Giáo án Lịch sử - Lịch sử tỉnh Phú Yên - Trường TH Xuân Lãnh 2 - Trần Đình Phương

trong lòch söû. Phaàn lôùn caùc di tích kieán truùc Chaêm ñeàu taäp trung taïi vuøng ñoàng baèng thuoäc haï löu caùc con soâng. Trong ñoù vuøng ñoàng baèng Tuy Hoaø laø khu vöïc taäp trung nhieàu nhaát di tích vaên hoaù Chaêm. Vaø phaàn lôùn caùc di tích kieán truùc Chaêm ôû Phuù Yeân toàn taïi ôû daïng pheá tích, chæ coù Thaùp Nhaïn laø di tích coøn töông ñoái nguyeân veïn Baøi baùo ñaõ khaúng ñònh nhöõng nghieân cöùu veà vaên hoaù Chaêm trong thôøi gian gaàn ñaây ñaõ chæ ra raèng vöông quoác Chaêm pa ngay töø ñaàu khoâng phaûi laø moät nhaø nöôùc thoáng nhaát, maø laø moät taäp hôïp goàm nhieàu tieåu quoác. Do ñòa hình ñaëc thuø cuûa mieàn Trung maø moãi vuøng ñaát naèm giöõa caùc daõy nuùi cao ñaâm thaúng ra töø phía Taây ra bieån coù theå laø moät tieåu vöông quoác. Vuøng ñoàng baèng Tuy Hoaø coù ñaày ñuû nhöõng ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå hình thaønh moät tieåu vöông quoác. Neáu theo moâ hình cuûa tieåu vöông quoác Chaêm pa ñaõ ñöôïc caùc nhaø nghieân cöùu ñuùc keát, kinh ñoâ tieåu quoác naøy chính laø di tích Thaønh Hoà, thaùnh ñòa coù theå laø di tích nuùi Baø vaø haûi caûng naèm gaàn khu vöïc Thaùp Nhaïn. Ngoaøi di tích Thaùp Nhaïn, caùc di tích vaên hoaù Chaêm treân ñòa baøn Phuù Yeân bao goàm di tích Thaønh Hoà, di tích Bia Chôï Dinh, di tích Ñoâng Taùc ñaõ ñöôïc laäp hoà sô coâng nhaän di tích caáp tænh vaø caáp quoác gia. Nhöõng di tích vaên hoaù Chaêm, nhaát laø caùc coâng trình nghieân cöùu, khoâng nhöõng chöùa ñöïng trong baûn thaân noù khoâng nhöõng caùc giaù trò veà lòch söû vaên hoaù, maø coøn chöùa ñöïng nhieàu bí aån veà kyõ thuaät xaây döïng, veà chöùc naêng toân giaùo tín ngöôõng, veà nhaän thöùc thaåm myõ cuûa ngöôøi Chaêm. Vôùi nhöõng giaù trò caùc di saûn vaên hoaù Chaêm ñöôïc baøi baùo neâu leân treân queâ höông Phuù Yeân, toâi thieát nghó raèng di tích vaên hoaù Chaêm treân ñaát Phuù Yeân caàn ñöôïc Nhaø nöôùc coâng nhaän di tích vaên hoaù lòch söû caáp Quoác gia. Coù nhö vaäy seõ giuùp cho moïi ngöôøi nhaän roõ hôn giaù trò cuûa di tích trong suoát chieàu daøi lòch söû Phuù Yeân, naâng cao yù nhaän thöùc vaø traùch nhieäm veà vieäc baûo veä vaø phaùt huy giaù trò di saûn vaên hoaù trong coäng ñoàng. Vaø coù ñöôïc nhö vaäy, Phuù Yeân coù theå khai thaùc du lòch taïi caùc di tích vaên hoaù Chaêm vaø Phuù Yeân trôû thaønh moät ñieåm du lòch haáp daãn, maïng laïi hieäu quaû, goùp phaàn thuùc ñaåy kinh teá - xaõ hoäi Phuù Yeân phaùt trieån. –{{{{{{— Caâu 