Giáo án Lịch sử Lớp 9 - Tiết 3, Bài 2: Liên xô và các nước Đông Âu từ giữa những năm 70 đến đầu những năm 90 của thế kỉ 20

Tieát PPCT : 3 Ngaøy daïy : Baøi 2 : LIEÂN XOÂ VAØ CAÙC NÖÔÙC ÑOÂNG AÂU TÖØ GIÖÕA NHÖÕNG NAÊM 70 ÑEÁN ÑAÀU NHÖÕNG NAÊM 90 CUÛA THEÁ KÆ XX 1. MUÏC TIEÂU : Kieán thöùc: Hoïc sinh caàn hieåu nhöõng neùt chính cuûa quaù trình khuûng hoaûng vaø tan raû cuûa cheá ñoä XHCN ôû Lieân Xoâ vaø Ñoâng AÂu (töø giöõa nhöõng naêm 70 ñeán ñaàu thaäp kæ 90 cuûa theá kæ XX) Kó naêng: Reøn luyeän cho hoïc sinh kó naêng phaân tích ñaùnh giaù vaø so saùnh nhöõng vaán ñeà lòch söû, nhaát laø nhöõng vaán ñeà lòch söû phöùc taïp, hoïc sinh caàn coù nhöõng nhaän ñònh khaùch quan khoa hoïc. c. Thaùi ñoä: -Hoïc sinh thaáy roõ ñöôïc tính khaùch quan phöùc taïp, nhöõng thieáu soùt sai laàm trong coâng cuoäc xaây döïng CNXH ôû Lieân Xoâ vaø Ñoâng AÂu (bôûi vì con ñöôøng xaây döïng CNXH hoaøn toaøn môùi meû, chöa coù tieàn teä trong lòch söû. Maëc khaùc CNÑQ vaø boïn phaûn ñoäng quoác teá luoân thuø ñòch choáng phaù gay gaét CNXH. -Hoïc sinh thaáy ñöôïc söï khuûng hoaûng vaø tan raû cuûa Lieân Xoâ vaø Ñoâng AÂu cuøng aûnh höôûng tôùi Vieät Nam, nhöng chuùng ta ñaõ tieán haønh ñoåi môùi thaéng lôïi trong gaàn 2 thaäp kæ qua, nhöõng thaønh töïu ñoù ñaõ ñöôïc theá giôùi ghi nhaän vaø laøm thay ñoài boä maët kinh teá xaõ hoäi Vieät Nam. - Caùc em tin vaøo con ñöôøng Ñaûng ta ñaõ choïn ñoù laø coâng nghieäp hoùa vaø hieän ñaïi hoùa theo ñònh höôùng XHCN thaéng lôïi do Ñaûng coäng saûn laõnh ñaïo. 2. CHUAÅN BÒ: Giaùo vieân: Baûn ñoà caùc nöôùc Ñoâng AÂu, SGK, SGV. b. Hoïc sinh: Taäp baøi hoïc, baøi soaïn, SGK. 3. PHÖÔNG PHAÙP DAÏY HOÏC: Heä thoáng caâu hoûi: phaùt vaán, phaân tích, giaûi thích, thaûo luaän nhoùm (phaùt phieáu hoïc taäp laøm baøi cho hoïc sinh 4.TIEÁN TRÌNH: 4.1. OÅn ñònh toå chöùc: kieåm tra só soá, kieåm tra truy baøi 4.2. Kieåm tra baøi cuõ: -Neâu nhöõng thaønh töïu caùc nöôùc Ñoâng AÂu ñaõ ñaït ñöôïc trong quaù trình xaây döïng CNXH ? TL : Caùc nöôùc Ñoâng AÂu ñaõ ñaït nhöõng thaønh töïu to lôùn trôû thaønh caùc nöôùc coâng noâng nghieäp, boä maët kinh teá ñaõ thay ñoåi caên baûn saâu saéc - Cuï theå: + Anbani . . .