Giáo án Giáo dục công dân Lớp 12 - Tiết 23, Bài 8: Pháp luật với sự phát triển của công dân - Năm học 2009-2010 (bản đẹp)

Mäi c«ng d©n kh«ng ph©n biÖt d©n téc, t«n gi¸o, tÝn ng­ìng, nguån gèc gia ®×nh, ®Þa vÞ x· héi, hoµn c¶nh kinh tÕ ®Òu b×nh ®¼ng vÒ c¬ héi häc tËp Nhµ n­íc vµ x· héi t¹o ®iÒu kiÖn cho tÎ em khuyÕt tËt, trÎ cã hoµn c¶nh khã kh¨n kh¸c ®­îc häc v¨n ho¸ vµ häc nghÒ phï hîp.” + ý kiÕn cña Thµnh lµ sai. V×, mäi ng­êi kh«ng ph©n biÖt d©n téc, thµnh phÇn x· héicã thÓ häc bÊt cø ngµnh nghÒ nµo phï hîp víi kh¶ n¨ng, së thÝch cña m×nh, cã thÓ häc b»ng nhiÒu h×nh thøc nh­ chÝnh quy, t¹i chøc, ®µo t¹o tõ xa, hiÖn t¹i ch­a ®­îc theo häc th× cã häc khi nµo cã ®iÒu kiÖn. GV yªu cÇu HS lÇn l­ît tr¶ lêi c¸c c©u hái: - Em hiÓu quyÒn häc tËp lµ g×? - V× sao cÇn ph¶i häc tËp? GV tæng hîp ý kiÕn HS vµ ®i ®Õn kÕt luËn: + QuyÒn häc tËp lµ quyÒn c«ng d©n ®­îc häc tõ thÊp ®Õn cao, cã thÓ häc bÊt cø ngµnh nghÒ nµo, cã thÓ häc b»ng nhiÒu h×nh thøc vµ cã thÓ häc th­êng xuyªn, häc suèt ®êi theo kh¶ n¨ng cña b¶n th©n; mäi c«ng d©n ®Òu ®­îc ®èi xö b×nh ®¼ng vÒ c¬ héi häc tËp. + Cã häc tËp th× míi cã tri thøc vµ më réng hiÓu biÕt cña b¶n th©n ®Ó lµm chñ cuéc ®êi m×nh, cã ®ñ n¨ng lùc ®¶m b¶o cuéc sèng cña b¶n th©n, gia ®×nh v­¬n lªn lµm giµu vµ gãp phÇn x©y dùng, b¶o vÖ quª h­¬ng ®Êt n­íc. Häc tËp bao giê còng quan träng, nhÊt lµ trong nÒn kinh tÕ trÝ thøc. L­u ý: + Kh«ng nªn hiÓu quyÒn häc tËp cña c«ng d©n theo nghÜa chung chung mµ ph¶i hiÓu c«ng d©n cã quyÒn häc tËp theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. VÝ dô, muèn häc ë Tr­êng §¹i häc khoa häc X· héi vµ Nh©n v¨n th× ph¶i dù kú thi tuyÓn vµ ph¶i ®¹t ®iÓm quy ®Þnh ®èi víi ngµnh häc mµ m×nh muèn vµo häc v.v Nh­ vËy, viÖc thùc hiÖn quyÒn häc tËp nh­ thÕ nµo lµ tuú thuéc vµo kh¶ n¨ng vµ ®iÒu kiÖn cña mçi ng­êi. +Liªn hÖ t×nh huèng 1: Dï sau nµy HiÒn cã ë nhµ lµm ruéng còng cÇn häc hÕt THPT vµ cã thÓ theo häc c¸c kho¸ häc, c¸c kho¸ tËp huÊn cho n«ng d©n®Ó cã thªm kiÕn thøc vÒ cuéc sèng, kiÕn thøc vÒ lao ®éng s¶n xuÊt ®Ó t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, v­¬n lªn lµm giµu. + Liªn