9: Anh (chò) trình baøy toùm taét chieán coâng cuûa Ñaûng boä, quaân vaø daân Phuù Yeân “ba laàn giaûi thoaùt luaät sö Nguyeãn Höõu Thoï” trong cuoäc khaùng chieán choáng Myõ cöùu nöôùc? Traû lôøi: S au ngaøy hieäp ñònh Giônevô ñöôïc kyù keát, phong traøo ñaáu tranh trong vuøng ñòch taïm chieám ngaøy caøng phaùt trieån. Ngaøy 1/8/1954, löïc löôïng yeâu nöôùc trí thöùc Saøi Goøn - Chôï Lôùn thaønh laäp “Phong traøo hoaø bình” ñöùng ñaàu laø luaät sö Nguyeãn Höõu Thoï. Ngaøy hoâm ñoù, ñoâng ñaûo quaàn chuùng xuoáng ñöôøng bieåu tình, ñoøi nguî thi haønh hieäp ñònh Giônevô, ñoøi töï do daân chuû, thaû tuø chính trò. Ngaøy 15/11/1954, Myõ-Dieäm baét luaät sö Nguyeãn Höõu Thoï vaø moät soá ngöôøi trong “Phong traøo hoaø bình” ôû Saøi Goøn - Chôï Lôùn, sau khi ñöa ra Haûi Phoøng, roài ñöa veà Saøi Goøn. Ngaøy 16/11/1954, chuùng ñöa luaät sö Nguyeãn Höõu Thoï cuøng 5 ngöôøi khaùc ra quaûn thuùc taïi Tuy Hoaø, sau ñoù ñöa leân quaûn thuùc taïi xaõ Hoaø Thònh. ÔÛ ñaây, chuùng duøng nhieàu thuû ñoaïn ñeå giaûm uy tín cuûa oâng. Thôøi gian naøy, phong traøo caùch maïng ñang phaùt trieån maïnh ôû xaõ Hoaø Thònh, Hoaø Myõ vaø nhieàu xaõ laân caän. Boïn ñòch thaáy tình theá maát an ninh. Naêm 1955 chuùng chuyeån Luaät sö cuøng nhöõng ngöôøi khaùc veà quaûn thuùc taïi Cuûng Sôn. Do bò truy böùc vaø ñoái xöû ñoäc aùc, Luaät sö bò beänh, boïn nguî cho pheùp oâng chöõa beänh taïi Tuy Hoaø maáy naêm lieàn. Giöõa naêm 1960, thöïc hieän chæ thò cuûa Khu uyû Veà vieäc giaûi thoaùt vaø ñöa Luaät sö Nguyeãn Höõu Thoï ra vuøng caên cöù. Tænh uyû Phuù Yeân vaø Huyeän uyû Tuy Hoaø baøn keá hoaïch vôùi cô sôû caùch maïng tieáp caän Luaät sö. Baø Thöøa Hoaøng ñöôïc phaân coâng lieân laïc tröïc tieáp vôùi Luaät sö baèng laù thö cuûa Giaùo sö Phaïm Huy Thoâng, ngöôøi baïn chieán ñaáu thaân thieát trong “Phong traøo hoaø bình” ñeå cho oâng laøm tin. Luaät sö nhaän lôøi vaø chuaån bò vieäc ra caên cöù. Chieàu ngaøy 10/9/1960, ñòch boá trí caûnh saùt ñöùng gaùc daøy ñaëc töø ga xe löûa vaøo ñeán caàu OÂng Chöø. Luaät sö ôû beänh vieän chôø anh Söï trôû laïi, nhöng khoâng thaáy. Toái hoâm ñoù, OÂng tôùi nhaø oâng Söï thì bieát moïi chuyeän ñaõ bò truïc traëc. Saùng ngaøy 11/9/1960, treân ñöôøng ñi töø thò xaõ veà nuùi Saàm ñeå baùo tin, anh Söï bò ñòch baét vaø bò chuùng ñaùnh ñaäp heát söùc daõ man. Sau vuï naøy, ñòch ñöa Luaät sö veà quaûn thuùc taïi Cuûng Sôn. Ngaøy 20/12/1960, Maët traän daân toäc giaûi phoùng Mieàn Nam Vieät Nam ñöôïc thaønh laäp. Vieäc ñöa Luaät sö ra vuøng caên cöù laø moät nhieäm vuï