Giáo án Giáo dục công dân Lớp 11 - Tiết 4, Bài 2: Hàng hoá, Tiền tệ, Thị trường - Nguyễn Văn Phong - Năm học 2007-2008

Ngày dạy: 17.09.2007 Tiết chương trình: tiết 4 §2: HÀNG HÓA – TIỀN TỆ - THỊ TRƯỜNG A. MỤC TIÊU BÀI HỌC. 1. Về kiến thức. - Naém ñöôïc nguoàn goác, baûn chaát, chöùc naêng cuûa tieàn teä vaø quy luaät löu thoâng tieàn teä. 2. Về kỹ năng. - Phân tích các khái niệm và mối quan hệ giữa các nội dung chủ yếu của bài. 3. Về thái độ. - Thấy tầm quan trọng của phát triển kinh tế hàng hóa, thị trường đối với cá nhân, gia đình và xã hội. - Coi trọng sản xuất hàng hóa nhưng không sùng bái hàng hóa và không lệ thuộc vào tiền. B. NỘI DUNG. 1. Trọng tâm của bài. - Nguồn gốc, bản chất, chức năng của tiền tệ và quy luật lưu thông tiền tệ. 2. Kiến thức cần lưu ý. - Các hình thái dẫn đến sự ra đời của tiền tệ. C. PHƯƠNG PHÁP VÀ HÌNH THỨC DẠY HỌC. - Phương pháp huyết trình, giảng giải kết hợp với so sánh, gợi mở, nêu vấn đề, lấy ví dụ minh họa, liên hệ thực tiễn. D. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC. - Giáo án, sách giáo khoa, sách giáo viên, sơ đồ về sự phát triển các hình thái giá trị dẫn đến sự ra đời của tiền tệ, chức năng của tiền tề, công thức của quy luật lưu thông tiền tệ. E. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC. 1. Ổn định tổ chức. 2. Kiểm tra bài cũ. Câu hỏi: Haøng hoùa laø gì? Cho ví duï? Giaûi thích vaø neâu VD veà: Haøng hoùa laø söï thoáng nhaát cuûa hai thuoäc tính giaù trò vaø giaù trò söû duïng, thieáu moät trong hai thuoäc tính thì saûn phaåm khoâng theå trôû thaønh haøng hoùa? Trả lời: - Haøng hoùa laø saûn phaåm cuûa lao ñoäng, coù theå thoõa maõn moät nhu caàu.. - AÙnh saùng, khoâng khí coù raát nhieàu coâng duïng, nhöng noù khoâng phaûi laø saûn phaåm cuûa lao ñoäng, vieäc tieâu duøng noù khoâng phaûi maát tieàn neân khoâng phaûi laø haøng hoùa. 3. Giảng bài mới. HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH NỘI DUNG * Hoạt động 1: Nguồn gốc và bản chất của tiền tệ. VD: 1 con gaø = 10 kg thoùc. Vaäy giaù trò cuûa con gaø laø gì? - 10 kg thoùc, coøn thoùc laø phöông tieän bieåu hieän giaù trò cuûa gaø. VD: 1 con gaø = 10 kg thoùc. = 2 caùi rìu. = 0,2 gam vaøng. = 5 kg ngoâ. ÔÛ ñaây giaù trò cuûa haøng hoùa ñöôïc bieåu hieän ôû nhieàu haøng hoùa khaùc nhau. => Vieäc trao ñoåi tröïc tieáp H – H gaêp nhieàu khoù khaên vì coù ngöôøi coù gaø muoán ñoåi laáy thoùc, nhöng coù thoùc khoâng muoán ñoài laáy gaø, maø caàn cheø Do ñoù, moät hình thaùi thöù ba xuaát hieän (trao ñoåi giaùn tieáp thoâng qua moät haøng hoùa laøm vaät ngang giaù chung) VD: Ngöôøi ta choïn 1mvaûi laøm vaät ngang giaù chung. 