Giáo án môn Giáo dục công dân Lớp 11 - Bài 10: Kế thừa và phát huy dân chủ trong tổ chức và hoạt động của quốc hội

noù coù söùc maïnh cuûa tính hieän thöïc - cuï theå - tröïc tieáp chöù khoâng phaûi laø moät meänh ñeà tröøu töôïng, moät yù nieäm tröøu töôïng chung deã bò hình thöùc hoùa. Daân chuû laø baûn chaát cuûa Nhaø nöôùc, thì tröôùc heát daân chuû laø baûn chaát cuûa Quoác hoäi maø chính nhôø coù haønh ñoäng boû phieáu trong baàu cöû cuûa daân thì môùi sinh ra Quoác hoäi. Quoác hoäi daân chuû phaûi laø Quoác hoäi cuûa daân, do daân, vì daân. Chính phuû do Quoác hoäi laäp ra theo yù chí, nguyeän voïng, thaåm quyeàn cuûa daân, neân xeùt veà thöïc chaát, daân cuõng laäp ra chính phuû, chính phuû laø chính phuû cuûa daân, do daân, vì daân. Noùi roäng ra, heä thoáng chính trò cuõng phaûi nhö vaäy. Vò trí, vai troø chuû theå cuûa daân phaûi ñöôïc khaúng ñònh trong toaøn boä heä thoáng chính trò. ÔÛ ñaây, daân vôùi tö caùch laø quaàn chuùng nhaân daân lao ñoäng ñaõ ñöôïc giaûi phoùng, trôû thaønh ngöôøi chuû cuûa xaõ hoäi môùi, laø chuû vaø laøm chuû, ñoàng thôøi daân coøn vôùi tö caùch laø coäng ñoàng daân toäc, ñoù laø bieåu thò söùc maïnh chuû sôû höõu giaù trò lôùn nhaát cuûa chính hoï - giaù trò daân chuû. Baûn chaát chính trò cuûa Ñaûng, cuûa Nhaø nöôùc vaø cuûa heä thoáng chính trò ñang toàn taïi vaø hieän dieän trong xaõ hoäi ta laø baûn chaát giai caáp coâng nhaân. Ñieàu ñoù khoâng heà taùch rôøi khoûi moái lieân heä vôùi baûn chaát nhaân daân, daân toäc thaám nhuaàn noäi dung, giaù trò cuûa daân chuû. Chính nhôø theå hieän saâu saéc baûn chaát giai caáp coâng nhaân maø Ñaûng, Nhaø nöôùc vaø heä thoáng chính trò cuûa chuùng ta caøng coù ñieàu kieän thuaän lôïi nhaát, caøng coù nhu caàu töï nhieân nhaát laø lieân heä maät thieát, maùu thòt vôùi nhaân daân, gaén boù saâu saéc, beàn chaët vôùi daân toäc, thoáng nhaát höõu cô vaø taát yeáu ñoäc laäp daân toäc vôùi chuû nghóa xaõ hoäi. Giai caáp coâng nhaân laø giai caáp duy nhaát maø roát cuoäc lòch söû ñaõ tìm thaáy, coù khaû naêng phaán ñaáu ñeán cuøng vaø thöïc hieän ñeán cuøng lôïi ích xaõ hoäi vaø quyeàn löïc xaõ hoäi cuûa nhaân daân vaø daân toäc, bôûi duy nhaát chæ coù noù laø giai caáp khoâng coù lôïi ích rieâng vôùi nghóa laø tö höõu. Noù tìm thaáy lôïi ích chaân chính cuûa mình khi toaøn taâm toaøn yù thöïc hieän vaø baûo veä cho lôïi ích chung cuûa toaøn daân, toaøn xaõ hoäi. Ñoù laø cô sôû saâu xa ñeå hieåu vì sao, toå chöùc caùch maïng (Ñaûng) vaø toå chöùc quyeàn löïc (Quoác hoäi, Chính phuû...) cuõng nhö cô cheá toång theå