ñaëc bieät quan troïng trong tình hình caùch maïng mieàn Nam luùc baáy giôø. Khu V ñaõ cöû caùn boä veà Phuù Yeân cuøng vôùi Tænh uyû xaùc ñònh phöông aùn giaûi thoaùt Luaät sö. Ñeâm 18 raïng saùng 19/6/1961, quaân ta taäp kích vaøo thò traán Cuûng Sôn, tieâu dieät treân 70 teân ñòch, thu nhieàu vuõ khí vaø laøm chuû trong nhieàu giôø. Nhöng khi luoàn saâu vaøo khu vöïc quaûn thuùc Luaät sö thì ñieàu baát ngôø ngoaøi döï kieán xaûy ra, chieàu 18/6/1960 oâng ñaõ veà Tuy Hoaø. Sau vuï giaûi thoaùt khoâng thaønh coâng ôû Cuûng Sôn, Luaät sö Nguyeãn Höõu Thoï tìm caùch ôû laïi Tuy Hoaø (taïi khaùch saïn Vónh Ñoâng AÙ). Tænh uyû lieân heä vôùi caùc cô sôû ñeå tieáp caän Luaät sö, ñoàng thôøi vaïch phöông aùn giaûi thoaùt tieáp. Qua vieäc nghieân cöùu vaø chuaån bò kyõ löôõng, nhöõng ngöôøi ñöôïc giao nhieäm vuï giaûi thoaùt Luaät sö ñaõ choïn höôùng ñi ra maû baø Duõ Kyù, döôùi chaân nuùi Choùp Chaøi laøm nôi ñoùn. Xaåm toái ngaøy 30/10/1961, treân quoác loä 1 vaéng ngöôøi, moät ngöôøi ñaøn oâng maëc quaàn aùo traéng, cöôõi xe ñaïp ñi thaúng vaøo nuùi Choùp Chaøi, löïc löôïng ta boá trí saün nhanh choùng tieáp caän, ñaøo hoá choân xe ñaïp, thay quaàn aùo, nguî trang choã ñoùn vaø ñöa oâng veà caên cöù. Moät nhieäm vuï ñoät xuaát maø Trung öông vaø Khu uyû tin töôûng giao, Ñaûng boä Phuù Yeân ñaõ hoaøn thaønh xuaát saéc. Caâu 10: Theo anh (chò) Phuù Yeân phaûi laøm gì vaø laøm nhö theá naøo ñeå thoaùt khoûi tænh ngheøo, vöôn leân nhoùm tænh tieân tieán trong khu vöïc vaø caû nöôùc? Traû lôøi: C uõng nhö caùc tænh xa gaàn treân ñaát nöôùc ta, Phuù Yeân coøn phaûi phaán ñaáu raát nhieàu. Xeùt thaønh quaû ñaõ qua, chöa laøm ta thoaû maõn, nhöõng khoù khaên vaø trôû ngaïi tröôùc maét coøn nhieàu, tænh Phuù Yeân coøn laø moät tænh ngheøo. Trong noäi dung Baùo caùo chính trò Ñaïi hoäi ñaïi bieåu Ñaûng boä tænh Phuù Yeân laàn thöù XIV ñaõ neâu: “Khai thaùc toát tieàm naêng, lôïi theá, ñaåy maïnh coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù, xaây döïng tænh Phuù Yeân sôùm thoaùt ra khoûi tænh ngheøo”. Theo toâi, muoán ñöôïc nhö vaäy chuùng ta caàn taäp trung moät soá vieäc sau: Tænh caàn coù chính saùch öu ñaõi ñaëc bieät ñeå thu huùt trí thöùc treû. Hieän nay khaù nhieàu sinh vieân sau khi toát nghieäp Ñaïi hoïc hoaëc treân Ñaïi hoïc coù xu höôùng laøm vieäc ôû caùc coâng ty tö nhaân, nöôùc ngoaøi, ôû nhöõng thaønh phoá lôùn. Maëc duø trong nhöõng naêm gaàn ñaây, Phuù Yeân coù chính saùch chieâu ñaõi hieàn taøi vaø ñaõ thu huùt ñöôïc löïc löôïng lôùn cho tænh. Nhöng chöa ñuû, nhöõng