ñieän khí hoùa toaøn quoác + Bungari coâng nghieäp taêng 55 laàn . . . + Tieäp Khaéc . . . + Coäng hoøa daân chuû Ñöùc . . . - Cô sôû hình thaønh heä thoáng XHCN ? Ñeàu chung muïc tieâu xaây döïng CNXH Döôùi söï laõnh ñaïo cuûa Ñaûng Chung heä tö töôûng chuû nghóa Maùc-Leânin 4.3 Giaûng baøi môùi: Giôùi thieäu baøi: Töø giöõa naêm 70 vaø thaäp kæ 80 cuûa theá kæ XX Lieân Xoâ vaø caùc nöôùc Ñoâng AÂu laâm vaøo tình traïng khuûng hoaûng kinh teá daãn ñeán söï khuûng hoaûng veà chính trò traàm troïng vaø söï suïp ñoå cuûa Lieân Xoâ, caùc nöôùc Ñoâng AÂu. Hoâm nay, ta vaøo baøi môùi. Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân vaø hoïc sinh Noäi dung baøi hoïc Hoaït ñoäng 1 : GV : Giôùi thieäu vôùi hoïc sinh löôïc ñoà caùc nöôùc SNG (ñöôïc phoùng to treo leân baûng) ñeå thaáy roõ Lieân Xoâ ñaõ taùch ra thaønh coäng ñoàng caùc quoác gia ñoäc laäp 11 nöôùc nhö theá naøo? GV -Nguyeân nhaân naøo daãn tôùi cuoäc caûi toå ôû Lieân Xoâ ? Hs : Moâ hình CNXH voán ñaõ coù nhieàu thieáu soùt vaø sai laàm caûn trôû söï ñi leân cuûa ñaát nöôùc. Ñaàu nhöõng naêm 80 theá kæ XX kinh teá Lieân Xoâ raát khoù khaên. Saûn xuaát coâng noâng nghieäp trì treä ñaát nöôùc khuûng hoaûng toaøn dieän (SGK tr10) Gv : Coâng cuoäc caûi toå ôû Lieân Xoâ ñaõ dieãn ra nhö theá naøo ? vaø keát quaû cuoái cuøng ra sao? Hs : Thaùng 3/1985 Goocbachoáp laõnh ñaïo Ñaûng vaø Nhaø nöôùc ñeà ra ñöôøng loái caûi toå ñeå ñöa Lieân Xoâ thoaùt khoûi khuûng hoaûng. Caûi toå khoâng thaønh coâng. Thaûo luaän nhoùm lôùn (3’) Nhoùm 1,3 : Em haõy neâu noäi dung caûi toå ôû Lieân Xoâ. Hs : kinh teá chöa thöïc hieän ñöôïc, kinh teá vaãn khuûng hoaûng. - Chính trò : taäp trung quyeàn löïc vaøo toång thoáng, thöïc hieän ña nguyeân nhieàu Ñaûng cuøng hoaït ñoäng . . . - Xoùa boû quyeàn laõnh ñaïo cuûa Ñaûng CS. - Tuyeân boá daân chuû coâng khai veà moïi maët. * Nhoùm 2,4 : Em haõy neâu haäu quaû cuûa coâng cuoäc caûi toå ôû Lieân Xoâ ? Hs : Ñaát nöôùc khuûng hoaûng roái loaïn - Nhieàu cuoäc baõi coâng noå ra. - Teä naïn xaõ hoäi taêng leân. - Caùc theá löïc choáng ñoái kích ñoäng quaàn chuùng. Ngaøy 19/8/1991 cuoäc ñaûo chính khoâng thaønh gaây ra haäu quaû nghieâm troïng... Ñaûng CS Lieân Xoâ bò ñình chæ hoaït ñoäng. Ngaøy 21/12/1991, 11 nöôùc Coäng hoøa ly khai – Lieân Xoâ bò suïp ñoå sau 74 naêm toàn taïi. Hs : leân trình baøy treân löôïc ñoà caùc nöôùc SNG (3 hs). GV : chuyeån yù sang hoaït ñoäng 2 * Hoaït ñoäng 2 : Cuoäc khuûng hoaûng vaø tan raõ cheá ñoä XHCN GV : söû duïng baûn ñoà caùc nöôùc Ñoâng AÂu ñeå hoïc sinh theo doõi. GV : -Em haõy trình baøy quaù trình khuûng hoaûng vaø suïp ñoå cuûa cheá ñoä XHCN ôû caùc nöôùc Ñoâng AÂu? 1 Hs : thaûo luaän nhoùm ñoâi (2’) - Caùc nöôùc Ñoâng AÂu khuûng hoaûng