a) Định nghĩa pháp luật:
Do những nguyên nhân khác nhau, cho đến nay, nhiều người vẫn thường nghĩ rằng pháp luật chỉ là những điều cấm đoán, là sự hạn chế tự do cá nhân, là việc xử phạt , từ đó hình thành trong một bộ phận dân cư thái độ e ngại, xa lạ với pháp luật, coi pháp luật chỉ là việc của Nhà nước Để giúp HS có nhận thức và thái độ, tình cảm đúng đắn đối với pháp luật, cần nhấn mạnh: Pháp luật là hệ thống những quy tắc xử sự có tính bắt buộc chung , do nhà nước xây dựng, ban hành và bảo đảm thực hiện bằng quyền lực của nhà nước. Trong trường hợp cá nhân, tổ chức nào đó vi phạm thì sẽ bị xử lí nghiêm minh, kể cả bị áp dụng các biện pháp cưỡng chế. Tuy nhiên, pháp luật không phải chỉ là những điều cấm đoán, mà pháp luật bao gồm các quy định về những việc đưpợc làm, phải làm và không được làm. Mục đích xây dựng và ban hành pháp luật của nhà nước chính là để quản lí đất nước, bảo đảm cho xã hội ổn định và phát triển, bảo đảm cho các quyền tự do dân chủ và lợi ích hợp pháp của công dân.
24 trang |
Chia sẻ: thiennga98 | Lượt xem: 602 | Lượt tải: 0
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Giáo án Giáo dục công dân Lớp 12 - Tiết 1 đến 3, Bài 1: Pháp luật và đời sống, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
c hiÖn quyÒn kinh doanh phï hîp víi kh¶ n¨ng vµ ®iÒu kiÖn cña m×nh.
+ Ph¸p luËt lµ ph¬ng tiÖn ®Ó c«ng d©n b¶o vÖ c¸c quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña m×nh
GV gi¶ng:
Th«ng qua c¸c luËt vÒ lao ®éng, hµnh chÝnh, h×nh sù, tè tông, trong ®ã quy ®Þnh thÈm quyÒn, néi dung, h×nh thøc, thñ tôc gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp, khiÕu n¹i vµ xö lÝ c¸c vi ph¹m ph¸p luËt x©m h¹i quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña c«ng d©n.
Th¶o luËn t×nh huèng :
ChÞ HiÒn vµ anh ThiÖn yªu nhau ®· ®îc hai n¨m vµ hai ngêi bµn chuyÖn kÕt h«n víi nhau. ThÕ nhng, bè chÞ HiÒn th× l¹i muèn chÞ kÕt h«n víi anh Thanh lµ ngêi cïng xãm nªn ®· kiªn quyÕt ph¶n ®èi viÖc nµy. Kh«ng nh÷ng thÕ, bè cßn tuyªn bè sÏ c¶n trë ®Õn cïng nÕu chÞ HiÒn cø nhÊt ®Þnh xin kÕt h«n víi anh ThiÖn.
Tr×nh bµy m·i víi bè kh«ng ®îc, cùc ch¼ng ®·, chÞ HiÒn ®· nãi : NÕu bè cø c¶n trë con lµ bè vi ph¹m ph¸p luËt ®Êy.
GiËt m×nh, bè hái chÞ HiÒn : Tao vi ph¹m thÕ nµo ? Tao lµ bè th× tao cã quyÒn quyÕt ®Þnh viÖc kÕt h«n cña chóng mµy chø !
Khi Êy, chÞ HiÒn tr¶ lêi : Bè ¬i ! Kho¶n 3 §iÒu 9 LuËt H«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2000 quy ®Þnh : ViÖc kÕt h«n do nam n÷ tù nguyÖn quyÕt ®Þnh, kh«ng bªn nµo ®îc Ðp buéc, lõa dèi bªn nµo ; kh«ng ai ®îc cìng Ðp hoÆc c¶n trë. ThÕ bè c¶n trë con th× bè cã vi ph¹m ph¸p luËt kh«ng nhØ ?
C©u hái :
Hµnh vi c¶n trë cña bè chÞ HiÒn cã ®óng ph¸p luËt kh«ng ?
