Giáo án Giáo dục công dân Lớp 12 - Tiết 7, Bài 3: Phương hướng xây dựng và phát triển kinh tế - Trường THPT Dân Lập Diêm Điền - Năm học 2007-2008

Ngµy so¹n: 06/ 09/ 2007 Ngµy d¹y tõ: 13/09/ 2007 TiÕt7 Bµi 3: Ph­¬ng h­íng x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ ( TiÕt 4) I. Môc tiªu. 1. VÒ kiÕn thøc: - Häc sinh n¾m ®­îc: Kh¸i niÖm, c¸c ®Æc tr­ng c¬ b¶n vµ c¸c t¸c dông cña c¬ chÕ thÞ tr­êng, sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc trong c¬ chÕ thÞ tr­êng hiÖn nay 2. VÒ th¸i ®é: - Gi¸o dôc niÒm tin vµ ý thøc tr¸ch nhiÖm ®èi víi ®­êng lèi cña §¶ng vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta trong giai ®o¹n hiÖn nay II. Träng t©m PhÇn 2. T¸c dông tÝch cùc vµ tiªu cùc cña c¬ chÕ thÞ tr­êng PhÇn 3. Sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc trong c¬ chÕ thÞ tr­êng III. Ph­¬ng ph¸p - ThuyÕt tr×nh vµ ®µm tho¹i - §Æt vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò - Liªn hÖ thùc tiÔn IV. TiÕn tr×nh lªn líp 1. æn ®Þnh tæ chøc. 2. KiÓm tra bµi cò. C©u hái: - KÓ tªn c¸c h×nh thøc së h÷u vµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ë n­íc ta hiÖn nay? - Tr×nh bµy chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc ®èi víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ? 3. Bµi míi. Ho¹t ®éng cña GV vµ HS Néi dung kiÕn thøc GV ®Æt vÊn ®Ò: - Mäi nÒn s¶n xuÊt ®Òu tËp trung vµo 3 vÊn ®Ò: S¶n xuÊt c¸i g×? S¶n xuÊt cho ai? S¶n xuÊt nh­ thÕ nµo? Trong nÒn kinh tÕ tËp trung quan liªu bao cÊp 3 vÊn ®Ò nµy lµ do nhµ n­íc quyÕt ®Þnh. Nhµ n­íc th©u tãm quyÒn ®iÒu hµnh s¶n xuÊt b»ng sù qu¶n lÝ cña láng lÎo. NÒn kinh tÕ ngµy cµng tr× trÖ vµ r¬i vµo khñng ho¶ng nghiªm träng. - Sau 1986, thùc hiÖn c«ng cuéc ®æi míi, chóng ta chuyÓn sang c¬ chÕ thØt­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc. C©u hái: - C¬ chÕ thÞ tr­êng lµ g×? - C¬ chÕ thÞ tr­êng cã ®Æc tr­ng c¬ b¶n nµo? HS tham kh¶o tµi liÖu, tr¶ lêi GV dÉn vÝ dô: - Trong c¬ chÕ thÞ tr­êng, ®©u cã nhu cÇu ¾t sÏ cã ng­êi cung cÊp - C¸c doanh nh©n th­êng nãi r»ng:” th­¬ng tr­êng nh­ chiÕn tr­êng” ®Ó cho thÊy sù khèc liÖt cña quy luËt c¹nh tranh.... HS tiÕp tôc tr¶ lêi. GV chuyÓn ý: - C¬ chÕ thÞ tr­êng lµ c¬ chÕ tù ®iÒu tiÕt c¸c ho¹t ®éng vµ c¸c quan hÖ kinh tÕ, v× vËy chóng ta sÏ hiÓu râ h¬n ®Æc trung