hÖ t×nh huèng 2: Ng­êi khuyÕt tËt còng cÇn häc tËp ®Ó cã hiÓu biÕt x· héi, ®­îc hoµ nhËp víi céng ®éng vµ häc nghÒ phï hîp ®Ó cã thÓ tù ch¨m lo, nu«i sèng b¶n th©n GV yªu cÇu HS tù ®äc néi dung quyÒn häc tËp trong SGK. GV chèt l¹i. GV chuyÓn ý: §Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho c«ng d©n ®­îc ph¸t triÓn mäi n¨ng lùc c¸ nh©n , Nhµ n­íc ta ®· thõa nhËn vµ b¶o ®¶m c¸c quyÒn kh¸c. * QuyÒn s¸ng t¹o cña c«ng d©n GV nªu t×nh huèng: Anh L©m lµ mét n«ng d©n nghÌo, míi häc hÕt líp 9 nh­ng th­¬ng mÑ bãc l¹c vÊt v¶, anh mµy mß chÕ t¹o m¸y t¸ch vá l¹c. ThÊy L©m vÊt v¶, cha mÑ nhiÒu lÇn can ng¨n: “M×nh lµ n«ng d©n th× s¸ng t¹o lµm sao ®­îc? Th«i, dÑp ®i con!” L©m vÉn kiªn tr× nghiªn cøu vµ thö nghiÖm, h¬n 1 n¨m sau míi hoµn chØnh xong m¸y t¸ch vá l¹c vµ ®Æt tªn cho nã lµ Tïng L©m. C¸i m¸y cña anh gióp gi¶m vÊt v¶ trong viÖc t¸ch vá l¹c, mµ n¨ng suÊt l¹i cao gÊp 40 lÇn lao ®éng thñ c«ng. L©m quyÕt ®Þnh mang chiÕc m¸y cña m×nh ®i ®¨ng kÝ b¶n quyÒn së h÷u h÷u c«ng nghiÖp. ThÊy vËy, cha anh e ng¹i: “Oi trêi! Gäi lµ s¸ng chÕ th× m¸y ph¶i hiÖn ®¹i, ph¶i do kÜ s­, tiÕn sÜ s¸ng t¹o ra míi ®­îc cÊp b¶n quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp chø. Mang nã ®i lµm g× cho mÊt c«ng.” Em cã suy nghÜ g× vÒ lêi nãi cña cha L©m? V× sao? Häc sinh nªu ý kiÕn vµ tranh luËn. GV nhËn xÐt, ®­a ra ®¸p ¸n: + Mäi c«ng d©n ®Òu cã quyÒn s¸ng t¹o. + C«ng d©n cã quyÒn ®Ò nghÞ Nhµ n­íc cÊp b¶n quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp cho s¶n phÈm do m×nh s¸ng t¹o ra. C¨n cø vµo quy ®Þnh vÒ b¶n quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp, c¬ quan nhµ n­íc cã thÈm quyÒn sÏ cÊp b¶n quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp nÕu s¶n phÈm cã ®ñ tiªu chuÈn quy ®Þnh. GV giíi thiÖu §iÒu 60 – HiÕn ph¸p 1992. QuyÒn s¸ng t¹o lµ quyÒn d©n sù cña c«ng d©n. QuyÒn s¸ng t¹o cña c«ng d©n bao gåm hai lo¹i : + QuyÒn nghiªn cøu khoa häc , kÜ thuËt , ph¸t minh , s¸ng chÕ , c¶i tiÕn kÜ thuËt , hîp lÝ hãa s¶n xuÊt ; + QuyÒn s¸ng t¸c vÒ v¨n häc , nghÖ thuËt (quyÒn t¸c gi¶) vµ tham gia c¸c ho¹t ®éng v¨n hãa kh¸c. GV yªu cÇu HS lÇn l­ît tr¶ lêi c¸c c©u hái: - QuyÒn s¸ng cã ý nghÜa nh­ thÕ nµo ®èi víi c«ng d©n? - HS cã thÓ thùc hiÖn quyÒn s¸ng t¹o nh­ thÕ nµo? GV kÕt luËn: + QuyÒn s¸ng t¹o lµ quyÒn mçi cña ng­êi ®­îc tù do nghiªn cøu khoa häc, tù do t×m tßi, suy nghÜ ®Ó ®­a ra c¸c ph¸t minh, s¸ng chÕ, s¸ng kiÕn, c¶i tiÕn kØ thuËt, hîp lÝ ho¸ s¶n xuÊt; quyÒn vÒ s¸ng t¸c v¨n häc nghÖ thuËt, kh¸m ph¸ khoa häc ®Ó t¹o ra c¸c s¶n phÈm, c«ng tr×nh khoa häc vÒ c¸c lÜnh vùc ®êi sèng x· héi. + QuyÒn s¸ng t¹o cña c«ng d©n bao gåm: quyÒn t¸c gi¶, quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp vµ quyÒn ho¹t ®éng khoa häc, c«ng nghÖ. C«ng d©n cã quyÒn s¸ng t¹o ra c¸c t¸c phÈm v¨n häc, nghÖ thuËt, khoa häc; C¸c t¸c phÈm b¸o chÝ; c¸c s¸ng chÕ, kiÓu d¸ng c«ng nghiÖp, nh·n hiÖu hµng ho¸ vµ tao ra c¸c s¶n phÈm mang tÝnh s¸ng t¹o trong ho¹t ®éng khoa häc vµ c«ng nghÖ * QuyÒn ®­îc ph¸t triÓn cña c«ng d©n GV lÇn l­ît nªu c¸c c©u hoØ ®µm tho¹i: # C¸c em ®­îc gia ®×nh vµ Nhµ n­íc quan t©m tíi sù ph¸t triÓn vÒ trÝ tuÖ, søc khoÎ, ®¹o ®øc nh­ thÕ nµo? - §èi víi nh÷ng trÎ em cã n¨ng khiÕu th× Nhµ n­íc t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn n¨ng khiÕu nh­ thÕ nµo? - V× sao c¸c em cã ®­îc sù quan t©m ®ã? - Em hiÓu quyÒn ®­îc ph¸t triÓn cña c«ng d©n lµ g×? HS ph¸t biÓu. GV bæ sung, ®iÒu chØnh, kÕt luËn: + C¸c em cã ®­îc sù quan t©m ®ã lµ do ph¸p luËt n­íc ta quy ®Þnh c«ng d©n cã quyÒn ®­îc ph¸t triÓn. + QuyÒn ®­îc ph¸t triÓn lµ quyÒn cña c«ng d©n ®­îc sèng trong m«i tr­êng x· héi vµ tù nhiªn cã lîi cho sù tån t¹i, ph¸t triÓn vÒ thÓ chÊt, trÝ tuÖ, ®¹o ®øc; cã møc s«ng ®Çy ®ñ vÒ vËt chÊt, ®­îc häc, nghØ ng¬i, vui ch¬i, gi¶i trÝ, tham gia c¸c ho¹t ®éng v¨n ho¸; ®­îc cung cÊp th«ng tin vµ ch¨m sãc søc khoÎ, ®­îc khuyÕn khÝch, båi d­ìng ®Ó ph¸t triÓn tµi n¨ng. GV chuyÓn ý: C¸c em ®· biÕt quyÒn ®­îc ph¸t triÓn cña c«ng d©n. VËy néi dung cô thÓ cña quyÒn nµy nh­ thÕ nµo? GV cho HS xem mét sè h×nh ¶nh vÒ b÷a c¬m ®ñ chÊt cña mét gia ®×nh; ng­êi d©n vïng s©u, vïng xa ®­îc kh¸m bÖnh miÔn phÝ, trÎ em ®­îc tiªm phßng bÖnh; h×nh ¶nh HS ®i tham quan quan; h×nh ¶nh giµ trÎ ch¬i thÓ thao, ®äc bã, xem ti vi, GV