T¹i sao chÞ HiÒn ph¶i nªu ra LuËt H«n nh©n vµ gia ®×nh ®Ó thuyÕt phôc bè ?
Trong trêng hîp nµy, ph¸p luËt cã cÇn thiÕt ®èi víi c«ng d©n kh«ng ?
Th¶o luËn t×nh huèng :
Anh X lµ nh©n viªn cña C«ng ti H. Th¸ng tríc, anh xin nghØ phÐp vµo miÒn Nam ®Ó th¨m ngêi em ruét ®ang bÞ èm. Do trôc trÆc vÒ vÐ tµu nªn anh kh«ng thÓ trë ra miÒn B¾c vµ ®Õn c¬ quan lµm viÖc ngay sau khi hÕt phÐp ®îc. Anh X ®· gäi ®iÖn tho¹i ®Õn C«ng ti nªu râ lÝ do vµ xin ®îc nghØ thªm 3 ngµy. Sau ®ã, Gi¸m ®èc C«ng ti H ®· ra quyÕt ®Þnh sa th¶i anh X víi lÝ do : Tù ý nghØ lµm viÖc ë C«ng ti. Anh X ®· khiÕu n¹i QuyÕt ®Þnh cña Gi¸m ®èc v× cho r»ng, c¨n cø vµo §iÒu 85 Bé luËt Lao ®éng (söa ®æi, bæ sung n¨m 2006), QuyÕt ®Þnh sa th¶i anh lµ kh«ng ®óng ph¸p luËt.
C©u hái :
Qua t×nh huèng trªn, theo em, ph¸p luËt cã vai trß nh thÕ nµo ®èi víi c«ng d©n ?
T¹i sao anh X l¹i c¨n cø vµo §iÒu 85 Bé luËt Lao ®éng ®Ó khiÕu n¹i QuyÕt ®Þnh cña Gi¸m ®èc C«ng ti H ?
NÕu kh«ng dùa vµo quy ®Þnh t¹i §iÒu 85 Bé luËt Lao ®éng, anh X cã thÓ b¶o vÖ ®îc quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña m×nh kh«ng ?
Nh vËy, ph¸p luËt kh«ng nh÷ng quy ®Þnh quyÒn cña c«ng d©n trong cuéc sèng mµ cßn quy ®Þnh râ c¸ch thøc ®Ó c«ng d©n thùc hiÖn c¸c quyÒn ®ã còng nh tr×nh tù, thñ tôc ph¸p lÝ ®Ó c«ng d©n b¶o vÖ c¸c quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p cña m×nh bÞ x©m ph¹m.
GV kÕt luËn:
GV nhÊn m¹nh vai trß cña ph¸p luËt trong ®êi sèng x· héi: Lµ ph¬ng tiÖn ®Ó Nhµ níc qu¶n lÝ x· héi; Lµ ph¬ng tiÖn ®Ó c«ng d©n thùc hiÖn vµ b¶o vÖ quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p cña m×nh.
1. Kh¸i niÖm ph¸p luËt:
a) Ph¸p luËt lµ g× ?
Ph¸p luËt lµ hÖ thèng c¸c quy t¾c xö sù chung do nhµ níc ban hµnh vµ ®îc b¶o ®¶m thùc hiÖn b»ng quyÒn lùc nhµ níc.
b) C¸c ®Æc trng cña ph¸p luËt:
- TÝnh quy ph¹m phæ biÕn : Ph¸p luËt ®îc ¸p dông nhiÒu lÇn, ë nhiÒu n¬i, ®èi víi tÊt c¶ mäi ngêi, trong mäi lÜnh vùc ®êi sèng x· héi.
- TÝnh quyÒn lùc , b¾t buéc chung: Ph¸p luËt ®îc ®¶m b¶o thùc hiÖn b»ng søc m¹nh quyÒn lùc nhµ níc, b¾t buéc ®èi víi tÊt c¶ mäi ®èi tîng trong x· héi.
- TÝnh chÆt chÏ vÒ h×nh thøc: c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt do c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn ban hµnh.