lónh vöïc nhö coâng ngheä thoâng tin, coâng ngheä vaät lieäu môùi, coâng ngheä sinh hoïc, coâng nghieäp, thöông maïi du lòch caàn taäp trung, phaûi coù nhöõng chính saùch öu ñaõi ñaëc bieät ñeå thu huùt trí thöùc treû veà coáng hieán cho tænh. Tænh ta coù lôïi theá veà vò trí ñòa lyù laø cöûa ngoõ ra bieån Ñoâng cuûa caùc tænh Taây Nguyeân, neân caàn chuù troïng trong vieäc phaùt trieån kinh teá bieån vaø kinh teá vuøng. Ñaàu tö coù troïng ñieåm vaøo moät soá ñòa baøn nhö xaây döïng khu kinh teá Nam Phuù Yeân gaén vôùi caûng Vuõng Roâ - Vaên Phong. Taêng cöôøng hôïp taùc lieân keát giöõa Phuù Yeân vôùi caùc tænh baïn ñeå taêng theâm söùc maïnh cho phaùt trieån, cuï theå nhö caùc tænh trong löu vöïc soâng Ba vaø phuï caän: Bình Ñònh, Gia Lai, Kom Tum, Ñaéc Laéc, Khaùnh Hoaø. Moät hoaït ñoäng vaên hoaù caàn ñaàu tö, ñoù laø hoaït ñoäng vaên hoaù du lòch. Phuù Yeân coù lôïi theá nhaát veà maët naøy, vì tænh ta coù vuøng duyeân haûi tuyeät ñeïp, coù nhieàu nôi laø vuøng lyù töôûng ñeå phaùt trieån du lòch, vì khí haäu toát, moâi tröôøng sinh thaùi ña daïng, thaéng caûnh thieân nhieân tuyeät vôøi. Neáu khai thaùc ñöôïc tieàm naêng naøy chaéc chaén Phuù Yeân seõ giaønh ñöôïc nhieàu thu hoaïch lôùn. Do ñoù caàn phaûi ñaàu tö xaây döïng, thu huùt ñaàu tö vaø ngöôøi Phuù Yeân phaûi tìm ra ñöôïc nhieàu phöông thöùc toát nhaát ñeå khai thaùc vaø phaùt trieån nhöõng tieàm naêng cuûa mình. Mieàn nuùi Phuù Yeân coù tieàm naêng to lôùn veà kinh teá noâng nghieäp. Muoán khai thaùc tieàm naêng naøy, caàn coù nhöõng chính saùch hoã trôï cho mieàn nuùi phaùt trieån nhanh vaø beàn vöõng. Trong ñoù öu tieân phaùt trieån thuyû lôïi, giuùp ngöôøi daân ñuû nöôùc töôùi khi thôøi tieát naéng haïn, oån ñònh ñöôïc saûn xuaát noâng nghieäp, coù ñieàu kieän thaâm canh taêng naêng suaát. Coù nhö vaäy ñôøi soáng nhaân daân mieàn nuùi ñôõ vaát vaû hôn vaø khoâng coù hoä ngheøo phaùt sinh. Hieän nay coù moät soá tænh, ñieån hình nhö tænh Tuyeân Quang, vieäc xuaát khaåu lao ñoäng sang caùc nöôùc ñaõ taêng nguoàn thu nhaäp cho ngöôøi daân, xoaù ñoùi giaûm ngheøo, taêng nguoàn thu nhaäp ngoaïi teä cho tænh, giaûi quyeát ñöôïc tình traïng dö thöøa lao ñoäng. Muoán ñöôïc vaäy, tænh ta caàn lieân keát vôùi caùc coâng ty xuaát khaåu lao ñoäng, taïo thuaän lôïi cho ñoái töôïng ñöôïc xuaát khaåu vay voán, tuyeân truyeàn ñeán nhaân daân, ñaøo taïo ngheà. Chaéc chaén raèng ñi theo con ñöôøng xuaát khaåu lao ñoäng nhö tænh Tuyeân Quang seõ taïo ñôïc cuoäc soáng oån ñònh cho nhieàu caù nhaân vaø gia ñình trong tænh. –{{{{{{—