hái: - Nh÷ng h×nh ¶nh võa xem nãi vÒ vÊn ®Ò g× trong quyÒn ®­îc ph¸t triÓn cña c«ng d©n? HS ph¸t biÓu. GV ®Æt thªm c©u hái: - Em hiÓu thÕ nµo lµ c«ng d©n ®­îc h­ëng ®êi sèng vËt chÊt ®Çy ®ñ? Nªu vÝ dô. - Em hiÓu thÕ nµo lµ c«ng d©n ®­îc h­ëng ®êi sèng tinh thÇn ®Çy ®ñ? Nªu vÝ dô. - Em hiÓu thÕ nµo lµ ph¸t triÓn toµn diÖn? Nªu vÝ dô. HS ph¸t biÓu. GV bæ sung, ®iÒu chØnh, kÕt luËn: + C«ng d©n ®­îc h­ëng ®êi sèng vËt chÊt ®Çy ®ñ cã nghÜa lµ: c«ng d©n, ®Æt biÖt lµ trÎ em ®­îc h­ëng møc sèng, ®­îc ch¨m sãc y tÕ ®Çy ®ñ ®Ó ph¸t triÓn vÒ thÓ chÊt trong ®iÒu kiÖn cã thÓ, phï hîp víi hoµn c¶nh kinh tÕ – x· héi cña ®Êt n­íc. + C«ng d©n ®­îc h­ëng ®êi sèng tinh thÇn ®Çy ®ñ cã nghÜa lµ: ®­îc tiÕp cËn c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng; ®­îc nghØ ng¬i, vui ch¬i, gi¶i trÝ vµ tham gia c¸c ho¹t ®éng v¨n ho¸, v¨n nghÖ phï hîp víi løa tuæi; ®­îc sö dông c¸c c«ng tr×nh v¨n ho¸ c«ng céng. C«ng d©n ®­îc ph¸t triÓn toµn diÖn cã nghÜa lµ: ®­îc t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn vÒ trÝ tuÖ, thÓ chÊt, ®¹o ®øc, thÈm mÜ, c¸c n¨ng khiÕu c¸ nh©n. GV nªu t×nh huèng: - T×nh huèng 1: Th¾ng míi 6 tuæi, ®ang häc líp 1 nh­ng ®· cã thÓ b¬i qua con s«ng réng, nhanh h¬n tÊt c¶ trÎ em ë vïng s«ng n­íc nµy. Cã ng­êi nãi: Th¾ng cã triÓn väng trë thµnh mét vËn ®éng viªn b¬i léi. Cha mÑ Th¾ng cÇn båi d­ìng kh¶ n¨ng nµy cho con. -T×nh huèng 2: Hµ lµ mét HS th«ng minh vµ hiÕu häc. Míi häc líp 3 nh­ng em ®· gi¶i ®­îc nh÷ng bµi to¸n khã vµ lµm ®­îc nh÷ng ®Ò v¨n cña líp 4, líp 5 nªn nªn kh«ng muèn häc ë ch­¬ng tr×nh cña líp 3 n÷a. MÑ Hµ muèn xin cho con lªn häc líp 4. Hµng xãm cã ng­êi khuyÕn khÝch mÑ Hµ lµm ®¬n xin cho con lªn líp trªn, nh­ng cã ng­êi l¹i nãi: “TrÎ con vµo líp 1 cßn ph¶i ®óng ®é tuæi. Ch¼ng tr­êng nµo cho phÐp HS ®ang häc líp 3 ®­îc v­ît lªn häc líp 4 ®©u.” Em cã t¸n thµnh ý kiÕn ®ã kh«ng? V× sao? GV tæ chøc cho HS th¶o luËn nhãm. C¸c nhãm cö ®¹i diÖn b¸o c¸okÕt qu¶ th¶o luËn. GV nhËn xÐt vµ ®­a ra ®¸p ¸n: + T×nh huèng 1: Bè mÑ Th¾ng cã thÓ ®Ò nghÞ GV d¹y thÓ dôc ë nhµ tr­êng gióp ®ì con m×nh. NÕu em Th¾ng thùc sù cã kh¶ n¨ng b¬i léi ®Æt