Néi dung cña v¨n b¶n do c¬ quan cÊp díi ban hµnh (cã hiÖu lùc ph¸p lÝ thÊp h¬n) kh«ng ®îc tr¸i víi néi dung cña v¨n b¶n do c¬ quan cÊp trªn ban hµnh (cã hiÖu lùc ph¸p lÝ cao h¬n). Néi dung cña tÊt c¶ c¸c v¨n b¶n ®Òu ph¶i phï hîp kh«ng ®îc tr¸i HiÕn ph¸p.
2. B¶n chÊt cña ph¸p luËt
a) B¶n chÊt giai cÊp cña ph¸p luËt
C¸c quy ph¹m ph¸p luËt do nhµ níc ban hµnh phï hîp víi ý chÝ cña giai cÊp cÇm quyÒn
mµ nhµ níc ®¹i diÖn .
b) B¶n chÊt x· héi cña ph¸p luËt:
- C¸c quy ph¹m ph¸p luËt b¾t nguån tõ thùc tiÔn ®êi sèng x· héi.
- C¸c quy ph¹m ph¸p luËt ®îc thùc hiÖn trong thùc tiÔn ®êi sèng x· héi v× sù ph¸t triÓn cña
x· héi.
3. Mèi quan hÖ gi÷a ph¸p luËt víi kinh tÕ, chÝnh trÞ, ®¹o ®øc:
a) Quan hÖ gi÷a ph¸p luËt víi kinh tÕ:
- C¸c quan hÖ kinh tÕ quyÕt ®Þnh néi dung cña ph¸p luËt, sù thay ®æi c¸c quan hÖ kinh tÕ sím hay muén còng sÏ dÉn ®Õn sù thay ®æi néi dung
cña ph¸p luËt.
- Ph¸p luËt l¹i t¸c ®éng ngîc trë l¹i ®èi víi kinh tÕ, cã thÓ theo híng tÝch cùc hoÆc tiªu cùc.
b) Quan hÖ gi÷a ph¸p luËt víi chÝnh trÞ:
- §êng lèi chÝnh trÞ cña ®¶ng cÇm quyÒn chØ ®¹o viÖc x©y dùng vµ thùc hiÖn ph¸p luËt . Th«ng qua ph¸p luËt , ý chÝ cña giai cÊp cÇm quyÒn trë thµnh ý chÝ cña nhµ níc .
- §ång thêi , ph¸p luËt cßn thÓ hiÖn ë møc ®é nhÊt ®Þnh ®êng lèi chÝnh trÞ cña giai cÊp vµ c¸c tÇng líp kh¸c trong x· héi .
b) Quan hÖ gi÷a ph¸p luËt víi ®¹o ®øc:
- Nhµ níc lu«n cè g¾ng chuyÓn nh÷ng quy ph¹m ®¹o ®øc cã tÝnh phæ biÕn , phï hîp víi sù ph¸t triÓn vµ tiÕn bé x· héi thµnh c¸c quy ph¹m ph¸p luËt.
- Khi Êy, c¸c gi¸ trÞ ®¹o ®øc kh«ng chØ ®îc tu©n thñ b»ng niÒm tin , l¬ng t©m cña c¸ nh©n hay do søc Ðp cña d luËn x· héi mµ cßn ®îc nhµ níc b¶o ®¶m thùc hiÖn b»ng søc m¹nh quyÒn lùc nhµ níc .
4. Vai trß cña ph¸p luËt trong ®êi sång x· héi
a) Ph¸p luËt lµ ph¬ng tiÖn ®Ó nhµ níc qu¶n lÝ x· héi
- TÊt c¶ c¸c nhµ níc ®Òu qu¶n lÝ x· héi chñ yÕu b»ng ph¸p luËt bªn c¹nh nh÷ng ph¬ng tiÖn kh¸c nh chÝnh s¸ch, kÕ ho¹ch, gi¸o dôc t tëng, ®¹o ®øc,Nhê cã ph¸p luËt, nhµ níc ph¸t huy ®îc quyÒn lùc cña m×nh vµ kiÓm tra, kiÓm so¸t ®îc c¸c ho¹t ®éng cña mäi c¸ nh©n, tæ chøc, c¬ quan trong ph¹m vi l·nh thæ cña m×nh .
