Giáo án Giáo dục công dân Khối 12 - Tiết 6, Bài 2: Thực hiện pháp luật

...................................................................................................... 12A2: ............................................................................................................. 12A3: ............................................................................................................. 12A4: ............................................................................................................... 12A5: ............................................................................................................... 12A6: ............................................................................................................... 12A7: ............................................................................................................... 2. KiÓm tra bµi cò: - Vi ph¹m ph¸p luËt lµ g× ? 3. Gi¶ng bµi míi: Ho¹t §éNG cñA thÇY vµ trß Néi dung bµi häc c) C¸c lo¹i vi ph¹m ph¸p luËt vµ tr¸ch nhiÖm ph¸p lÝ: - GV yªu cÇu HS tr×nh bµy 4 lo¹i vi ph¹m ph¸p luËt vµ tr¸ch nhiÖm ph¸p lÝ t­¬ng øng. - GV gi¶ng: + Vi ph¹m h×nh sù : Vi ph¹m h×nh sù (téi ph¹m) lµ hµnh vi nguy hiÓm cho x· héi ®­îc quy ®Þnh trong Bé luËt H×nh sù, do ng­êi cã n¨ng lùc tr¸ch nhiÖm h×nh sù thùc hiÖn mét c¸ch cè ý hoÆc v« ý, x©m ph¹m ®éc lËp, chñ quyÒn, thèng nhÊt, toµn vÑn l·nh thæ ; x©m ph¹m chÕ ®é chÝnh trÞ, chÕ ®é kinh tÕ, nÒn v¨n ho¸, nÒn quèc phßng, an ninh, trËt tù vµ an toµn x· héi ; x©m ph¹m quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña tæ chøc ; x©m ph¹m tÝnh m¹ng, søc khoÎ, danh dù, nh©n phÈm, tù do, tµi s¶n, c¸c quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p kh¸c cña c«ng d©n vµ x©m ph¹m nh÷ng lÜnh vùc kh¸c cña Nhµ n­íc vµ x· héi. VÝ dô: Ng­êi tµng tr÷, vËn chuyÓn, mua b¸n tr¸i phÐp chÊt ma tuý lµ vi ph¹m h×nh sù, bÞ coi lµ téi ph¹m ®­îc quy ®Þnh trong Bé luËt H×nh sù. §©y lµ nh÷ng hµnh vi nguy hiÓm cho x· héi v× nã gãp phÇn lµm b¨ng ho¹i søc khoÎ con ng­êi, ¶nh h­ëng ®Õn lao ®éng s¶n xuÊt, häc tËp vµ c«ng t¸c cña c«ng d©n, ph¸ ho¹i h¹nh phóc gia ®×nh vµ lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn c¸c lo¹i téi ph¹m kh¸c. Chñ thÓ vi ph¹m h×nh sù chØ cã thÓ lµ nh÷ng c¸ nh©n. => Tr¸ch nhiÖm h×nh sù: Lµ lo¹i tr¸ch nhiÖm ph¸p lý víi c¸c chÕ tµi nghiªm kh¾c nhÊt do Toµ ¸n ¸p dông ®èi víi nh÷ng ng­êi cã hµnh vi ph¹m téi (vi ph¹m h×nh sù). Tr¸ch nhiÖm h×nh sù chØ ®­îc ¸p dông ®èi víi c¸c téi ph¹m ®­îc quy ®Þnh trong Bé luËt H×nh sù. VÝ dô: Kho¶n 1 §iÒu 197 vÒ téi tæ chøc sö dông tr¸i phÐp chÊt ma tuý quy ®Þnh : “Ng­êi nµo tæ chøc sö dông tr¸i phÐp chÊt ma tuý d­íi bÊt kú h×nh thøc nµo th× bÞ ph¹t tï tõ hai n¨m ®Õn b¶y n¨m”. Trong