biÖt, gia ®×nh nªn viÕt ®¬n ®Ò nghÞ Phßng V¨n ho¸-ThÓ thao quËn/huyÖn cö ng­êi båi d­ìng n¨ng khiÕu hoÆc ®­a vµo trung t©m hay tr­êng thÓ thao ®Ó båi d­ìng, ph¸t triÓn n¨ng khiÕu cña em. + T×nh huèng 2: Kh«ng ®ång ý víi ý kiÕn ®ã. V×, trÎ em ph¸t triÓn sím vÒ trÝ tuÖ ®­îc häc tr­íc tuæi, häc v­ît líp, nh­ng cÇn ph¶i qua kiÓm tra ®Ó x¸c ®Þnh ®óng kh¶ n¨ng, tr×nh ®é cña trÎ. GV chuyÓn ý: QuyÒn häc tËp, s¸ng t¹o vµ ph¸t triÓn lµ quyÒn c¬ b¶n cña c«ng d©n, lµ c¬ së vµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó c«ng d©n ®­îc ph¸t triÓn toµn diÖn. Sù c«ng nhËn vµ ban hµnh c¸c quyÒn ®ã thÓ hiÖn b¶n chÊt tèt ®Ñp cña x· héi ta. VËy, Nhµ n­íc cã tr¸ch nhiÖm g× trong viÖc thùc hiÖn c¸c quyÒn nµy? 1. QuyÒn häc tËp, s¸ng t¹o vµ ph¸t triÓn cña c«ng d©n a) QuyÒn häc tËp cña c«ng d©n Mäi c«ng d©n ®Òu cã quyÒn häc tõ thÊp ®Õn cao, cã thÓ häc bÊt cø ngµnh,nghÒ nµo, cã thÓ häc b»ng nhiÒu h×nh thøc vµ cã thÓ häc th­êng xuyªn, häc suèt ®êi. b) QuyÒn s¸ng t¹o cña c«ng d©n QuyÒn cña mçi ng­êi ®­îc tù do nghiªn cøu khoa häc, tù do t×m tßi, suy nghÜ ®Ó ®­a ra c¸c ph¸t minh, s¸ng chÕ, s¸ng kiÕn, c¶i tiÕn kÜ thuËt, hîp lÝ hãa s¶n xuÊt; quyÒn vÒ s¸ng t¸c v¨n häc, nghÖ thuËt, kh¸m ph¸ khoa häc ®Ó t¹o ra c¸c s¶n phÈm, c«ng tr×nh khoa häc vÒ c¸c lÜnh vùc ®êi sèng x· héi. QuyÒn s¸ng t¹o cña c«ng d©n bao gåm quyÒn t¸c gi¶, quyÒn së h÷ u c«ng nghiÖp vµ ho¹t ®éng khoa häc, c«ng nghÖ. c) QuyÒn ®­îc ph¸t triÓn cña c«ng d©n QuyÒn ®­îc ph¸t triÓn lµ quyÒn cña c«ng d©n ®­îc sèng trong m«i tr­êng x· héi vµ tù nhiªn cã lîi cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn vÒ thÓ chÊt, tinh thÇn, trÝ tuÖ, ®¹o ®øc; cã møc sèng ®Çy ®ñ vÒ vËt chÊt; ®­îc häc tËp, nghØ ng¬i, vui ch¬i, gi¶i trÝ, tham gia c¸c häat ®éng v¨n hãa; ®uîc cung cÊp th«ng tin vµ ch¨m sãc søc kháe; ®­îc khuyÕn khÝch, båi d­ìng ®Ó ph¸t triÓn tµi n¨ng. QuyÒn ®­îc ph¸t triÓn cña c«ng d©n ®­îc biÓu hiÖn ë hai néi dung: Mét lµ, quyÒn cña c«ng d©n ®­îc h­ëng ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn ®Çy ®ñ ®Ó ph¸t triÓn toµn diÖn. Hai lµ, c«ng d©n cã quyÒn ®­îc khuyÕn khÝch, båi d­ìng ®Ó ph¸t triÓn tµi n¨ng.