cña c¬ chÕ thÞ tr­êng qua viÖc t×m hiÓu nh÷ng t¸c ®éng cña nã ®ãi víi nÒn kinh tÕ, x· héi C©u hái: - H·y cho biÕt c¬ chÕ thÞ tr­êng cã t¸c ®éng tÝch cùc g×? - H·y lÊy mét sè vÝ dô thùc tiÔn minh ho¹? HS tham kh¶o tµi liÖu HS th¶o luËn, ph¸t biÓu ý kiÕn GV nhËn xÐt, bæ sung thªm ý kiÕn GV kÕt luËn - NÕu c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp k×m h·m tÝnh n¨ng ®éng tù gi¸c cña con ng­êi, th× c¬ chÕ thÞ tr­êng lµ c¬ chÕ n¨ng ®éng vµ linh ho¹t, c¸c chñ thÓ kinh tÕ tù do s¶n xuÊt kinh doanh, cïng c¹nh tranh vµ cïng t×m kiÕm lîi nhuËn cho b¶n th©n m×nh. GV tiÐp tôc dÉn d¾t: - Tuy nhiªn c¬ chÕ thÞ tr­¬ng kh«ng ph¶i lµ c¬ chÕ v¹n n¨ng, b¶n th©n nã cßn tån t¹i nhiÒu h¹n chÕ, tiªu cùc. C©u hái: - H·y t×m hiÓu c¸c t¸c ®éng tiªu cùc cña c¬ chÕ thÞ tr­êng? - LÊy vÝ dô thùc tiÔn minh häa? HS tham kh¶o tµi liÖu HS th¶o luËn, ph¸t biÓu ý kiÕn GV dÉn vÝ dô: -V× môc tiªu lîi nhuËn cho nªn c¸c doanh nghiÖp ph¶i: + C¹nh tranh dÉn tíi cã kÎ th¾ng ng­êi thua vµ sù ph©n ho¸ giµu nghÌo ngµy cµng s©u s¾c + Khai th¸c TNTN c¹n kiÖt vµ lµm « nhiÔm m«i tr­êng + C¶i tiÕn t­ liÖu s¶n xuÊt dÉn tíi d­ thõa lao ®éng vµ thÊt nghiÖp + Do sù linh ho¹t cña cung vµ cÇu hµng ho¸ dÉn tíi lµm gi¸ c¶ kh«ng æn ®Þnh, l¹m ph¸t x¶y ra g©y khã kh¨n cho ®êi sèng nh©n d©n. Gv kÕt luËn: - Cïng víi nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc, c¬ chÕ thÞ tr­êng l¹i cã nh÷ng h¹n chÕ cÇn ph¶i kh¾c phôc. V× vËy trong c¬ chÕ thÞ tr­êng rÊt cÇn cã sù tham gia qu¶n lý cña Nhµ n­íc. C©u hái: - T¹i sao trong c¬ chÕ thÞ tr­êng l¹i cÇn sù tham gia qu¶n lý cña Nhµ n­íc? - Nhµ n­íc qu¶n lý ®èi víi c¬ chÕ thÞ tr­êng b»ng c¸ch nµo? HS tham kh¶o tµi liÖu, ph¸t biÓu ý kiÕn VÝ dô: - T¸c ®éng cña l¹m ph¸t, hµng nh¸i, hµng gi¶, hµng kÐm chÊt l­îng.... - Sö dông ng©n s¸ch ®Ó bï lç cho c¸c doanh nghiÖp nhËp khÈu x¨ng dÇu ch¼ng h¹n....vv - Nhµ n­íc ®¸nh thuÕ thu nhËp ®èi víi nh÷ng ng­êi cã thu nhËp cao trong x· héi... GV kªt luËn: - Tãm l¹i trong CCTT hiÖn nay kh«ng thÓ thiÕu ®­îc vai trß qu¶n lý cña Nhµ n­íc ®èi víi nÒn kinh tÕ. Tõ ®ã sÏ gi¶m thiÓu nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc, ph¸t huy nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc cña CCTT III. NÒn kinh tÕ vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lÝ cña Nhµ n­íc 