thöïc hieän quyeàn löïc (heä thoáng chính trò) mang baûn chaát chính trò giai caáp coâng nhaân thì ñoàng thôøi cuõng mang baûn chaát xaõ hoäi laø nhaân daân vaø daân toäc. Söï ñoàng thuaän, nhaát trí naøy baét nguoàn saâu xa töø söù meänh lòch söû cuûa giai caáp coâng nhaân, töø baûn chaát, muïc tieâu cuûa chuû nghóa xaõ hoäi, töø thôøi ñaïi môùi ñaõ môû ra sau Caùch maïng Thaùng Möôøi, cho pheùp gaén lieàn ñoäc laäp daân toäc vôùi chuû nghóa xaõ hoäi. Coù theå noùi, Ñaûng, Nhaø nöôùc (Quoác hoäi, Chính phuû, Vieän Kieåm saùt, Toøa aùn) vaø heä thoáng chính trò ôû nöôùc ta ñeàu laø cuûa daân, do daân, vì daân, mang baûn chaát giai caáp coâng nhaân ñoàng thôøi ñaïi bieåu trung thaønh cho lôïi ích cuûa nhaân daân vaø cuûa daân toäc. Taát caû caùc toå chöùc ñoù, muoán thöïc söï laø cuûa daân, do daân, vì daân thì phaûi baûo ñaûm thöïc hieän, thöïc haønh daân chuû; baûo ñaûm phaùt huy quyeàn laøm chuû cuûa daân, laøm cho daân vöøa thuï höôûng ñöôïc moïi thaønh quaû vaät chaát, tinh thaàn cuûa daân chuû, vöøa ñaáu tranh ñeå baûo veä, giöõ gìn vaø phaùt trieån laønh maïnh neàn daân chuû ôû nöôùc ta, thöïc hieän thoâng qua caùc toå chöùc cuûa mình (daân chuû ñaïi dieän) vaø töï mình (daân chuû tröïc tieáp) quyeàn tham gia quaûn lyù, quyeàn tö vaán phaûn bieän, giaùm saùt xaõ hoäi ñeå quyeàn löïc khoâng bò bieán daïng, thoaùi hoùa. Taäp trung nhaát nhöõng yeâu caàu naøy chính laø taïo ra hôïp löïc ñeå ñaáu tranh choáng tham nhuõng, giaûm thieåu tôùi möùc thaáp nhaát nhöõng toån haïi do tham nhuõng gaây ra, tieán tôùi ñaåy luøi ñöôïc tham nhuõng. Xaây döïng nhaø nöôùc phaùp quyeàn thì coâng taùc laäp phaùp cuûa Quoác hoäi caøng trôû neân quan troïng. Khoâng coù daân chuû naøo ôû beân ngoaøi luaät phaùp. Cuõng khoâng coù luaät phaùp naøo laø tieán boä vaø coù yù nghóa thuùc ñaåy xaõ hoäi phaùt trieån maø laïi khoâng döïng xaây treân neàn taûng nguyeân taéc, chieán löôïc daân chuû phaùp quyeàn. Phaùp luaät laø giôùi haïn cuûa daân chuû, laø haønh lang vaän ñoäng cuûa daân chuû. Quoác hoäi vaø coâng taùc laäp hieán, laäp phaùp cuûa Quoác hoäi laø neàn taûng vaø söùc maïnh phaùp lyù ñeå thöïc hieän daân chuû cuûa nhaân daân. Quoác hoäi cuõng laø moät Quoác hoäi haønh ñoäng vì daân, phaán ñaáu ñem laïi lôïi quyeàn cho daân, do ñoù baûn chaát cuûa Quoác hoäi vaø Nhaø nöôùc ta noùi chung, caû trong lyù luaän vaø thöïc tieãn phaûi gaén lieàn vôùi phaùp lyù nhaân vaên. Ñaây laø choã maø baûn chaát Quoác hoäi truøng hôïp vôùi baûn chaát cuûa daân chuû. Keá thöøa vaø phaùt huy daân chuû trong toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa Quoác hoäi khoâng coù muïc ñích naøo khaùc laø vì cuoäc soáng cuûa daân, vì moät trieån voïng phaùt trieån toát nhaát cuûa nhaân daân vaø cuûa toaøn daân toäc maø Quoác hoäi, Nhaø nöôùc ta noã löïc thöïc hieän. · Vaán ñeà thöù hai: Veà giaûi quyeát caùc nhieäm vuï thöïc tieãn. Ñeå thöïc hieän ñònh höôùng daân chuû neâu treân, vieäc tieáp tuïc ñoåi môùi toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa Quoác hoäi caàn taäp trung giaûi quyeát caùc vaán ñeà, caùc nhieäm vuï vöøa caáp baùch vöøa cô baûn, laâu daøi maø thöïc tieãn cuoäc soáng ñang ñaët ra, nhaân daân ñang mong ñôïi. 1 - Caûi caùch vaø hoaøn thieän cheá ñoä baàu cöû ñaïi bieåu nhaân daân, tröôùc heát laø ñaïi bieåu Quoác hoäi. Caàn taäp trung tröôùc heát vaøo vieäc söûa ñoåi, boå sung, hoaøn thieän Luaät Baàu cöû; thoáng nhaát vaø nhaát quaùn giöõa luaät baàu cöû vôùi caùc ñieàu khoaûn trong Hieán phaùp sao cho thöïc söï toân troïng quyeàn töï do ñeà cöû, öùng cöû cuûa coâng daân vaøo cô quan quyeàn löïc cao nhaát. Muoán coù moät Quoác hoäi daân chuû vaø coù naêng löïc thöïc haønh daân chuû thì phaûi baét ñaàu töø daân chuû trong vieäc toå chöùc neân Quoác hoäi. Trong söï tröôûng thaønh yù thöùc daân chuû cuûa coâng daân vaø cuûa xaõ hoäi, moät xu höôùng tích cöïc ñang hình thaønh laø seõ ngaøy caøng coù nhieàu ngöôøi töï öùng cöû. Quyeàn ñoù cuûa coâng daân phaûi ñöôïc toân troïng. 2 - Ñeå thöïc hieän vaø phaùt huy ñöôïc daân chuû thì moái quan heä maät thieát giöõa ñaïi bieåu Quoác hoäi vôùi cöû tri, vôùi daân chuùng laø raát quan troïng. Ñaïi bieåu Quoác hoäi phaûi gaén boù, hieåu bieát veà ñòa phöông, coù ñieàu kieän gaàn daân, hieåu daân vaø daân cuõng bieát hoï töôøng taän, töôøng minh. 3 - Coù cheá ñoä quy ñònh, cô cheá vaø cheá taøi roõ raøng ñeå ñaïi bieåu gaëp gôõ, tìm hieåu cuoäc soáng, nguyeän voïng cuûa daân, daân tìm ñeán ñaïi bieåu ñeå ñeà ñaït, ñeå chaát vaán. 4 - UÛy ban Thöôøng vuï Quoác hoäi caàn ñöôïc toå chöùc vaø hoaït ñoäng theo ñuùng yeâu caàu khoa hoïc vaø daân chuû, khoâng töï bieán thaønh caáp treân cuûa Quoác hoäi, maø taäp trung noã löïc vaøo chuaån bò toát nhaát chöông trình laøm vieäc cuûa kyø hoïp Quoác hoäi, trong ñoù maáu choát laø coâng taùc laäp phaùp, chaát vaán, giaûi trình giöõa ñaïi bieåu Quoác hoäi vôùi caùc thaønh vieân Chính phuû. 5 - Cô caáu caùc uûy ban chuyeân moân cuûa Quoác hoäi raát quan troïng, hoaït ñoäng vaø naêng löïc cuûa caùc uûy ban naøy seõ quyeát ñònh phaàn lôùn chaát löôïng hieäu quaû cuûa Quoác hoäi. Do ñoù phaûi thieát keá toát heä thoáng caùc uûy ban, naêng löïc caùc thaønh vieân uûy ban, ñieàu kieän laøm vieäc, ñeå hoï naém thoâng tin xaõ hoäi töø phía ngöôøi daân nhanh nhaát, truyeàn taûi yù kieán cuûa daân tôùi Quoác hoäi toát nhaát, ñuùng nhaát, kòp thôøi vaø hieäu quaû nhaát. 