? Việc Sơn Tinh luôn thắng Thuỷ Tinh phản ánh sức mạnh và ước mơ gì của người nhân dân ta? ? Ngoài ý nghĩa trên, Truyền thuyết ST,TT còn có ý nghĩa nào khác khi gắn liền với thời đại dựng nước của các vua Hùng? ? Các nhân vật ST, TT gây ấn tượng mạnh khiến người đọc phải nhớ mãi. Theo em, điều đó có được là do đâu? Hoạt động 4 1. Kể diễn cảm câu truyện? 2. Từ truyện ST,TT, em suy nghĩ gì về chủ trương xây dựng, củng cố đê điều, nghiêm cấm nạn phá rừng trồng thêm rừng ở nước ta? 3. Vì sao văn bản ST,TT được coi là truyền thuyết? Và đây có phải là văn bản tự sự không? I. Đọc - tìm hiểu chung: 1. Đọc: 2. Các sự việc chính: - Vua Hùng kén rể. - ST,TT cầu hôn, điều kiện chọn rể của vua - Sính lễ của vua Hùng - ST rước Mị Nương về núi. - TT nổi giận - Hai bên giao chiến - Nạn lũ lụt ở sông Hồng. 3. Chú thích: - Cầu hôn: xin được lấy làm vợ (cầu: tìm, kiếm, xin; hôn: lấy vợ, lấy chồng) 4. Bố cục: - Phần 1: Từ đầumỗi thứ một đôi: Vua Hùng kén rể - TiếpThần nước đành rút lui: ST,TT cầu hôn và cuộc giao tranh giữa hai thần - Còn lại: Sự trả thù hằng năm về sau của Thuỷ Tinh và chiến thắng của Sơn Tinh. 5. Nhân vật chính: - Nhân vật chính ST, TT. II. Đọc- Tìm hiểu chi tiết: 1. Vua Hùng kén rể: - Muốn chọn cho Mị Nương người chồng xứng đáng. 2. Sơn Tinh, Thuỷ Tinh cầu hôn và cuộc giao tranh giữa hai thần: a. Sơn Tinh, Thuỷ Tinh cầu hôn: - Sơn Tinh: vẫy taynổi cồn bãimọc núi đồi - Thủy Tinh: gọi gióhô mưa -> NT tưởng tượng kì ảoà hai vị thần đều có tài và phép thuật cao cường - Cả hai cùng cầu hôn Mị Nương - b. Cuộc giao tranh giữa hai vị thần: Thuỷ Tinh Sơn Tinh Hô mưa, gọi gió, làm thành giông bãodâng nước cuồn cuộn ngập nhà cửa, ruộng vườn Bốc từng quả đồi, dời từng dãy núi dựng luỹ ngăn chặn nước lũ -> Hai thần giao tranh quyết liệt. - TT đại diện cho cái ác, cho hiện tượng thiên tai lũ lụt. - ST: đại diện cho chính nghĩa, cho sức mạnh của nhân dân chống thiên - Chi tiết: nước sông dâng... miêu tả đúng tính chất ác liệt của cuộc đấu tranh chống thiên tai gay go, bền bỉ của nhân dân ta. 3. Kết quả cuộc giao tranh: - Sơn Tinh thắng TT. - Năm nào cũng thắng III. Tổng kết 1. Nội dung: - Giải thích hiện tượng mưa gió, bão lụt; - Phản ánh ước mơ của nhân dân ta muốn chiến thắng thiên tai, bão lụt. - Ca ngợi công lao trị thuỷ, dựng nước của cha ông ta. 2. Nghệ thuật: - Xây dựng hình tượng hình tượng nghệ thuật kì ảo mang tính tượng trưng và khái quát cao * Ghi nhớ: SGK t-34 V. Luyện tập: * Gợi ý: Đảng và nhà nước ta đã ý thức được tác hại to lớn do thiên tai gây ra nên đã chỉ đạo nhân dân ta có những biện pháp phòng chống hữu hiệu, biến ước mơ chế ngự thiên tai của nhân dân thời xưa trở thành hiện thực. - Thể hiện đầy đủ các đặc điểm của truyền thuyết: có các chi tiết kỳ ảo hoang đường... 4. Củng cố: - ý nghĩa truyện STTT - Em yêu thích nhân vật nào ? 5. Hướng dẫn học tập: - Học bài, thuộc ghi nhớ. - Soạn: Tìm hiểu nghĩa của từ. + Nghĩa của từ là gì ? + Cách giải thích nghĩa của từ ?