Giáo án môn Lịch sử lớp 5 - Bài 4: Xã hội Việt Nam cuối thế kỷ XIX - Đầu thế kỷ XX

Bài 4: XÃ HỘI VIỆT NAM CUỐI THẾ KỶ XIX - ĐẦU THẾ KỶ XX I. MỤC TIÊU Sau bài học, HS nêu được: - Cuối thế kỷ XĨ- đầu thế kỷ XX, xã hội nước ta có nhiều biến đổi do hệ quả của chính sách khai thác thuộc địa của thực dân Pháp. - Nêu được cuộc phản công ở kinh thành Huế đã mở đầu cho phong trào Cần Vương(1885-1896). - Bước đầu nhận biết mối quan hệ giữa kinh tế và xã hội.(kinh tế thay đổi kéo theo sự thay đổi của xã hội) II. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC - Hình minh hoạ trong SGK. - Phiếu học tập của HS. - Tranh ảnh, tư liệu về kinh tế xã hội Việt Nam cuối thế kỷ XIX-đầu thế kỷ XX III. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY – HỌC CHỦ YẾU HOẠT ĐỘNG DẠY HOẠT ĐỘNG HỌC 1. Kiểm tra bài cũ, giới thiệu bài mới: - GV gọi 3 HS lên bảng hỏi và yêu cầu trả lời các câu hỏi về nội dung bài cũ, sau đó nhận xét và cho điểm HS - GV yêu cầu HS quan sát các hình vẽ minh hoạ trong SGK và hỏi: các hình ảnh này gợi cho em suy nghĩ gì về xã hội Việt Nam cuối thế kỷ XIX-đầu thế kỷ XX? - GV giới thiệu bài. Hoạt động 1:Làm việc cả lớp. Mục tiêu: Giúp HS tìm hiểu về những thay đổi của nền kinh tế Việt Nam cuối thế kỷ XIX-đầu thế kỷ XX Cách tiến hành: - 3 HS lên bảng và lần lượt trả lời các câu hỏi sau: + Nguyên nhân nào dẫn đến cuộc phản công ở kinh thành Huế đêm 5-7-1885? + Thuật lại diễn biến của cuộc phản công này. + Cuộc phản công ở kinh thành Huế đêm 5-7-1885 có tác động gì đến lịch sử nước ta khi đó? - HS nêu - GV yêu cầu HS làm theo cặp cùng đọc sách, quan sát các hình minh hoạ và trả lời các câu hỏi sau: + Trước khi thực dân Pháp xâm lược, nền kinh tế Việt Nam có những ngành nào là chủ yếu? + Sau khi thực dân Pháp đặt ách thống trị ở Việt Nam chúng đã thi hành những biện pháp nào để khai thác, bóc lột vơ vét tài nguyên của nước ta? Những việc làm đó đã dẫn đến sự ra đời của các ngành kinh tế mới nào? + Ai là người được hưởng những nguồn lợi do phát triển kinh tế? - GV gọi HS phát biểu ý kiến trước lớp. - GV kết luận: từ cuối thế kỷ XIX, thực dân Pháp tăng cường khai thác mỏ, lập nhà máy, đồn điền để vơ vét tài nguyên và bóc lột nhân dân ta. Sự xuất hiện của các ngành kinh tế mới đã làm cho xã hội nước ta thay đổi như thế nào? Chúng ta cùng tìm hiểu tiếp. - HS làm việc theo cặp, tìm câu trả lời cho các câu hỏi. + Trước khi thực dân Pháp xâm lược, nền kinh tế Việt Nam dựa vào nông nghiệp là chủ yếu, bên cạnh đó tiểu thủ công nghiệp cũng phát triển 1 số ngành như dệt, gốm, đúc đồng + Sau khi thực dân Pháp đặt ách thống trị ở Việt Nam, chúng đã khai thác khoáng sản của đất nước ta như khai thác than(Quảng Ninh), thiếc ở Tĩnh Túc(Cao Bằng), bạc ở Ngân sơn(Bắc Cạn) Chúng xây dựng các nhà máy điện, nước, ximăng, dệt để bóc lột người lao động. + Người Pháp - 3 HS lần lượt phát biểu, các bạn khác cùng nhận xét, bổ sung ý kiến. Hoat động 2:Làm việc nhóm. Mục tiêu: giúp HS biết những thay đổi trong xã hội Việt Nam cuối thế kỷ XIX-đầu thế kỷ XX và đời sống của nhân dân.. Cách tiến hành: - GV tiếp tục yêu cầu HS thảo luận theo cặp để trả lời các câu hỏi sau: + Trước khi thực dân Pháp xâm lược, xã hội Việt Nam có những tầng lớp nào? + Sau khi thực dân Pháp đặt ách thống trị ở Việt Nam, xã hội có gì thay đổi, có thêm những tầng lớp mới nào? + Nêu những nét chính về đời sống của công nhân và nông dân Việt Nam cuối thế kỷ XIX-đầu thế kỷ XX - GV cho HS phát biểu ý kiến trước lớp. - GV nhận xét kết quả làm việc của HS và hỏi thêm. - GV kết luận: trước đây xã hội Việt Nam chủ yếu chỉ có địa chủ phong kiến và nông dân, nay xuất hiện những giai cấp, tầng lớp mới: công nhân, chủ xưởng, nhà buôn, viên chức . Thành thị phát triển, lần đầu tiên ở Việt Nam cóđường ôtô, xe lửa nhưng đời sống của nông dân và công nhân thì ngày càng kiệt quệ, khổ sở. - HS làm việc theo cặp, tìm câu trả lời cho các câu hỏi. + Trước khi thực dân Pháp xâm lược, xã hội Việt Nam có hai giai cấp là địa chủ phong kiến và nông dân. + Sau khi thực dân Pháp đặt ách thống trị ở Việt Nam, sự xuất hiện của các ngành kinh tế mới kéo theo sự thay đổi của xã hội. Bộ máy cai trị thuộc địa hình thành; thành thị phát triển, buôn bán mở mang làm xuất hiện các tầng lớp mới như: viên chức, trí thức, chủ xưởng nhỏ và đặc biệt là giai cấp công nhân. + Nông dân Việt Nam bị mất ruộng đất, đói ngèo phải vào làm việc trong các nhà máy, xí nghiệp, đồn điền và nhận đồng lương rẻ mạt nên đời sống vô cùng khổ cực. - 3 HS lần lượt trình bày ý kiến của mình theo các câu hỏi trên. Cả lớp theo dõi, bổ sung ý kiến. 2. Củng cố –dặn dò: - GV yêu cầu HS lập bảng so sánh tình hình kinh tế xã hội Việt Nam trước và sau khi thực dân Pháp xâm lược nước ta. - HS làm cá nhân, tự hoàn thành bảng so sánh. GV nhận xét tiết học, dặn dò HS về nhà học thuộc bài cũ và chuẩn bị bài mới: sưu tầm tranh ảnh tư liệu về nhân vật lịch sử Phan Bội Châu và phong trào Đông Du. Rút kinh nghiệm :