Giáo án Hóa học 11 (Ban cơ bản) - Bài 14: Tinh thể nguyên tử và tinh thể phân tử

BÀI 14 TINH THỂ NGUYÊN TỬ VÀ TINH THỂ PHÂN TỬ Mục tiêu: HS hiểu: Khái niệm tinh thể nguyên tử, tinh thể phân tử Tính chất chung của hợp chất có cấu tạo mạng tinh thể nguyên tử, tinh thể phân tử Kĩ năng: Dựa vào cấu tạo loại mạng tinh thể của chất, dự đoán tính chất vật lí của nó So sánh mạng tinh thể nguyên tử, tinh thể phân tử, mạng tinh thể ion Chuẩn bị: GV: photocopy hình vẽ tinh thể nguyên tử, tinh thể phân tử, tinh thể ion làm đồ dùng dạy học HS: học bài cũ Kiểm tra bài cũ: Liên kết cộng hóa trị là gì? Viết công thức cấu tạo của NCl3, NH3 Dựa vào hiệu độ âm điện của các nguyên tố, hãy cho biết loại liên kết trong các chất sau đây Tiến trình dạy học: Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Hoạt động 1: GV: dựa vào hình vẽ mạng tinh thể kim cương, thảo luận theo các câu hỏi sau: + Nguyên tử cacbon có bao nhiêu electron ở lớp ngoài cùng? à 4e + Trong tinh thể kim cương, các nguyên tử cacbon liên kết với nhau như thế nào? à Mỗi nguyên tử cacbon liên kết với 4 nguyên tử cacbon lân cận gần nhất bằng 4 cặp electron chung, đó là 4 liên kết cộng hoá trị. Các nguyên tử cacbon này nằm trên 4 đỉnh của một tứ diện đều. + Tinh thể nguyên tử được cấu tạo như thế nào? à Tinh thể nguyên tử được cấu tạo từ những nguyên tử được sắp xếp một cách đều đặn, theo một trật tự nhất định trong không gian tạo thành một mạng tinh thể. Ở các điểm nút của mạng tinh thể là những nguyên tử liên kết với nhau bằng các liên kết CHT. Hoạt động 2: GV: Hãy nêu các tính chất và ứng dụng của kim cương? à Rất cứng, dùng làm dao cắt kính, mũi khoan để khoan sâu vào lòng đất tìm mỏ dầu. - GV: Tại sao kim cương rắn như vậy? à Lực liên kết CHT trong tinh thể nguyên tử rất lớnà tinh thể bền vững, rất cứng, nhiệt độ nóng chảy, nhiệt độ sôi khá cao. Hoạt động 3: GV dựa vào hình vẽ tinh thể iot và mạng lưới nước đá mô tả: Tinh thể iot là tinh thể phân tử, ở nhiệt độ thường iot ở thể rắn với cấu trúc tinh thể mạng lưới lập phương tâm diện. Các phân tử iot ở 8 đỉnh và ở các tâm của 6 mặt hình lập phương. Tinh thể nước đá cũng là tinh thể phân tử. Trong tinh thể nước đá, mỗi phân tử nước có 4 phân tử nước liên kết lân cận gần nhất nằm trên 4 đỉnh của một tứ diện đều. Mỗi phân tử nước ở đỉnh lại liên kết với 4 phân tử lân cận nằm ở 4 đỉnh của hình tứ diện đều khác và cứ tiếp tục như vậy. GV: vậy tinh thể phân tử được cấu tạo như thế nào? GV bổ sung: phần lớn chất hữu cơ, các đơn chất phi kim ở nhiệt độ thấp đều kết tinh thành mạng lưới tinh thể phân tử (phân tử có thể gồm một nguyên tử như các khí hiếm, hoặc nhiều nguyên tử như các halogen, O2, N2, H2O, CO2,...) Hoạt động 4: GV: Tính chất vật lý chung của tinh thể phân tử là gì? I. Tinh thể nguyên tử 1. Tinh thể nguyên tử Ví dụ: mạng tinh thể kim cương Hình: Sự sắp xếp tứ diện của 4 nguyên tử C xung quanh nguyên tử C trung tâm Các nguyên tử sắp xếp đều đặn, theo một trật tự nhất định. Ở nút mạng: nguyên tử Liên kết giữa các nguyên tử: CHT 2. Tính chất chung của tinh thể nguyên tử Lực liên kết CHT trong tinh thể nguyên tử rất lớnà tinh thể bền vững, rất cứng, nhiệt độ nóng chảy, nhiệt độ sôi khá cao. Kim cương có độ cứng lớn nhất, là 10 đơn vị. II. Tinh thể phân tử 1. Tinh thể phân tử Tinh thể phân tử iot Phân tử iot là phân tử 2 nguyên tử I2Tinh thể iot là các tinh thể lập phương tâm diện, các phân tử iốt nằm ở các đỉnh và tâm các mặt của một hình lập phương Các nguyên tử sắp xếp đều đặn, theo một trật tự nhất định. Ở nút mạng: phân tử Liên kết giữa các phân tử: lực tương tác yếu giữa các phân tử 2. Tính chất chung của tinh thể phân tử - Dễ nóng chảy, dễ bay hơi - Tinh thể phân tử không phân cực hòa tan trong dung môi không phân cực Cũng cố Hãy nêu rõ sự khác nhau về cấu tạo và liên kết trong mạng tinh thể nguyên tử và mạng tinh thể phân tử? BTVN: + BT 1,2/trang 70/SGK