1 con gaø 10 kg thoùc 5 kg cheø = 1m vaûi. 2 caùi rìu 0,2 gam vaøng Caùc ñòa phöông, caùc vuøng khaùc nhau thì haøng hoùa laøm vaät ngang giaù chung khaùc nhau. Khi saûn xuaát haøng hoùa vaø thò tröôøng ngaøy caøng môû roäng, ñoøi hoûi phaûi coù vaät ngang giaù chung thoáng nhaát. Vaøng laø vaät ngang giaù chung cho söï trao ñoåi. Trong löu thoâng, luùc ñaàu tieàn xuaát hieän döôùi hình thöùc vaøng thoi, vang neùn. Daàn daàn noù ñöôïc thay theá baèng tieàn ñuùc(ñeå laøm chöùc naêng thöôùc ño giaù trò thì baûn thaân tieàn teä cuõng phaûi ñöôïc ño löôøng). Khi löu thoâng, tieàn ñuùc bò hao moøn daàn vaø maát ñi moät phaàn giaù trò cuûa noù nhöng vaãn ñöôïc XH chaáp nhaän nhö coøn ñuû giaù trò. Nhö vaäy giaù trò thöïc cuûa tieàn taùch rôøi giaù trò danh nghóa cuûa noù. Thöïc tieãn naøy ñaõ daãn ñeán söï ra ñôøi cuûa tieàn giaáy (goïn nheï, deã mang theo nhöng baûn thaân tieàn giaáy khoâng coù giaù trò thaät nhö tieàn vaøng). Tieàn giaáy chæ laø kí hieäu cuûa giaù trò vaø ñöôïc coâng nhaän trong phaïm vi quoác gia. Australia: laø nöôùc phaùt haønh tieàn polyme ñaàu tieân treân theá giôùi. (?) Taïi sao tieàn teä ñöôïc xem laø haøng hoùa ñaëc bieät? - Khi tieàn teä xuaát hieän thì theá giôùi haøng hoùa ñöôïc phaân laøm hai cöïc: Haøng hoùa thoâng thöôøng vaø haøng hoùa ñaëc bieät ñoùng vai troø laø tieàn teä. - Haøng hoùa ñaëc bieät coù giaù trò söû duïng ñaëc bieät (ño löôøng giaù trò cuûa haøng hoùa khaùc) => suøng baùi tieàn. * Hoạt động 2: Các chức năng của tiền tệ. (?) Tieàn teä coù maáy chöùc naêng? - Tieàn ñöôïc duøng ñeå ño löôøng vaø bieåu hieän giaù trò [= tieàn (giaù caû)] cuûa haøng hoùa. - Tieàn laøm moâi giôùi trong quaù trình trao ñoåi haøng hoùa theo coâng thöùc: H – T – H. VD: Baùn heo laáy tieàn duøng tieàn ñeå mua TV Baùn Mua - Khi kinh teá haøng hoùa phaùt trieån ñeán moät trình ñoä naøo ñoù, taát yeáu seõ naûy sinh vieäc mua-baùn chòu vaø do ñoù tieàn coù chöùc naêng phöông tieän thanh toaùn (töùc laø ñöôïc duøng ñeå chi traû sau khi coâng vieäc giao dòch mua-baùn ñaõ hoaøn thaønh) VD: Traû tieàn mua haøng chòu, noäp thueá, traû nôï - Khi trao ñoåi haøng hoùa vöôït ra khoûi bieân giôùi quoác gia thì tieàn laøm chöùc naêng tieàn teä theá giôùi. * Hoạt động 3: Quy luật lưu thông tiền tệ. VD: P: 5.000ñ. Q: 1 trieäu saûn phaåm. Löu thoâng 1 voøng thì löôïng tieàn maët phaûi coù laø 5.000.000ñ - Giaû söû nhaø nöôùc bung ra 6.000.000ñ thì P taêng leân 1.000ñ (6.000ñ) => laïm phaùt xaûy ra. - Giaû söû nhaø nöôùc bung ra 4.000.000ñ aûnh höôûng ñeán löu thoâng haøng hoùa (löôïng tieàn maët ngaøy teát raát ít). Ñaây laø quy luaät löu thoâng tieàn teä. Tieàn vaøng: laø tieàn coù ñaày ñuû giaù trò, cho neân neáu soá löôïng tieàn vaøng nhieàu hôn möùc caàn thieát cho löu thoâng haøng hoùa thì tieàn