- Qu¶n lÝ b»ng ph¸p luËt lµ ph¬ng ph¸p qu¶n lÝ d©n chñ vµ hiÖu qu¶ nhÊt , v×:
+ Ph¸p luËt lµ khu«n mÉu cã tÝnh phæ biÕn vµ b¾t buéc chung , phï hîp víi lîi Ých chung cña c¸c giai cÊp vµ tÇng líp x· héi kh¸c nhau , t¹o ®îc sù ®ång thuËn trong x· héi ®èi víi viÖc thùc hiÖn ph¸p luËt.
+ Ph¸p luËt ®iÒu chØnh c¸c quan hÖ x· héi mét c¸ch thèng nhÊt trong toµn quèc vµ ®îc b¶o ®¶m b»ng søc m¹nh cña quyÒn lùc nhµ níc nªn hiÖu lùc thi hµnh cao.
- Qu¶n lÝ x· héi b»ng ph¸p luËt nghÜa lµ nhµ níc ban hµnh ph¸p luËt vµ tæ chøc thùc hiÖn ph¸p luËt trªn quy m« toµn x· héi .
b) Ph¸p luËt lµ ph¬ng tiÖn ®Ó c«ng d©n thùc hiÖn vµ b¶o vÖ quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p cña m×nh:
- HiÕn ph¸p quy ®Þnh c¸c quyÒn vµ nghÜa vô c¬ b¶n cña c«ng d©n ; c¸c luËt vÒ d©n sù , h«n nh©n vµ gia ®×nh , th¬ng m¹i , thuÕ, ®Êt ®ai , gi¸o dôc ,cô thÓ hãa néi dung, c¸ch thøc thùc hiÖn c¸c quyÒn cña c«ng d©n trong tõng lÜnh vùc cô thÓ. Trªn c¬ së Êy, c«ng d©n thùc hiÖn quyÒn cña m×nh.
- C¸c luËt vÒ hµnh chÝnh, h×nh sù, tè tông, quy ®Þnh thÈm quyÒn , néi dung, h×nh thøc, thñ tôc gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp, khiÕu n¹i vµ xö lÝ c¸c vi ph¹m ph¸p luËt. Nhê thÕ, c«ng d©n sÏ b¶o vÖ ®îc c¸c quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña m×nh.
4. Cñng cè:
- Ph¸p luËt lµ g×? T¹i sao l¹i cÇn ph¶i cã ph¸p luËt ?
- Em h·y nªu c¸c ®Æc trng cña ph¸p luËt . Theo em, néi quy nhµ trêng , §iÒu lÖ §oµn thanh niªn Céng s¶n Hå ChÝ Minh cã ph¶i lµ v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt kh«ng?
* (Gîi ý : Néi quy nhµ trêng vµ §iÒu lÖ §oµn thanh niªn Céng s¶n Hå ChÝ Minh kh«ng ph¶i v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt
Néi quy nhµ trêng do Ban Gi¸m HiÖu ban hµnh cã gi¸ trÞ b¾t buéc ph¶i thùc hiÖn ®èi víi häc sinh, gi¸o viªn thuéc ph¹m vi nhµ trêng nhng kh«ng ph¶i v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt theo quy ®Þnh cña LuËt ban hµnh v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt.
§iÒu lÖ §oµn thanh niªn Céng s¶n HCM lµ sù tho¶ thuËn cam kÕt thi hµnh cña nh÷ng ngêi tù nguyÖn gia nhËp tæ chøc §oµn , kh«ng ph¶i v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt mang tÝnh quyÒn lùc nhµ níc )
- H·y ph©n tÝch b¶n chÊt giai cÊp vµ b¶n chÊt x· héi cña ph¸p luËt .
- Em h·y tr×nh bµy nguån gèc, néi dung, h×nh thøc thÓ hiÖn, ph¬ng thøc t¸c ®éng cña ®¹o ®øc vµ ph¸p luËt.
Gîi ý: KÎ b¶ng vµ ®iÒn néi dung:
§¹o ®øc
Ph¸p luËt
Nguån gèc (h×nh thµnh tõ ®©u?)