kinh teá, chính trò gay gaét. - Saûn xuaát coâng nghieäp giaûm suùt, nôï taêng, ñình coâng bieåu tình cuûa quaàn chuùng keùo daøi . . . - Chính phuû ñaøn aùp quaàn chuùng . . . Quaàn chuùng bieåu tình ñoøi caûi caùch kinh teá thöïc hieän ña nguyeân chính trò . . . &GV : giaûi thích “Ña nguyeân chính trò” laø nhieàu Ñaûng phaùi cuøng toàn taïi, cuøng hoaït ñoäng laøm maát quyeàn laõnh ñaïo cuûa Ñaûng coäng saûn. Ví duï: Sau khi Lieân Xoâ suïp ñoå trong caùc nöôùc coäng hoøa cuûa Lieân Xoâ cuõ coù tôùi gaàn 1000 toå chöùc Ñaûng phaùi chính trò khaùc nhau hoaït ñoäng. Ñaûng CS caùc nöôùc naøy maát quyeàn (giaùo trình LSTG hieän ñaïi taäp 3 NXBÑHQGHN 1996 trang 255) * Lieân heä ñeán tình hình Vieät Nam döôùi söï laõnh ñaïo taøi tình saùng suoát cuûa Ñaûng . . . * Giaùo duïc hoïc sinh: Tin vaøo XHCN thaéng lôïi do Ñaûng CS Vieät Nam laõnh ñaïo ? Em haõy neâu haäu quaû cuûa cuoäc khuûng hoaûng ôû caùc nöôùc Ñoâng AÂu? 1 Hs : Chuû nghóa Ñeá Quoác vaø caùc theá löïc choáng CNXH kích ñoäng nhaân daân ñaåy maïnh choáng phaù - Ñaûng CS caùc nöôùc maát quyeàn. - Caùc theá löïc choáng CNXH naém quyeàn. - Thöïc hieän ña nguyeân chính trò. - 1989, cheá ñoä CNXH caùc nöôùc Ñoâng AÂu suïp ñoå. ? Söï suïp ñoå CNXH ôû caùc nöôùc Ñoâng AÂu daãn ñeán haäu quaû nghieâm troïng nhö theá naøo? 1 Hs : Chính quyeàn môùi caùc nöôùc Ñoâng AÂu tuyeân boá töø boû CNXH vaø CN Maùc Leânin, thöïc hieän ña nguyeân chính trò, chuyeån sang kinh teá thò tröôøng. Ñoåi teân nöôùc vaø ngaøy quoác khaùnh chæ goïi chung laø nöôùc coäng hoøa, heä thoáng caùc nöôùc XHCN khoâng coøn toàn taïi. Ngaøy 28/6/1991 khoái SEV chaám döùt hoaït ñoäng. 1/7/1991 toå chöùc hieäp öôùc Vacsava giaûi theå. &GV : Ñaây laø toån thaát heát söùc naëng neà vôùi phong traøo caùch maïng theá giôùi vaø caùc theá löïc tieán boä caùc daân toäc bò aùp böùc ñang ñaáu tranh cho hoøa bình vaø ñoäc laäp daân toäc. &GV : keát luaän: Nguyeân nhaân suïp ñoå CNXH ôû Lieân Xoâ vaø caùc nöôùc Ñoâng AÂu coù nhöõng nguyeân nhaân chuû yeáu: - Nguyeân nhaân saâu xa laø moâ hình CNXH coù nhieàu khuyeát taät vaø thieáu soùt. - Nhöõng khuyeát taät duy trì quaù laâu laøm cho CNXH xa rôøi vôùi tieán boä vaên minh cuûa theá giôùi nhaát laø söï phaùt trieån nhö vuõ baõo cuûa cuoäc CM KHKT . . . - Söï choáng phaù cuûa CNÑQ vaø caùc theá löïc choáng CNXH. - Ñaây laø toån thaát naëng neà cuûa phong traøo XHCN, chuû nghóa coäng saûn laø taát yeáu, noù laø caû moät quaù trình laâu