1. C¬ chÕ thÞ tr­êng. a. Kh¸i niÖm c¬ chÕ thÞ tr­êng. * Kh¸i niÖm: C¬ chÕ thÞ tr­êng lµ c¬ chÕ tù vËn hµnh, tù ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ d­íi sù t¸c déng cña c¸c quy luËt kinh tÕ bao gåm: quy luËt gi¸ trÞ, quy luËt c¹nh tranh, quy luËt cung cÇu, quy luËt l­u th«ng tiÒn tÖ... b. §Æc tr­ng cña c¬ chÕ thÞ tr­êng: - Nh÷ng vÊn ®Ò: s¶n xuÊt cho ai? S¶n xuÊt nh­ thÕ nµo? s¶n xuÊt c¸i g×? do thÞ tr­êng quyÕt ®Þnh - C¬ chÕ thÞ tr­êng lµ c¬ chÕ c¹nh tranh, qua ®ã ®µo th¶i c¸i l¹c hËu, b×nh tuyÓn c¸i tiÕn bé 2. T¸c dông tÝch cùc vµ tiªu cùc cña c¬ chÕ thÞ tr­êng a. T¸c dông tÝch cùc: - §éng viªn khai th¸c cã hiÖu qu¶ mäi tiÒm n¨ng cu¶ nÒn kinh tÕ - KÝch thÝch ng­êi s¶n xuÊt kh«ng ngõng c¶i tiÕn TLSX ®Ó t¨ng n¨ng xuÊt lao ®éng, t¹o ra hµng ho¸ cã chÊt l­îng cao, mÉu m· ®Ñp - Trong c¬ chÕ thÞ tr­êng, ng­êi mua ®­îc tù do lùa chän chÊt l­îng vµ chñng lo¹i hµng ho¸ theo nhu cÇu - C¬ chÕ thÞ tr­êng linh ho¹t vµ mÒm dÎo, cã kh¶ n¨ng thÝch nghi cao h¬n tr­íc nh÷ng thay ®æi kinh tÕ. b. T¸c ®éng tiªu cùc: - C¬ chÕ thÞ tr­êng dÉn ®Õn t×nh tr¹ng ph©n hãa giµu nghÌo, bÊt b×nh ®¼ng x· héi. - Do ph¶i tèi ®a ho¸ lîi nhuËn dÉn ®Õn viÖc khai th¸c lµm c¹n kiÖt tµi nguyªn, m«i tr­êng bÞ « nhiÔm - C¬ chÕ thÞ tr­êng kh«ng tr¸nh khái sù th¨ng trÇm kinh tÕ, sù khñng ho¶ng, l¹m ph¸t, thÊt nghiÖp - C¬ chÕ thÞ tr­êng cßn lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn lµm sãi mßn ®¹o ®øc, lèi sèng vµ lµm n¶y sinh c¸c tÖ n¹n x· héi 3. Sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc trong c¬ chÕ thÞ tr­êng. - Trong c¬ chÕ thÞ tr­êng cÇn cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc ®Ó nh»m kh¾c phôc, h¹n chÕ nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc cña CCTT ®èi víi nÒn kinh tÕ vµ ®êi sèng con ng­êi. - Nhµ n­íc ph¶i sö dông hÖ thèng c¸c c«ng cô qu¶n lý nh­: ph¸p luËt, kÕ ho¹ch, c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ, ng©n s¸ch , thuÕ.... ®Ó t¸c ®éng, ®iÒu chØnh c¸c ho¹t ®éng, c¸c quan hÖ kinh tÕ t¹o sù ph¸t triÓn æn ®Þnh 4. Cñng cè. - H·y cho biÕt nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc vµ tiªu cùc cña c¬ chÕ thÞ tr­êng? - T¹i sao l¹i cho r»ng: “ c¬ chÕ thÞ tr­êng lµ c¬ chÕ cña bµn tay v« h×nh”? 5. DÆn dß. - Lµm c¸c bµi tËp Sgk - ChuÈn bÞ tiÕp phÇn bµi häc