H×nh thµnh tõ ®êi sèng
C¸c quy t¾c xö sù trong ®êi sèng x· h«i, ®îc nhµ níc ghi nhËn thµnh c¸c quy ph¹m ph¸p luËt
Néi dung
C¸c quan niÖm, chuÈn mùc thuéc ®êi sèng tinh thÇn, t×nh c¶m cña con ngêi (vÒ thiÖn, ¸c, c«ng b»ng, danh dù, nh©n phÈm, nghÜa vô,)
C¸c quy t¾c xö sù (viÖc ®îc lµm, viÖc ph¶i lµm ,viÖc kh«ng ®îc lµm)
H×nh thøc thÓ hiÖn
Trong nhËn thøc, t×nh c¶m cña con ngêi.
V¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt
Ph¬ng thøc t¸c ®éng
D luËn x· héi
Gi¸o dôc, cìng chÕ b»ng quyÒn lùc nhµ níc
ï Em h·y su tÇm 3-5 c©u ca dao, tôc ng÷, ch©m ng«n vÒ ®¹o ®øc ®· Nhµ níc ghi nhËn thµnh néi dung c¸c quy ph¹m ph¸p luËt , qua ®ã ph©n tÝch quan hÖ gi÷a ph¸p luËt víi ®¹o ®øc .
Gîi ý: Mét quy t¾c ®¹o ®øc ®ång thêi lµ mét quy ph¹m ph¸p luËt :
Ca dao: “ C«ng cha nh nói Th¸i S¬n
NghÜa mÑ nh níc trong nguån ch¶y ra
Mét lßng thê mÑ kÝnh cha.....”
§iÒu 35, LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2000 quy ®Þnh : “ Con cã bæn phËn yªu quý , kÝnh träng , biÕt ¬n , hiÕu th¶o víi cha mÑ , l¾ng nghe nh÷ng lêi khuyªn b¶o ®óng ®¾n cña cha mÑ , gi÷ g×n danh dù , truyÒn thèng tèt ®Ñp cña gia ®×nh . Con cã nghÜa vô vµ quyÒn ch¨m sãc, nu«i dìng cha, mÑ ” )
ï ThÕ nµo lµ qu¶n lÝ x· héi b»ng ph¸p luËt ? Muèn qu¶n lÝ x· h«i b»ng ph¸p luËt , Nhµ níc ph¶i lµm g×?
ï Em vµ gia ®×nh ®· bao giê cã nh÷ng bÊt ®ång, tranh chÊp víi hµng xãm liªn quan ®Õn quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña m×nh cha? NÕu cã råi th× em vµ gia ®×nh ®· gi¶i quyÕt nh thÕ nµo ?
T¹i x·, phêng hay thÞ trÊn n¬i em ë cã Tñ s¸ch ph¸p luËt kh«ng? Theo em, Tñ s¸ch ph¸p luËt cã ý nghÜa g× ®èi víi nh©n d©n trong x·?
ï Chän c©u tr¶ lêi ®óng trong c¸c c©u sau:
Ngêi nµo tuy cã ®iÒu kiÖn mµ kh«ng cøu gióp ngêi ®ang ë trong t×nh tr¹ng nguy hiÓm ®Õn tÝnh m¹ng, dÉn ®Õn hËu qu¶ ngêi ®ã chÕt, th×:
a) Vi ph¹m quy t¾c ®¹o ®øc.
b) Vi ph¹m ph¸p luËt h×nh sù.
c) Vi ph¹m ph¸p luËt hµnh chÝnh.
d) BÞ xö ph¹t vi ph¹m hµnh chÝnh.
e) Ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm h×nh sù.
g) Ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm ®¹o ®øc.
h) BÞ d luËn x· héi lªn ¸n.
5. DÆn dß:
- Gi¶i quyÕt c¸c c©u hái vµ bµi tËp trong SGK.
- Su tÇm c¸c t liÖu cã liªn quan ®Õn bµi (h×nh ¶nh, bµi viÕt,..)
- §äc tríc bµi 2.
File đính kèm:
- Bai 1 Phap luat va doi song.doc