vÝ dô trªn, ng­êi tæ chøc sö dông tr¸i phÐp chÊt ma tuý lµ ng­êi vi ph¹m ph¸p luËt h×nh sù, lµ hµnh vi nguy hiÓm cho x· héi, ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm h×nh sù theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 197 Bé luËt H×nh sù. Tr¸ch nhiÖm h×nh sù chØ cã thÓ do Toµ ¸n ¸p dông, kh«ng mét c¬ quan, tæ chøc nµo kh¸c cã quyÒn ¸p dông. + Vi ph¹m hµnh chÝnh Vi ph¹m hµnh chÝnh lµ hµnh vi do c¸ nh©n, tæ chøc, c¬ quan thùc hiÖn mét c¸ch cè ý hoÆc v« ý, x©m ph¹m c¸c quy t¾c qu¶n lý nhµ n­íc mµ kh«ng ph¶i lµ téi ph¹m h×nh sù vµ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt ph¶i bÞ xö ph¹t hµnh chÝnh. VÝ dô: ®i xe m« t«, xe g¾n m¸y vµo ®­êng ng­îc chiÒu hoÆc vµo ®­êng cÊm ; cöa hµng dÞch vô Internet më cöa cho sö dông dÞch vô sau 11 giê ®ªm, qu¸ giê quy ®Þnh ; ng­êi kinh doanh lÊn chiÕm vØa hÌ ; g©y rèi tr¹t tù c«ng céng nh­ng ch­a g©y hËu qu¶ xÊu. Chñ thÓ vi ph¹m d©n sù cã thÓ lµ c¸ nh©n hoÆc tæ chøc. => Tr¸ch nhiÖm hµnh chÝnh: Lµ lo¹i tr¸ch nhiÖm ph¸p lý do c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc ¸p dông ®èi víi c¸ nh©n, tæ chøc cã hµnh vi vi ph¹m hµnh chÝnh. ChÕ tµi tr¸ch nhiÖm hµnh chÝnh th­êng lµ ph¹t tiÒn, ph¹t c¶nh c¸o, kh«i phôc l¹i t×nh tr¹ng ban ®Çu, thu gi÷ tang vËt, ph­¬ng tiÖn d­îc sö dông ®Ó vi ph¹m,... VÝ dô: §iÒu 19 Ph¸p lÖnh Xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh quy ®Þnh : “C¸ nh©n, tæ chøc vi ph¹m hµnh chÝnh ph¶i ®×nh chØ ngay c¸c hµnh vi vi ph¹m g©y « nhiÔm m«i tr­êng, l©y lan dÞch bÖnh vµ ph¶i thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p ®Ó kh¾c phôc ; nÕu c¸ nh©n, tæ chøc vi ph¹m kh«ng tù nguyÖn thùc hiÖn th× bÞ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p c­ìng chÕ. C¸ nh©n, tæ chøc vi ph¹m ph¶i chÞu mäi chi phÝ cho viÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p c­ìng chÕ”. + Vi ph¹m d©n sù: Vi ph¹m d©n sù lµ hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt, x©m ph¹m tíi c¸c quan hÖ tµi s¶n, quan hÖ nh©n th©n (bao gåm quan hÖ nh©n th©n phi tµi s¶n vµ quan hÖ nh©n th©n cã liªn quan tíi tµi s¶n). Vi ph¹m nµy th­êng thÓ hiÖn ë viÖc chñ thÓ kh«ng thùc hiÖn hoÆc thùc hiÖn kh«ng ®óng c¸c hîp ®ång d©n sù. VÝ dô: Ng­êi thuª cöa hµng ®· tù ý söa ch÷a cöa hµng kh«ng ®óng víi tho¶ thuËn trong hîp ®ång ; ng­êi thuª xe « t« kh«ng tr¶ cho chñ xe ®óng thêi h¹n tho¶ thu©n hoÆc lµm h­ háng xe. Chñ thÓ vi ph¹m d©n sù cã thÓ lµ c¸ nh©n hoÆc tæ chøc. => Tr¸ch nhiÖm d©n sù : Lµ lo¹i tr¸ch nhiÖm ph¸p lý do Toµ ¸n ¸p dông ®èi víi c¸ nh©n, tæ chøc vi ph¹m d©n sù. ChÕ tµi tr¸ch nhiÖm d©n sù chñ yÕu lµ båi th­êng thiÖt h¹i hoÆc thùc hiÖn c¸c nghÜa vô d©n sù mµ c¸c bªn ®· tho¶ thuËn. Bªn cã nghÜa vô mµ thùc hiÖn hoÆc thùc hiÖn kh«ng ®óng nghÜa