vaøng seû rôøi khoûi löu thoâng ñi vaøo caát tröõ vaø ngöôïc laïi. Tieàn giaáy: chæ laø kí hieäu cuûa giaù trò, khoâng coù giaù trò thöïc nhö tieàn vaøng. Vì vaäy, khi tieàn giaáy ñi vaøo löu thoâng vöôït quaù soá löôïng caàn thieát seõ daãn ñeán hieän töôïng laïm phaùt (khi laïm phaùt xaûy ra thì giaù caû cuûa haøng hoùa taêng, söùc mua cuûa tieàn teä giaûm, ñôøi soáng lao ñoäng gaëp khoù khaên) Hieåu ñöôïc noäi dung cuûa quy luaät löu thoâng tieàn teä, coâng daân khoâng neân giöõ tieàn maët maø neân tích cöïc ñaàu tö tieàn vaøo sx KD hoaëc göûi tieát kieäm ngaân haøng, goùp phaàn laøm taêng möùc löu thoâng tieàn teä vöøa ích nöôùc vöøa lôïi nhaø. II. TIỀN TỆ. 1. Nguồn gốc và bản chất của tiền tệ. 1. Nguồn gốc. - Coù boán hình thaùi giaù trò phaùt trieån töø thaáp ñeán cao daãn ñeán söï ra ñôøi cuûa tieàn teä: + Hình thaùi giaù trò giaûn ñôn hay ngaãu nhieân. + Hình thaùi giaù trò ñaày ñuû hay môû roäng. + Hình thaùi chung cuûa giaù trò. + Hình thaùi tieàn teä. b. Baûn chaát. - Tieàn teä laø haøng hoùa ñaëc bieät ñöôïc taùch ra laøm vaät ngang giaù chung cho taát caû caùc haøng hoùa, laø söï theå hieän chung cuûa giaù trò. - Tieàn teäâ bieåu hieän moái quan heä saûn xuaát giöõa nhöõng ngöôøi saûn xuaát haøng hoùa. 2. Caùc chöùc naêng cuûa tieàn teä. - Thöôùc ño giaù trò. - Tieàn teä theá giôùi. - Phöông tieän caát tröõ - Phöông tieän löu thoâng 3. Quy luaät löu thoâng tieàn teä. - Quy luaät löu thoâng tieàn teä laø xaùc ñònh soá löôïng tieàn teä caàn thieát cho löu thoâng haøng hoùa ôû moãi thôøi kì nhaát ñònh. - M = (P x Q) : V M: Soá löôïng tieàn caàn thieát cho löu thoâng. P : Möùc giaù caû cuûa moät ñôn vò haøng hoùa. Q: Soá löôïng haøng hoùa ñem ra löu thoâng. V: Soá voøng luaân chuyeån trung bình cuûa moät ñôn vò tieàn teä. 4. Củng cố và luyện tập. (?) Taïi sao noùi tích cöïc göûi tieàn tieát kieäm vaøo ngaân haøng laø ích nöôùc, lôïi nhaø? - Bôûi leõ, khi göûi tieàn tieát kieäm vaøo ngaân haøng seõ laøm cho tieàn ñöôïc löu thoâng lieân tuïc thì nhaø nöôùc khoâng phaûi phaùt haønh theâm tieàn giaáy cho löu thoâng vaø seõ khaéc phuïc laïm phaùt. Hôn nöõa, khi tieån ñöôïc göûi vaøo ngaân haøng seõ ñöôïc nhaø nöôùc ñaàu tö cho phaùt trieån kinh teá XH, coøn ngöôøi göûi seõ ñöôïc lôïi töùc. - Ngoaøi hình thöùc göûi tieàn tieát kieäm, moãi ngöôøi coù theå duøng tieàn ñaàu tö cho saûn xuaát kinh doanh, mua coâng traùi, coå phieáu, hoaëc môû taøi khoûan taïi ngaân haøng ñeàu coù yù nghóa tích cöïc goùp phaàn taêng löu thoâng tieàn teä, thuùc ñaåy taêng tröôûng knh teá ñaát nöôùc. 5. Hoạt động nối tiếp. - Các em về nhà học bài và đọc trước phần tiếp theo. F. RÚT KINH NGHIỆM SAU TIẾT DẠY. - Giảng chậm để học sinh tiếp thu tốt hơn.