6 - Phaûi chuyeån maïnh phöông thöùc hoaït ñoäng cuûa Quoác hoäi, töø Quoác hoäi tham luaän sang Quoác hoäi thaûo luaän, tranh luaän, ñoái thoaïi, chaát vaán, giaûi trình moät caùch thöïc chaát thieát thöïc, hieäu quaû, ñaûm baûo thu huùt ngöôøi daân quan taâm tôùi sinh hoaït cuûa Quoác hoäi. 7 - Taêng theâm thôøi gian chaát vaán cuûa ñaïi bieåu Quoác hoäi ñoái vôùi caùc thaønh vieân cuûa chính phuû, taát caû caùc boä, ngaønh ñeàu phaûi laø ñoái töôïng chaát vaán, giaùm saùt. Chaát löôïng chaát vaán vaø traû lôøi phaûi ñöôïc naâng cao, ñoái thoaïi, tranh luaän, hoûi - ñaùp tröïc tieáp, ñoù laø nôi nhöõng ngöôøi ñöôïc daân uûy quyeàn cuøng vì daân maø theå hieän cao nhaát naêng löïc cuõng nhö traùch nhieäm cuûa mình. 8 - AÙp duïng thöôøng xuyeân vaø maïnh meõ cheá ñoä Quoác hoäi xem xeùt, boû phieáu tín nhieäm caùc thaønh vieân chính phuû, taïo ra moät taâm lyù xaõ hoäi cho nhöõng ngöôøi giöõ chöùc quyeàn phaûi luoân coi troïng dö luaän xaõ hoäi, chuû ñoäng vaø ñuû söùc vöôït qua aùp löïc xaõ hoäi ñeå quaûn lyù, caàm quyeàn cho toát hôn, nhaát laø choáng quan lieâu, tham nhuõng. 9 - Ñaëc bieät chuù troïng hoaït ñoäng phaân boá, quyeát ñònh ngaân saùch cuûa Quoác hoäi, thöïc hieän vai troø giaùm saùt, kieåm tra cuûa Quoác hoäi ñoái vôùi caùc cô quan nhaø nöôùc vaø xaõ hoäi noùi chung. 10 - Xaây döïng vaø thöïc hieän quy cheá hay cô cheá laøm vieäc, phoái hôïp giöõa Quoác hoäi vôùi laõnh ñaïo Ñaûng, vôùi Chính phuû, vôùi Maët traän vaø ñoaøn theå ñeå thöïc thi daân chuû moät caùch thöïc chaát, nghieâm tuùc nhaát. Ñoù laø nhöõng yù kieán nhaèm goùp phaàn vaøo vieäc phaùt huy daân chuû trong toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa Quoác hoäi ñeå baûo ñaûm cho Quoác hoäi thöïc söï laø Quoác hoäi cuûa daân, do daân, vì daân, moät Quoác hoäi mang tinh thaàn ñoåi môùi, keát hôïp vaø gaén lieàn trí tueä - daân chuû - ñoaøn keát - ñoåi môùi vôùi nhau, baûo ñaûm cho Quoác hoäi thöïc söï troïng daân, troïng phaùp. Hoaøng Chí Baûo * GS, TS, Hoïc vieän Chính trò quoác gia Hoà Chí Minh (1) Hoà Chí Minh, Toaøn taäp, Nxb Chính trò quoác gia, Haø Noäi, 1996, t 12, tr 249 Hoäi thi xe hoa tuyeân truyeàn baàu cöû ñaïi bieåu Quoác hoäi khoaù XII Baàu cöû ñaïi bieåu Quoác hoäi khoaù XII Bieåu dieãn ngheä thaät quaàn chuùng Taïi moät xí nghieäp may