vô th× ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm d©n sù ®èi víi bªn cã quyÒn. Tr¸ch nhiÖm båi th­êng thiÖt h¹i chñ yÕu bao gåm tr¸ch nhiÖm båi th­êng thiÖt h¹i vÒ vËt chÊt vµ ®«i khi cßn cã tr¸ch nhiÖm båi th­êng bï ®¾p tæn thÊt vÒ tinh thÇn. Tr¸ch nhiÖm båi th­êng thiÖt h¹i vÒ vËt chÊt lµ tr¸ch nhiÖm bï ®¾p tán thÊt vËt chÊt thùc tÕ, tÝnh ®­îc thµnh tiÒn do bªn vi ph¹m g©y ra, bao gåm tæn thÊt vÒ tµi s¶n, chi phÝ hîp lý ®Ó ng¨n chÆn, h¹n chÕ, kh¾c phôc thiÖt h¹i, thu nhËp thùc tÕ bÞ mÊt hoÆc bÞ gi¶m sót. VÝ dô: Bªn B nhËn gia c«ng cho bªn A mét sè s¶n phÈm lµ quÇn ¸o. Khi nhËn hµng, bªn A kiÓm tra thÊy hµng gia c«ng kh«ng b¶o ®¶m chÊt l­îng nh­ tho¶ thuËn ®· ghi trong hîp ®ång, bªn A cã quyÒn yªu cÇu bªn B söa ch÷a nh­ng bªn B kh«ng thÓ söa ch÷a trong thêi h¹n ®· tho¶ thuËn. Khi ®ã, bªn A cã quyÒn huû bá hîp ®ång vµ yªu cÇu bªn B båi th­êng thiÖt h¹i. Nªu bªn B kh«ng båi th­êng th× bªn A cã quyÒn khëi kiÖn t¹i Toµ ¸n. Trong tr­êng hîp nµy, quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n lµ cã gi¸ trÞ b¾t bôoc ®èi víi bªn B, nghÜa lµ bªn B ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm d©n sù vÒ båi th­êng thiÖt h¹i. + Vi ph¹m kû luËt:Vi ph¹m kû luËt lµ hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt x©m ph¹m c¸c quy t¾c kû luËt lao ®éng trong c¸c c¬ quan, tr­êng häc, doanh nghiÖp, c¸c quy ®Þnh ®èi víi c¸c bé, c«ng chøc nhµ n­íc. C¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt bÞ vi ph¹m lµ c¸c quy ®Þnh thuéc LuËt Lao ®éng vµ LuËt Hµnh chÝnh. VÝ dô: Ng­êi lao ®éng tù ý bá viÖc nhiÒu ngµy mµ kh«ng cã lý do chÝnh ®¸ng ; c¸n bé, c«ng chøc th­êng xuyªn ®i lµm muén. => Tr¸ch nhiÖm kû luËt: Lµ lo¹i tr¸ch nhiÖm ph¸p lý do thñ tr­ëng c¬ quan, gi¸m ®ãc doanh nghiÖp,... ¸p dông ®èi víi c¸n bé, c«ng chøc, viªn chøc, nh©n viªn thuéc quyÒn qu¶n lý cña m×nh khi hä vi ph¹m kû luËt lao ®éng, vi ph¹m chÕ ®é c«ng vô nhµ n­íc. ChÕ ®é tr¸ch nhiÖm kû luËt th­êng lµ : khiÓn tr¸ch, c¶nh c¸o, ®iÒu chuyÓn c«ng t¸c kh¸c, h¹ bËc l­¬ng, c¸ch chøc, buéc th«i viÖc (sa th¶i) hoÆc chÊm døt hîp ®ång lao ®éng tr­íc thêi h¹n. VÝ dô: Theo §iÒu 85 Bé luËt lao ®éng n¨m 1994 (söa ®æi, bæ sung n¨m 2006), h×nh thøc xö lý kû luËt sa th¶i ®­îc ¸p dông trong tr­êng hîp : Ng­êi lao ®éng cã hµnh vi trém c¾p, tham «, tiÕt lé bÝ mËt c«ng nghÖ, kinh doanh hoÆc cã hµnh vi kh¸c g©y thiÖt h¹i nghiªm träng vÒ tµi s¶n, lîi Ých cña doanh nghiÖp ; Ng­êi lao ®éng tù ý bá viÖc 5 ngµy céng dån trong mét th¸ng hoÆc 20 ngµy céng dån trong mét n¨m mµ kh«ng cã lý do chÝnh ®¸ng. => GV kÕt luËn: Trong 4 lo¹i trªn th× vi ph¹m h×nh sù vi ph¹m ph¸p luËt nghiªm träng nhÊt vµ tr¸ch nhiÖm h×nh sù lµ tr¸ch nhiÖm ph¸p lÝ nghiªm kh¾c nhÊt mµ Nhµ n­íc buéc ng­êi vi ph¹m ph¶i