daøi, caùc nöôùc naøy ñang tìm caùch khaéc phuïc vaø ñi leân. Cuûng coá vaø luyeän taäp: - Noäi dung coâng cuoäc caûi toå ôû Lieân Xoâ laø: Thöïc hieän cheá ñoä toång thoáng. Ña nguyeân veà chính trò Xoaù boû söï laõnh ñaïo ñoäc quyeàn cuûa ÑCS Gv :-Theo em nhöõng nguyeân nhaân cô baûn naøo daãn ñeán söï tan raõ vaø suïp ñoå CNXH ôû Lieân Xoâ vaø caùc nöôùc Ñoâng AÂu ? - Nhöõng khuyeát taät duy trì quaù laâu laøm cho CNXH xa rôøi vôùi tieán boä vaên minh cuûa theá giôùi nhaát laø söï phaùt trieån nhö vuõ baõo cuûa cuoäc CM KHKT . . . - Söï choáng phaù cuûa CNÑQ vaø caùc theá löïc choáng CNXH. Höôùng daãn hoïc sinh töï hoïc ôû nhaø: -Hoïc sinh veà nhaø hoïc baøi kó phaàn I, laøm caâu hoûi vaø laøm baøi taäp trang 12/SGK -Chuaån bò: Baøi 3: Quaù trình phaùt trieån cuûa phong traøo giaûi phoùng daân toäc vaø söï tan raõ cuûa heä thoáng thuoäc ñòa. -Töï hoïc: Ñoïc baøi ít nhaát 3 laàn, traû lôøi caâu hoûi maøu xanh SGK I/. SÖÏ KHUÛNG HOAÛNG VAØ TAN RAÕ CUÛA LIEÂN BANG XOÂ VIEÁT: 1. Nguyeân nhaân: - 1973, khuûng hoaûng kinh teá theá giôùi aûnh höôûng ñeán Lieân Xoâ. - Lieân Xoâ khoâng tieán haønh caûi caùch kinh teá, chính trò, xaõ hoäi. - Moâ hình CNXH coù nhieàu khuyeát taät. - Ñaàu nhöõng naêm 80, Lieân Xoâ caøng khoù khaên hôn veà kinh teá vaø ñôøi soáng. 2. Dieãn bieán: - Thaùng 3/ 1985, Goocbachoáp ñeà ra ñöôøng loái caûi toå. - Chuaån bò khoâng chu ñaùo thieáu ñöôøng loái chieán löôïc (SGK trang 10) - Caûi toå khoâng thaønh coâng. * Noäi dung caûi toå: - Kinh teá: chöa thöïc heäin ñöôïc. - Chính trò: ña nguyeân taäp trung quyeàn löïc vaøo toång thoáng . . .Xoùa boû söï laõnh ñaïo ñoäc quyeàn cuûa Ñaûng coäng saûn. 3. Haäu quaû: - Ñaát nöôùc bò khuûng hoaûng, roái loaïn. . . - Ñaûng CS Lieân Xoâ bò ñình chæ. - CNXH Lieân Xoâ bò suïp ñoå - 21/12/1991 hình thaønh caùc quoác gia ñoäc laäp (SNG) II/. CUOÄC KHUÛNG HOAØNG VAØ TAN RAÕ CHEÁ ÑOÄ XHCN ÔÛ CAÙC NÖÔÙC ÑOÂNG AÂU : 1. Quaù trình: - Töø cuoái nhöõng naêm 70 ñeán ñaàu nhöõng naêm 80, caùc nöôùc Ñoâng AÂu khuûng hoaûng kinh teá, chính trò gay gaét. - Cuoái 1986 khuûng hoaûng tôùi ñænh cao baét ñaàu töø Balan, lan nhanh khaép Ñoâng AÂu . . . - Muõi nhoïn ñaáu tranh vaøo Ñaûng coäng saûn. 2. Haäu quaû: - Ñaûng coäng saûn caùc nöôùc Ñoâng AÂu maát quyeàn laõnh ñaïo. - Caùc theá löïc choáng CNXH naém quyeàn. - Thöïc hieän ña nguyeân veà chính trò. - 1989, cheá ñoä CNXH ôû caùc nöôùc Ñoâng AÂu suïp ñoå. - 1991 heä thoáng caùc nöôùc XHCN tan raõ