g¸nh chÞu. c) C¸c lo¹i vi ph¹m ph¸p luËt vµ tr¸ch nhiÖm ph¸p lÝ: - Vi ph¹m h×nh sù lµ nh÷ng hµnh vi nguy hiÓm cho x· héi bÞ coi lµ téi ph¹m quy ®Þnh t¹i Bé luËt H×nh sù. Ng­êi ph¹m téi ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm h×nh sù , ph¶i chÊp hµnh h×nh ph¹t theo quy ®Þnh cña Tßa ¸n. Ng­êi tõ ®ñ 14 ®Õn d­íi 16 tuæi ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm h×nh sù vÒ téi ph¹m rÊt nghiªm träng do cè ý hoÆc téi ph¹m ®Æc biÖt nghiªm träng. Ng­êi tõ 16 tuæi trë lªn ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm h×nh sù vÒ mäi téi ph¹m . - Vi ph¹m hµnh chÝnh lµ hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt cã møc ®é nguy hiÓm cho x· héi thÊp h¬n téi ph¹m, x©m ph¹m c¸c quy t¾c qu¶n lÝ nhµ n­íc . Ng­êi vi ph¹m ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm hµnh chÝnh theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt . Ng­êi tõ 14 ®Õn 16 tuæi bÞ xö ph¹t hµnh chÝnh vÒ vi ph¹m hµnh chÝnh do cè ý ; ng­êi tõ ®ñ 16 tuæi trë lªn bÞ xö ph¹t hµnh chÝnh vÒ mäi vi ph¹m hµnh chÝnh do m×nh g©y ra. - Vi ph¹m d©n sù lµ hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt , x©m ph¹m tíi c¸c quan hÖ tµi s¶n (quan hÖ së h÷u, quan hÖ hîp ®ång) vµ quan hÖ nh©n th©n (liªn quan ®Õn c¸c quyÒn nh©n th©n, kh«ng thÓ chuyÓn giao cho ng­êi kh¸c, vÝ dô : quyÒn ®èi víi hä, tªn, quyÒn ®­îc khai sinh, bÝ mËt ®êi t­, quyÒn x¸c ®Þnh l¹i giíi tÝnh) Ng­êi cã hµnh vi vi ph¹m d©n sù ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm d©n sù. Ng­êi tõ ®ñ 6 tuæi ®Õn ch­a ®ñ 18 tuæi khi tham gia c¸c giao dÞch d©n sù ph¶i ®­îc ng­êi ®¹i diÖn theo ph¸p luËt (vÝ dô : bè mÑ ®èi víi con) ®ång ý, cã c¸c quyÒn , nghÜa vô , tr¸ch nhiÖm d©n sù ph¸t sinh tõ giao dÞch d©n sù do ng­êi ®¹i diÖn x¸c lËp vµ thùc hiÖn. - Vi ph¹m kØ luËt lµ vi ph¹m ph¸p luËt x©m ph¹m c¸c quan hÖ lao ®éng, c«ng vô nhµ n­íc do ph¸p luËt lao ®éng, ph¸p luËt hµnh chÝnh b¶o vÖ. C¸n bé, c«ng chøc, viªn chøc vi ph¹m kØ luËt ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm kØ luËt víi c¸c h×nh thøc c¶nh c¸o, h¹ bËc l­¬ng, chuyÓn c«ng t¸c kh¸c, buéc th«i viÖc 4. Cñng cè: - Bµi tËp t×nh huèng:: Tr­íc cæng nhµ trÎ, mét bÐ g¸i mÕu m¸o l¾t ®Çu :”Con kh«ng ®éi mò b¶o hiÓm ®©u. Nãng l¾m!...) C« gi¸o cói xuèng dç dµnh:”Con ®éi mò b¶o hiÓm vµo, nÕu kh«ng, ra ®­êng mÊy chó c«ng an ph¹t c¶ hai mÑ con ®Êy”. Nghe ®Õn “chó c«ng an” , bÐ g¸i nÝn thinh nh­ng vÉn phông phÞu råi ®Ó cho mÑ ®éi chiÕc mò b¶o hiÓm xinh x¾n lªn ®Çu. C« gi¸o vµ bµ mÑ nh×n nhau c­êi . Thay v× ph¶i ®­a” mÊy chó c«ng an” ra däa bÐ, theo em, chóng ta nªn nãi g× víi bÐ? 5.DÆn dß: - Gi¶i quyÕt c¸c c©u hái vµ bµi tËp trong SGK. - S­u tÇm c¸c t­ liÖu cã liªn quan ®Õn bµi (h×nh ¶nh, bµi viÕt,..) - §äc tr­íc bµi 3.